|
2023
|
|
|
Konstituzioaren 156 artikuluaren ariora, autonomia erkidegoek finantza autonomia izan behar dute Estatuari begira, eurei
|
dagozkien
eskumenak garatu eta egikaritzeko. Finantza autonomiaren ondorioz, autonomia erkidegoek euren aurrekontu araubidea eratu, baliabideak egotzi, finantza plana betearazi eta kontrolatu eta tributuak sor ditzakete.
|
|
|
EKak, alabaina, ez du bere testuan toki administrazioei
|
dagozkien
eskumenen banaketa egiten eta hori legegile arruntari dagokio, KAren 4/ 1981 Epaian argi adierazi denez. Baina, nork dauka legea egiteko ahalmena?
|
|
|
Legearen 143 artikuluak zera esaten du: " Administrazioek interes orokorraren zerbitzuan kooperatuko dute eta euren borondatez printzipio hau betetzeko
|
dagozkien
eskumenak egikaritzeko modurik onena aukeratuko dute". Beste modu batera esateko, Administrazioek interes orokorra lortu behar dute eta hori lortzeko kooperatzeko aukera izango dute.
|
|
|
ETELren eskumen banaketaren eskema edo sistema TAOLak 7 eta 25 artikuluetan egindakoaren oso antzekoa izan da: alde batetik, toki erakundeek euren eskumen propioak dituzte, 17 artikuluan zerrendatutakoak; bestetik, eskuordetutako edota transferitutako eskumenak daude; eta azkenik, toki erakundeei berez ez
|
dagozkien
eskumenak topatzen ditugu. Eskema, beraz, ez du Estatuaren oinarrizko arauketaren kontra egiten, eskema berdina da.
|
|
|
Estatua bera, autonomia erkidegoak eta toki erakundeak (probintziak, irlak eta udalak) 178 Autonomia erkidegoei eta toki erakundeei EKren 137 artikuluan berezkoak dituzten interesak kudeatzeko autonomia aitortzen zaie. Baina EKak autonomia erkidegoei
|
dagozkien
eskumen eta funtzioak zehazten duen bitartean; toki erakundeei ez zaie horrelakorik egiten eta legegile arruntari zehazteko ardura uzten zaio (EKren 148 eta 149 artikuluak). Esangura horretan autonomia erkidegoei finantza autonomia aitortzen zaien bitartean, toki erakundeei finantza nahikotasuna aitortzen zaie.
|
|
|
• Sortutako udal berriek (sortzeko bidea edozein dela) finantzen ikuspuntu batetatik jasangarriak izan behar dira eta baliabide nahiko izan dituzte, legez
|
dagozkien
eskumenak garatzeko eta zerbitzuak emateko. Ondorioz, udalerri berriko biztanleek ez dituzte ordutik aurrera zerbitzu gutxiago izan behar.
|
|
|
Titulu horien guztien babespean TAOLn eta TOLn jorratu ziren toki ogasunei buruzko xedapenak. EAEren kasuan, EKren 1 xedapen gehigarriari esker, autonomia estatutuan EKren 148 eta 149 artikuluen eskumen banaketaren sistema gainditu egiten da eta eskubide historikoei
|
dagozkien
eskumenak ere jasotzen dira. Egoera honetan jaio ziren toki ogasunen finantza jarduerari buruz lurralde historikoetan TAOLren 2 xedapen gehigarriak eta TOLren 8 xedapen gehigarriak egiten dituzten salbuespenak.
|
|
|
Beraz, EAEko lurralde historikoetako toki erakundeen finantza jardueraren arauketa, TAOL eta TOL oinarri harturik, EAEko Autonomia Estatuatuaren, LHLren, ETELren eta, bereziki, Ekonomia Itunaren baitan lurralde historikoei dagokie. Ideia horretan, lurralde historiko bakoitzak arlo ekonomikoan eta administratiboan
|
dagozkien
eskumenen egikaritzan foru arau propioak eman ditu. Baina ez dugu inolaz ere ahaztu behar toki araubidea autonomia erkidegoaren eskumena dela eta hor ETELri aipamena egitea ezinbestekoa dela.
|