|
2007
|
|
|
Lehen esan bezala, sistema ondasun erkidegotik aldendu da. Aldentze hori aintzat hartuta, zentzuzkoa da, eta lasaigarria ere bada, eroslehentasun eskubidea eta atzera eskuratzeko eskubidea ezabatzea; 396 artikuluak, aitzitik,
|
bi
eskubide horiek aitortu zituen, bereizgarri batzuekin bada ere, orain arte indarrean egon den idatzaldi horretan. Dena den, kasu horretan ere, legea gidatzeko arrazoia ez da oharbide teknikoa izan.
|
|
|
Artikuluan ezarritakoari jarraituz, Legeak langileen estatutua arautuko du. Artikulu horretara
|
bi
eskubide desberdin bildu dira, lanerako eskubidea eta lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea. Lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea (gremioak sortzeko joeraren erreakzio moduan sortu zen) hemeretzigarren mendeko konstituzioetara bildu zen; lanerako eskubidearen konstituzio aitorpena Alemaniako 1919ko Konstituzioak egin zuen lehenengo, eta gero Bigarren Mundu Gerraren ostean sortutako konstituzioetara orokortu zen.
|
|
|
Lanbidea edo ogibidea askatasunez aukeratzeko eskubidea (gremioak sortzeko joeraren erreakzio moduan sortu zen) hemeretzigarren mendeko konstituzioetara bildu zen; lanerako eskubidearen konstituzio aitorpena Alemaniako 1919ko Konstituzioak egin zuen lehenengo, eta gero Bigarren Mundu Gerraren ostean sortutako konstituzioetara orokortu zen. Nazioartean,
|
bi
eskubideak hurrengo hauetan agertzen dira: EGKENIren 6 art., EGAren 1 art. eta EBOEAen 15 art. Espainiako antolamendu juridikoan, eskubide hori ez da I. tituluko II. kapituluko lehenengo atalean jaso (horrela babes berezia izango luke), ezta III. kapituluan ere (horrela, praktikan, arau programatiko hutsa izango litzateke), II. kapituluko bigarren atalean baino.
|
|
|
Eskubide horiek funtsezkoak dira estatu demokratiko batean, eta aurrekari moduan zuzenbide konparatuan oso ezagunak diren testuak dituzte. ...«Bill of Rights»), Frantziakoa (Gizakien eta Herritarren Eskubideen Adierazpena, 1789koa), Ipar Amerikakoa (Virginia Herri Onaren Eskubideen Adierazpena eta Amerikako Estatu Batuen Independentzia Adierazpena, 1776koa, eta 1787ko Konstituzioa) eta zuzenbide historikoa (Aragoiko Justiziaren aurrean egindako agerraldi prozedura, Bizkaiko Foruko berme prozesalak, etab.). Artikulu horrek babestutako
|
bi
eskubideak hauek dira: batetik, askatasun pertsonala, «askatasun fisiko» moduan ulertuta, hau da, askatasuna nahikeriazko atxiloketaren, kondenaren edo barneratzearen aurrean (otsailaren 18ko 22/ 1988 KAE; ekainaren 8ko 112/ 1998 KAE; martxoaren 29ko 61/ 1990
|
|
|
otsailaren 17ko 22/ 1984; urriaren 17ko 137/ 1985; apirilaren 26ko 69/ 1999; maiatzaren 31ko 94/ 1999; maiatzaren 24ko 119/ 2001). Definizio orokor horri ondorio bikoitza gehitu diogu egoitzaren konstituzio kontzepturako, hain zuzen ere, egoitzaren bortxaezintasunaren babesak pertsonaren eta familiaren intimitaterako eskubideari dagokionez Konstituzioan duen izaera instrumentaletik ateratakoa, eta
|
bi
eskubideen lotura bereiztezinetik ere ondorioztatua: lehenengo eta behin, Konstituzioaren 18 artikuluan erabilitako egoitza kontzeptua ez dator guztiz bat zuzenbide pribatuaren esparruan, eta zehazki Kode Zibilaren 40 artikuluan, erabiltzen den kontzeptuarekin.
|
|
|
Doktrinak eta jurisprudentziak eskubide horri, oro har, «informazio askatasuna» esaten diote. Eskubide horrek, adierazpen askatasunaren esparrukoa izan arren, arlo horri buruzko nazioarteko tratatuetan ezarrita dagoen moduan (GEEHren 10.1 art. eta h.) eta konstituzio jurisprudentziak berretsi duen moduan (martxoaren 16ko 6/ 1981 KAE), berezko profila du (azaroaren 23ko 105/ 1983 KAE) eta, aldi berean,
|
bi
eskubidek osatzen dute: edozein hedabidetatik egiazko informazioa askatasunez komunikatzeko eskubidea eta informazio hori askatasunez jasotzeko eskubidea.
|
|
|
EKren 20.1 d) artikuluan, informazio askatasuna aitortu ondoren, horri lotutako
|
bi
eskubide aipatu dira: kazetarien kontzientzia klausula eta lanbide sekretua, eta horiek garatzeko legera jotzen du.
|
|
2012
|
|
|
Ibilgailu motordunak eta motor bizikletak gidatzeko eskubideaz gabetzen duen zigorra ezarriz gero, zigortua
|
bi
eskubide horiek egikaritzeko desgaituta gelditzen da, epaian zehaztutako denboran.
|