|
2007
|
|
|
1 Zentzumenei eta mugimenduari
|
dagokien
estadioa. Estadio horretan, haurrek zentzumenen bidez ingurunetik jasotzen duten informazioa beren mugimendu gaitasunekin koordinatzen dute, ingurunea ezagutzea ahalbidetuko dietenportaera eskemak sortzeko.
|
|
|
Zentzumenei eta mugimenduari
|
dagokien
estadioa funtzio sinbolikoa agertzen denean bukatzen da. Funtzio sinbolikoa hauxe da:
|
|
2013
|
|
|
Egitura horiek hainbat aldaketa kualitatibo izaten dituzte, eta honako 4 garapen estadio hauetan islatzen dira: zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioan (lehen haurtzaroan), eragiketa aurreko estadioan (2 urte), eragiketa konkretuen estadioan (7 urte), eta eragiketa formalen estadioan (nerabezarotik aurrera garatzen dena). Hurrengo paragrafoetan, labur azalduko ditugu estadio bakoitzaren nondik norakoak.
|
|
|
1 Zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioa. Estadio horretan, haurrak zentzumenen bidez ingurunetik jasotzen duen informazioa bere mugimendu gaitasunekin koordinatzen du, ingurunea ezagutzea ahalbidetuko dioten portaera eskemak sortzeko.
|
|
|
Zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioa funtzio sinbolikoa agertzen denean bukatzen da. Funtzio sinbolikoa zera da:
|
|
2014
|
|
|
Zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioa
|
|
|
Bizitzako lehen bi urteak hartzen dituen zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioaren jarraipen gisa, bosgarren gai honetan, 2 urteetatik 7 urteetara bitartean garatzen den eragiketa aurreko estadioari erreparatuko diogu. Zehazki, eragiketa aurreko estadioko aurrerapen nagusiak eta alderdi heldugabeak azalduko dira.
|
|
|
Ahozko adimena edo intuiziozkoa izena ere eman zion; izan ere, adin horretako haurrak oraindik ez daude buruko eragiketa logikoak erabiltzeko prest (bai, ordea, hirugarren etapako eragiketa konkretuen estadioan). Hala ere, eragiketa aurreko etaparen bereizgarri nagusia da (kontuan hartuta haurrak bi urte dituenetik zazpi urte dituen arte garatzen dela) pentsamendu sinboliko edo irudikatzeko ahalmen handia, eta zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioaren amaieran agertzen da. Ikus ditzagun eragiketa aurreko pentsamenduaren abantaila eta alderdi heldugabe batzuk.
|
|
|
Piagetek aldaezin kognitiboak izena eman zien. Aldaezin kognitiboak bereziki zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadiotik hasita garatzen dira (ikus 4 gaia). Estadio horretan, objektuen iraupena lortzen da; eragiketa aurreko estadioan, identitatea sortzen da, eta, eragiketa konkretuetan, berriz, kontserbazioa (ikus 6.1.2.01 taula).
|
|
|
Ondoren, Piageten teoriaren kontzeptu nagusiak azalduko dira, labur. Hirugarren zatian, zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioa aztertuko da, garapen kognitiboko lau etapetako lehena, sei azpiestadiotan banatzen dena eta lehenengo bi urteak biltzen dituena. Azkenik, estadio horren lorpenik nabarmenenetako bi definituko dira:
|
|
|
Zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioan, umeek zentzumen estimuluak gaitasun motorrekin koordinatzen dituzte, eta, horri esker, portaerazko eskemak sortzen dituzte, hau da, ingurunearen gainean «operatu» edo ekin egiten dute, hura ezagutzera iristeko. Bi urteko umeak erreflexuek mugatutako eta ezaguera apaleko izakiak izatetik arazoak ebazteko gaitasuna izatera pasatzen dira; adibidez, beren eguneroko gertaerei buruz.
|
|
|
Bi urteko umeak erreflexuek mugatutako eta ezaguera apaleko izakiak izatetik arazoak ebazteko gaitasuna izatera pasatzen dira; adibidez, beren eguneroko gertaerei buruz. Ezagutza bidezko garapena hain da garrantzitsua, Piagetek zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioa sei azpiestadiotan banatu baitzuen, erreflexuak ezaugarri dituen izaki batetik gogoeta egiten duen izaki baterako trantsizioa deskribatzeko asmoz.
|
|
|
Zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioaren lorpen nagusia da umea buruko sinboloak edo irudiak eraikitzeko jokaera eskemak barneratzen hastea; gerora, bere jokaera etorkizunean zuzentzeko erabiliko du hori. Orain, buruarekin proba egin dezake, eta insight bat (bat bateko ulermena) erakutsi, arazoa nola ebatzi jakiteko.
|
|
|
Zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioaren lorpenik nabarmenenak bi dira: objektuaren iraupena eta imitazioa.
|
|
|
4.4.01 irudia. Zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioaren lorpenak.
|
|
|
Zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioaren lorpenak
|
|
|
Beraz, imitazio atzeratuaren gaitasuna, zeinetan umeak buruko sinboloak eraiki, biltegiratu eta gero berreskuratu egin behar dituen? Piagetek uste zuen baino lehenago agertzen da; aurkikuntza horrek zalantzan jartzen du zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadio ez sinbolikoko umeari buruz eman zuen azalpena.
|
|
|
4.4.01 taula. Zentzumenei eta mugimenduei
|
dagokien
estadioaren laburpena.
|