|
2000
|
|
|
Gizaki tolesgabe eta trauskilei ez zaie neketsu izaten seme alaba anitz izatea; aitzitik, hainbaten ezean, beldur dira horiek, ea nahikoak dituzten;
|
bide
beretik ere, eskandalurik gabe ikusi ohi da nola doan andrazkoa eskurik esku eta besorik beso, senar batengandik beste batengana; ume ahul eta gaixoen babesgabekeria ahalbideratzen da; ezkontzeko gaitasuna ukatzen zaie norbanako batzuei, horiek, euren adina dela eta, izadiaren egitekoentzat aproposenak ez direnean. Ezkontza lege politiko batzuek arautzen dute, ez lege zibil eta naturalek.
|
|
|
Izadiak beti bereiztu ditu gizakiak sentimenduaz eta adimenaz. Berak nahi du,
|
bide
beretik ere, bi sexuen arteko batuketak erakar ditzakeen betebeharrak adimenak eta sentimenduak zuzenaraztea.
|
|
|
Dirua erabili eta gero, salmenta, erosketa eta bizitza zibilaren merkataritza izeneko ekintza multzo horren bitartez gauzatzen dira horiek. Azaldu ditugu,
|
bide
beretik ere, horien gobernurako erregela nagusiak.
|
|
|
Ab intestato oinordetzan, alboko senideen ordezkapen eskubidea, apartera eramanez gero, zentzu onaren aurkakoa da. Ezezagunei egiten zaie deia, hurbilenen kalterako; eskuzabaltasunen harremanak maitasuna dakartenak baino harantzago eramaten ditu; norbanakoen izateari buruz amaigabeko auziak luzatzen ditu eta ondasun zatiketen banaketa negargarriak eragin;
|
bide
beretik ere, justizia, onura eta arrazoi asmoei ere irain egiten die horrek.
|
|
|
Gizaki mota oso bat dago zientzia horretara emana. Gizaki mota horrek legeak gogoz aztertu eta aholkuak ematen dizkie herritarrei;
|
bide
beretik, euren buruak eurenez zuzendu eta jagoteko adina ez diren herritarrak eurak ere babestu egiten ditu horrek. Horixe da magistraturaren haztegia.
|
|
2001
|
|
|
Egia da Schopenhauer eta Heidegger bezalako filosofo gutxi batzuek lehen argitaraldia hobesten dutela, baina nire ustez Kanti berari jarraiki behar gatzaizkio. Lehen argitaraldian sintesiaren azalpen psikologikoagoa ematen zuen eta gero funtzionalagoa den bat sortzen saiatzen da, eta ondorengo lanetan
|
bide
beretik egin zuen aurrera. Adibide bat jartzekotan, 1781ean sintesia irudimenaren produktua zen, eta irudimenaren funtzioa oro har nagusia zen; 1787an, berriz, irudimena adimenak sentimenean duen eragina baino ez da.
|
|
2003
|
|
|
12 Zabalkundea eman edo esanahiaren urripena dakarten lege interpretazio desberdin horiei dagozkie,
|
bide
beretik, ekitatean oinarri duten erregela aldatzaileak; horiek ere erabilgarri izan daitezke zenbait kasutan; baita beste egoera batzuetan aplikagarri izan eta zuzenbidearen derrigorra aipatzen dutenak ere.
|
|
|
Ohitura horiek, lege izanik ere, sarritan idatzi gabe daude, eta euren erabilerak gordetzen ditu indarrean eta bizi bizirik. Horrexegatik, erabilera hori zehatza izan ez eta erregeek probintzia eta leku bakoitzean indarrean daudenak bildu eta idatziz jartzea agindu dute;
|
bide
beretik ere, berretsi egin dute euren baitako lege eta erregelen aginpidea.
|
|
|
12 Argigarri, orobat, Ragueauren hiztegia (ikus Bibliografia), gidari ziurra delako Domaten garaian indarrean eta bizirik zeuden hainbat erakunderen esanahia eta araubidea agerian uzteko. Horien euskaratzea ere, aurrekoen
|
bide
beretik egin da, beharrezkoen izan diren baliabideei eutsiz.
|
|
2004
|
|
|
Adierazpen perpausa da gure teoriari orain dagokiona (ho de apofantikos tes thedrias)" (Peri Hermeneias 4.17 a 1). Aristotelesek bezala, Wittgensteinek ere egundoko garrantzia emango die adierazpen perpausei, tradizio logiko eta epistemologiko luzearen
|
bide
beretik. Izan ere, logikari funtsezko zaio gertakarien egiatasuna edo faltsutasuna adierazten duten perpausak aztertzea.
|
|
|
Bigarren aipamena
|
bide
beretik doa, kasu honetan tonu guztiz hipotetikoan eta" jainko" hitza zentzu demiurgikoan hartuta:
|
|
|
Galderon erantzun bideak munduaren zentzuari buruzko erantzun bidea seinalatzen du. (‘Erantzun bide’ diogu, gisa honetako galderek ez baitute inoiz erabateko eta behin betiko erantzunik; erantzun bidean argitzen eta sakontzen dira, galderak argitzen eta sakontzen diren
|
bide
beretik). Wittgenstein gazteak uste zuen mintzamenari —hots, munduari, bizitzari— bere sakoneko zentzua ematen diona isiltzera behartuak gaudela, zentzu hori adierazi ezinezkoa baita.
|
|
2005
|
|
|
35 Hirugarren liburuan aztertuko da, lehenengo eta behin, zer den zilegi gerra egiteko orduan. Horretarako, bereizi egingo da, batetik, zer egiten den bidegabe eta zein den,
|
bide
beretik, atzerriko herrien arteko zuzenbidea; eta, bestetik, zer egiten den akatsik gabe. Geroago, bake motak desberdinduko dira, gerra hitzarmen guztiei buruz hitz egiteaz gain.
|
|
|
Gizakume batek beste baten aurka atentatua egitea legearen kontrakoa da, dio Florentinusek, izaerak gogo zenbait jarri duelako guregan, batez ere senidetasun mailan. Senekak ere,
|
bide
beretik: gorputz baten osagaiak euren artean egokitzen diren moduan, ikusirik bakoitzari komeni zaiola osoaren arta, gizakumeek ere euren arteko laguntza zor diote elkarri, gizartearentzat jaio direlako.
|
|
|
Beraz, eta guri dagokigunez, ez dago lege indargabetzearen frogatzerik, ezin baitaiteke lege hori indargabetu inoiz ere mendean izan ez zituen horientzat. Israeldarrei,
|
bide
beretik, betebeharra kendu zaie, errituena gutxienez, Itun berria aldarrikatu ostean. Argi esan zaio hori apostoluen printzeari, Eginak 10, 15 Bestetik ere argi dago, herri hark, hiria suntsitzearen ondoan eta berreraikitzeko itxaropenik gabeko saminduran, herri izatea ere galdu zuen.
|
|
|
Horrela finkatzen dute frogaren hasierako puntua. Guk geuk ere
|
bide
beretik joko dugu, oinarria eta gainontzekoak jartzeko eta zenbait erregela eta lege orokorrenak garatzeko, horiek izango baitira gerora ere nork bere bostean ikasi baino, gogoratu behar dituenen aurrerakinak.
|
|
|
Horrela finkatzen dute frogaren hasierako puntua. Guk geuk ere
|
bide
beretik joko dugu, oinarria eta gainontzekoak jartzeko eta zenbait erregela eta lege orokorrenak garatzeko, horiek izango baitira gerora ere nork bere bostean ikasi baino, gogoratu behar dituenen aurrerakinak. (De iure praedae commentarius, I.k.)
|
|
2006
|
|
|
Hasiera batean objektuaren gainean dagoen lainoa desegingo da, organoak perfekzio handiagoa eskuratuko du bere eginkizunetan eta pertsona horrek, hutsegiteko arriskurik gabe, edozein emanaldiren merituen gaineko iritzia eman dezake. Labur esanda, obra bat osatze aldera eskarmentuak ematen dituen trebezia eta abilezia
|
bide
beretik ere eskura daitezke obra hori bera juzgatze aldera.
|
|
2009
|
|
|
Kritikatuko dena, berriz, produkzio indarra galarazi, eragotzi edota kontrola dezakeen guztia izango da. ...stestrukturalista horien aburuz —modu berdinean egiten zituen subjektibitate idealista tradizionalak; dialektikak, aniztasun guztia eta adierazpenen ugaritasuna kontradikzio dialektiko hutsera ekartzen dituena; arautzen dituen estrukturak, dela politikoki —alderdiaren agindupean historia gidatzeko marxisten asmoa, adibidez—, dela psikikoki —amaieran Freudek zituen nahietan edo,
|
bide
beretik, Lacanek desiraz egin zuen definizioan (faltatzat jotzen baitzuen) eta zikiratzea onartu beharra behin eta berriro errepikatzean— Arazo horiei hamaika modutara egin nahi izan zitzaien aurre, oraingoan dialektikoa ez den diferentziaren jarreretatik, ordea.
|
|
|
Eta forma horrek mugatuak direlako, bere baitan kontraesanak sufritzen dituzte, eta arrazoimenak dialektikoki gainditu egiten ditu denak. Horrela, dialektika aurreragoko utziz, Kantez geroztik zientziak eta giza adimenak metafisikaren akabera lortu badute ere, Hegelen esanetan logikari ez zaio
|
bide
bera suertatu. Logika salbatu egin da.
|
|
|
Modernitate osoan zehar etika erlatibizatuz joan, eta hara non, Postmodernian, etika kristaua agertzen zaigun berriz. Horrek, Modernia gainditu ez dugula eta agian Moderniaren interpretazio berri bat egin beharra dagoela erakusten du, bertan egon diren kontraesanak gainditzeko, Moderniak berak bukaeran ukatu zuen
|
bide
bera hartzen ari garelakoan baikaude. Hemen ere, Euskal Herrian, munduaren izkina honetan, Moderniaren kume gara, nahi eta ez (Postmodernitatearen aita, agian ere).
|
|
2010
|
|
|
5 Legearen bigarren adierazia zehatzagoa da. Izan ere, artea ulermenaren adierazpena da, eta,
|
bide
beretik, horren neurria modu zuzenagoz izenda daiteke lege; hartara, estrategiaren, ekonomiaren... legeak sailkatzen ditugu, San Tomasek azpimarratu zuen bezala. Orobat, egoki esatearen erregelei ere gramatika lege deitzen zaie.
|
|
|
Arrazoi horregatik esan zuen San Tomasek moralaren aurkako manua ez dela legea, bidegabekeria baizik. Eta,
|
bide
beretik, San Agustinek: nire irizpidean, ez da legea bidezkoa ez dena.
|
|
|
" Lex" (legea)" lectio" tik dator, hots," electio" tik (haututik), legearen bidez baitakizu aukera askoren artean zein hautatu. Zizeronek,
|
bide
beretik, azaltzen du izena datorrela" electio" tik (hautatzetik): guk —hala dio berak— areagotu dugu legearen baitan, hautuaren esangura.
|
|
|
Inor ez da harritu behar, teologo batek legeei buruz idazten duelako. Teologiak duen goi maila, izan ere, bere xede den ahaltsu hark ematen dio, eta,
|
bide
beretik, harridurarako biderik laburrena ere ezabatzen du. Areago, egoki ikusiz gero, berehala konturatuko gara legeez jardutea teologiaren esparruan sartzen dela, hain modu sakonean, ezen teologoak ezin izango duen gai teologikoak agortzeraino ustiatu, baldin eta legeak ukitzen ez baditu.
|
|
|
Ugari dira horien artean teologia eta filosofia politikoa nahiz juridikoa baitaratzen dituzten eginahal idatziak, batez ere jesuitengan3; eta horien gakoa da, ezbairik gabe, garai horretan teologia moralari ematen zaion garrantzia, eta,
|
bide
beretik, teologia moraletik zuzenbidera doan pasalekua.
|
|
|
Inor ez da harritu behar, teologo batek legeei buruz idazten duelako. Teologiak duen goi maila, izan ere, bere xede den ahaltsu hark ematen dio, eta,
|
bide
beretik, harridurarako biderik laburrena ere ezabatzen du. Areago, egoki ikusiz gero, berehala konturatuko gara legeez jardutea teologiaren esparruan sartzen dela, hain modu sakonean, ezen teologoak ezin izango duen gai teologikoak agortzeraino ustiatu, baldin eta legeak ukitzen ez baditu.
|
|
|
Justuaren inguruan, beraz, bikoiztasun hori nabari da, eta bikoiztasun berbera aplika dakioke, proportzio egokian, justiziari ere bai. Eta,
|
bide
beretik, ekitatea ere bi esanguratan interpretatu ohi da. Alde batetik, ekitate naturala aipatzen da, eta hori justizia naturalarekin identifikatzen da; hortik ateratzen da ekitatezkoa eta justu naturala baliobestekoak izatea.
|
|
2013
|
|
|
• Erlijioaren bidea eta balioen bidea elkar daitezke batzuetan, baina ez dira
|
bide
bera. Zehatzago:
|
|
2014
|
|
|
heriotzaren iragarpena. Jarraian, eraztunak
|
bide
bera jarraitu behar du, eta jatorrira itzuli behar du, suaren eta uretako ninfen bidez; musikak batzuk eta besteak lotzen ditu, askotan entzundako melodietatik bat batean bat nagusitzen da eta besteak menperatzen ditu. Emakume batek du melodia horren jabetza, baina emakume hori ez da Brunnhilde, Sieglinde da.
|
|
2021
|
|
|
Rousseauk ere
|
bide
beretik jotzen zuen. " Gizona", naturaz, askea eta burujabea zen(" harremanik gabe"," hurkoen beharrik gabe"," bere buruaz aski"," tratu askean"," libre, osasuntsu, on eta zoriontsu" aritzen zen giza basa) eta" bere kontserbazioa" zen lehen legea.
|