|
2001
|
|
|
Nahiz eta, Izagirrek bezala eta horretan Atxagarengandik urrunduz, SarrionandiakEuskal Herriak lorturiko normalizazio politikoa gutxietsi eta hortaz euskal idazlearenkonpromisoa ez absurdutzat jo, garbi
|
dago
idazle klandestinoa miresten duenirakurlegoaren zati handi batek ez dituela ulertu Sarrionandiaren benetako ibilbideeta mezu literarioak eta presondegitik ihes egitea lortu duen militante idazlearen mitoerromantikoa gehiago axola zaiola.
|
|
2004
|
|
|
hots, sortzaile berriak plazaratu ahala, toki falta sumatzen dela: ez
|
dago
idazle guztientzako adina zutabe eta telebista saio, kantari guztientzako adina plaza, aktore guztientzako adina antzerki, pintore guztientzako adina erakusleku.
|
|
2005
|
|
|
Galdetzeko moduagatik sinetsita
|
dago
idazle galegoaren aitorlea naizela. Ze Rivasen adiskidea izatea eta haren ipuinak buruz jakitea normalena baita.
|
|
2007
|
|
|
Gurean —Koldorenean— ez dago Mississippi, ez Tom Sawyer eta Huckleberry Finn, baina horretarako
|
dago
idazlea, egon daitezen alegia. Señoritoak Donostiatik heldu ote?
|
|
2008
|
|
|
Zortzi etaerdiak dira. Pozik
|
dago
idazlea; oso pozik. Eta pozik baino gehiago, hunkituta.
|
|
2009
|
|
|
idazle on batzuk ere atera dira. Baina ez
|
dago
idazle onik, ez badago askatasunik, eta askatasuna behar da baita euskara bera askatzeko eta garatzeko ere! Hizkuntza bat barrutik hazten eta hedatzen delako.
|
|
2010
|
|
|
Hori onartu egin behar da. Ez
|
dago
idazle bat jende guztiari gustatzen zaiona, ezta musikari bat ere. Benetan, edozein musikari, maitatuena ere, denei ez zaie gustatzen, eta idazlea ere ez.
|
|
|
Sermoiaren eginkizuna Logos aren aurkezte eta interpretazio lanak egitea da. Ikusi besterik ez
|
dago
idazleak zer nolako interpolazioak, gehiketak, egokitzapenak, zehaztapenak, egin ohi dituen.
|
|
|
Liburuez asko hitz egiten den bitartean, gutxi irakurtzen den irudipena dut. Liburuetan
|
dago
idazle batek pentsatzen eta sentitzen duena. Zuk nire iritzia eskatzen didazu, eta nire usteetatik hurbilen dagoena idatzita utzi dudana da.
|
|
2011
|
|
|
Argentinan, emazte izango zuena ezagutu, ezkondu eta Kuban egin zuen bigarren Galizia. 1994tik, dena den, jaioterrira itzulia
|
dago
idazlea, eta han zabaldu da haren izen bereko fundazioa.
|
|
|
«Bera da guztien artean argiena, eta berak maneiatzen ditu gainerako udal kideak. Eta politikaren inguruko azpikarga edo azpi irakurketa dago».Hasieran gazteentzako idatzi zuen liburua; «baina, ez dakit beste zenbaitetan bezala ez ote zaidan eskua joan, irudipena daukat».Antzerkiaren trazaIpuin luze edo nobela labur izan liteke Udalbatza bahituaren kasu pollita, baina antzerkiaren generotik ere oso hurbil
|
dago
idazlearen esanetan: «Dena barruko leku batean gertatzen da eta ia dena elkarrizketa da.
|
|
|
Eta oso gutxitan gertatzen da norberaren sormenaren jario erraz eta miragarri hori. Egia da horri esker jarraitzen dugula idazten edo sortzen, bihar edo etzi mirari horren lekuko izateko itxaropenak bultzatuta; baina, zoritxarrez, lana tradizio baten gainean, eredu baten gainean egiten da».Ereduarekiko atxikimendurik eta lilurarik beteenak nerabezaroan gertatzen badira ere, geroago ere gertatzen direlakoan
|
dago
idazlea. «Beharbada sortzaile batzuen nerabezaroa asko luzatzen delako izango da, 80 urtera arte ere irits daitekeelako».Max Frischekiko «idilioa»Agirrek Max Frisch idazlearekin izan zuen «bi edo hiru urteko halako idilio modukoa» izan du abiapuntu Zwei Frauen (bi emakume) nobelaren idazketa prozesuak.
|
|
2012
|
|
|
Poesiak soilik lor dezake hori; gugan dagoena eta inon ez dagoena deskribatzea. Oso hurbil
|
dago
idazlea bere erraietatik, eta beraz irakurlearengandik. Begitandu zait liburu bat pertsonala eta humanoa, garbia, zarata eta artifizio alferrikakorik gabea eta, azalduko dudanez, epeltxoa aukeran.
|
|
|
Egiazko arazo edo problema berri bat agertü zaigü hor azken hogei urteetan: ez
|
dago
idazlearen eskü.
|
|
|
Hiletan zegoen irakurle zein idazle batek baino gehiagok pentsatuko zuen: " Ez
|
dago
idazlerik, izen hori merezi duenik, behintzat, bere literaturan bere bizi esperientzia adierazten ez duenik".
|
|
2014
|
|
|
Ulertzen dut neska hiltzea baina kontratu bat
|
dago
idazlearen eta Gus, hau?
|
|
2016
|
|
|
Modak ez zaizkio batere axola. Konbentzituta
|
dago
idazlearen egitekoa pentsamendu literarioa lantzea dela, zeinaren aurrean irakurleak etengabe esan behar duen: hau niri ere gertatzen zait.
|
|
|
sistema neokapitalistaren bortizkeriak arteak tresna modura erabiltzen ditu irudiak sortzeko, baina horiek esplotatuz, onura ekonomiko gutxi eskainiz salmenta tartean ez bada. Egun, gutxi dira EAEn profesionalki bizi daitezkeen artistak, eta antzeko egoera
|
dago
idazle eta arte eszenikoetako artisten artean. Kultur politikek, ordea, ez dute egoera hori hobetzeko inolako biderik abiatu, eta horrek egileak diru-laguntzen menpeko izatera eramaten ditu.
|
|
2017
|
|
|
Oro da, ordea, literaturagai, eta ez
|
dago
idazle baten sena frogatzeko arrago hoberik urteetako erabilerak herdoildutako gai bati herdoilak kendu eta itxura berri bat emateko saioa baino. Ironia izaki herdoilak erre eta askatzen dituen disolbenterik eraginkorrena, ironiaren sutan goritu du Txilikuk bere idazkera.
|
|
2018
|
|
|
Aurreiritzirik gabe begiratuz gero, argi
|
dago
idazle onekin batean itzultzaile onek erakutsia dutela noraino irits daitekeen euskara eta, beraz, euskara batua, frogatua baitute nazioarteko estandarrean ari daitekeela, Mitxelenak aipatu zuen molde hartan: " Egungo prosa, gaiak bereizten ez duenean, ez da hizkuntza batekoa eta batena, nazio artekoa baizik:
|
|
|
lingua franca bat, ez zuberera. Arxuk ondotxo ezagutzen zituen bai klasikoak Mosen Bernat Etxepare, adibidez, bai dialekto mintzatuak ere, eta Jesus Antonio Cid en iritziz argi
|
dago
idazle gisara irakurlego posible zabalenera iritsi nahi zuela. Bonaparte printzearen aginduak gorabehera, Arxuk bazekien, jakin, euskaraz zelan idatzi behar zen.
|
|
2019
|
|
|
Berpiztutako Gure Herria aldizkaria zuzentzeaz gain, Le Courrier de Bayonne egunkarian ere idatzi zuen artean. Gure Herrian 19501951 artean frantsesez argitaratu zituen artikuluak ikusita, zalantzarik ez
|
dago
idazle gaitasunari eutsi ziola: " Ignace ou Inigo?"," L’antique ceinture des basques"," Chronique des Etudes Basques"," Le duel de Bayonne et du Labourd au XIVe siècle"," Trois mois avec les basques d’Amérique"," Le basque dans les actes publiques" edota" Chirmi charma pues".
|
|
|
Beraz, merkatuan inpaktu handia duen autorea da. Hala ere, kontuan hartu behar da idazle honek Euskal Literatura Itzuliaren katalogoan 19 fitxa edota sarrera dituen bitartean, Bernardo Atxagak adibidez, 325 sarrera dituela, Mariasun Landak 122, Patxi Zubizarretak 71 etab14 Beraz, itzulpenak badituen arren, ez
|
dago
idazle itzulienen zerrendan eta ondorioz, gure literaturatik kanpo ezaguna bada ere, ez du oihartzun handirik izan. Hasier Etxeberriaren Bost idazle Hasier Etxeberriarekin berbetan (2010) lanean bildutako hitzek horixe berresten dute:
|
|
|
abortua krimen higuingarria da, eta hura aipatzea, lotsagarrikeria. Ondo baino hobeto
|
dago
idazle batek erditu berri den baten poz nahigabeak deskribatzea; abortatu duen batez mintzo bada, ordea, zerrikerian induska ibiltzea leporatzen zaio, edo gizadia argi doilor batez deskribatzea: hala eta guztiz ere, Frantzian jaiotza bezainbeste abortu izaten da urtero urtero.
|
|
|
Arrietaren ahotsari buruzko iritzia ez da, ordea, literarioa, linguistikoa baizik. Garaiko euskararen defizitek baldin  tzatua
|
dago
idazlea Yourcenarren" hizkeraren erritmo eta kolorea" euskaratzerakoan. Bi hizkuntzen artean sekulako aldaroa dago praktika eta emaitza literarioen aldetik.
|
|
|
Hrabalen mundua baztertuena da, galtzaileena, eskala sozialeko ezinduenena. Haren nobeletan ez
|
dago
idazle elitista baten distirarik, baina bai baztertuekin bat egiten duen baten benetakotasuna. Nor naiz ni?
|
|
2020
|
|
|
Etxamendiren narratibaren Ahotsa cказ kontzeptuarekin batera oralitatean sustraitzen bada ere, oroitu behar da eraikuntza literarioa dela.115 Eta zertarako eraiki, ote, ahozkotasuna mimatzen duen narrazioa? Idazleak begiztatzen eta bizi duen munduaren errealitatea arakatzeko beharra izan dezake.116 Bestela ere, zama ideologikoa agertzeko nahia izan dezake eta oralitatearen narratibizazioak xede horretan lagun lezake.117 Orokorki, ekoizpen literarioa oralitateak eta idatzi gabeko munduaren ezagutzak bikoizten dituenean, egoera ezegonkorrean ohi
|
dago
idazlea, biografikoki, animikoki eta kulturalki. Kasu horretan dira nekazaritzako euskal girotik jalgitako jende" ikasiak":
|
|
|
Kazetaritzatik puskaz harago doazen iritziak, tarteka birrintzaileak" Hirugarren Mundukoak maite ditugu gure olatuei kolorea emateko", beti jakingarriak" Moussaouik gehiago laguntzen du herri hau ulertzen Mattin Partarrieu ren koadro kitsch guztiek baino". Eta guztien atzean
|
dago
idazle bat, nabari da karamelu zaiola ariketa: " Idazle bati egunkari batek eskain diezaiokeen lanik onena".
|
|
|
Liburuan, idazle lanari buruzko gogoeten artean
|
dago
idazleak ez duela dakienari buruz idatzi behar, deskubritu nahi duenari buruz baizik. Zuk zer deskubritu duzu liburu hau idatzita?
|
|
|
Esan duzu, baina, ez zenukeela nahi omenaldi partikular modura irakurtzerik.Bi gauza dira. Batetik, liburu baten atzean, beti
|
dago
idazlearen bulkada pertsonal bat: zergatik esertzen den idazle bat luzez historia jakin bat idaztera.
|
|
|
Izen haiek ez diote ezer esaten, ordea; bizi direla eta profila dutela sare sozialetan, besterik ez. Baina ez
|
dago
idazlerik edo Espainiako historia garaikideko pertsonaiarik izen horrekin, bat ere ez. Kontuz biluzi, eta bainura eraman du liburua.
|
|
2021
|
|
|
Bestalde, Canok berriki aitortu duenez, ez
|
dago
idazle izaterik itzultzaile izan gabe, bere gustuko idazle guztiek itzuli izan dute, eta idazleei itzultzaile ere izateko eskatzen dio; bestela, ez omen dira benetako idazleak.80
|
|
|
" Ikusi dugun moduan, ez
|
dago
idazle izan beharrik literatura sortzen hasteko. Eta, gainera, zuen lanek seguruenik guztioi hainbat emozio eta ideia sorrarazi dizkigute.
|
|
|
Karlos Linazasororen (Tolosa, Gipuzkoa, 1962) obra zabala xehe begiratzen hasi, eta apenas
|
dago
idazleak landu gabeko generorik. Eman ditu ipuinak, antzerkia, eleberria, haur eta gazte literatura, aforismoak...
|
|
|
Ariketa literario boteretsuak beti dira, maila batean, irakurleak ahalduntzeko ariketak. Literatura handi baten atzean beti
|
dago
idazle handi bat, irakurleari begiak zabal ditzala esaten. Zenbat eta libreago idazlea, libreago nahi ditu irakurleak.
|
|
|
zorionez! Ba al
|
dago
idazle prestigiotsuaren figura baino gauza aspergarriagorik. Bere ile urdinduarekin gela batean sartu eta isiltasuna sorrarazten duen horietako bat, tribunara igo eta bere homiliari ekiten diona.
|
|
|
Austerlitz malenkoniatsua benetako gizabanakoa den edo sinbolo bat den ez badakigu ere, haren aldamenean goaz, haren hitzen ikara eta tristura galdera eta dei bihurtzen zaizkigula. Dena dela, argi
|
dago
idazleak, bere pertsonaiak bezala, haizeak barreiatutako lainoa bezala aienatzen ari den garai deabruzko baten lekukotasuna uzteko premia duela.
|
|
2022
|
|
|
Txalo egiten duen jendeari so egiten hasita, halabeharrez, haien eskuetan arreta jartzera goaz oharkabean. Eskuek, beti uste izan dut horrela, eskubide bidezko esku guztia dute aurpegiko atal bat gehiago direla aldarrikatzeko, belarriak edo sudurra aurpegiko parte diren neurri berean; ikusi besterik ez
|
dago
idazleek argazkietako poseetan nola jartzen duten beti eskua kokotsean edo hatza lokian. Eta, hala ere, eskuak langintzarako, sorkuntzarako, plazererako, borrokarako, eraso fisikorako eta hilketarako bitarteko ezinbestekoak ere badira.
|
|
|
Ez da aski: oroitzapen propioak birziklatu gabe ez
|
dago
idazlerik.
|