|
2003
|
|
|
Essai sur la noblesse des basques, pour servir d, introduction à l. Histoire générale de ces Peuples (1785ean argitaratua). Lan honek ere Iparraldeko nobleen estatusa euskal mitoen bidez defendatzen zuen, baina bide batez, tituluan esaten zen bezala, euskaldunen historia orokor baten sarrera izan nahi zuen (mugaren
|
bi
aldeak hartuz). Lan honek eta gisa honetako beste batzuk (Polvarel enak) euskal nobleziaren prerrogatibak defendatu nahi zituzten erregearen aurrean eta gora igotze bidean zegoen Hirugarren Estaturen aurrean.48 Historia hauek guztiak frantsesez idatzi ziren.
|
|
|
Orokorki, beraz, ikasteko denbora aldakorra zen, eta, maisuaren arabera, mantenua ematen zitzaion ikasleari edo kobratu egiten zitzaion irakasteagatik, baina, betiere,
|
bi
aldeetatik ziurtatzen zen borondate ona, irakasteko nahiz ikasteko (beteko zen ez dakigu, denetarik egongo zen).
|
|
2009
|
|
|
Hasteko, kolonia kontzeptuak Aro Berri honetan esan nahi du Ameriketan nafar talde batzuk, behar bada ez guztiak, biltzen zirela elkarri laguntza emateko eta nolabait beren burua nafartzat hartzen zutelako, hain zuzen, orain ari garen taldeko nortasun kontzientzia adieraziz. Eta kontzientzia hau herrikidetasun harremanetan azaltzen zaigu Ozeano Atlantikoko
|
bi
aldeetan zabalduta. Nola?
|
|
2014
|
|
|
Ipar Euskal Herrian, XIX. mende bukaeran Frantziako Errepublikak eskola sarea lurralde osora zabaltzeko egindako ahaleginak eta 1914tik 1918ra bitarteko gerrak ahuldu egin zuten euskararen tokia hango gizartean. Bidasoaren
|
bi
aldeetan, hizkuntza ofizialaren erabilera bultzatu zuten estatu modernoek, eta zenbait kasutan, berariaz debekatu zuten dialecto en edo patois en erabilera publikoa. Bizitasun ekonomikoa eta soziala gune erdaldunetan biltzeak ere kalte handia egin zion euskararen ezagutzari eta erabilerari.
|
|
2015
|
|
|
Harreman horien inguruan sortutako transmisio sexualeko gaixotasunek kezka nabaria sortu zuten garai hartako gizartean, eta nolabait aurre egin behar izan zioten egoera horri gerran borrokan ari ziren
|
bi
aldeek (errepublikarrek eta nazionalek). Hori ikertu nahian, soldaduen artean zabaldutako transmisio sexualeko gaixotasunen aurrean Gerra Zibileko bi aldeek fenomenoari aurrea hartzeko edo geldiarazteko hartu zituzten neurriak eta erakutsi zuten jarrera aztertzea da lan honen helburua.
|
|
|
Harreman horien inguruan sortutako transmisio sexualeko gaixotasunek kezka nabaria sortu zuten garai hartako gizartean, eta nolabait aurre egin behar izan zioten egoera horri gerran borrokan ari ziren bi aldeek (errepublikarrek eta nazionalek). Hori ikertu nahian, soldaduen artean zabaldutako transmisio sexualeko gaixotasunen aurrean Gerra Zibileko
|
bi
aldeek fenomenoari aurrea hartzeko edo geldiarazteko hartu zituzten neurriak eta erakutsi zuten jarrera aztertzea da lan honen helburua. Beraz, ondorengo orrietan esparru ilun hori apur bat argitzen saiatuko gara.
|
|
|
Lan honen esparru kronologikoari eta geografiakoari dagokionez, arazoak Euskadiko hiru lurraldeetan izan zuen sakontasuna aztertuko da, gerra hasieratik (1936ko uztailetik) Bilbo nazionalen eskuetan erori arte (1937ko ekainera arte). Esparru kronologiko nahiko labur hau hartu da, ordura arte Euskadin alde errepublikarra eta nazionala zeudelako indarrean (gainera, gerran euskal gobernua jaio zen); horrela, arazoaren aurrean
|
bi
aldeek Euskadin hartutako jarrera ikus daiteke, hortik aurrera dena nazionalen menpe gelditu zen eta.
|
|
|
Horren aurrean, euskal frontean, 1936ko bukaeran, gaixotasun horiek tratatzeko hainbat gune ezarri zirela aipatzen da Riveroren artikuluan, gehienak milizien kontzentrazio handieneko guneetan. Arestian esan bezala, Euskadin, arazoaren aurrean, gerrako
|
bi
aldeek hartutako jarrerak eta neurriak aztertuko ditugu lan honetan.
|
|
|
Prentsaren bidez ezagutu ahal izan da transmisio sexualeko gaixotasunen zabalkundearen inguruan gerran zeuden
|
bi
aldeek zuten iritzia eta hartutako jarrera, hein batean, behintzat.
|
|
|
Legearen eta prentsaren azterketa apal hau egin ostean, Espainia mailan bezala (testuinguruan azaldutakoaren arabera), Euskadin ere Gerra Zibilean parte hartu zuten
|
bi
aldeek gaixotasun benereoek sortutako arazoaren aurrean ezberdin jokatu zutela antzematen da: ezinezkoa da zalantzan jartzea bi aldeek pairatu zutela arazoa, baina batak isiltasunerantz jo zuen eta besteak, aldiz, ageriago utzi zuen.
|
|
|
Legearen eta prentsaren azterketa apal hau egin ostean, Espainia mailan bezala (testuinguruan azaldutakoaren arabera), Euskadin ere Gerra Zibilean parte hartu zuten bi aldeek gaixotasun benereoek sortutako arazoaren aurrean ezberdin jokatu zutela antzematen da: ezinezkoa da zalantzan jartzea
|
bi
aldeek pairatu zutela arazoa, baina batak isiltasunerantz jo zuen eta besteak, aldiz, ageriago utzi zuen.
|
|
2016
|
|
|
Horretarako, historia eta aurrekariak erabili ditut kontakizun ahalik eta argigarriena osatzeko. Argigarriena, izan ere atzera egin, eta urrunetik
|
bi
aldeak parean jarriz objektiboa izatea iritzi eta ikuspegi bat garatu gabe, ezinezkotzat ikusten nuelako hasieratik. Mota honetako gatazka luze eta gogorrean zaila izaten delako politika eta ideologiaren zurrunbiloak ez irenstea.
|
|
|
direla aldarrikatzen dute. Ondorioz, egoera ulertze aldera,
|
bi
aldeen historia, mugimendu politikoak eta gatazkan egindakoak aztertzea zen nire helburua. Ikerketarekin hasi nintzen momentuan, ordea, ohartu nintzen aurrean nuen zeregina handiegia zela.
|
|
|
Bakoitza bere historia eta kronologia propioarekin. Hots,
|
bi
aldeen ikerketa sakon batek gradu amaierako lanaren mugak gaindituko zituela, eta laburtu ezkero azalean geratuko nintzela. Ondorioz, lan honetan bi aldeen azterketa egin beharrean, israeldarren kasuan jarri dut arreta berezia.
|
|
|
Hots, bi aldeen ikerketa sakon batek gradu amaierako lanaren mugak gaindituko zituela, eta laburtu ezkero azalean geratuko nintzela. Ondorioz, lan honetan
|
bi
aldeen azterketa egin beharrean, israeldarren kasuan jarri dut arreta berezia.
|
|
|
Israelgo Estatuan juduak, laiko zein erlijioso, judu eta israeldar sentitzen dira. Hala ere, estatuaren ikuskera zeharo ezberdina dute
|
bi
aldeek. Desberdintasun nagusia beraz, erlijioari egunerokoan ematen dioten garrantzia da.
|
|
|
Sionismo errebisionistaren helburu nagusia eta desberdintasun nagusia sionismo sozialistarekiko Israelgo Estatuaren mugak dira. Errebisionistak Eretz Yisraelen aldarrikapena egiten dute, estatu judua Jordan ibaiaz
|
bi
aldeetan kokatuz, eta gaur egungo Jordaniako estatu barruan hartuz. Sionismo sozialistak ideia hori deuseztatu zuen, arrazoi praktikoengatik, nahiz eta Israelgo Estatua sortu aurretik Ben Gurionek zein Ben Zvik Eretz Yisraelen ikuspegi bera zuten43 Errebisionistentzat lurrarekiko eskubidea betierekoa da, eta ondorioz berdin jarraitzen du Bibliako garaietatik, eta berdin jarraituko du etorkizunean; ez dute behar bestelako justifikazio edo arrazoirik Eretz Yisrael guztia aldarrikatzeko.
|
|
|
Nazioartearekin bezala, errebisionisten jarrera arabiarrekiko oso erasokorra izan zen. Zeev Jabotinskyk onartzen bazuen arabiarrak kanporatzea ezinezko zela, eta Palestina bi herrik osatzen zutela, ezinezko ikusten zuen
|
bi
aldeen arteko akordio bat. Bere esanetan historian izandako kolonizazio kasu guztietan bertakoek beti borrokatu dituzte kanpotik etorritakoak.
|
|
|
Beraien helburua, etorkizunean ahalik eta eremu handiena aldarrikatzea zen, baita nazioarteko eragileengan eragina izatea ere. Hala ere, desberdintasun handia zegoen
|
bi
aldeen artean. Palestinarren agintea eliteek zuten, eta nahiz eta botere handia izan, ez zuten lortu gidaritza bateratu bat ezartzea.
|
|
|
Gertakari hori, martxotik aurrera abiatuko zen palestinarren aurkako garbiketa etnikoaren lehen adibidea bihurtu zen. Bitartean
|
bi
aldeak gerrarako prestatzen hasi ziren. Aldea ordea handia zen.
|
|
|
Baina,
|
bi
aldeen arteko hartu eman hori posible izateko, interes kolonial hutsetatik haratago, beste faktore oso garrantzitsu bat bazen Erresuma Batuan: puritanismo filosemitaren eragina.
|
|
|
Hau guztia ikusita, ondoriozta dezaket sionismoa izan zela Israelgo Estatua sortzeko arrazoi nagusia, eta ondorioz
|
bi
aldeen arteko liskarrena ere. Ez zuen gehiengoaren babesa sortu zenean, eta gaur egun ere ez du ordezkatzen munduko judu gehienen ikuspegia.
|
|
2022
|
|
|
Hori dela eta, merkataritzan harreman estuak garatzea oso ohikoa izan zen eta merkatari askok denbora luzez sozio berberekin egin zuten lan, izan ere, konpainietan, bazkideen arteko harremana sendoa zen, eta, beraz,
|
bi
aldeen artean laguntza, leialtasuna eta elkarrekiko konfiantza ziren nagusi (Caunedo, 2006: 445).
|
|
|
Duela gutxi arte, landu gabeko arloa izan da, gehienean auzo hizkuntzetatik edanez, Bidasoaz eta Bortuez
|
bi
aldeetako erdal tradiziotik. Azken urteetan, EIMAk16 eta Euskaltzaindiak eman izan dituzte historiako pertsona izenen zerrendak eta irizpideak.
|