|
2011
|
|
|
diglosia sinple arruntaz ari izango gara txosten honetan, hemendik aurrera, bestelako detaile berririk agertzen ez den artean. h eta L, berdin du aldaera izan edo hizkuntza, aparteko kode diskretu, finko, beregaintzat hartu ohi ditugu sarri, eta hala egin dugu hemen ere, orain arte. Beti ez dira, ordea, gauzak horrela izaten. zenbaitetan
|
bi
kodeetariko bat, L normalean, aski kode fluidoa izaten da: L hori ez da bat, continuum batean barrena hedatzen den L sorta malgu zabala baizik.
|
|
|
Zenbaitetan
|
bi
kodeetariko bat, L normalean, aski kode fluidoa izaten da: L hori ez da bat, continuum batean barrena hedatzen den Lsorta malgu zabala baizik.
|
|
|
aleman hizkerako Suitzan, urrutirago gabe, oso argi dago hori. Munduko gauzarik normalena da haientzat bertako herri hizkeraren eta aleman jasoaren arteko konpartimentazio soziofuntzionala. gauza batzuetarako switzertüüsch az baliatzen dira guztiak (baita bankuetako zuzendari jendea ere), eta besteetarako aleman batuaz. endo diglosia edo barne diglosia hori aspalditik dute indarrean, eta hizkuntza kode bakar batez baliatu ordez
|
bi
kodez jarduteak ez die aparteko eragozpenik sortu izan orain arte. diglosia giroko leku guztiak ez dira, ordea, Suitza germanofonoa. Are gehiago:
|
|
|
Funtsean, eta puntu honi dagokionez, 1959an inplizituki uler zitekeen ezaugarria esplizituki emanik eta argi defendaturik dago 1967an. b) Bere baitan bi (edo n) kode linguistiko diferente erabiltzen ditu hiztun elkarte diglosikoak. hori da gizarte (hiztun talde, hiztunelkarte, hiztun herri,..) batek, diglosikoa izateko, bete behar duen lehenengo baldintza. Nolakoak dira ordea, elkarren artean,
|
bi
kode linguistiko horiek, elkarren antzeko kodeez(" enbor beretik" datozen aldaerez) ari al gara, edo nolanahikoez?
|
|
|
hiztun elkartea ez da diglosia giroan bizi baina hiztunak (hainbat hiztun) elebidun dira69, eta (d) (diglosia, elebitasuna): hiztun elkartea ez da diglosia giroan bizi eta hiztunak ez dira elebidun, elebakar baizik70 goiko bigarren berrikuntza ere gogoan izan behar da, punta muturreko lau situazio paradigmatiko horien izaeraz ondo jabetzeko. horrela," elebidun" esaten denean kasuan kasuko hiztunak
|
bi
kode linguistiko dituela71 esan nahi da soilsoilik (kode horiek bi hizkuntza diferente edo hizkuntza beraren bi aldaera, hurbil edo urrun, izan litezkeelarik). era berean, hiztun elkarte bat" diglosikoa" dela esaten denean hiztun elkarte horrek bi kode linguistiko72 darabiltzala esan nahi da (kode horiek bi hizkuntza diferente edo hizkuntza bereko bi aldaera, hurbil edo urrun, izan lite... Bere hitzetan esanik" both diglossia and bilingualism are continuous variables, matters of degree rather than all or none phenomena, even when compartmentalization obtains" (Fishman, 1989 (1980):
|
|
|
hiztun elkartea ez da diglosia giroan bizi baina hiztunak (hainbat hiztun) elebidun dira69, eta (d) (diglosia, elebitasuna): ..., punta muturreko lau situazio paradigmatiko horien izaeraz ondo jabetzeko. horrela," elebidun" esaten denean kasuan kasuko hiztunak bi kode linguistiko dituela71 esan nahi da soilsoilik (kode horiek bi hizkuntza diferente edo hizkuntza beraren bi aldaera, hurbil edo urrun, izan litezkeelarik). era berean, hiztun elkarte bat" diglosikoa" dela esaten denean hiztun elkarte horrek
|
bi
kode linguistiko72 darabiltzala esan nahi da (kode horiek bi hizkuntza diferente edo hizkuntza bereko bi aldaera, hurbil edo urrun, izan litezkeelarik). oker ulertu da, sarri, Fishman-en lau situazio paradigmatiko edo polarren taula hori. ez da askotan ulertu, hasteko, lau punta mutur deskribatzen dituela ardatz biko taula horrek. egoera posible askoren arteko lau punta mutur bakarrik direla hori... Bere hitzetan esanik" both diglossia and bilingualism are continuous variables, matters of degree rather than all or none phenomena, even when compartmentalization obtains" (Fishman, 1989 (1980):
|
|
|
Mikel Zalbide – Diglosiaren purgatorioaz. Teoriatik tiraka a) Lau dimentsio horietariko hirugarrenari" pase forala" eman dio Fishman-ek, miramentu handirik gabe79 egoera bat diglosiazkoa izateko, bere ustez, aurrez aurreko
|
bi
kodeek (L k eta h k) ez dute elkarren ahaide izan beharrik. Bere hitzetan esanik:
|
|
2012
|
|
|
Beraz, haurrek hizkuntza —kodea— ez ezik hizkuntza erabiltzeko arau sozialak, hizkuntzen arteko hierarkia eta halakoak ere barneratzen dituzte. Sozializazio elebiduna izan duten haurrek bi hizkuntzak ikastearekin batera
|
bi
kodeak nola erabili, non, norekin eta zertarako, bi kodeak noiz bereizi eta noiz nahasi ere ikasten dute (Luykx 2003: 41). hizkuntza sozializazioaren gaineko ikerketek egin duten ekarpen handienetako bat eguneroko bizitzari aitortu dioten garrantzia da:
|
|
|
Beraz, haurrek hizkuntza —kodea— ez ezik hizkuntza erabiltzeko arau sozialak, hizkuntzen arteko hierarkia eta halakoak ere barneratzen dituzte. Sozializazio elebiduna izan duten haurrek bi hizkuntzak ikastearekin batera bi kodeak nola erabili, non, norekin eta zertarako,
|
bi
kodeak noiz bereizi eta noiz nahasi ere ikasten dute (Luykx 2003: 41). hizkuntza sozializazioaren gaineko ikerketek egin duten ekarpen handienetako bat eguneroko bizitzari aitortu dioten garrantzia da:
|
|
2016
|
|
|
Beraz, haurrek hizkuntza –kodea– ez ezik hizkuntza erabiltzeko gizarte arauak, hizkuntzen arteko hierarkia eta halakoak ere barneratzen dituzte. Sozializazio elebiduna izan duten haurrek bi hizkuntzak ikastearekin batera
|
bi
kodeak nola erabili, non, norekin eta zertarako, bi kodeak noiz bereizi eta noiz nahasi ere ikasten dute (Luykx, 2003: 41)".
|
|
|
Beraz, haurrek hizkuntza –kodea– ez ezik hizkuntza erabiltzeko gizarte arauak, hizkuntzen arteko hierarkia eta halakoak ere barneratzen dituzte. Sozializazio elebiduna izan duten haurrek bi hizkuntzak ikastearekin batera bi kodeak nola erabili, non, norekin eta zertarako,
|
bi
kodeak noiz bereizi eta noiz nahasi ere ikasten dute (Luykx, 2003: 41)".
|
|
2018
|
|
|
Beraz, haurrek hizkuntza —kodea— ez ezik hizkuntza erabiltzeko arau sozialak, hizkuntzen arteko hierarkia eta halakoak ere barneratzen dituzte. Sozializazio elebiduna izan duten haurrek bi hizkuntzak ikastearekin batera
|
bi
kodeak nola erabili, non, norekin eta zertarako, bi kodeak noiz bereizi eta noiz nahasi ere ikasten dute".
|
|
|
Beraz, haurrek hizkuntza —kodea— ez ezik hizkuntza erabiltzeko arau sozialak, hizkuntzen arteko hierarkia eta halakoak ere barneratzen dituzte. Sozializazio elebiduna izan duten haurrek bi hizkuntzak ikastearekin batera bi kodeak nola erabili, non, norekin eta zertarako,
|
bi
kodeak noiz bereizi eta noiz nahasi ere ikasten dute".
|
|
2019
|
|
|
5.1.1 Hizkuntza txandaketa hizkuntzen arteko txandaketa edo kode aldaketa ohiko fenomenoa da hiztun komunitate elebidunetan. Faktore funtzionalek eta pragmatikoek baldintzatutako fenomenoa izaten da, eta, Ibarrak esplikatzen duen bezala,
|
bi
kodeek baliokidetasun egoeran agertu behar dute, aldaketaren aurreko eta ondoko elementuen ordena bi hizkuntzetan gramatikala izateko moduan. ez badira errespetatzen egiturazko murrizketak, kode aldaketaren ordez, kode nahasketa (code mixing) edo, batzuetan, kodeen ordezkapena (code shifting) izan daiteke. hona hemen kode txandaketa mota ezberdin batzuk:
|
|
2020
|
|
|
Azterketa horiek gizarte eremuetan (etxean, eskolan, erlijio jardueretan, aisialdian...) dauden hizkuntza jokaera egokiari dagozkion espektatiben jarraipena eta etena (continuity and discontinuity) nabarmendu dituzte(...) Hau da, haurrak hizkuntzaren erabilerarako arauez jabetzen dira hizkuntza gizarte jardueretan nola erabiltzen den ikusita eta egoera horietan parte hartuta(...) Beraz, haurrek hizkuntza kodeaez ezik hizkuntza erabiltzeko arau sozialak, hizkuntzen arteko hierarkia eta halakoak ere barneratzen dituzte. Sozializazio elebiduna izan duten haurrek bi hizkuntzak ikastearekin batera
|
bi
kodeak nola erabili, non, norekin eta zertarako, bi
|