|
2000
|
|
|
Hala ere, Guilhaudis ek dioenez (1976), artikulu hauek lehen begiradan bakarrik berrekoizten dute Deklarazio Amerikarrak eta Frantziarrak diotena. Hain zuzenere, kolonialismoaren aurkako borrokak eta ohiko nazioarteko praxiak nahasi egindituzte elkarren arteko
|
bi
eskubide desberdin hauek: estatu gabeko herrien autodeterminazio eskubidea eta estatuetan dauden herrien autodeterminazio eskubidea.
|
|
2003
|
|
|
Onartu ondoren, trazabilitate sistema eraginkorra hasieratik ezartzeak informazio osoa emango du kontsumitzailearen eskura jarri ahal izango den azken produktuari buruz. GEOen, trazabilitatearen eta etiketatzearen kasuan, ezin hobeto osatuko dira kontsumitzailearen oinarrizko
|
bi
eskubide «itxuraz» babesteko: informaziorako eskubidea, eta osasunerako eta segurtasunerako eskubidea, kontsumitzen dituen produktuekiko.
|
|
2004
|
|
|
Espainiako Ingurumen Ministerioko Kosta Zuzendaritzan salaketa aurkeztu du Euskal Herriko Kontsumitzaileen Antolaketak (EKA), bere ustez, herriko" hondartzetara sartzea eragozteko, Sopelako Udalak langa jartzea Kosta Legea eta honen garapenerako araudia urratzen duelako". EKAkoen hitzetan," herritarrok dauzkagun
|
bi
eskubide bortxatzen dira: alde batetik, hondartzara sartzeko askatasuna edota eskubidea, eta, beste aldetik, ingurumenaz gozatzeko eskubidea".
|
|
2005
|
|
|
2002ko bi epaiek aipatzen dute berdintasun eskubideak autonomia pribatuareneskubidearekin talka egiten duela eta, indarra galtzea adierazteaz gain, bi funtsezkoeskubide horien arteko erlazioa modulatu beharra dagoela. Ez dute esaten eskubidebat bestearen gainetik dagoenik, baizik eta
|
bi
eskubideek topo egiten duteneanbien arteko erlazioa orekatu beharra dagoela, baina ez du oreka hori lortu ahalizateko irizpideak zeintzuk diren zehazten. Soilik ondoko argudio okerra erabiltzendu:
|
|
|
Bokazio publikoa du ez soilik kalean egiten delako, baizik etagainera, herri bietako ondare kultural nagusienetako bat izanik, ezin litekeelakoonartu pertsona pribatu batzuen esku geratzea. Beraz, Alardeaz hitz egitean ezinadieraz daiteke erlazio pribatuez hitz egiten ari garela, eta ondorioz, ezin izango da2002ko epaiek
|
bi
eskubideen arteko erlazioa modulatzeko agindua betearazi, Alardearen eremu naturala ez baita eremu pribatua. Erabil dezagun adibide gisanire urtebetetzeen ospakizuna.
|
|
2006
|
|
|
Zuzenbide publikoaren arloan, Espainiako Konstituzioarekin hasiko dugu gure eginkizuna. Konstituzioak maiz aipatzen du publizitate jarduera, kontuan hartu behar baita jarduera hori Konstituzioan espresuki jasotzen diren oinarrizko
|
bi
eskubideen babespean gauzatzen dela: informazio eskubidearen eta enpresa askatasunerako eskubidearen babespean.
|
|
|
Halaber, oso interesgarria da ezagutzea zer esanahi duen publizitateak Zuzenbide Penalean. Nahiz eta, esan dugun bezala, publizitate komunikazioak oinarrizko
|
bi
eskubide dakartzan, informazio eskubidea eta enpresa askatasunaren eskubidea, hain zuzen?, eskubide horien norainokoak esango digu eskubide horiek bortxatuz egindako publizitate jarduera ez zilegitzat jo daitekeela. Aurrerago ikusiko den bezala, zilegia ez den publizitatea, zilegiak ez diren egintzen araudiaz arduratzen den legediaren alderdiarekin lotu da.
|
|
2007
|
|
|
Lehen esan bezala, sistema ondasun erkidegotik aldendu da. Aldentze hori aintzat hartuta, zentzuzkoa da, eta lasaigarria ere bada, eroslehentasun eskubidea eta atzera eskuratzeko eskubidea ezabatzea; 396 artikuluak, aitzitik,
|
bi
eskubide horiek aitortu zituen, bereizgarri batzuekin bada ere, orain arte indarrean egon den idatzaldi horretan. Dena den, kasu horretan ere, legea gidatzeko arrazoia ez da oharbide teknikoa izan.
|
|
|
Artikuluan ezarritakoari jarraituz, Legeak langileen estatutua arautuko du. Artikulu horretara
|
bi
eskubide desberdin bildu dira, lanerako eskubidea eta lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea. Lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea (gremioak sortzeko joeraren erreakzio moduan sortu zen) hemeretzigarren mendeko konstituzioetara bildu zen; lanerako eskubidearen konstituzio aitorpena Alemaniako 1919ko Konstituzioak egin zuen lehenengo, eta gero Bigarren Mundu Gerraren ostean sortutako konstituzioetara orokortu zen.
|
|
|
Lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea (gremioak sortzeko joeraren erreakzio moduan sortu zen) hemeretzigarren mendeko konstituzioetara bildu zen; lanerako eskubidearen konstituzio aitorpena Alemaniako 1919ko Konstituzioak egin zuen lehenengo, eta gero Bigarren Mundu Gerraren ostean sortutako konstituzioetara orokortu zen. Nazioartean,
|
bi
eskubideak hurrengo hauetan agertzen dira: EGKENIren 6 art., EGAren 1 art. eta EBOEAen 15 art. Espainiako antolamendu juridikoan, eskubide hori ez da I. tituluko II. kapituluko lehenengo atalean jaso (horrela babes berezia izango luke), ezta III. kapituluan ere (horrela, praktikan, arau programatiko hutsa izango litzateke), II. kapituluko bigarren atalean baino.
|
|
|
Eskubide horiek funtsezkoak dira estatu demokratiko batean, eta aurrekari moduan zuzenbide konparatuan oso ezagunak diren testuak dituzte. ...«Bill of Rights»), Frantziakoa (Gizakien eta Herritarren Eskubideen Adierazpena, 1789koa), Ipar Amerikakoa (Virginia Herri Onaren Eskubideen Adierazpena eta Amerikako Estatu Batuen Independentzia Adierazpena, 1776koa, eta 1787ko Konstituzioa) eta zuzenbide historikoa (Aragoiko Justiziaren aurrean egindako agerraldi prozedura, Bizkaiko Foruko berme prozesalak, etab.). Artikulu horrek babestutako
|
bi
eskubideak hauek dira: batetik, askatasun pertsonala, «askatasun fisiko» moduan ulertuta, hau da, askatasuna nahikeriazko atxiloketaren, kondenaren edo barneratzearen aurrean (otsailaren 18ko 22/ 1988 KAE; ekainaren 8ko 112/ 1998 KAE; martxoaren 29ko 61/ 1990
|
|
|
otsailaren 17ko 22/ 1984; urriaren 17ko 137/ 1985; apirilaren 26ko 69/ 1999; maiatzaren 31ko 94/ 1999; maiatzaren 24ko 119/ 2001). Definizio orokor horri ondorio bikoitza gehitu diogu egoitzaren konstituzio kontzepturako, hain zuzen ere, egoitzaren bortxaezintasunaren babesak pertsonaren eta familiaren intimitaterako eskubideari dagokionez Konstituzioan duen izaera instrumentaletik ateratakoa, eta
|
bi
eskubideen lotura bereiztezinetik ere ondorioztatua: lehenengo eta behin, Konstituzioaren 18 artikuluan erabilitako egoitza kontzeptua ez dator guztiz bat zuzenbide pribatuaren esparruan, eta zehazki Kode Zibilaren 40 artikuluan, erabiltzen den kontzeptuarekin.
|
|
|
Doktrinak eta jurisprudentziak eskubide horri, oro har, «informazio askatasuna» esaten diote. Eskubide horrek, adierazpen askatasunaren esparrukoa izan arren, arlo horri buruzko nazioarteko tratatuetan ezarrita dagoen moduan (GEEHren 10.1 art. eta h.) eta konstituzio jurisprudentziak berretsi duen moduan (martxoaren 16ko 6/ 1981 KAE), berezko profila du (azaroaren 23ko 105/ 1983 KAE) eta, aldi berean,
|
bi
eskubidek osatzen dute: edozein hedabidetatik egiazko informazioa askatasunez komunikatzeko eskubidea eta informazio hori askatasunez jasotzeko eskubidea.
|
|
|
EKren 20.1 d) artikuluan, informazio askatasuna aitortu ondoren, horri lotutako
|
bi
eskubide aipatu dira: kazetarien kontzientzia klausula eta lanbide sekretua, eta horiek garatzeko legera jotzen du.
|
|
|
printzipio demokratikoak, berdintasuna, jarduteko gaitasuna, irakasleen prestakuntza eta ebaluazioa. Horrez gain, hezkuntza eta osasun arduradunen arteko lankidetza eta erantzukizuna ere badu, pertsona ororen funtsezko
|
bi
eskubideren arduradun baitira: osasunaren prebentzioa eta sustapena.
|
|
2008
|
|
|
Bazkide hitza aipatzean, honako
|
bi
eskubide formal hauek dituzten pertsonez ari gara: enpresa kontrolatu edo zaintzeko eskubidea eta enpresaren etekina edo «gaindikinak diren irabaziez» jabetzeko (Hansmann, 2000:
|
|
|
Hortaz, Euskal Herriko lurralde guztietan
|
bi
eskubide horiek aitortzea beharrezkoa dela sinistarazteko lanean eta parte hartzen jarraitzea nahitaezkoa da; izan ere, guzti guztioi eragiten digute, batzeko eskubideak dira eta ez zatitzeko, errespetatu behar diren eskubideak dira, herri honen bizikidetza eta egoera hobetzea nahi badugu, eta zatitzea ez badugu nahi. Sinistarazte lana eta parte hartzea, azken finean, oso baldintzatuta dauden sektore horietara bideratu behar dira, ez beren jatorri, identitate edo hizkuntzagatik, baizik eta Espainiako eta Frantziako Estatuek erabiltzen dituzten elementu subjektibo horiek erabiltzen dituztelako; eta, hain zuzen ere, estatuek beren jarduera politikoan erabiltzen dituzte elementu horiek, euskal gizartearen nahi demokratikoak eta normalizatzaileak oztopatzeko.
|
|
|
41 Europako arau sareak, Schengeneko itunak eta Treviko talde makurrak abian jarritakoak, eta Europako Batasuneko estatu gehienek jarraitzen dutena, edo bultzatzen dutena,
|
bi
eskubideak murrizten ditu: hiritartasuna eta nazionalitatea lortzeko eskubideak; halaber, hiritar eskubideak identifikatu eta homologatu egiten ditu estatuak kontrolpean duen lurraldeko, eta hein batean, EBko eskubide nazionalekin.
|
|
|
Ahalik eta pertsonaeta sektore kopuru handienen arteko itun demokratikoa ezartzea da gakoa,
|
bi
eskubide mota horiek guzti guztiok, inolako salbuespenik gabe eta baldintza berberetan, bermatuta izateko aukera eta ahalmena errespetatuko eta bermatuko dituzten espazioak eta tresnak eraikitzeko eta ezartzeko. b) Eta bestetik, gauza bat da nazionalitatea edo komunitate politikoa (eskubide eta betebeharrak osorik dituen nazio estatuko lurralde batekoa izatea modu egonkorrean, lurralde horretako ... euskaldun, galiziar, extremadurar... espainiar, frantziar eta mistoa44(" hegoaldeko" herrialdeetako immigranteak iritsi arte), eta bereber, senegaldar, argentinar, kitxua... eta mistoa (hemendik aurrera).
|
|
2009
|
|
|
zu eta ni mahai batean, liburu bat eskuan edo zigarreta bat ezpainetan, inoren mehatxurik gabe, begirada akusatzaileetatik urrun; errugabetasun ustekizuna, izan ere?, ez epaitu eta ez zaituzte epaituko? zioen Jesusek?, eskubide bat da, arnasa hartzea den bezala;
|
bi
eskubide horiek, gainera, bakar bat dira funtsean: gorputzaren arnasa eta arimarena bi hari bezalakoak baitira, nik uste, elkarri etengabe lotzen direnak, askatasunaren txirikorda osatzeko.
|
|
|
(...) Nik ere imajinatzen dut zuk imajinatu duzun eszena: zu eta ni mahai batean, liburu bat eskuan edo zigarreta bat ezpainetan, inoren mehatxurik gabe, begirada akusatzaileetatik urrun; errugabetasun ustekizuna, izan ere –‘ez epaitu eta ez zaituzte epaituko’ zioen Jesusek–, eskubide bat da, arnasa hartzea den bezala;
|
bi
eskubide horiek, gainera, bakar bat dira funtsean: gorputzaren arnasa eta arimarena bi hari bezalakoak baitira, nik uste, elkarri etengabe lotzen direnak, askatasunaren txirikorda osatzeko.
|
|
|
Horrela, esate baterako, administrazioekin euskaraz edo gaztelaniaz jarduteko eskubidea dugu; baina badugu, halaber, hizkuntzagatik diskriminatuak ez izateko eskubidea ere. Asmatu behar da
|
bi
eskubide horiek uztartzen, kontuan izanik hamabost urtetik gorako herritarren erdiak baino gehiagok ez duela bi hizkuntzetariko bat ezagutzen. Halere, diskriminaziorik ezaren eskubidea herritarren eskubidea da, ez noski administrazioena.
|
|
|
Halere, diskriminaziorik ezaren eskubidea herritarren eskubidea da, ez noski administrazioena. Nola uztartu aipatutako
|
bi
eskubide horiek. Horretan dago koska, baina bada koska hori gainditzeko biderik.
|
|
2010
|
|
|
eta epai bidezko babes eraginkorrerako eskubide orokorraren arteko harremana zein den azaltzen ahalegintzen da. González Ortega, S. k,. El derecho a un proceso sin dilaciones indebidas (Comentario a la STC 139/ 1990, de 17 de septiembre)?, Revista Española de Derecho del Trabajo, 1991/ 48 zk., aipatutako
|
bi
eskubideak desberdintzea ezinbestekotzat jotzen du «nahiz eta biak estuki loturik egon, azken horren asetzea epaile ebazpena ematen denean, berandu bada ere?, bakarrik ematen delako». Aldiz, beharrezko atzerapenik gabeko prozesurako eskubidea «urratu egiten da epai erantzuna justifikazioarik gabe edo larregi atzeratzen denean, berandu emandako epai erantzunak sortutako urratzea konpon ezina baita».
|
|
|
5 Teoria hau
|
bi
eskubideen bitartez froga daiteke.
|
|
2011
|
|
|
Aurrez nahikoa zen" arbuiatu egiten zaitut" esatea emaztea inolako eskubiderik gabe uzteko. Hala ere, emakume sahararrek bazituzten
|
bi
eskubide handi: bakarrik ibil zitezkeen, gizonezkoen laguntzarik eta baimenik gabe; eta, bestetik, ezkontzaren lehengo egunetan emaztearen familiarekin egoten ziren.
|
|
|
Diferentziatzeko eskubidea eta berdintasunerako eskubidea
|
bi
eskubide mota desberdin dira: –Berdintasun terminoak gai sozio-ekonomikoetan balio du nolabait, baina kulturalean ez.
|
|
|
–Nire hizkuntza eta nazio bakarra hizkuntza eta nazio katalana dira. Eta samintasunez ikusten dut zoriontzen nauten Estatuak eta Gobernuak (sari emate baten testuinguruan esandako hitzak dira) oraindik ere ukatu egiten dizkidatela aurreko
|
bi
eskubide horiek gauzatu ahal izatea?. Joan Coromines,. Catalunya pierde a un tenaz sabio?, Egin,.
|
|
|
Adierazpen askatasuna eta biltzeko askatasuna, demokratiko deitzen dituzuen gizarteetan oinarrizko
|
bi
eskubide dira, herritar guztiei bermatu behar zaizkienak. Baina bideo-zaintza kamerekin bi oinarrizko eskubide hauen kontra jotzen duzue zuzenean; herritarrek manifestazio edo protesta batean filmatuak izaten ari direla jakitean, kameren presentziak herritarren askatasun politiko eta parte hartze demokratikoa murrizten baitu.
|
|
2012
|
|
|
Ibilgailu motordunak eta motor bizikletak gidatzeko eskubideaz gabetzen duen zigorra ezarriz gero, zigortua
|
bi
eskubide horiek egikaritzeko desgaituta gelditzen da, epaian zehaztutako denboran.
|
|
|
Zuzenbide publikoaren arloan, Espainiako Konstituzioarekin hasiko dugu gure eginkizuna. Konstituzioak maiz aipatzen du publizitate jarduera, kontuan hartu behar baita jarduera hori Konstituzioan espresuki jasotzen diren oinarrizko
|
bi
eskubideen babespean gauzatzen dela: informazio eskubidearen eta enpresa askatasunerako eskubidearen babespean.
|
|
|
Halaber, oso interesgarria da ezagutzea zer esanahi duen publizitateak Zigor Zuzenbidean. Nahiz eta, esan dugun bezala, publizitate komunikazioak oinarrizko
|
bi
eskubide dakartzan, informazio eskubidea eta enpresa askatasunaren eskubidea, hain zuzen?, eskubide horien norainokoak esango digu eskubide horiek bortxatuz egindako publizitate jarduera ez zilegitzat jo daitekeela. Aurrerago ikusiko den bezala, zilegia ez den publizitatea, zilegiak ez diren egintzen araudiaz arduratzen den legediaren alderdiarekin lotu da.
|
|
2013
|
|
|
EAE ANV alderdia legez kanpo utzi zutenean Espainiako auzitegiek giza eskubideak urratu zituzten edo ez erabakiko du Estrasburgoko Giza Eskubideen Auzitegiak, datorren asteartean, hilak 15 Espainiako Auzitegi Gorenak hartutako eta Konstituzionalak berretsitako erabakiak oinarrizko
|
bi
eskubide urratzen dituela argudiatu zuen alderdiaren defentsak: 10 artikuluan jasotzen den adierazpen askatasuna, eta 11.ean jasotzen den biltzeko eta elkartzeko askatasuna.
|
|
2014
|
|
|
Bi izaeraren aurkezpena baino ez da, eta Golkoko itsaslasterreko palmondoen arteko paraje idilikoa kasualitate hutsa baizik ez da. Gutako gehienontzat aski da existitu eta ugaltzea, eta
|
bi
eskubideon alde borrokatzea; funtsezko ideia, berriz, zera da: norberaren patua kontrolatzeko saiakera agorra zorioneko edo zoritxarreko bakan batzuentzat besterik ez dela.
|
|
|
Sullivan-ek (1965: 428) norbanako aske eta arrazional orori dagozkien
|
bi
eskubide identifikatu zituen:
|
|
2016
|
|
|
Izan ere, iruindar guztiontzat egoera justuago eta orekatuagoa zekarren aldaketa geldiarazi du epaile batek eta gaur gaurkoz ez dakigu zer gertatuko den egin dugun matrikularekin. Eta
|
bi
eskubide urratzen zaizkigula ulertzen dugu:
|
|
|
Izan ere, iruindar guztiontzat egoera justuago eta orekatuagoa zekarren aldaketa geldiarazi du epaile batek eta gaur gaurkoz ez dakigu zer gertatuko den egin dugun matrikularekin. Eta
|
bi
eskubide urratzen zaizkigula ulertzen dugu:
|
|
2017
|
|
|
Hiru kasu horietan beraz (esan bezala, lehenengo biak errealak dira eta hirugarrena hipotetikoa), tratatutako datu pertsonalen titularren autodeterminazio informatiborako eskubidea (Espainiar Konstituzioko EK 18.4 artikuluan aurreikusia) eraginda geratzen da. Oinarrizko eskubide horrez gain, tratamendu horiek halaber pribatutasuna dimentsio desberdinetatik babesten duten beste
|
bi
eskubide uki ditzakete. Alde batetik, intimitaterako eskubideari (EK 18.1 art.), norbere bizitzaren zenbait eremu 3 pertsonen ezagutzatik kanpo mantentzeko defentsa eskubide generiko bezala ulertuta.
|
|
|
Oinarrizko eskubide horrez gain, tratamendu horiek pribatutasuna dimentsio desberdinetatik babesten duten beste
|
bi
eskubide ere uki ditzakete halaber. Alde batetik, intimitaterako eskubidea (EK 18.1 art.), norbere bizitzaren zenbait eremu 3 pertsonen ezagutzatik kanpo mantentzeko defentsa eskubide generiko bezala ulertuta.
|
|
2018
|
|
|
elkarte pribatuetan bildutako konpainiek eskubidea zuten estatutuetan partaideen ezaugarriak eta baldintzak ezartzeko. Oinarrizko
|
bi
eskubide jarri zituen prozesuak aurrez aurre. Halere, Lekuonaren ustez, epaileek uko egin zioten eztabaidaren funtsean sartzeari:
|
|
2019
|
|
|
totemaren antolaera sendo funtsatua dago, eta lurraldearena, aldiz, kontingentea da; praktikan, ordea, lurraldearena da printzipalena, zeren garrantzizkoagoa baita jendea lanean aritu eta bizi den lekua, jendearen kidetza mistikoa baino. Trantsizio erregimenetan, eta horiexek dira gehien zabalduak?,
|
bi
eskubide mota daude, elkarri lotuak: bata, erlijiosoa; bestea, lurraren okupazioan eta lanketan oinarritua.
|
|
2023
|
|
|
Egunero
|
bi
eskubide urraketa izaten dituzten arren, Palestinako emakume errefuxiatuek hobetzeko estrategia harrigarriak erabiltzen dituzte, hala nola Bayan Sawalmehena.
|
|
|
Harituko kideek garbi dute zaila dela sistemari aurre egitea. Etxebizitza, ustez, oinarrizko eskubide bat da, «baina jabego pribatua ere bai», zehaztu du Villarok, eta, ondorioz, «sistemak jabeen alde egiten du»
|
bi
eskubide horien arteko talkan.
|
|
|
Gaurko kristauek ez dute gustuko aipatzea beren bihotzean pausatzen den Jainkoaren eta aberriaren
|
bi
eskubideen arazoa. Alemaniako apezpikuek egin duten protesta adoretsuenetarik bat bukatu zuten erranez ukatzen zutela Jainkoaren eta Alemaniaren artean sekula hautatu behar izaitea; baina zergatik ukatzen dute?
|
|
|
Tributu zorraren autolikidazioa epez kanpo aurkeztu bada, zenbaketa hasiko da autolikidazio aurkeztu eta hurrengo egunetik. Zerga gehienetan, alabaina, autolikidazioa aurkezteko epea eta ordainketa egiteko borondatezko epea berdinak dira,
|
bi
eskubideak aldi berean preskribatzen hasiko direla.
|