|
2008
|
|
|
Ibeas> Juarros> (herria). Iminuri> (ausaz, antroponimo baten ildokoa; bigarren osagaia uri>, poblado?;
|
bide
beretik Nafarruri, > Urizarna, > Bastikuri, Ollauri, > eta abar. Isar.
|
|
|
Guarza> (larraina, erreg. 1582;
|
bide
beretik Guarza> Hobias, lur-saila, erreg. 144).
|
|
|
d) Bere apurrean ere, testigantza fidagarria ematen du hark, XVII. mendean Euskal Herrian indarrean zen egitura juridiko eta administratiboarena. Ezin ukatuzkoa da,
|
bide
beretik, orduko hartan, gaurko egunean bezalaxe, lege munduak, euskararen ikuspegitik behinik behin, bazuela eta baduela zer landu eta zer hobetu, justiziak, sarri askotan, Axularren garaian bezalaxe, egun ere, euskaldunentzat min eta garratz izaten jarraitzen baitu.
|
|
|
Euskal Esnaleak bere egutegi takoa sortzea erabaki zuenean, Elkartearen eta bertako gidarien ideia zabalkunderako deliberatu zen hori. Arana-k izen degia hedatzeko aukeratutako
|
bide
bera, G. Mujikak euskal irakurlegaiak irabazteko pentsatu zuen, eta bide batez euskal sukaldeetatik erdal calen > dariyo a desagertarazteko:
|
|
|
Pluraleko ok> daroan IS ak ere
|
bide
beretik 1 edo 2 pertsonak ordezkatzen ditu inoiz. Hala:
|
|
|
opicialuri>, ofizial (adj.)? / araopicialuri>??; ing. no man, s> land, > no good, > non arrival, > > non fiction, > non smoker, > non stop, > non union, > non > violence,... > gurea ere
|
bide
beretik ibilia da aspaldidanik bide hori: ezgauza, > > ezordu, > ezteus, > ezgarai... > eta horrek etorkizunean ere era horretako hitz berriak nondik itzul geni tzakeen erakusten digu.
|
|
|
Azken biek (hots, te> eta eria> atzizkiek) ez dute (oro har) > di2 ren pareko adiera hori berekin98 Beste zenbait kontutan ere, multzo atziz ki batzuetatik besteetara alderik badagoela ikusiko genuke, banan banan eta xehetasun osoz arakatzen hasi orduko. Funtsezko hainbat gauzatan
|
bide
beretik dabiltza, ordea, di> atzizkia eta gainerako multzo eta aniztasun atziz kiak. Hainbat ezaugarriri bere osoan eusten zaiola antzemango genuke, har tara jarriz gero.
|
|
|
c2) galalde. Sarrera lexikal honetaz ari delarik, aurrekoaren
|
bide
beretik doan definizioa ematen du OEHk (VIII, 243): –conjunto> de campos donde se ha sembrado trigo y cereales?
|
|
|
Kortazarren hitzetan, Arrats Beranbildumako. Lauaxetaren? hiria ez zen eremu industrialekoa, baizik gehiago hiri burgesa, aristokratizantea, pianoa bezalako gauza finak maite zituena192 Eta Azkuek bultzatu gura zuen euskararen hiritartzea ere, hein handiz,
|
bide
beretik zihoala pentsa liteke: pianoarekin batera bilbotar irakasleak aipaturiko te usaina eta bigira, hau da, tertulia, giro burgesa seinalatzen ari ziren nabarmen193 Izatez euskara eta piano arteko lotura literala maiz egin zuen Azkuek, ehundaka herri kantu baserri inguruetan bildu eta ondoren hirietako etxe dotoreetara eraman baitzituen ahots eta pianoz jotzeko egokituta.
|
|
|
Varelaren
|
bide
beretik doa Serrano: « [En España] los intelectuales habían nacido en torno a 1898, al calor de un affaire Montjuïc equiparable, aunque en tono menor, al affaire Dreyfus»464 Eta ildo berekoak dira Santos Juliá ren azalpenak, Unamunok Monjuïc eko auziaz idatzitako artikulua Zola imitatuz egin zuela berretsiz465.
|
|
|
Eusebio Azkue poeta izanik espero zitekeen semea ere
|
bide
beretik abiatuko zela. Baina ez.
|
|
|
113). Juaristi ere
|
bide
beretik doa (1999a: 22):
|
|
|
–Kirikiñoren?
|
bide
beretik idatzi zuen egun bi geroago. Euzko, delakoak gaztelaniaz, seguru asko Bustintza beraren beste ezizen bat, erabilitako argudioak ia berberak baitziren.
|
|
2009
|
|
|
Aldizkariek kontrol zorrotzagoa zuten urte horietan, edo nagusiaren begiak ziren zorrotzagoak. Kontua da
|
bide
beretik jo izan zutela lehenago ere beste aldizkari batzuek. 50eko hamarkadaren hasieran Pedro Rocamora zegoen liburuen arduradun.
|
|
|
Nahiz Euskaltzaindia aspaldi honetan aritu den Bertsolari Txapelketak apailatzen, gerra aurrean Euskaltzaleak Elkarteak ekin zion
|
bide
beretik eta bertsolaritza indartu nahirik, bertsolari talde batek, antolatzeko gogoa erakutsi duenez gero, Euskaltzaindiak ez du oraingoz txapelketarik eratuko.
|
|
2010
|
|
|
Horrexegatik bada, atseginez eta ohore handiz hartu dugu IKER bilduman lan hau, etorkizunean ere
|
bide
beretik etor daitezkeen adierazgarri.
|
|
|
Aplikazio mailako ondoriosakonak ditu, edo izan ditzake, zehaztapen kontzeptual horrek. Zehaztapen horren eskasiaz KonstituzioEpaitegiaren beraren Sententziak ez dira beti, itxuraz,
|
bide
beretik joan (Urrutia, 2005: 375):
|
|
|
Ezin genuen egon beste batzuek gure arazoak noiz konponduko zain. Hemengo gobernukideek harturiko bidea, estatuko beste administrazioek harturiko
|
bide
bera zen. Ez zegoen saiakera sendorik hezkuntza sistema beste era batera antolatzeko.
|
|
2012
|
|
|
Olerti aldizkaria, izan ere, euskal literatura eta bereziki poesia bultzatzeko sortu zuen Onaindiak 1959an, hasieran Karmel aldizkariaren gehigarri gisa. Beste nazioek ere, bai antzinakoek nahiz gaur egungoek, beren kultura berpizteko poesia erabili izan dutela ikusita, Euskal Herriak ere
|
bide
berari jarraitu behar ziola ikusten zuen, eta helburu horrekin sortu zuen Olerti aldizkaria, lehen alearen aurkezpenean dioen bezala:
|
|
|
Kortazarrek,
|
bide
beretik, postmodernitateari Euskal Herrian sartzea oztopatzen dion tenka moduko bat aipatzen du:
|
|
2013
|
|
|
Zibilizatuak ziren gorteko jendeak (eta gerora burgesak, elitea eta abar), eta herri xehea, «barbaroena», oraino zibilizatze prozesu batean zegoen; zenbat eta gehiago hiritartu, herriaren zibilizatze prozesua orduan eta aitzinatuagoa zen. Fritz Peter Kirsch ekEliasen
|
bide
beretik jarraitu du eta kultura zibilizatuak, mendez mende, «barbaroaren» baztertzeko lan handia egin zuela azpimarratu. Gisa hartan, eskualde hizkuntzen gibelatzea administrazioaren ondorioz baino gehiago gizartearen aldaketaren ondorioz gertatu zela dio Christophe Charle k.
|
|
|
Baina, ororen buru, gizartearen baitan zeuden sentimendu horiek agertu zituzten, eta hori interesgarria da. Hala ere, Eskualduna ren mezua beti
|
bide
beretik ari zen: gerlaren eta garaipenaren baitako fede osoa, eta, beraz, Frantziako armadarekiko eta aitzindariekiko leialtasun osoa.
|
|
|
Monumentu horren harira, euskaldunak, Frantziako leku guztietako jendeak bezala, borroka berean ibili zirela eta beraz denak berdin zirela azpimarratu nahi zuen. Eskualduna ren mezua ere
|
bide
beretik ari zen, ongi azpimarratu nahi baitzuen euskaldunak, edozein frantsesen gisan, soldadu onak zirela eta beren betekizuna ederki bete zutela.
|
|
|
Hogoi ta bortz kilometre eskuin, inguzki partean, Reims-eko dorreak, bertze hanbertze ezker Soissons hirikoak. Gure aitzinean,
|
bide
bera eginez, Laon-eko hiria. Eliza nasai eta lan ederrekoa, mendichka baten puntan jarria, bere zaharrean eskualde guzian ez baitu parerik.1105
|
|
2014
|
|
|
Etorri bezala urrutiratzen ari zen ekaitza, aurtengo udako edozein arratsalde iduri. Bikoteak alde egina zuen, eta emakumea eta haurrak
|
bide
beretik ari ziren. Aittunak poltsan sartu zuen liburua.
|
|
|
Han eskuratu nuen Batasunaren> Kutxa, Gabriel Aresti eta Xabier Kintana bikoteak egin zuen ekarpen galanta, euskararen normalizazioa eta normatibizazioa uztartu nahian. Hura eta
|
bide
beretik etorri ziren euskal aditzaren taulak gordetzen ditut oraindik, garai iraganaren baina aintzat hartzeko moduko baten lekuko gisa.
|
|
2016
|
|
|
Berantago ikusiko dugu nolako bidea markatu zuen antzerkiekin, baina engaiamendua balio morala zen berarentzat, ez zen neutroa, ez eta oportunista; gaien azaltzea, plazaratzea gustatzen zitzaion. Bera baino lehen eta garai berean, beste autore famatuagoek hartu zuten
|
bide
bera. Engaiamenduaren gaia, askotan, Jean Paul Sartreren inguruan aipatua izan da, baina lehenagotik beste batzuk aritu izan ziren antzerkigintzaren eremuan.
|
|
|
Bestalde,
|
bide
beretik gogoan hartu behar dugu, bai Sabino Aranak, bai Azkuek sortu zuten Bizkaiko teatroa, abertzaletasunaren ideiak, alde batetik, eta euskararenak, bestetik, zabaltzeko helburuekin. Gizartearekiko harremanetan egoteko tresna izan zen garai haietan Euskal Herrian, munduan zehar bezala.
|
|
|
Ez zuen aski izan horrekin, berritu behar zuen aspaldiko antzerkia. Guk ere
|
bide
bera egiten ahalegindu gara. Larzabalek pastoralaz jakina zena bildu dugu.
|
|
|
Honela ulertzen da Herria astekarian ematen diren aktoreen zerrenda. Komunitateko partaideak ziren, familiakoak batzuetan eta haien goraipamena egiteko manera
|
bide
berean. Engaiamendua aisialdia baino gehiago zen, ardura handiak eskatzen zituen, errepikapenen erregulartasunarengatik, presentziarengatik, ordutegiengatik, inbertsio pertsonal handia eskatzen zuen.
|
|
2021
|
|
|
80ko hamarkadan, obra unibertsal baten mailako emaitza bat lortu behar zen, kanon literarioari bere behin behineko hastapena emateko gisa eta euskal" modernitatea" ren lehen mugarria jarri beharrez. Eta geroztik,
|
bide
beretik ari da euskal literatura, berritasunaren ondotik. Gaurko historialariek deitzen duten" Presentismo" an bizi da.
|
|
|
Izan ere, erdal aurrizkiak batzuetan eratorriaren buru semantikotzat hartu behar ditugu: preguerra ez da ‘gerra’, baizik gerraren aurreko garaia;
|
bide
beretik, precampaña eta prehistoria ez dira ez kanpaina eta ez historia, baizik horien aurreko garaia; postparto ez da erditzea, baizik erditu ondoko garaia; sobreático ez da atikoa, baizik haren gaineko etxebizitza eta abar. Horietan guztietan, buru osagarri erlazioa dugula esan dezakegu, aurrizkia izanik buru eta izena osagarri.
|
|
|
Hala ere, bereiz idatziz gero, zalantza sor daiteke batzuetan nola ulertu behar den begien aurrean dugun elkartua, izen elkartu sintetikotzat ala atributu egiturako elkartutzat (§ 7.1.3c); intsektu hilgarri, esaterako, izan daiteke ‘norbait hiltzeko ahalmena duen intsektua’ (ziztada da hilgarria), baina izan daiteke ‘intsektuak hiltzeko substantzia edo gaia’ Nahasketarik sor ez dadin, atributu egiturako elkartuaren irakurketa duena bereiz idaztea gomendatzen da, eta elkartu sintetikoa, aldiz, marratxoz: intsektu hilgarri/ intsektu hilgarri(
|
bide
beretik molekula hartzaile/ molekula hartzaile, etab.). Zain bigarren osagai dutenak, aldiz, elkarturik ematen dira.
|
|
|
Baina etxeak, oinetakoak edo liburuak egiteari dagokion lanbidea izendatzeko, ez diogu tza1 gehitzen gile atzizkiari; ez dugu sortu etxegiletza, liburugiletza edo oinetakogiletza. Bertsolari edo idazle oinarrietatik sortu dugu horrelako jarduna duten pertsonen lanbidea adierazteko bertsolaritza edo idazletza; baina,
|
bide
beretik, ez dugu egiten etxegile> etxegiletza. Horren ordez, gintza aukeratzen dugu mota bateko objektuak, gauzak... egiteari dagokion lanbidea edo jarduna izendatzeko (araugintza, armagintza, eztigintza, izozkigintza, jantzigintza, legegintza, liburugintza, oihalgintza, teilagintza, testugintza...).
|
|
|
Erakusleetatik sortzen diren adberbioek ere
|
bide
bera hartzen dute: Jauna balia dakidala!
|
|
|
Bestela,
|
bide
beretik, antzeko testuinguruetan, pertsona izenordainak berak ere sar daitezke jokoan, gutxi asko, erakusleak baliatuz: Orain arte izan zaren zu (gazte) hori.
|
|
|
frantses, italiano, erruso, ingeles... Horiek ere erabiltzen dira euskaraz (jakina, frantziar, italiar, errusiar, baztertu gabe), baina ez dute denek
|
bide
bera segitzen, eta erabilera zalantzak sortzen dira zenbaitetan. Iparraldean arrunta da erruso presidente, erruso jakintsu edo erruso tropa bezalakoak ikustea Herria aldizkarian, esate baterako.
|
|
2023
|
|
|
Kondaira izan zen, Karlos izena zeukaten errege guztientzat tres na bat, beren ideologia indartzeko eta sinesteak zabaltzeko. Karlomagnoren on dorengoak ziren, Karlos izena ohorezkoa zen, karolusaren ametsak aurrera jarraitu zuen, beste izen batekin Frantzisko I.a
|
bide
beretik joan zelarik.
|