|
2000
|
|
|
" Zer oroit dezaket nire iraganaz? Keniako matatuetan dozenaka hildako utzi nituela
|
bide
bazterretan edo zuhaitz lerdenen kontra zanpatuak, eder ba  tzuen truk. Tanzanian, haurtxo siamdarrak erdibitzetik atera nuela ogibide nahikoa itxuroso bat?
|
|
|
Gertatu da, ordea, basamortuaren erdi erdian geundela, eta han lurra oso laua zela, batere sastrakarik gabea, eta Adelak ez zuela non ezkutatu. Hala gauzak,
|
bide
bazterretik gehiegi urruntzeko aukerarik ez, eta hantxe jardun behar izan du, denon begien bistan, jertse batez burua estaliz eta handik igaro  tzen ziren autoek tutua jotzen ziotela.
|
|
2002
|
|
|
Kalera irteten naiz. Ateri dago, baina ugariak dira putzuak
|
bide
bazterretan. Zeruan, hodeiak artean  astun.
|
|
|
Ibiltzen hasten gara. Guardia zibilek hiru gazte dauzkate
|
bide
bazterrean geldiarazita. Gazteetarik bat hankak zabal zabalik eta eskuak garondoan dituela dago; hari bekoz beko, guardia zibil bat, metraileta bizkarretik zintzilik, binbili banbala, miaketa egiten ari zaio azkar eta zakar.
|
|
|
Bidelagun hartu zaitut hasieratik eta gaur egun zugandik urrun ikusten duzun Moustakiren kantu bat aipatu dizut hasieran. Gero, gai izan zara beharbada nirekin kurritzeko orrialde batzuk eta hizkuntzaren itsasoko uretan oldartzeko, baina badut uste aspaldixkotik ni neu aldendu naizen eta
|
bide
bazterrean utzirik, itzuli handi bat egin dudan Sarasola, Zuazo eta Rubioren liburuekin. da horraino bederen iritsi baldin bazara, liburu horien aipamena egiten hasi naizeno, gure hizkuntzaren egoerak kezkatzen zaituela.
|
|
2003
|
|
|
Kontu handiz ibili behar da beste gauza guztietan ere. Esate baterako, gizonek ez dute pixarik egin behar
|
bide
bazterretan; ez da kopulatzen ari diren abereei begira egon behar; emakumeak ondo estalita mantendu behar dira errekan" bogadea" egiten dutenean ere...
|
|
2006
|
|
|
Zaharren egoitzatik irten eta kanposantu katolikorako bidea hartu genuen. Tarteka, amona gelditu egiten zen
|
bide
bazterreko belarren edo loreren batek atentzioa emanda. Eguraldia euritara zegoela bota nuen nik.
|
|
|
Ipar haize fina zebilen,
|
bide
bazterreko gaztainondoen hosto artean txistuka. Marck Kaskagorrik aipatu zigun urkatua etorri zitzaidan kolpean burura:
|
|
|
Ez nuke
|
bide
bazterrean eta ezerezaren erdian utzita gelditu nahi.
|
|
|
Hankak baino errazago mugitzen dut mihia. Eta abiatu bai, askotan abia  tzen naiz, baina kapaz naiz
|
bide
bazterrean dagoen txakurrarekin ere hitz egiteko. Denekin geratu behar izaten dut, eta, parean egokitutako guztiarekin hitz eginez, ez dago inora iritsiko denik.
|
|
2007
|
|
|
–" Hilerritik hegoalderantz jotzen duen bidea segitu beharra dago, ukuilu batera iritsi arte. Ukuilu haren parean,
|
bide
bazterrean eta galsorora begira, gizon gazte baten eta emakume gazte baten gorpu hondarrak aurkituko dituzue. Buruan tiro bana dute.
|
|
|
Ekarri hirurak hona! , oihukatu die Demetriok, pistola batez
|
bide
bazterra seinalatuz. Eskopeta kamioian gorde du arestian.
|
|
|
–Gazte bat belauniko dago
|
bide
bazterrean. Atzean beste gazte batek pistola bati heltzen dio.
|
|
|
Harro heltzen dio pistolari. Aurrekoa bizia galduta
|
bide
bazterreko zulora erori denean, odol irten berriak lur lehorra nola gorritzen duen ikusiz gozotu ditu begiak tarte labur batez. Hildakoarenak zabal zabal eginda utziko dituela erabaki du, zomorroen bazka.
|
|
|
Buzo urdineko batek eskopeta hartu, eta bi tiro egin zizkion txakurretako bati. Jesusek zerraldo erortzen ikusi zuen
|
bide
bazterreko lur mortuaren gainean. Kamioiak harrotzen zuen hautsak lauso batean biltzen zuen Candiren irudia, Jesusek beste behin ere gernuaren bustia galtzetatik behera sentitzen hasi zenean.
|
|
|
Uzta bertan behera utzia zuten. Gurdikada beteak
|
bide
bazterretan geldirik zeuden bezperaz geroztik. Nonbait, inork ez zuen lanera itzuli nahi egoera argitu artean.
|
|
|
–Barrura, Dioni, eraman jendea barrura! , oihu egin zion Justinok, beste behin ere,
|
bide
bazterretik.
|
|
|
Autoa azken bihurgunean utzi, eta Arrantzales izeneko talaia hartara zeraman bidea hartzen zutenean, Igor txikia arrimatzen zitzaion, beldurrez, behin edo behin esan ziolako
|
bide
bazterrean, hirira begira zeuden etxetxo horietako batean, Uliako Sorgina bizi izan zela. Ezkerreko eskutik gogor heltzen zion orduan, eta etxe ilara hura pasatu arte ez zuen sosegurik hartzen.
|
|
|
Lisa jiratu egin zen, eta
|
bide
bazterreko ukuilu hondarretan pausatu zuen arreta. Handik, galsoroetatik aurrena, hurrena baratzeen artetik, hilerrirainoko bidea egin zuen pistarekin batera.
|
|
|
Hauts harrotuak atzera begiratzen galarazten bazien ere, Lisak ezin zuen burutik uxatu arestian entzuna eta ikusia. Gorpuak ikusten ditu atzera berriz, gorpuak
|
bide
bazterrean, gorpu odoletan bilduak hilerri ondoan, eta gorpu bat, gorpu bakarra, taberna bateko aulkien artean botata.
|
|
|
Eta barre algarak. Gero gorpuak ikusi ditu
|
bide
bazterreko zulo batean, azken besarkada behartuan bilduak. Lana bukatu izanaren jarreran daude hiltzaile guztiak, zulo bazterrean, zahatoari tiraka.
|
|
|
sikiera izango dute aita edo aitonaren berri, eta joan ahal izango dira gorpua jarriko duten tokira, gogora ekartzera. Desagertuek, berriz, anonimatuan segituko dute,
|
bide
bazterren batean.
|
|
|
Abantzu herriaren muturrean den bertze kaira  berehala arribatu ginen. Oixtiko familiak jadanik han zeuden, pick upak
|
bide
bazterrean ontsa lerrokaturik. Pasan, eskuinean nuenari soako bat eman, eta barnean zen zortzi urte zituzkeen mutiko ile gorri baten begi hitsak kausitu nituen.
|
|
|
Hemendik atera, eta har ezazue ibai aldera doan errege bidea, Émile han dateke heldu den asteko bestarako zerbaiten muntatzen. Dena den,
|
bide
bazterrean haren kamioneta blua ikusten baldin baduzue, han duzue!
|
|
2008
|
|
|
–Kamioilari batek egun batean ikusten du ume bat nola erortzen den ibaira. Kamioia
|
bide
bazterrean gelditu eta umea salbatzen du. Bere aldamena da.
|
|
|
Zirkulaziorik gabeko errepide batean, eta ahal bada gauez. Zuk aitzakiaren bat jarri behar diozu Tomasi
|
bide
bazterrean geldi dadin, eta ni toki hartantxe egongo naiz, ezkutatuta eta zuen zain, eta gauzak erabaki bezala egin ondoren, amildegian behera botako dugu automobila, eta surik hartuko ez balu, geuk erreko genuke...
|
|
|
Ultzurrungo portura iritsitakoan, Inaziok abiada mantsotzen du eta
|
bide
bazterreko soilgune batean gelditzen du motoa.
|
|
|
Tupustean, hegaztitzar gris bat irteten da
|
bide
bazterreko zanga batetik, atzaparretan piztia txiki samar bat duela, eta hegada astun batez, motoaren gainetik pasatzen da. Rosak begiradarekin segitzen dio.
|
|
|
Tomasek autoaren argiak pizten ditu. Gurpilek zalaparta handia atera  tzen dute atsedenlekuko eta
|
bide
bazterreko legar xehean, harik eta autoak errepidea hartzen duen arte. Tomasen aldartea ez da urtegiari buruzko argibideak ematen aritu denean bezain argia.
|
|
|
Rosa, berriz, artega dago, zirkin urduriak egiten ditu, batera eta bestera begiratzen du. Gauaren argiak, ordea, ikuspegi nahiko motza ematen du, eta ez da deus handirik ikusten
|
bide
bazterreko mugarri eta arbolak baino haratago.
|
|
|
Lasai, emakumea, etxera bidean ez dugu-eta
|
bide
bazterren faltarik izango, diotso Tomasek, eta barre zantzo lodiak egiten hasten da: Zoaz, zoaz, ez zaizu-eta hontzik arrimatuko zure pixaren peskizan!
|
|
|
Klarionarekin egindako marra batzuk ikusten dira errepide ertzean eta lokatz lehortuaren arrakaletan. Foraletako bat argazkiak ateratzen ari da
|
bide
bazterreko lokatzetan erdi ikusten diren gurpil arrasto batzuei; beste bi, zinta metriko batez, hainbat neur  keta egiten ari dira errepidean zein amildegiaren ertzean. Bidea moztuta dago bi norabideetan.
|
|
|
bazter guztietan agertzea dela uste izateraino amildu garelako da hori; bizi dena agertzen dela, eta bizitzea agertzea dela sinetsi dugulako. Hildakoak oraintsu arte
|
bide
bazterretan agertu izan ez balira bezala; agerpenak, denetan seinalatuenak, hildakoenak izan ez balira bezala.
|
|
2009
|
|
|
Horrela, behin, birritan, hirutan..., hogeita hamar biderreraino kontatu diot nik, eta oraindik berean jarraitzen duela utzi dut bertan, portuaren kanpoaldean. Lazunek eta potorroak eraman naute pentsatzera arrautza azala izatea bezalakoa dela ama izatea, jaiotzerakoan handik irten, eta semeak edo alabak
|
bide
bazterrean uzten duten arrautza azala bezalakoa. Ume bat daramazunean barruan, bizia ematen diozu, eta hustu egiten zara horrela, zeure bizia bera baita ematen diozuna.
|
|
|
Nire kasuak, edonola ere, bestelakoa dela ematen du, neurri batean behintzat. Amumak, hau da, nire arrautza azalak, aurrera egingo du eta ni hor geratuko naiz,
|
bide
bazterrean, atzean. Eta zu... nire barrukoa..., ez dakit zerk gertatu behar duen zurekin, gertatu beharrekoa gertatu ez bada honezkero.
|
|
|
hainbat lore metatzen dira
|
bide
bazterrean.
|
|
|
Gurutzada Gloriosoarekin egoeraz birjabetuko dira Estatuaren mehatxuaren ondoren, eta, bilduak eta gaizki lurperatuak
|
bide
bazterretako hilak (komunistak, sozialistak eta orreagistak), 40 urte luzetan esplotatuko dute Nafarroako bahatzez ordezkatzearen negozioa, 40 urtetako kotarroaren manejarra, tarta banaketa eta, dividendo ugarien zabalpena.
|
|
|
Eskerrak bizikletan edozein
|
bide
bazterretatik eta nahi bezala ibiltzeko beta eta erraztasuna genuenari: ez txirrin, ez guardabarro, pedala puska galduta... ez zion inporta!
|
|
2010
|
|
|
Ani: Uste duzu begiak hestea aski dela ikusi nahi ez diren zama horien
|
bide
bazterrean uzteko, uste duzu zure atorra torratzea eta zaiaren lisatzea aski dela ikusi nahi ez dituzun tatxen desagertzeko?
|
|
|
Nik ezetz uste dut. Hobe da herri gisa polikiago joatea, jendea
|
bide
bazterrean uztea baino.
|
|
|
Ez zuten ikara handirik ni begira para naizenean ere, ordurako belatxinga builatiak uxatuak bainituen (horiek penatzen dituzte mokoka eta mokoka). Musker horixka ere halatsu bistandu dut eguzki printzetan,
|
bide
bazterrean: hark listo egin du ikara sasi artera.
|
|
2011
|
|
|
Bihurgunetako batetik irteten ari garelarik, Neskak kurrixkatxo izutu bat botatzen du. Auto zuri bat seinalatzen du
|
bide
bazterreko soilgunetxo erdi ezkutu batean. auto kamuflatu bat iruditzen zait neuri ere.
|
|
|
Hortzak estutu, bolanteari irmo heldu, eta
|
bide
bazterrean ezer ez balego bezala egiten dut nik, haraxe ez begiratzeak auto zuriaren eta auto barrukoen existentzia ezabatuko balu bezala. Izerdiak, besapeetan eta bizkarrezurrean behera, izotz pusken hotza du.
|
|
|
Ibaia zagon errepide ondoan! Eguraldiak horrela segitzen badu, laster egingo din gainezka!, eta, besterik gabe, atzeko atea zabaldu, Katxasen poltsa hartu eta
|
bide
bazterreraino eraman nuen. Ibaiak ordurako ur dezente zekarren.
|
|
|
Neskak gero eta abisu gutxiago ematen dizkit, badirudi orain gabiltzan tokian ekaitzak ez duela hain zakar jo. Ilunpeak guztiz bildu gaitu eta, jiratzen naizen gutxietan alboko
|
bide
bazterra zaintzeko, apenas nabarmentzen diot buruaren isla beste deus. Aurrera begira beti, baina mugimendu txiki bat ere egin gabe.
|
|
|
|
bide
bazterretako pikondoetan urkaturik.
|
|
|
euria, hotza (gradutan asko ez igarriagatik hezurretaraino sartzen zaizun hotz umel hori)... eta elurra berriro, egun eta erdian, otsail amaieran. Urtarrilean baino dezente gutxiago bota zuen, baina, nik neuk behinik behin, inoizko gertuen ikusi nuen etxeko leihotik, inoizko gertuen Pagasarrin behera, zelaietan, landetan,
|
bide
bazterretan.
|
|
|
Trankil, bazterrei begira eta inguruan topatzen nituen ezagunak agurtuz. Egun horietako batean, esate baterako, ordu laurden eman nuen
|
bide
bazterrean, aspaldian ikusi gabeko Migeltxorekin patxada ederrean berbetan.
|
|
|
sei ordu egin genituen mendian zehar, patxada ederrean, zelaiak oro lore, dena berde, dena argi, dena bizi. Josuk seinalatu zizkidan
|
bide
bazter batean, digitalis purpurea, euren azpiko gona gorrixka eder eta guzti...
|
|
|
Jende oldea zegoen
|
bide
bazterrean, gure aldamenean (ia kilometro bateko zuzengunea zen hura), bakoitza errespetuz bere bandera astintzen eta bere herrikideak animatzen; pasatu zen publizitate karabana amaiezina, eta, haren ondoren, nor igaroko lasterketa buru, eta, Amets bera, beste hiru lagunekin ihes eginda! Ernestine ere pozik izango zen etxean, telebistan Euskalteleko norbait agertzen den bakoitzean osaba zenaz oroitzen baita izeko.
|
|
2012
|
|
|
Galok, jakina, inolako eragozpenik gabe lagundu zion, beste batzuetan bezala, behar zuten guztietan bi etxeetakoek elkarri laguntzen zioten bezala. Harrezkero beste hamaikatxotan ere elkarrekin egonak ziren, ustez ezohikorik ezer gertatu ez zelakoan, Galoren irudirako behintzat; bezperan bertan ere, esate baterako,
|
bide
bazterreko sasiak garbitzen ibiliak ziren auzolanean. Horrenbestez, Galok ezin zuen Juanek salatua izan zela sinetsi.
|
|
|
Urrats batzuk egin behar izan zituen Galok bere pausoaren abiada hartzeko; arrotza zitzaion eskuak bizkarrean lotuta ibiltzea, arrotza eta zertxobait deserosoa. Bestalde,
|
bide
bazterreko belarrei begiratu, eta ez zitzaion lehenagoko berberak zirenik iruditzen; ezta bidea bera ere; ezta zuhaitzak, hesiak, langak, harriak, garitzak, baratzeak, landak, iturriak, muinoak, Sollube, lainoak, zerua... ez etxeak ere. Etxeen ondotik edo inguruetatik pasatzean, leihoetako errezelak ikusten zituen mugitzen.
|
|
|
Zikoitza baino zikoitzagoa, ez zuen itzuli nahi izan oso merke saldu zioten zaldi bat, gazteegia emakume edadetu batek errenditu ahal izateko. Hala, elizatik bueltan zetozela, zalgurdia
|
bide
bazterrera irauli zuen. Cécilek zauri izugarriak jasan zituen aurpegian eta haren ama, berriz, garezurra hautsita, bertantxe hil zen.
|
|
|
Eta orduan, hara, orduan
|
bide
bazterreko mitxoleta gorri bilakatu zen.
|
|
|
Zaldira igotzen laguntzen dio neskari, eta ibilaldi fantastiko bati ekingo diote gauaren lurralde zilartsuetan barna, eta haizea bidaide dutela,
|
bide
bazterretako zuhaitzetan uluka:
|
|
|
Baina Hemingwayrekin hartaz aritu den gutxitan, laguna berotu egin zaio eta, besoei eraginez Mantxako errota hegalak balitu legez, gerraz jardun zaio: gerra eta eskrupuluak bateraezinak direla; oso gorabehera inportanteak daudela jokoan, helburuaren kategoriari begiratu behar zaiola, eta ez
|
bide
bazterreko anekdotei.
|
|
|
Dos Passos ikusten ari den bidegabekeria asko ez da, ordea,
|
bide
bazterreko anekdota hutsa. Baina bere zalantzek kontzientziako arrakala handitu ahala, urritzen joan dira bi lagunen arteko eztabaida politikoak.
|
|
|
Azkeneko gerran
|
bide
bazterretako zangetara botatako gorpuez mintzatzen hasi zitzaion. Frentean zebilen familia oso baten berri eman zion, herriko maisuarena, errementariarena...
|
|
2018
|
|
|
" Alferrik ari haiz; bide horrek ez hau inora eramango", entzuten nuen ari zitzaidala kanilako ura, harri gaineko lirdingan lehertzean. " Alferrik ari haiz...", entzuten nion
|
bide
bazterreko sasiak harrotzen zituen haizeari ere.
|
|
|
Halako batean, haize bildu batek euria gizendu, eta haren astinaldiak
|
bide
bazterreko orbela aiumaka jarri zuen: nola harrotu, halaxe otzandu zen gizenaldia.
|
|
|
Ugari ziren
|
bide
bazterrean barreiaturiko kutun, zirtzil, bildumen eta makuluak, baina ez nien inolako konturik egin: santutegi bateko bidean aise aurki daitezke halako gaiak, herrenak makulua botatzen baitu, hura kausi dezanari herreneria pasatuko diolakoan; deabrutuak bere pixetan bustitako kutuna jaurtitzen du, kutunarekin batera Txerrena ere bere erraietatik beste batenetara pasatuko den ameskeriaz; legenardunak ezkabia puska bat soinetik kendu, eta lurrera botatzen du, hura zapaltzen duenari legenarra pasatuko diolakoan...
|
|
|
Itzul nadin, ordea, kontakizunaren erreten nagusira, asto baten ibilera bezain baldarra gertatzen ari zait eta oroitzapen pisuak bata bestearekin lotu eta aurrera garraiatu behar hau: asto lanerako gogorik gabeak aski du
|
bide
bazterreko hirusta mordo bat zein lore batetik bestera dabilen erlea, trosta baldanari planto egin, eta haien begirantzan entretenitzeko.
|
|
|
Atorra eta zaldia lapurtu nizkion zaldizko bati, ibaitik irten orduko. Ihesi jarri nuen zaldizkoa, ibai-ertzeko sasietara bota nuen atorra, hiritik mendiranzko
|
bide
bazter batean hil nuen zaldia, zure soldaduak iruzurtu, Erret hiritik ihesi nenbilela sinetsarazi, eta okerreko bidean jartzearren. Gau bete betea zen Jonaneren etxera agertu nintzenean.
|
|
|
Zaldiki puska hoberenen horrek erakusten du, garbi asko, noiz hasi zen Jonane eta bion artekoa aurrera, Baronet, nik ezer gehiago erantsi gabe; baina nire begiek aurretik pasatzen zaidan erle bakoi  tzari segitzen badiote, zorabiatuko naiz, nahasiko ditut erleak eta erlauntzak, eta ez naiz sekula inora iritsiko. Gaztigatu behar zenidake, bada, noiz galtzen dudan bidea, zelai leuneko loreari gozoago iritzita; noiz galtzen zaidan begirada,
|
bide
bazterreko kardura zalapartatsu hurbildutako erlearen atzetik.
|
|
|
Giza lerroetatik abererik nahiz gizon emakumerik galtzen, edo, gehiago ezin eta,
|
bide
bazterrean gelditzen zenean, zalapartaka hasten ziren ordu arte atezuan egondako hegazti nahiz basapiztia harrapariak, eta, itun ezkutu bat bailuten, harrapakina banatzen: larru haragiak basokoek, muino mazeletakoek barrunbeak, hezurrondoak artasoroetako hegazti harrapariek.
|
|
|
Halakorik atzeman orduko, kutsatua bide  bazterrean uzten zuten. Egoskortzen bazen, egur pasada ematen zioten, eta gero, ordurako kordege,
|
bide
bazterreko erretenera botatzen. Gertatzen ziren deskuiduak, emakumeekin batez ere, hilekoaren ajeak Gaitzaren seinaletzat hartzen baitzitzaizkien sarri.
|
|
|
Gertatzen ziren deskuiduak, emakumeekin batez ere, hilekoaren ajeak Gaitzaren seinaletzat hartzen baitzitzaizkien sarri. Haiexena izaten zuten
|
bide
bazterreko piztiek bazkarik atseginena.
|
|
|
Jende saldo handiek utzi zituzten beren etxe eta hiriak: arriskutik ihesi uste,
|
bide
bazterretako herio modu basatiagoekin topo egiteko sarritan. Horregatik, bazen herio bidaia hartara makurtzen ez zenik.
|
|
|
Ni piura hartan ikusita, zure leotzetako zamaldegira eraman eta oharka batean etzanarazi ninduten. Kordea galdu itxuran, inguruko joan etorri zalapartarietatik sumaturik
|
bide
bazter batean istripua izandako bati erakusten zaion errukia gordetzen zenidatela eskale batekiko destaina baino, eskuak mugitzen hasi nintzen airean, soldaduren baten arreta neureganatu nuen arte.
|
|
|
Ederki ezagutzen nuen bidea, baina, hala ere, nire urduritasunak eta ibai ondora iristeko presak hartaratuta,
|
bide
bazterreko sasietan urratu zitzaizkidan eskuak, harri koskorren kontra mindu behatzak, bideko zulo ugarietan sartu oinak, orkatilak ia bihurritzeraino...
|
|
|
Nik baietz, noski, baina etxera bidean ikaragarria piztu zitzaidaan. Azkenean,
|
bide
bazter batean ezkutatu eta, hura irakurri ostean, txiki txiki egin nian. Gutuna, zera..., gutuna Surapeerena zuan.
|
|
2019
|
|
|
Motel eta minduta ailegatu zen ibai ertzera. Bertan zegoen autoa,
|
bide
bazterrean aparkatua. Gidariaren eserlekua dezente atzera joanda zegoen.
|
|
2020
|
|
|
Beldurra oro da egun gris hauetan, hil oihalez jantzita dagoen Espainia batean. Hiltzaileek badakite hori eta horregatik lagatzen dituzte gorpuak mendi bideetan,
|
bide
bazterretan, jendeak erraz ikusiko dituen tokietan; atzo, esaterako, sei agertu ziren herriko sarreran, han behean dagoen sagardi batean. Beldurra zabaltzeko egiten dute hori, beldurrak lotu, zikiratu, paralizatu egiten baitu.
|
|
|
Leku hartako herritarrak, soroetara lanera eta bideetara goizean goiz irteten direnak, nekazaritzatik bizi direnen artean normala den legez, beti baitaude lursailei eta baratzei begira, desagertuta daude. Tiroen eta
|
bide
bazterreko zangen denbora hasi zenetik, banderak ezkutatzeko garaia hasi zenetik, ez dira ikusten. Eta baldin badaude, fantasma ikusezinen modukoak dira.
|
|
|
Hori dela eta, Urkiolatik etorri ginen eta benetan hunkigarria izan zen. Durangaldeko baserritar guztiak
|
bide
bazterretara irtenda, euren lanak utzita, gu agurtzen. Autobusean Irubideraino joan ginen eta gero, kamioi baten gainean, Atxurira.
|
|
2021
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ezin izan zuen saihestu Antziban harrapatu zituzten bailarako hiru gazteren heriotza, bertan tirokatu baitzituzten, zertan zebiltzan galdetu ere egin gabe; txapelokerren buruak berak errematatu zituen pistolaz, lurrean dardarka zeudela. Tirokatuen muinak
|
bide
bazterrera erori ziren; gure aitak jaso behar izan zituen gero pala batekin, ganadu larrutu eta zatikatu baten hondakinak balira bezala. Aitari laguntzera abiatu nintzen, baina berak besotik gogor heldu zidan, begi ertzeko dardaratxo eta guzti; tabernan geratzeko agindu argia, hitzik gabekoa.
|
|
|
Lursail haiek galsoroak ziren, jadanik uzta bilduak. Lasto fardelak
|
bide
bazterretan ageri ziren eta, tarteka, aldaparen bat, ibilgailuak aise igo zuena. Hirurehun bat metro egin genituen biltegi bateraino.
|
|
|
Zapatek hartxintxarretan ateratako soinuak betetzen zuen isiltasunean murgilduta jarraitu zuten Elene eta Nagorek oinez. Ura
|
bide
bazterretatik behera zetorren, gogoz botatako erauntsiak eratutako errekatxoen soinua entzuten zela. Atertu berri zuen.
|
|
|
Bigarren argazkia egin zion gomazko botari, Ez al dizut hilabete honetan nahikoa bider ezetz esan? Kamera sorbaldatik zintzilik jarri, eta urak
|
bide
bazterretik zeraman norabide berari jarraitu zion aldapan behera. Korronteak bultzatutako hosto txikien antzera.
|
|
|
Jakingo duzu, noski, Gerra Zibileko hiru urte haietan eta batez ere ondorengoetan, errepresioa gupidagabea izan zela. Hilketak
|
bide
bazterretan, preso politikoen fusilamenduak... astakeriak bata bestearen ondoren; garai iluna izan zen hura.
|
|
|
Gu geu ere, beste tokirik ezean, azken aldi sutsuan honaino etortzen gintuan elkar maitatzeko, oroitzen? Baina guk autorik ere ez genian eta Berrostegietarako
|
bide
bazter batean josta tzen gintuan. Selim, Selim, Selim Al Qadi...
|
|
|
Egun, berriz, aipatu" haran madarikatu" haietako herrietan aspaldiko valdestarren historiari buruzko museo ñimiñoak eta eliza txikiak daude. Eta baita ere, nazien eskuetan hil ziren partisanoei eskainitako oroitarri xume ugariak
|
bide
bazterretan. Batetik, iraganeko aztarna apal horiek sinesmen irmo zahar baten berri ematen dute; bestetik, xx. mendeko totalitarismoaren kontrako borroka latz batena.
|
|
2022
|
|
|
Bonba
|
bide
bazterrean egoki paratu eta traktorera itzuli zen ondoren. Mendeko asmakaria izan ziren, egiaz, irratiz eta aire egokituz hornituriko traktoreak.
|
|
|
Hona hemen Ada, etxera bueltan, Can Ballador, Vicençen gurasoen etxaldearen aurretik igarotzen ari dela. Abiadura moteldu, begira gelditu eta
|
bide
bazterretik ikusi ditu horma ilunak eta lorioa eta leiho urdinak eta baratzea eta traktorea eta larraina, ilunpean guztiak.
|
|
|
Bidea ez zen binakako lerroan zihoazen txirrindulariak eta traktorea parean hartzeko bezain zabala, eta gurpil bat atera zuen traktorezaleak
|
bide
bazterretik landara, aurreratu ahal izateko. Eta martxa biziagotu zuen.
|
|
|
Etxerakoan,
|
bide
bazterreko belar luzeetara jaurtitzen ditugu sagarrak, gailetak, txokolatea eta txanponak.
|
|
|
Baina huts egin nuen:
|
bide
bazterreko eukaliptoetan adarrik moztea ahantzi, nik. Eta hemen, Txellako erruinen atarian, zuhaitzik ez.
|
|
|
Oinazean, bizitzaren
|
bide
bazterrean, iristen da momentu bat zeinean bekatu benetan larria ez den eutanasia, sufritzen ari denari azken duin eta kontsolatzailea ukatzea baizik.
|
|
2023
|
|
|
Etxaldera iritsi zelarik,
|
bide
bazter batean hilik utzi izan balute baino amets ilunagoa egin zuen Elisabetek lokartu eta gero. Lainoaren erditik agertu zen ama birjina, Rosesko errotaria eta Clavell hil zitzan otoitz egin ziona, eta esku batetik heldu zion.
|
|
|
Pauso batzuk atzera egin eta bide ondoko muinora igo zen. Ur deposituaren pareko bihurgunean hiru gizon ikusi zituen
|
bide
bazterreko sasi artetik irteten. Euretariko bik bidean gora zihoan beste bati beso banatatik oratu zioten.
|
|
|
|
bide
bazterrean, sasiak
|
|
|
Eta ez nuen atarramentu onik atera. António eta biok ibilitako ibilbideak asmatzen saiatzen nintzen mapa zaharrari begira,
|
bide
bazterren batean nire adiskidearen arrastoa, aztarna bat, detaile bat atzematen, denik eta xehetasun hutsalena izanda ere, nahiz jakin frustrazioa sortuko zidala, Antóniok ospa, ihes, hegan egingo zidala Minhoko ur izurtuetako aingira biziek esku artetik bezala, eta, azken buruan, ez nuela ezer aterako garbian, nire adiskide mina betiko galdu zela besterik.
|