|
2008
|
|
|
1896an Connecticut estatuan epileptikoei, «ergel kronikoei» eta «adimen ahula zutenei» ezkontzea debekatu zitzaien. Eta beste zenbait estatutan
|
buruko
gaitzak zituztenak antzutzea baimentzen zuten legeak jarri ziren martxan. 1927an AEB Ameriketako Estatu Batuetako Auzitegi Gorenak berretsi egin zituen, gainera, arau horiek guztiak, eta XX. mendearen erdialdera arte ez ziren baliogabetu.
|
|
2009
|
|
|
Orain, ondo moldatzen dira hizkuntzarekin, eta Betancourtek hitz eta esamolde ugari ikasi du euskaraz. Attona Joxek horrela deitzen dio Dorak Juanitaren senarrari
|
buruko
gaitza du duela lau urte pasatxotik, ahaztu egiten zaio zaintzaileak ez duela euskaraz hitz egiten eta hondarribiera jatorrean mintzatzen zaio. Are gehiago, Joxe Errazkini ez zaio gustatzen Betancourtek bizarra mozterik eta halakoetan purrustaka hasten da, euskaraz bereak eta bi esanez; hitz itsusi horiek buruan gorde eta etxeko andreari galdetzen dizkio zaintzaileak.
|
|
2010
|
|
|
Nire emazteak
|
buruko
gaitza du eta ezin ditu gure seme alabak zaindu eta nik atera behar dut aurrera familia, argudiatu du. Egunean 5 euro irabazten ditu eta 10 metro karratuko gela batean bizi da.
|
|
|
Nire emazteak
|
buruko
gaitza du eta ezin ditu gure seme alabak zaindu eta nik atera behar dut aurrera familia, argudiatu du. Nire alabaren argazkirik ere ez dut desagertuta dagoela dioen iragarkia jartzeko.
|
|
2012
|
|
|
Itunpeko ospitaleetan, berriz, hirukoiztu egin dira ebakuntzak; 629 egin zituzten 2001ean, eta 1.892 joan den urtean. Buruko Osasunaren Plana Buruko Osasunaren 2012 Plan Estrategikoa onartu zuen asteazkenean Nafarroako Gobernuak;
|
buruko
gaitzak dituzten pertsonek jasotzen duten arreta hobetu nahi du. Nafarroako Parlamentura eramango dute egitasmoa orain, onar dezaten.
|
|
|
Nafarroako Parlamentura eramango dute egitasmoa orain, onar dezaten. RSM Buruko Osasunaren Sarean pertsona gehiago artatzea,
|
buruko
gaitzak dituzten haur eta gazteei arreta berezia eskaintzea, gaixoak artatzeko azpiegitura berriak eraikitzea eta langile gehiago kontratatzea dira planaren helburu nagusiak. Nafarroako Gobernuko Osasun kontseilari Marta Verak adierazi duenez, «kalitatezko eredu» batera hurbilduko da Nafarroa egitasmo horrekin, «botika gehiegitan» oinarritutako eredua atzean utzita.
|
|
2014
|
|
|
Egia da, baina etsipenetik ezin da deus ere sortu. Senideen, elkarteen, boluntarioen, ondoko herritarren eta erakunde politikoen (Ongizate, Osakidetza, Hezkuntza arlokoak) indarrak bateratuta,
|
buruko
gaitza dutenen isiltasuna hautsiko dugu. Hobekuntza gaitza izan da buruko gaixotasunaren inguruan aspektu batzuetan; beste batzuetan, berriz, Erdi Aroan gaude.
|
|
|
Hobekuntza gaitza izan da buruko gaixotasunaren inguruan aspektu batzuetan; beste batzuetan, berriz, Erdi Aroan gaude. Saiatu naiz
|
buruko
gaitza duenaren mesanotxeko argazki bat ateratzen, nahiz eta profesionala ez naizen. Zenbat aldiz konformatzen garen bost xentimoko hitzekin, hedabideetan politikari eta gizarte/ osasun arloko arduradunen argazkiekin!
|
|
|
–Gaixoei ez diete beti esaten
|
buruko
gaitza dutela.
|
|
2016
|
|
|
Jose Manuel Orterenak dira hitzak. 39 urte ditu, eta
|
buruko
gaitza du. Hitza hartu zuen astelehenean, jendaurrean, Sarasate pasealekuan egindako elkarretaratzean.
|
|
|
Elkarte horretan
|
buruko
gaitza dutenek eta haien senideek egiten dute bat. Azken egunotan kartel batean jaso dituzte gizartearen aurrean aldarrikatu nahi dituzten mezuak, eta Nafarroako Parlamentuko presidente Ainhoa Aznarezi helarazi zizkioten, asteleheneko elkarretaratzea hasi baino lehen.
|
|
|
Anasaps elkarteko kideek astelehenean egindako elkarretaratzearekin bat egin zuten Mejoranako kideek. Elkarte hori
|
buruko
gaitza dutenek baino ez dute osatzen; 130 kide inguru ditu, gaur egun. 2007 urtean osatu zuten, eta, geroztik, ahalduntzea izan dute helburu.
|
|
|
Gizarteak
|
buruko
gaitza dutenen inguruan hamaika aurreiritzi dituela azaldu du Verdugok. " Gizaki arraro eta arriskutsutzat ikusten gaituzte".
|
|
|
Elkarte horrentzat funtsezkoa da
|
buruko
gaitza dutenek parte hartzea esparru horretako planetan eta programetan. Eskatu dute, gainera, buruko gaitza dutenek arlo sozialean eta lan esparruan duten egoera benetan ezagutzeko azterketa egin dezatela.
|
|
|
Elkarte horrentzat funtsezkoa da buruko gaitza dutenek parte hartzea esparru horretako planetan eta programetan. Eskatu dute, gainera,
|
buruko
gaitza dutenek arlo sozialean eta lan esparruan duten egoera benetan ezagutzeko azterketa egin dezatela. Neurriak eskatu dituzte, halaber, estigmari modu eraginkor batean aurre egiteko.
|
|
|
Mejoranako kideek ere egin nahi dute lan
|
buruko
gaitza dutenen errealitatea azaltzeko eta haren berri gizartean zabaltzeko. Horretarako, jardunaldi bat antolatu dute datorren azaroaren 17rako, Aktibismoa eta buruko osasuna izenburupean.
|
|
|
Mota guztietako pertsonak hartzen zituzten, gehienak babesgabetasun egoeran: umezurtzak,
|
buruko
gaitzak zituztenak, ezkongabeko amak, baliabiderik gabeko edadetuak... Gizonezko psikiatrian espezializatu zen, adikzioetan, batez ere. Elurretan, Arabako arreta psikiatrikoaren bilakaera barrutik bizi izan du Herrerak, baita askoz gehiago ere.
|
|
2017
|
|
|
Hori guztia Lanbidek kudeatu lukeela pentsatzen dute, egiten duten eskaintza urria dela aditzera emanez. Izan ere, Gipuzkoan
|
buruko
gaitza duten gehienak langabezian daude.
|
|
2018
|
|
|
Etxebizitza kooperatibez gain, zahartzarorako beste hainbat aukera ere badira: belaunaldi uztarketa bultzatzen duten komunitateak, auzo guztia kontuan hartzen duten egitasmoak,
|
buruko
gaitza duten zaharrentzako herriak...
|
|
|
neoliberalismoak ez ditu krisiak sufritzen; alderantziz, profitatu egiten ditu aurrera jauzi egiteko. Krisi ekonomikoak txoke terapien modukoak dira,
|
buruko
gaitza duten pazienteei deskarga elektrikoak aplikatzeko teknika psikiatrikoaren parekoak, aurreko egitura sozioekonomikoa desegin eta dena merkatu librera bideratzeko.
|
|
2020
|
|
|
Arabako Ospitale Psikiatrikoko lorategian ikus daitezkeen 24 hegaztien gida argitaratu dute, pazienteen marrazkiekin. Hegaztiak Buruan proiektuaren ekarpena da; pazienteen autonomia handitzea, ingurumen balioetan heztea, komunitatean eragitea eta
|
buruko
gaitzek duten estigmaren aurka borrokatzea du xede.
|
|
|
Ospitaleko paziente talde batek margotu ditu horiek guztiak. Ekintza horren bitartez parte hartzaileen autonomia handitu, ingurumen balioetan hezi, eta
|
buruko
gaitzek duten estigma borrokatu dute.
|
|
2023
|
|
|
Antza, David Gascoyne poeta ingelesak Judy Lewis ezagutu zuen psikiatrikoan: anderea ez zen gaixoa, pazienteei laguntzera joaten zen tearen orduan, poemak ozen irakurtzera, konbentzimendua baitzeukan, arabiarrei ura bezala, hitza sendagarria eta, batez ere, lasaigarria gertatuko zitzaiela
|
buruko
gaitza zutenei. Egun batez, emakumeak liburu bat aliritzira zabaldu, eta, kasualitatez, noren eta Gascoyneren beraren poema bat errezitatu zuen:
|