|
2021
|
|
|
Aditza orainaldikoa dute adibide horietako perpausek, eta agerikoa da menderagailurik ez dutela. Zalantzazkoak gertatzen dira, ordea, ohi bezala, aditza iraganean dutenak,
|
bietara
uler baitaiteke haien amaierako n morfema, menderagailu gisa nahiz iraganaldiko morfema soil gisa. Hala, Hain nekatuta zegoen, ezen afaldu gabe oheratu zen esaldia honako esaldi bi hauen iraganeko bertsioa izan daiteke:
|
|
|
Bada, hala ere, anbiguotasunerako esparru bat. Perpaus nagusiko aditza geroaldikoa denean, esate baterako,
|
bietara
uler daiteke sarritan perpausa: Ikasketak amaituz gero, Ameriketara joango da perpausaren mendekoa ‘ikasketak amaitu ondoren’ nahiz ‘ikasketak amaitzen baditu’ uler daiteke.
|
|
|
Denboraren adierazpenean, berriz, bi erabilera ditu forma honek. Ondokotasuna adierazten du perpaus nagusia ere unekoa denean (Ezkonduz gero, Bartzelonara joan ziren bizitzera, hau da, ‘ezkondu eta gero’), baina hura iraupenekoa denean,
|
bietara
uler daiteke: ‘ondokotasuna’ adieraz dezake (Zahartuz gero, nola biziko dira gurasoak hi gabe?, hots, ‘zahartu eta gero’), baina baita ‘noizdanikoa’ ere (Ezkonduz gero, Bartzelonan bizi dira, hau da, ‘ezkondu zirenetik’), (§ 36.9d).
|
|
|
Hala, esate baterako, Zenbat diru eman dizute gela garbitzeagatik? esaldia
|
bietara
uler daiteke: ‘gela garbitu duzulako’ —kausazkoa aurretik eta ‘zuri’, diru hartzailea, nabarmendua—, nahiz ‘garbi dezazun’ —helburuzkoa ondotik eta ‘haiek’, sari emaileak, nabarmendua— Kausazkoa bada, lako perpausaz ordezka daiteke —gela garbitu duzulako—, eta tzeko perpausaz edo subjuntiboaz helburuzkoa baldin bada —gela garbitzeko edo garbi dezazun— (ikus § 38.3).
|
|
|
241). Edozein kasutan, zaila da, izan ere edo halakoxea da, izan ere bezalakoak
|
bietara
uler daitezke, ‘izan’ aditzaren esanahia indarrean duen egitura gisa nahiz diskurtso markatzaile bilakaturiko esapide bezala (§ 42.23.6).
|
|
|
Lehenbizikoa izenaren inguruan edo mugituko litzateke, bigarrena aditzaren inguruan. Batzuetan, hala ere,
|
bietara
uler liteke PS hau: Urteko lanak hauek dira diogunean bezala, ‘joan den urtean eginak’ edo ‘joan den urterako egin behar zirenak’, adibidez.
|
|
|
38.4d Izan daitezke perpaus anbiguoak, jakina, batera zein bestera uler daitezkeenak, testuinguru komunikatibotik edo egoera pragmatikotik kanpora entzuten badira, behintzat. Auzokoak izutzeagatik zigortu zuten epaileek gizona esaldiko perpaus nagusian ‘jasaile’ bat (gizona) eta ‘egile’ batzuk (epaileak) ditugu; hortaz,
|
bietara
uler daiteke esaldia. Jasaileari erreparatuta, kausazkoa izan daiteke mendeko perpausa eta ‘gizona’ haren subjektua (‘gizona’ zigortu zuten, ‘gizonak’ auzokoak izutu zituelako); egileari erreparatzen badiogu, berriz, helburuzkoa izan daiteke perpausa eta ‘epaileek’ haren subjektua (‘epaileek’ zigortu zuten gizona, ‘epaileek’ auzokoak izutzea nahi zutelako).
|