|
2000
|
|
|
Eta
|
bide
bazter horretan, azkenik, irribarre txikitxo bat eskaini zidan eta, eskuak bolanteari lotuta zituela," Connemarara joan nahi duzu, Eider?", galdetu zidan. Ez dakit galdera horretatik zein zatik irauli zizkidan tripak hain modu zoragarrian:
|
|
|
Besterik ez dakit, mapetan ere ez baitator urtegi hori, eta gutxiago bere azpian geratu zen herriaren izena. Despistaturik nenbilen, eta kotxea
|
bide
bazterrera eraman nuen mapari begirada bat emateko.
|
|
|
Batez ere autoa gidatzen joanez gero. Baina
|
bide
bazterrean nengoelarik, eta mapari begiratua eman ostean, txiza egitera irten nintzen, Pirinio aldeko zuhaitzak apur bat freskatzera, ezta?
|
|
|
Eta jendeak irri egiten zuen eta irri egiten zien... jakin gabe ezen, halatan, beren buruei egiten zietela irri, zeren eta, zer gara, bada, panpina haiek baino gehiago, bizitzak adarkatzen gaituenean? Hobe, bai, haiek bezain gogorrak bagina, jaun André, zeren, adarkada bakoitzaren ondotik, berriro izanen baikinateke bizitzari buru egiteko gai, eta ez ginateke geratuko zeinahi
|
bide
bazterretan abandonaturik, bentzuturik eta amore emanik, nola gertatzen baita usu!
|
|
|
Ama ari zitzaidan, sagarrondorat jotzen zuen
|
bide
bazterretik.
|
|
|
" Eta, handik harat, doña Lidiaren babesean mila gauza ikasi nituen: ikasi nuen, konparazione, ezen desirak mugitzen duela mundua, baina ikasi nuen, halaber, ezen ez dela desiratzen dena lehenago konplitzeagatik bizitzaz gehiago gozatzen; eta ikasi nuen, finean, ezen gauzarik tipienetan gorde daitekeela bizitzaren handia, zeren zaldun handi batek noiznahi den huts egin baitziezazuke, baina
|
bide
bazterreko lorerik tipienak nekez. Eta, hala, doña Lidiarekin urtebete egin ondoren, jalgi nintzen handik, biziberriturik bezala... eta pena pixka batekin ere bai, zeren jende guti estimatu izan baitut bizitzan eta ezertan eduki, nola eduki izan bainuen andere jakintsu hura, eta zeren, ospitaletik kanporat nindoalarik, utzi beharra bainuen adiskide hura..."
|
|
|
Eta etxerat iritsi, eta liburu harekin aritu zen egun batzuetan. Eta, hala, bertze egun batean, osaba eta biok dorretxetik Urbiainerat zihoan bidetik paseoan gindoazela, bat batean gelditu zen hura; eta,
|
bide
bazterrean zeuden belar batzuei beha paratzen zela, honela galdegin zidan:
|
|
|
Tarte laburra, inondik ere, baina aski gizonaren eskua naturaren —edo Jainkoaren, nork erran? — apetei aitzintzen zaieneko aurpegi ezberdinak gertutik ezagutzeko: mendi aldeko buru hiltzailearen mihi luze ubeldua, etxe ondoko intxaurrondotik dilindan; auto abarrikatu baten pusken artetik agertzen diren soin adar zatikatuak,
|
bide
bazterretako erretenean; nabalkada garbi batek marrazturiko tatuaje gorria, ordainketak eguneratu gabeko kokainazale berantiarraren bularraldean... Guztien lekuko izana nintzen eta guztien berri ahalik eta zehatzena emana gure irakurleei, kazetarioi uste zaigun grinagabeziaz.
|
|
2001
|
|
|
Ezer ez da kasualitatez gertatzen, erabaki du Tasiok
|
bide
bazterrean botatako kokakola lata hutsari ostiko bat emanez. Arrazoi bat egoten da beti gauza guztien atzetik.
|
|
|
Begi grisek ez zituzten
|
bide
bazterreko etxe laukizuzen haiek ezagutzen, ezta balkoitik balkoira oihuka ari ziren emakumeak. Beraz, begi grisak kliskateko batez itxi eta begi urdinez ikusi zituen, etxeen ordez, behialako futbol zelaia eta Juan, Matias, Joaquin, Tomas, Angel eta bere burua, futbolean.
|
|
|
Sugea eta hordia: Etxerat zihoala, mozkor batek kobra aurkitu zuen
|
bide
bazterrean. Burutik eta buztanetik heldu eta sugeak ezin hozka egin.
|
|
|
Aldiz aldiz, ordea, haserretu edo erotu egin direla esango zenuke. Kalkuta ondoan
|
bide
bazterrean bus ttipi bat txikituta ikusi genuen. Esan zigutenez, elefante batek eraso omen zion.
|
|
|
Bestalde, bekaitz izaten nintzen indioen belaun bigunak ikusita. Gizonek batez ere,
|
bide
bazterrean elkarren ondoan pikotxean, kuxkurtuta, ordu eta ordutan berriketan irauten zuten.
|
|
|
Jose Urioste imajinatu dut, zuhaitz deserrotua bezala, lekuz aldatua, eta historiaren zangara eroria. Gu ere hala gaude, zuhaitz enbor zehatz ebaki eta
|
bide
bazterreko zangan utzien moduan, munduari kanpotik begira.
|
|
|
Luzaroan egon gara
|
bide
bazterrean, gure ekipaia txikiaren gainean eserita, ea autobusik edo eramango gaituen beste zerbait agertzen den. Erabateko isiltasunean, ziztu arraro etengabea entzuten dut, baina ez da ezer, isiltasuna besterik ez da, nire buru hezurren artean zarata bihurturiko isiltasuna.
|
|
2002
|
|
|
Zakurron azkena
|
bide
bazterretan izango da autoek zapaldurik, edo zakur borroketan sparring, edo oihes astazakilen batek torturaturik, edo nazien kontzentrazio barrutien itxura duten hirietako txakurtegi horietan.
|
|
|
Txoritokietako zelaira joan ginen. Zelai ertzetik pasatzen den
|
bide
bazterrean aparkatu genuen automobila. Traste guztiak prestatu nituenean, automobiletik irteten lagundu nion.
|
|
2003
|
|
|
Herria eta eskola hartzen genituen gehienbat ahotan, baina baita gure familiak, gure harremanak, gure liburuak... Ibilaldiren bat ere egiten genuen
|
bide
bazterretik, baina oso aldian behin. Ohikoena ni bakarrik paseatzea izaten zen, batez ere bizikleta eraman nuenetik.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntza nagusien errepiderik sekula ezagutu ez duen herri mintzaira. Nolanahi ere, noiztik dabil euskara eta euskaldungoa
|
bide
bazterretan zokoratua, beste hizkuntza batzuek jauregi erreinuetan ostatu zuten bitartean. Inondik ere, txit aspaldiko kontuak dira bazterkeria honen hastapenak.
|
|
|
Lucak, zinema itxi eta etxera doanean, ordu erditik behera ez du inoiz egiten, farolen azpian geratzen delako neskekin berba egiten. Segituan joango da
|
bide
bazterrera, hartuko die arrasti lore sortatxo bana eta gero hurrengo farolara joango da, eta horrela.
|
|
|
Gau hartan amets bat izan nuen. Autopistatik nindoan neure portschean, ziztu bizian, gizon bat ikusi nuenean
|
bide
bazterrean, auto stop egiten. Frenatu nuen, hura jasotzeko asmoz... baina ohartu nintzenean, automobila gelditu orduko, gizon hura anai Jaxinto zela, azeleragailua berriro sakatu, eta barrez eta barrez hasi nintzen, hoa popatik hartzera...!
|
|
|
Errotatik etxerakoan astoari buztanetik helduta joaten ginen gauez. Baina
|
bide
bazterretik mozolo batek ateratzen zuen astrapalada eta mutikoaren sustoa, ez astoaren gurutzeak eta ez gurasoen esplikazio guztiek dute kentzen.
|
|
|
" Maite dut bizitza,/ maite dut,/ eta bizipoza opa diot/ bizitzari", idatzi du heriotzaren atarian. Makalaren makalez eta oinaze latzez,
|
bide
bazterrean eserita bere pasieratxoan, bere buruari eta munduari absente bezala egoten da maiz, edozein belartxotan edo moxorroren lantxoetan biziaren indarrari adi:
|
|
2005
|
|
|
Herrian ez bazen behar bezala ikusten, mendira igo ahala paisaia gero eta zuriago zegoen. Hasieran
|
bide
bazterreko sasiak baino ez zeuden elurtuta, bideko harri eta lokatzarekin nahasturik; gorago, berriz, zuritasuna guztiaren gainean hedatzen zen. Hesiak, bideak, zuhaitzak..., dena zuri, soslaiak ez ziren inon ageri, paisaia berritua zegoen.
|
|
2006
|
|
|
Zomorro samarra, ia ez zuen inorekin hitz egiten. Handik bost egunera
|
bide
bazter batean agertu zen, torturatuta eta eskurik gabe. Sekula ez genuen haren autoa aurkitu, ezta estatuatxoa ere.
|
|
|
Berga guti batzuk falta nituen hiriko karrikarako, eta ministroaren supazterrarendako baizik ez zen lekurik ene gogoan. Hain nengoen bidea akabatzeko grinatua, ezen, jabetu nintzelarik ere
|
bide
bazterrak jendez lepo zeudela, feria eguna ote zen galdetu bainion neure buruari. Ergelkeria bat; jende guztiak daki Nafarroa Beherean Garrüzeko feria abuztuan dela.
|
|
|
Hala da, bederen, bide zuzena jakin eta anartean topaldi gaiztorik izan ezean. Ni Biduzeko ibarretik kanpora sekula jalgi gabea nintzen, eta
|
bide
bazterrak papistaz beterik zeuden, leporaino armatuak, nornahi garbitzeko irrikan higanot urrina sumatu orduko. Ez da hemen erratekoa zenbat aitzin gibel egin nituen eta zenbatetan desbideratu behar izan nuen, arriskutik urrundu beharrez.
|
|
2008
|
|
|
Nola madarikatu nuen auzokoen koldarkeria!; nola bota nion errua ama gaixoari bere zintzotasun eta gutiziagatik, bere lehengo burugabekeria eta oraingo ahuldadeagatik! Zorionez zubitxoraino iritsiak ginen, eta, balantzaka baitzihoan,
|
bide
bazterreraino lagundu nion. Han, hasperen egin eta nire sorbalda gainera erori zen.
|
|
|
Nire jakin minak, nolabait, indar handiagoa izan zuen nire beldurrak baino, ez baitzidan nengoen tokian geratzen utzi, eta, arrastaka,
|
bide
bazterreraino igo nintzen ostera; handik, burua isats sastraka atzean gordeta, ederki menderatzen nuen gure ate aurreko kamioa. Nik tokia hartu bezain laster hasi ziren iristen etsaiak, zazpi edo zortzi, denak korrika bizian, lurra konpasik gabe zanpatuz, eta farola zeraman gizona pixka bat aurretik zutela.
|
|
|
Herri guztietako sarreretan daude upel bi eta egur batekin egindako polizia kontrola, edo besterik ezean harri handi bi elkarren ondoan jarrita. Postua ez dago
|
bide
bazterrean bertan, adi ibili behar da beraz. Baina laster ikusi dugu gauzak bestela dabiltzala:
|
|
|
Harresi ikusgarriek antigoaleko hiria inguratzen dute, bai barnealdetik bai kostatik. Hondartzan agure bat topatu dugu ume batekin olgetan, itsasoa ez dago
|
bide
bazterrean bezain zakar, moila ageri da han urrun. Harresien gainetik igartzen zaio Atlantikoari indarra.
|
|
|
Aurrerantz jarraitu dugu, irlandarrak negoziatzen ari dira oraindik. Landetako autoa doa aurretik, eta halako batean polizia baten txilibitu hotsa entzun dugu
|
bide
bazterretik. Bigarren geltokia da, lehengo mugaren ostean aduana dator, autoko paperak egiteko.
|
|
|
Edozein hiritik hain urrun
|
bide
bazterreko paraje honetan jatetxea beteta. Harridura aurpegiari erreparatu dio nonbait arduradunak.
|
|
|
Segouri? 4.444 balanzan zuhaitzen hiria? izena ematen dioten akazia zuriak utzi ditugu
|
bide
bazterrean autobusak Bamakora bidea hartu duenean. Sahel osoan dago akazia mota hau, izaeraz ere hostoetako efektuak bezain aluzinogeno dirudien zuhaitza:
|
|
|
Asfaltoa ukitu eta berehala gelditu da autobusa. Kamioiz beteta dago bidegurutzea, asko urrundu barik joan gara txiza egitera, ahal genuen moduan garbitu, eta
|
bide
bazterreko dendatxoan gailetak eta edariak erosi ditugu. Hotz handia dago, baina ordu gutxian pasa gara bero itogarrira.
|
|
|
Hiriko barruti finantzarioa behar du honek: itxurosoagoa, baina hemen ere hareaz beteta
|
bide
bazterrak; hiriari neurria hartzen ari gatzaizkiola konturatu gara Menata ostatua ere hemendik oso hurbil dagoela, leku dotorean gaudela, alajaina. De Gaulle eta Nasser etorbideen inguruan daude Parlamentua, Museo nazionala, ministerioak, bankuak, bidaiaagentziak eta zenbait meskita.
|
|
|
Itxaropenaren bidea etsipenarena bihurtzen ari da herri bakoitzera hurbildu ahala. Pasa beharreko etapatzat geneukan, helmugarako bidean kendu beharreko beste orri bat, baina urduritu egiten gara
|
bide
bazterreko harrietan kilometro gutxi daudela ikusten dugunean. Eskupekoaren ordua da, nerbioei eutsi eta ergelkeriaren lehian tematzeko tenorea.
|
|
|
gure apalean gordetzen den harrotasuna sumatu du, edo bere harrokeria atera du besterik gabe. Halako batean hesia jaitsi digu, eta hantxe gelditu gara, zain,
|
bide
bazterretik urruntzen zela. Otoitzerako ordua da.
|
|
|
Kilometro gutxi batzuk eginda
|
bide
bazterrera jo dugu lotarako. Autoa prestatu antzean ekarri dugu, esterillatxoa hedatu eta, estutuz gero, hala moduz sartzen gara biok.
|
|
|
Gaur ere autoan lo egin dugula pentsatzeak etsitzen gaitu; nekatuta gaude, eta logela apalena ere gurago beste gau bat hemen barruan ematea baino. Harea desagertu da gutxienez, gaua gainean daukagu eta bizkor goaz, tarteka asfaltorako egokitzen ari diren erdiko aldean, tarteka itxura hobea ageri duen
|
bide
bazterrean. Diema geroz eta hurbilago dagoela jakitun, auto barruko argia pizten dugu noizean behin, kilometro kontagailuan zenbat aurreratu dugun ikusteko.
|
|
|
Bizkor baina kontuz, zulatu edo arazo okerragoren bat edozein unetan gerta daitekeela jakitun, lehen baino auto eta kamioi gehiago dabil, gainera. Ez da berandu, baina gaua beltz beltz dago eta
|
bide
bazterrean piztutako suak ageri dira tarteka marteka; kamioilariak dira, elkarrekin afaltzen edo lotara bidean. Zorionez guri ez zaigu logura etorri oraindik, baina badakigu nekea aldean daroagula, buruz batuketak eta kenketak egiten noa:
|
|
|
Asfaltorik gabe ere bizkor samar goaz, martxa honetan ordu bi eta erdi ditugu, nahiz eta, bizkor joatera ohitu eta konfiantza hartu bezain laster, hor agertzen den orain arteko zimurrak baino handiagoa den zuloren bat, nerbioak berriz puntan jartzeko. Azken kilometroak gertatzen dira gogorrenak askotan, heldu behar duzula dakizunean, ezin horren bide luzea egin ostean,
|
bide
bazterrean lotan gelditu, eta autoak edozein unetan, kito?
|
|
|
Handik atera gabe?. Gero,
|
bide
bazterretik belarren bat hartu eta probatzeko eman zidan, jatekoa zela esanez.
|
|
2009
|
|
|
Duela ehun urte, H. von Hofmannsthal, Vienako biziaro estetizista dekadente fin de siècle tik erlijiora eta Greziara konbertitua, hemendik pasa denean, oinez edo mando gainean, paisaiaren mortuak inpresionatu du. Milurteen hautsaren koloregabea, mandoen pauso betibata, gabirai bat goian biraka, sugandilaren baten zirripista
|
bide
bazterrean, monotonia; noizean behin bidaiarien ondoraino mehatxagarri hurbiltzen diren zakur herratuak, harrika uxatu beharra dagoenak. Zakur herratuak Grezia guztian ikusi ditugu makina bat.
|
|
|
Baina harreman lotura sortuz gero, beste hori munduan bakarra bilakatzen da, eta bere bakarrarekin inguruko mundua ere aldarazten du. Aitzitik, zu begiratzera gelditu eta zaindu ez duzun milaka arrosa eder, ez arrosa eta ez ezerrago da sekula jaramonik egin ez diozun
|
bide
bazterreko belarra baino. Ez da:
|
|
|
Ez jarri horrelako aurpegirik, Oskar. Ana hil zuten, Salustiano triku bat bezala utzi zuten
|
bide
bazterrean, eta auskalo zenbat jende gehiago jipoitu edo garbitu duten. Orain arte sinesgogorrarena egin dut, baina zu gehiago ez asaldatzeko zen.
|
|
|
Ez zen isiltzen. Zen lorategi bat egiteko proiektua garaiz gelditu zen
|
bide
bazterrean. Eta hipoteka ordaintzeko orduan larri ibiltzen hasi zirenean, emazteak proposaturiko lehenengo gauza harrera gelan zeramikazko hiru hankadun apo bat jartzea izan zen.
|
|
|
Orduan ikusi zuen bidegurutzea eta loreak eskuan zituen gizona. Haren irribarre mingarria, ospitaleko bata ziztrina, ezinduentzako karrotxoa,
|
bide
bazterrean ahaztuta. Laguntza behar zuen norbait iruditu zitzaion baina lagun zaitzaket?
|
|
|
Loreak
|
bide
bazterrean utzi zituen. Aguretutako tabako papera zen, kostatu egiten zitzaion edozein mugimendu.
|
|
|
Adak beste amets bat utzi behar izan zuen, beraz,
|
bide
bazterrean, baina amets bati beste bat zerraion, eta bazuen beste bat orduko, bazuen beste bat ordezko, Domingori oroitarazi ziona eta poema baten moduan irten zitzaiona, anaia Madrilera joan zitzaiòn egunean:
|
|
|
izeba Ernestinak egunero erabiltzen zituèn hitzak, haren etika eta estetika guztiak bi arautan laburbil bazitezkeen ere: hurkoari on egitea eta oin puntten gainean ibiltzea, zentroa bazterrean balu bezala, zaratatik eta zalapartatik ihesi; Ernestinak ez zituen jatorria ez sorlekua ahazten?
|
bide
bazterrekoa zela, alegia?, eta horregatik bilatzen zuen, akaso, bide bazterreko Jainkoa, bide hura bere berezkotasunarekin lotua balego bezala, etxekoen artean eta etxeko eltzeen artean, prozesioetatik eta hotsandiko manifestazio erlijiosoetatik urrun; horregatik, halaber, izeba Ernestinak ez zuen hegan egitea amesten, Domingok bezala, ezta Ama Birjinaren agerraldi batekin ere, Reginak bezala, na...
|
|
|
izeba Ernestinak egunero erabiltzen zituèn hitzak, haren etika eta estetika guztiak bi arautan laburbil bazitezkeen ere: hurkoari on egitea eta oin puntten gainean ibiltzea, zentroa bazterrean balu bezala, zaratatik eta zalapartatik ihesi; Ernestinak ez zituen jatorria ez sorlekua ahazten, bide bazterrekoa zela, alegia?, eta horregatik bilatzen zuen, akaso,
|
bide
bazterreko Jainkoa, bide hura bere berezkotasunarekin lotua balego bezala, etxekoen artean eta etxeko eltzeen artean, prozesioetatik eta hotsandiko manifestazio erlijiosoetatik urrun; horregatik, halaber, izeba Ernestinak ez zuen hegan egitea amesten, Domingok bezala, ezta Ama Birjinaren agerraldi batekin ere, Reginak bezala, nahiz eta, Regina bezala, oso arrosariozalea zen, hainbesteraino, non, ...
|
|
|
Sortu berritan harekikoak egin ez badituzte, ez dituzte luzaz atxikiko beren etxeetan. Bakarrik eta eskutik utziak hilko dira
|
bide
bazter batean, gosez eta hotzez. Badira, bistan dena, halako akabantza ez dutenak.
|
|
|
Santa Luzia eguna zen. Zerua izar zegoen eta
|
bide
bazterrean izotzaren argitasuna islatzen zen.
|
|
|
Adak beste amets bat utzi behar izan zuen, beraz,
|
bide
bazterrean... baina amets bati beste bat zerraion, eta bazuen beste bat orduko, bazuen beste bat ordezko, Domingori oroitarazi ziona eta poema baten moduan irten zitzaiona, anaia Madrilera joan zitzaiòn egunean:
|
|
|
bizitzaren memento hartan, egia esan, hitz handi gehienak bazter utziak zituen, eta geratzen zitzaizkionak letra txikiz idazten saiatzen zen; etika eta estetika bezalako hitzak ez ziren, beharbada –seguru ezetz– izeba Ernestinak egunero erabiltzen zituèn hitzak, haren etika eta estetika guztiak bi arautan laburbil bazitezkeen ere: hurkoari on egitea eta oin puntten gainean ibiltzea, zentroa bazterrean balu bezala, zaratatik eta zalapartatik ihesi; Ernestinak ez zituen jatorria ez sorlekua ahazten –bide bazterrekoa zela, alegia–, eta horregatik bilatzen zuen, akaso,
|
bide
bazterreko Jainkoa, bide hura bere berezkotasunarekin lotua balego bezala, etxekoen artean eta etxeko eltzeen artean, prozesioetatik eta hotsandiko manifestazio erlijiosoetatik urrun; horregatik, halaber, izeba Ernestinak ez zuen hegan egitea amesten, Domingok bezala, ezta Ama Birjinaren agerraldi batekin ere, Reginak bezala, nahiz eta, Regina bezala, oso arrosariozalea zen, hainbesteraino, non, ...
|
|
2010
|
|
|
Barkatuko ahal dit Simonek nire hitz jarioan
|
bide
bazterrean utzi izana, beronengandik badugu-eta zer ikasia!; izan ere, mundutik aparte bizi zen Simone Weil, baina munduarekin zituèn konpromisoak bazter utzi gabe: langileekin bat egiten zuen, egunkari kontserbadore batek. Leviren tribuko birjina gorritzat eta Moskuko ebanjelioen ikurtzat?
|
|
|
Sei urte nituela, aitarik eta amarik gabe ninduan. Udan zilipurdika egiten nian
|
bide
bazterrean gurdietako aulkietatik txanponen bat bota ziezadaten; neguan oinutsik ibiltzen ninduan lokatzetan, behatz gorrituetan putz eginez; izterrak ikusten zitzaizkidaan nire galtzen artetik. Bederatzi urterekin nire burruntzali biak erabiltzen hasi ninduan, tarteka poltsaren bat husten nian, berokiren bat lapurtzen nian; hamarrekin, tranpatia ninduan.
|
|
|
Gaua itxia izanagatik ere, abesbatza tropikala (tximuak edo loroak, edo denak batera) ez zen isiltzen. Leihotik begira jarri eta ikusi zuen argi bakarra
|
bide
bazterretan kokatutako bonbilla txikitxoen segida zen. Inguruan:
|
|
|
Asko ziren herrien izenak, eta denak nahasten zitzaizkion buruan. Une batean zorabiatu ere egin zen, eta errepide ertzean geratu behar izan zuten, gosarikoak
|
bide
bazterrean botatzeko.
|
|
|
Argiak piztu ditu emakumeak; goiz iluntzen du urte sasoi honetan, eta albo bietara hazten zaizkion pinu abarrek are ilunago bihurtzen dute errepidea. Fokuek asfalto bustia argitu dute, baita
|
bide
bazterretan geratzen diren elur txaplatak ere. Beharrik, ez dabil ia trafikorik honetan, eta autoa arin doa bere helmugarantz.
|
|
|
–Putakumea halakoa. Bi tiro eman eta
|
bide
bazterrean uztea, horixe merezi dik kabroi horrek.
|
|
|
...rekin batera abisua iritsi zitzaidan, Josemaren partez, ea ze ostiatan nenbilen, nire ihesaldi burugabe hark zerbaiten susmagarri bihurtzen ninduela, polizia zer edo zeren errezelotan has zitekeela lehendik batere susmorik izan gabe, talde osoa ipini nuela arriskutan, baita larrialdietako ihesbidea ere, eta ea ez al nintzen ohartzen zelako kaltea egin nion erakundeari," tiro pare bat eman eta
|
bide
bazter batean uzteko modukoa". Horiexek ziren abisuaren azken hitzak.
|
|
|
Eta horrek areagotu egiten zuen nire amorrazioa. Ez al zen Josema hori bera, orain xeru xeru ageri zena, niri" tiro pare bat eman eta
|
bide
bazter batean" uzteko mehatxua egin zidana. Ez al zen Josema hori bera, orain bake bideak aldarrikatzen ari zena, armen eta botoen osagarritasuna defendatu eta irakasten ziguna?
|
|
|
Gautzen ari zuen. Malenkonia aire bat hartzen nien
|
bide
bazterreko zuhaitzei, ilunabarrean beren abar beltzak zeruaren kontra altxaturikoei, baina beharbada nire baitan zeuzkan erroak tristuraren fruituak ematen zituen landare hark. Beste batzuetan ez bezala, ni nengoen orain hitz murritz eta H berritsu, laneko gauzez eleketan:
|
|
|
Barkatuko ahal dit Simonek nire hitz jarioan
|
bide
bazterrean utzi izana, beronengandik badugu-eta zer ikasia!; izan ere, mundutik aparte bizi zen Simone Weil, baina munduarekin zituèn konpromisoak bazter utzi gabe: langileekin bat egiten zuen —egunkari kontserbadore batek" Leviren tribuko birjina gorritzat eta Moskuko ebanjelioen ikurtzat" hartu zuen—, 1936an Espainiako gerra zibilean parte hartu zuen, errepublikanoen alde lerratuta; Europako gerran ere ez zen besoak uztarturik gelditu; aitzitik:
|
|
2011
|
|
|
Dena den, eta aurreko horrekin kontraesanean dirudien arren, mugak gainditzen ahalegintzea bera ez ote da, ba, bide bakarra denok amesten dugun zoriontasun horren bila ekiteko?: ahaleginak, behintzat, saiatze hutsak, ematen din halako gogobetetasun bat, jomuga iritsi ezik ere nor bere buruarekin, aurrera begira eta bidean, kontent egoteko arrazoi bat bederen; etsitzeak, aldiz,
|
bide
bazterretik atzera begira geratzeak, ez din deus ematen, ez bada honako hustasun hits eta antzu hau.
|
|
|
Eta, etxetik hurbil zegoela,
|
bide
bazterrera egin zuen, lasaitzeko asmotan; aldiz, mundu osoko narda eta nazka sentitu zuen bere buruaren kontra.
|
|
|
hil zen arte: auskalo ezusteko istripu batean izan ote zen edo atentatu batean?; erreketeak ezkutuko tiro praktiketan ari ote ziren, Urgain inguruko herrietako hainbat etxetako soto eta upategietan;
|
bide
bazter batean bi hilotz aurkitu ote zituzten, itxura guztien arabera gauez eta azpikeriaz hilak izan zirenak; bertze bide batean hiru hilotz gehiago aurkitu ote zituzten, eta antzeko kontuak.
|
|
|
Kartzeletan espazioa gutxitu arren, kaleetan hiltzaileak gero eta gehiago ziren. Berunez astunagotzen ziren
|
bide
bazterrak zein hilobiak, eta odolez margotzen ziren ispiluak.
|
|
|
Itzulerarik gabeko bidaia egiteko gonbita zen, ondoko gertaerek erakutsiko zutenez. Gaueko hamarretan irten zen etxetik, eta goizaldean Ogden hiribidean kausitu zuten,
|
bide
bazterreko zangan etzanda, sabela bala zuloz beterik. Kale garbitzaile beltz gor batek ikusi omen zuen dena:
|
|
|
Ibili eta ibili egin ziren soldaduak, nekadura zaharren gainean nekadura berriak kargatuz. Zamak
|
bide
bazterrean uzten zituzten batzuek, eta enbarazu gutxirekin jarraitzen zuten. Jantzitako arroparekin, kantinplorarekin, arma munizioarekin.
|
|
|
Bitoriatik datorren errepidera irten dira. Auto eta kamioi aberiatuak daude
|
bide
bazterrean abandonaturik, zibilizazio industrialeko mamu zaharkituen gorpezurrak.
|
|
|
–Bai, bai. Jakina baietz, baina zer uste zenuen, 10 minutu
|
bide
bazterrean egon eta mozkorra joango zitzaizula, ala?
|
|
|
Historia erreala da Extranjeras en ondoren iragarri zuen egitasmoa ere: El árbol. Adela Secall aktore txiletarrak eta bere familiak Augusto Pinocheten diktadurapean jazotakoa kontatu nahi izan zuen, modu esperimentalean, errealitatea eta fikzioa uztartuz, baina diru falta tarteko,
|
bide
bazterrean geratu zen filma, eta ezin da berreskuratu, gauza bakoitzak bere unea daukalako.
|
|
|
–Kapitaina, betiko autoa generaman: Citroën beltza,
|
bide
bazterretan trabatu izan dena behin baino gehiagotan; badakizu, noski. Donostian utzi dugu konpontzen.
|
|
|
Ez dut igerilekurik han jaurti eta zementu geruza batekin estaltzeko. Hementxe
|
bide
bazterrean utz dezaket beharbada, oraindik hau oso erreala ez den sentsazioa baitut, ez dudala inoiz gehiago inor ikusiko iruditzen zait, ez dela hemendik gehiago inor pasako?.
|
|
|
–Hi txakur bat haiz. Bi ostia eman eta hementxe utziko haugu,
|
bide
bazterrean.
|
|
|
Nire etxebizitza berria errepide honen
|
bide
bazterrean zegoen, elizatik hiru kilometro ingurura; etxe zahar baten hirugarren solairuan. Etxeak errepidea zuen aurrean eta belardiak inguruan.
|
|
|
–Haren atzetik hasi dira, baina ezin izan dute aurkitu. Ordu erdi geroago, kamioilari baten abisua jaso dugu auto bat
|
bide
bazterrean zegoela erranez, istripu zantzuekin. Patruilak hutsik aurkitu du autoa.
|
|
|
Foruzainek azaldu zioten autoak gehiegizko abiaduraz hartu zuela bihurgunea. Errepidetik atera eta
|
bide
bazterreko zuhaitz batekin talka egin zuen. Errepidearen alde hartan ezponda sakona zegoenez, iheslariek ezin izan zuten autoa berriz errepidera atera.
|
|
2012
|
|
|
–Berdin zait ETAkoa baldin bazara, autoa gelditu zuen
|
bide
bazterrean?. Gaur bi panpintxo larrutuko ditut eta hori da garrantzitsuena.
|
|
|
Erasoaren ostean ahituta, nekatuta zeuden, eta bueltaka aritu ziren autoarekin, ez dakite zenbat denbora eman zuten bigarren mailako errepideetatik, ordu erdi, bi ordu agian. Egoitzek dio Oier atzeko eserlekuan etzanda lo ikusi zuenean, autoa
|
bide
bazterrean gelditu eta bera ere lo gelditu zela, eserlekuan bertan.
|
|
|
Josebak ez zuen eramaten urrutitik ikusia izateko peto edo eskumuturrik; hala ere, lasai jarraitu zuen aurrera. Auto gutxi ibiltzen zen errepide hartatik eta urrutitik antzematen zien; gainera, bera
|
bide
bazterretik joaten ahalegintzen zen beti. Lasai hasi eta, aldapa gogortzen hastean, bere ahalegina ere handitu egin zen.
|
|
|
Auto bat barrundatu zuen azkar igotzen urrutitik. Motorrak azeleragailua zapaltzean egiten zuen zarata eta pneumatikoek bihurguneetan egiten zutena entzun, eta
|
bide
bazterrera egin zuen salto automatikoki. Autoa hurbildu ahala, errepide alboko pinudian ere sartu zen Joseba.
|
|
|
Aldapan gora hortzak estutuko ditugu, ordekan leunago lerratuko gara. Baina gero, bizikleta
|
bide
bazterrean utzi eta arbola baten azpian etzaten garenean, gure hankak geldirik daude. Ez dugu pedalkadarik ematen airean, une horretan ez dugu behar eta.
|
|
|
Badaki dortoka baten bihotza daramala eta arnasa sabelean gordetzen du negargura sortzen zaionerako. Galtza bakeroei kateatzen zaizkio igande goizak, eta
|
bide
bazterretako argi ahulei begira geratzen da, isilik.
|
|
|
Derrigortu egingo ditut gelditzera!?. Eta, ez bat eta ez bi,
|
bide
bazterretik irtenda errepideko erreian bertan jartzen da besoa aterata, erpurua luze luze eginda. Lehenengo autoak garaiz ikusi du eta bira txiki bat eginda, argi seinalizazioa eta guzti, erraz saihestu du gaztea, opari moduan paretik pasatzean bozina hots ikaragarria atereaz.
|
|
|
Garo luzeak,
|
bide
bazterrean, Emmaren barreran atxikitzen ziren. Rodolphe, zihoan eran, makurtzen zen eta kentzen zituen.
|
|
|
A, baina zein gozamen paregabea den arima gazte zabaldu berri batez jabetze hori! Usainik gozoena eguzkiaren lehen errainuaren bila barreiatzen duen lorearen antzekoa da; une horretantxe moztu beharra dago, eta, ase arte usaindu ondoren,
|
bide
bazterrera bota: agian, norbaitek jasoko du!
|
|
|
–Esan behar dizut Kazbitxek susmoa zuela Azamatek ez ote zion aitaren onespenarekin lapurtu zaldia; ni behintzat horretan nago. Behinola, zelatan geratu zen
|
bide
bazterrean, herrixkatik hiru bat verstara; zaharra, alaba bilatzeko alferrikako irtenaldietako batetik zetorren. Zaindariak atzean gelditu zitzaizkion, hori ilunabarrean gertatu zen?; bera pentsakor zebilen, astiro.
|
|
2013
|
|
|
–Egin zuk korrika lasai, erantzun dio lagun potro handiak?. Nik
|
bide
bazterretik animatuko zaitut!
|
|
|
Zer ziren, bada, harrika akabatutako emakume haiek, gai hari dagokionez, baziren, bai, talibanen parean paratzeko moduko taldeak, eta ez guti, herrialde osoa baitzen zen bezalakoa, oro har?!?, Afganistango edozein
|
bide
bazterretan aurki zitezkeenak, gehiegikeriaren adierazpide hutsa baizik!
|
|
|
berak erabakitako jokabideaz arriskuan ipini baitzituen besteak: zer jazoko zen baldin eta erasotzaileak, Paularen jokabide zuhurgabeagatik, ikastetxean atzera sartu eta, berarekin batera, beste ikasle batzuk eroan izan balituzte, gero akabatu eta edozein
|
bide
bazterretan uzteko??
|
|
|
Baudelaireren edo Artauden poemak errezitatzen nituen ahopeka pasilloetan barrena nindoala, edo kalean zehar nora ezean neuk egindakoak gozatzen nituen ahoan. Hitzen bat lakar edo garratz geratzen bazitzaidan, txistuarekin batean botatzen nuen
|
bide
bazterrera, espantuak eginez, edo ahapaldi baten erritmoa neurtzen nuen, eskuarekin airean harro konpasa eramanez. Inoiz ez naiz idazle izateaz hain harro egon, dozena bat poema bakarrik nituen arren.
|
|
|
...zen aberez mozorrotuta ibiltzen zela batetik bestera ferietako ganadua garraiatzeko kamioietan eta hango kideekin nahasian joaten zela, astoen artean astoz jantzita edo behien artean behiz, eta itxura hori modurik sinesgarrienean egiten zuela eta behin teniente ernegatu batek kamioi gidariari, izorratzeko asmo nabarmenarekin, asto guztiak ateratzeko agindu ziolarik, asto guztiak atera zituela eta
|
bide
bazterreko belar izpiak jaten egon zirela luzaz, eta zure aita ere han egon zela belarra jaten, bat gehiago balitz bezala. Kontatzen zuten halaber hirietako estolderia erabiltzen zuela ihes egiteko, eta airez ere desagertu zela behin, haizea alde zuen egun batean hotel bateko terrazatik egin baitzuen jauzia parapentearekin eta jarraika zituenak ohartu zirenerako desagertu.
|
|
|
Ez, ordea, hobeki jantziak. Armarik gabe edo kaskorik edo kaparik gabe, eskaletzat hartuko nituen edozein
|
bide
bazterretan topatuz gero. Haiek lagundu ninduten mendi leporainoko azken urratsetan.
|
|
|
San Bisentsen lo egin ondoan, goizetik abiatu da Agerre. Gibelera uzteko irrikan dago Gaskoiniako padura eta
|
bide
bazter zipatuak. Hondar mingots bat baizik ez da higanotaren izkribuaren ale gehiago eskuratuko ez duela jakiteak piztu zion atsekabea.
|
|
|
Duda heldu zaio, behin berriz, berak ere ez ote lukeen etsi behar. Han hemen
|
bide
bazterrean ikusten diren landetxe landerretan baizik ez lezake, ordea, aterperik bilatu, eta horiek ez dira apezpiku baten etxea bezain erakargarriak.
|
|
|
Gaur goizean abiatu denetik, Angulema jotzeko zoroa izan du akuilu eta bizigarri. Helmugara ailegatzeko lehiari esker ez dio gaitzari amore eman, ezta bere burua abandonatu ere
|
bide
bazter batean. Eguzkiaren ibilbide guztia begiztatu du, begiak zerura goititu dituen aldi bakanetan.
|