|
2004
|
|
|
Arratsaldea aurrera, pianoaren hotsak eta uraren txirraiarenak nahastuz joan ziren, eta azkenean erabat uztartu eta murmurio berberaren
|
bi
aldeak ematen zuten. Leiho saiateraren bestaldean, berriz, laino batzuk arrasto beltzez hornitzen ziren.
|
|
2010
|
|
|
Izan ere, itsasoaz haraindiraino joandako protagonista gehienek ez zuten Euskal Herriaren fragmentazioaren berririk, asko eta asko ez ziren-eta euren haranetatik inoiz urrundu migrazio aurretik. Izatez, migrazioan ohartu ziren euskararen presentziaz mugaz
|
bi
aldeetan, eta, halaber, orduan egiaztatu zituzten bai ustezko atzerritarrekiko alegia, mugaz bestaldeko euskaldunekikokultura hurbiltasuna eta baita ere, alderantziz, benetako diferentzia eta inkomunikazio efektibo eta afektiboa ustezko naziokideekin. Euskaldun Ameriketara iritsi berriek, beraz, topo egiten zuten era zuzenean bitan banaturiko Euskal Herriaren errealitatearekin:
|
|
|
Gogora etorri zitzaidan Ibarretxe Lehendakariak izaten zuen jarrera Madrilera zihoan bakoitzean, nahiz Robertok trajerik eraman noski, eta bai mendi kirol janzkera sasi dotore horietariko bat, gutxienez petatxurik gabekoa. A euskaldunok, agurtuko zuen Espainiako presidenteak Roberto Lehendakaria," Pirinioetako
|
bi
aldeetan narru polarra janzten duen Herria". Guztiz egia ez dena, frantses ukituari esker iparraldeko euskaldunak dotoreago joaten baitira, momentuz.
|
|
|
Euskaldunak frantsestearen gerrako
|
bi
aldeetan zeuden. Frantses armadako lapurtar batek, adibidez, bertsoak egin zituen 1808ko Madrileko altxamenduari buruz, bertan baitzegoen.
|
|
|
Londresen ezagutu zuen L. L. Bonapartek Euskal Herriko euskaltzaleekin harremanetan jarri zuen Abbadie, hala nola mugaz
|
bi
aldeetako euskaltzaleak haien artean, ordu arte gertatu ez zen bezala.
|
|
|
" Gisa berean, auzi honetan
|
bi
aldeek aurkeztutako lekukoen adierazpenak eta esanak gaskoiez idatz zitezen onartu zuten, aipatu komisarioek eta guk aipatu idazkariok beste mintzaira batean baino hobeki ulertuko dugulako."
|
|
|
Elkar ulertzeko beren mintzairen nahasketa antzeko bat pidgin sortu zen,
|
bi
aldeentzat baliagarria zena. Adibide gutxi batzuk ezagutzen dira:
|
|
|
Ipar eta hego aldeetako auzo berriei aurre egin zitzaien etengabe, erromatarrei ez bezala. Garaiko kronikek
|
bi
aldeetatik egindako jazarpenen eta erresistentzien berri ematen dute. Hona adibide gutxi batzuk:
|
|
|
Garaiko akitaniar eta baskoien arteko elkartasuna hain zen estua non frankoen kronistek behin eta berriz nahasten baitzituzten, eskualde osoa askotan Wasconia deituz. Bien arteko elkartasuna Pirineoen
|
bi
aldeetan nabaria da, eta maiz topatzen dira akitaniarrak baskoien ondoan bisigodo edo musulmanen kontra hego aldean, nola baskoiak akitaniarren ondoan frankoen kontra ipar aldean.
|
|
|
Pirineoetako
|
bi
aldeetan XI XII. mendeetan zabaldu omen ziren jatorri ezezaguneko jendeak izen desberdinez ezagutuak izan dira: cagou Biarnon, gahet eta capot Okzitanian, caqueau Bretainian, agote Aragoan, agotak Euskal Herrian...
|
|
|
Horretaz gain, denbora honetan hedabideak eta Euskara estandarra Batuazabaldu dira, euskalkien bateratzerako lana bultzatuz neurri batean. Bestaldetik, erdarak sekulan ez bezala hedatu dira, hiztunengan duten eraginak mugaz
|
bi
aldeetako euskalkiak. urrundu dituelarik, Baztangoa eta Lapurdikoa lehen orain baino hurbilago egotea adibide.
|
|
|
Alde hori gizon handiaren itzaltzat daukate orain, ez baita gehiago holakorik erraten giza eskubideen aberrian, edo ahapetik edo mozorroturik. Txanpon beraren
|
bi
aldeak baizik ez direlarik.
|
|
|
Horrenbestez, tratuaren xehetasunak
|
bi
aldeen artean lotu bitartean, bere zaintza maitakorrean edukiko ditu Bizargorrik Ghido eta Enzo, bere seme alabak balira bezain ongi gobernaturik; horrez gain, orain ez bada laster beren etxeetara itzuli eta dagozkien aginpide eta erantzukizunak hartu dituztenez, mutiko bien hezkuntzaz arduratu nau Bizargorrik bere eskuzabaltasun txit oparoaz, orain arte haren abegiari erakutsi diodan esker txarr...
|
|
|
Euskarari dagokionez, tubalismoa728 eta bestelako genealogismoak bazterturik, basko iberismoa proposatu zuen euskararen jatorria azaltzeko. Honen arabera, iberiar arraza hori Pirinio mendien
|
bi
aldeetatik hegoalderantz zabalduta egongo zen antzinatean. Mediterraneo mendebaldean ere iberikoa mintzatuko zen, euskararen ahaidea.729
|
|
|
Atlas mendietatik kostalde Atlantikora taxelhit edo susi hitz egiten zen, Mogador aldeko Hahatik Desertu Handiaren ateetan zegoen Draa ibairaino. Atlas mendien
|
bi
aldeetan eta mendikate honetatik Fez, Meknes eta Rabat hirietaraino bizi ziren berrogeitik gora kabiletan tamazight hitz egiten zen, braber ere deitzen zena. Arrif mendialdean Aljeriako mugaraino tarfit hitz egiten zen, arrifien hizkera.
|
|
2011
|
|
|
Bi galdeetarik batari nahi du ihardets dezakogun eskuaraz; bigarrenari frantsesez: horrek erran nahi baitu
|
bi
aldeetarat trebe dela gure jauna. Bainan gu ez baigira laborariekin eskuaraz baizik trebe, ez dezala gaizki har baldin bigarren galdeari ihardesten badakogu, lehenari bezala, eskuaraz.
|
|
|
Har ezazu orain kofoin hau bere giderretik, edo, giderrik ez badu, bi eskuez
|
bi
aldeetarik har, eta, apur bat altxaturik, jo kofoinaz mahaia, eman kaska bat, bat bakarrik baina ona hura. Hor dituzu zure erleak mahaiaren gainera eroriak.
|
|
|
Beha zakizkit beraz ongi, eta har xuxen ene erranak. Suge pozoidunek badituzte aho gainean, erditsutan bezala, eta
|
bi
aldeetarik, bi hortz bertzeak baino luzeagoak, zorrotzak eta azkarrak. Bi hortz horiek, ganibetaren burdina hetsia denean bere giderrean dagoen bezala, etzanik daude, aitzinetik gibelerat, matel hezurreko ozka edo ohantze batean.
|
|
|
Borrokan ari ziren
|
bi
aldeen indarkeriari buruz beti anbibalentea izanda ere, Francoren urteetan ez zen zaila mirestea, argi eta garbi zegoenez, diktadoreari desafiorik nabarmenena (esanguratsuena) egiten zion erakundea. Eta, CIAri esker eta nire herritartasun eta izaera amerikarraren kariaz zenbait hilketa politikotako gaizkide naizenez dagoeneko, menturatuko naiz begi bistakoa adieraztera Carrero Blancori egindakoari buruz, alegia balitekeela Espainiaren destino politiko demokratikoa oso bestelakoa izatea atentatu hori gabe.
|
|
|
Don Emiliok erdibidetik jo zuen eta
|
bi
aldeen begirunea eta txera lortu zituen; haren sukaldean etengabeko joan etorrian ibiltzen ziren buruzagi gehienak, eztabaidan eta iritzi trukean. Han ezagutu nuen Mendatako parrokiako apaiz gaztea, Alberto Gabikagojeaskoa, pulpitutik salatu baitzuen poliziak haren parrokiako norbaiti emandako tratu basatia.
|
|
|
Kokalekua: Kale Nagusian, plazatik Leitza aldera hamabost bat metrora errepidearen ondo ondoan ezkerretara dagoen etxea;
|
bi
aldeak libre ditu, eta atzean Panaderiazarra du erantsia; aurrean, parean, Lubineko denda eta Txakurtxoberri daude.
|
|
2012
|
|
|
Buruaren
|
bi
aldeetan Chrysostomeren kontrako gauza txarrak pilatzen zitzaizkion. Alde batean, haren hitz gutxitasuna, haren itxura apaina, beti txukun, beti bere pitxiekin; bestean," Guillaume Tell" lehiaketaren egunean egindako erdeinua, eta aldian behin zuzentzen zizkion begiradak, beti mezu berarekin:
|
|
|
—Errebeldeei albistea heldu ote zaien, horrek kezkatzen nau —esan zuen Van Thiegelek. Buruaren
|
bi
aldeetan itsatsita zeukan Christineren irudia ahaztu nahi zuen. Ez zion hitz egiten ere uzten— Kazetari bat datorrela jakiten badute, eraso egiten ahaleginduko dira.
|
|
|
Bigarren azpitaldeko kideek, aldiz (barrenaldekoek: askapen mugimendukook), bi etxe multzo ezberdinez eraturik sumatzen dugu herria, eta marra berezi baten bidez, muga edo ibai ikusezina azalerazten dugu;
|
bi
aldeen banaketa zehatza erakutsarazten.
|
|
|
Ekialdeko Alemaniako erregimen komunistaren alde, Bretchek Alemaniako Berriak kazetan argitaratu zuen elkartasun gutunak beste aurpegia osatzen baitu. Zehazki eta zakarki esanaz, beraz, Bretchek
|
bi
aldeak babestu nahi izan zituen: erregimenaren aldeko sostengua aitortuz, alde batera, eta langileen aldeko elkartasuna baietsiz, bestera, edozein irabazle aterako zela ere, bere aldea irabazlearekin zegoela segurtatzen zuelarik.
|
|
2013
|
|
|
Eta ezeren oroitzapenik ere ez, ez elurra haurtzaroko Eguberriekin lotzen duenik, ez bestelakorik. Soilik
|
bi
alde, bi ertz, loturan: elurra bere indarrarekin, eta Victorren espiritu inozentea edo, nahi bada, hutsa.
|
|
|
Ez neukan erantzunik. Hala ere, zuhaitzak gero eta ugariago ziren errepidearen
|
bi
aldeetan, eta ez zen zaila haien beste aldean herri bat imajinatzea, etxeak, errekaren bat, elizaren bat agian, gasolindegia.
|
|
|
Handik urte batzuetara Indalecio Ojanguren argazkilariaren katalogoa aurkitu nuenean, Maria Angela kalearen gerra garaiko irudi bat ikusi nuen. Kalea bera garbi, baina
|
bi
aldeetako etxe guztiak txikituta. Kontadoreko dorrea zutik, baina erreta eta teilaturik gabe.
|
|
|
Aspalditik zebilen Ugarte Golkoaren
|
bi
aldeak esploratzeko gogoz, hartara behin betiko frogatuta uzteko Kalifornia penintsula zela, uste zaharrak erroturik baitzeuden, eta askok ez baitzuten oraindik Kinok esandakoa sinesten. Beste ideia bat ere bazera* Aita Kinoren erretraturik onena H. E. Boltonek Rim of Christiandom liburuan eskainitakoa da. bilen jesuitak buruan:
|
|
|
Aukerak eta alternatibak mahai gainean jartzeko aukera dagoenean, hitz potoloek gutxi balio dute, proposamen errealetan findu ezean. Guk ez genuen ezer galtzeko, eta aho-bizarrik gabe aritu izan ginen
|
bi
aldeetatik elkarri esan beharrekoak esanda norabideei buruz hizketan, eta elkarlanean ere bai gauza batzuetan.
|
|
|
baliteke hiztun komunitateak behar dituen apustu estrategikoak blokeatzea, bi familia abertzaleek duten hegemonia lehiagatik. Eta erantzukizuna
|
bi
aldeetan dago.
|
|
|
Lankidetza
|
bi
aldeen interesetatik sortzen da, eta partekatzeko zerbait izanik, partekatzeko dagoen horren inguruko erreziprozitatetik. Zer dugu euskaldunok partekatzeko?
|
|
|
Ez dira haiek lagunduak eta zu laguntzailea. Interes asimetrikoa
|
bi
aldeena da, bakoitza bere egoera desberdinetik. Bi aldeak daude prozesuan, bakoitza bere etxean zeregin berean, maila edo ziklo desberdinean izan arren.
|
|
|
Gipuzkoako erlazainen elkarteak bere urteko agendan Guineako erlazainekin proiektu bat partekatzea. Lankidetzaren inpaktua
|
bi
aldeetan sortzea, mundu ikuskera justuxeago baten birusa zulo askotatik sartuz gure gizarteko ehunetara, elkarte eta erakundeen agendara. Bi aldeek baitute astintzeko beharra.
|
|
|
" Sare lotuan antolatu" esateko adieran erabiltzen badugu (orriotan behin edo behin erabiliko dudan moduan) nahasmendua sor liteke. Nahasmendu iradokitzailea da, dena dela, eta bego polisemia, gure kondizioaren
|
bi
alde erakusten baititu hitz berean: errealitatea bata, zeregina bestea.
|
|
|
Hula hoopa gerrian duzunean bezala, mugimendu zirkularraren erritmoari antzematea da kontua: aurrera, atzera, eta
|
bi
aldeetara, mugimendu gehienak dira teorikoki beharrezkoak, asmatu egin behar uztaiari mokorra baino gorago abiadura emateko segida armonikoa.
|
|
|
—Ez dadila inor lerro honen alde batetik bestera igaro! eta guzti guztiek egin diote kasu Idaneri, batik bat
|
bi
alde aurkariak bereizten buru ibili izateagatik, nahiz eta talde horietako bateko erkide izan; Kiskildikoa, hain zuzen ere.
|
|
|
—Zapelatzek ere bizi behar dute! erantzun dio plazaren beste aldetik norbaitek, zeren eta plazaren
|
bi
aldeetan jarri baitira usoen aldekoak eta aurkakoak.
|
|
|
Amona Xudrak arreta handiz eta banaka banaka so egin die sei zelatari ohiei. Losintxa berezi bana luzatu die halere mahai gainetik Higoa eta Bigoa neska gazteei, harreman berezia sortu baita
|
bi
aldeetatik: " Ai, ene neskatxoak, bizitzaren xarmak eta malurak habe bakarra diten, maitasuna".
|
|
|
Eta zergatik ez zeukan adiskiderik Zortziko Aldazkok? Salerosketaren
|
bi
aldeak arerio direlako halabeharrez, eta batzarrearen sena, berriz, areriorik gabeko elkar hartzea da.
|
|
2014
|
|
|
Beharbada, Azpilkueta bezala, monetarismoaren eta fiskalismoaren balizko orekan, ekidistantea izaten saiatu zelako, eskuin ezker dikotomia nahasian. Nolabait ere," esku ikusgaia" ren metafora, txanponaren
|
bi
aldeak eusten duena, gainera. Gaur arteko eztabaida mamitsua.
|
|
|
Gero, gertaerak eta datuak irakurtzen ditu: ...skorkeria batengatik, ez baitzuen eraso absurdo bat agindu arteko onik izan, 100.000 soldadu frantziarrek galdu zutela bizia aste bakar batean; Ypreseko hirugarren batailako lehen 24 orduetan, berriz, Sir Douglas Haig jeneralaren oker batengatik —bonbardaketen ondoren alemaniarrek ez zeukatela metrailadore edota kanoirik uste baitzuen, 20.000 gazte baino gehiago hil zirela; Verdunen, guztira,
|
bi
aldeetakoak kontatuta, 700.000 baja inguru izan zirela; Sommen, 1.100.000.
|
|
|
Gogoratu zifrak: Verdunen,
|
bi
aldeetakoak kontatuta, 700.000 baja; Sommen, 1.100.000.
|
|
|
Glosatua izan da molde guzietatik" Maite zaituztet oraindik" ateraldia. Gertakaria balore giristinoz beztitu du Xalbadorren gestak, mugaz
|
bi
aldeetan eta bultzatzen zen ideologiaren bandera egin. Zer pasatzen da egun hartan?
|
|
|
Ez hainbeste ere erran nezake. Beltzen estetika hori ulertzen dugu hitzez hitz Behorlegiko ttuttuaren
|
bi
aldeetan.
|
|
|
Nahasketa hemendik dator. Halaber, korronte temati bat badago hemen gaindi besta berri eta inauteria hurbiltzeko eta txanpon beraren
|
bi
aldeak bezala aurkezteko, bizkitartean, bata bestearen ondoan artoski begiratzen ditugularik, izpirituz, sen artistikoz, itxuraz, orain antolatzen den noce basque eta kabalkada baten artean bezainbat ezberdintasun agertzen zaigu antzerki moldetik pasatu hauei. Garai hartan maskaradan ohartu forma ziklikoa, arte ezberdinen nahastea gure libertimenduan zen, eta konbentzitua naiz kaskarotetan berdin zela denboran, santibate/ santibatekari, karatotxak eta kaskarrotak sinonimo direla.
|
|
|
Beste silla bat leihoaren ezkerrean brodadorarentzat eta eskuinean makinaren ondoan silla bat, non eskuz puntua egiten zuena esertzen zen. Kuartoaren
|
bi
aldeetan bi ate bi kuartorenak, eskubikoan probatzen ziren arropak armarioaren ispiluaren aurrean. Sukaldeko mahaian modistak tela guztiak mozten zituen, gero josiko ziren arropak". 14
|
|
|
Beko zubi baserrira doan estrata belar mantu batez estalia, harrizko hesia
|
bi
aldeetan. Goizaldean esnatu eta estrataren amaieran zain egoten zinen, argia eskuan zeraman bizilaguna agertu artean.
|
|
|
Ez dago jakiterik. Ezin jakin ere" Annualeko hondamendia" deiturikoan
|
bi
aldeetako milaka soldaduen sarraskiaren berri ba ote zuen itsasontzi hartara igo zenean.3 Itsasoaren hotsetan bilatuko zituen akaso Xamuiok auzoko errekaren zurrumurruak.
|
|
2015
|
|
|
Agian gihar memoriaren
|
bi
alde horiek daramazkigu idatzita. Bai zangoak bai besoak denborak sorgortutako oroitzapenez josita daude.
|
|
|
—Txanponaren
|
bi
aldeak, zuk esan bezala. Horren ezberdin biak.
|
|
|
Ez gurean, mesedez. Pirinioetako
|
bi
aldeetara kanta eta dantza egiten duen herrian merde/ mierdarik ez. Aski dugu mailegu hankamotz bat eta kitto.
|
|
|
Posizio gerrako garaia zen. Soldaduek hilabeteak ematen zituzten lubaki berberetan iltzaturik, frontearen
|
bi
aldeetan, bai Frantzian bai Europako ekialdean. Idazlearen arabera, ministroak mapa handi bat jarrita zuen bulegoaren horma gainean.
|
|
|
Beti dago galtzeko zer edo zer. Bizirik irauteko itxaropena burdin sarearen
|
bi
aldeetan zegoen. Zera susmatzen dut:
|
|
|
Lehen asaltoak paretsu suertatu ziren, kolpeak
|
bi
aldeetatik berdintsu eman eta hartuz, eta biek erakutsiz artean ere mantentzen zutela kalitate izugarri altua. Arturo Godoyren kolpe batek aurpegian jo Isidoro eta erori egin zen, baina ringeko soken akatsagatik, oso gutxi tenkatuta baitzeuden, bi pugilak ringetik kanpora erori ziren.
|
|
|
Bera ez zen UCDkoa, baina presidenteorde Manuel Gutierrez Melladoren bermea zeukan, Urmeneta ederki ezagutzen zuena, elkarren ondoan ari izanak biak Ejertzitoan. Teniente nagusi honek iruindarraren alde egin zuen parioa, egoera politiko aztoratu hartan adiskidetze lana egin zezakeelakoan, elkarri ezarririko
|
bi
aldeak fio baitziren hari. Barne ministro Rodolfo Martin Villaren konfidantza ere bazeukan.
|
|
|
Potasek kutsatzen ahal ditek, zentzu batera edo bestera buruz. Bizkitartean,
|
bi
aldeen jarrerak hurbil xamarrak zeudek hemen, eta agian, hurbiltze txipi batek Enpresaren aldetik zeinak ostegunean, hilak 23, Kontseilua baitauka, bizpahiru puntutan (Eritasuna eta Istripua, epekako Amnistia laborala, aurretiko deklarazio batez...) etxeko egoera konponduko likek, eta eskala orokorreko arazoak saihestuko litizkek Nafarroan.
|
|
|
Penagarri zait Iruñeko Udalak —Europa, hurrengo kantoian dagoelarik— ez baitu gehiagorik egiten senidetze honen alde. Badakit Alduden bezala dela; gauza bat dela amitie eta beste bat euskaldunok Pirinioz
|
bi
aldeetara.
|
|
|
Jainkoak Pirinioz bi alderdietan eman gaitu eta errespetatuak izan nahi dugu
|
bi
aldeotan. Ez dugu amitie komeriarik gura, ez eta expantukeri folklorikorik ere.
|
|
|
Euskal Herri osoan nazio kontzientzia eta ikuspegiak izandako aitzinatzea balioetsiz hasten da" Elkarlanak mugarik ez" ebazpena; hain zuzen ere, Lizarra Garaziren abaroan mugaz
|
bi
aldeetako jendearen, mugimenduen eta erakundeen artean komunikazioa eta elkarlana azkartu izana azken urteetako daturik baikorrenetakoa da ELArentzat.
|
|
|
Elkarrizketa politikoaren atalean, lehendakariaren testuak indarraren erabilerari uko egitea jartzen zuen elkarrizketarako baldintza etiko bezala. ELArenak, aldiz, distentsio ekimenak eskatzen zizkien
|
bi
aldeei (su etena eta presoen hurbilketa) gatazka gizatiartzeko eta elkarrizketa errazteko; gainera, ELArenak kritika zuzena egiten zion estatuaren estrategiari, gatazkaren konponbideari muzin egiteaz gainera, gatazka bera baliatzen ari zelako zilegiak ziren planteamenduak kriminalizatzeko, desobedientzia zibila adibide.
|
|
|
Gatazkaren iraupena enpresaren esku dago. Guk
|
bi
aldeek adostutako akordio bat nahi dugu. Ez genuen ez pentsatzen ez eta nahi horrelako iraupeneko gatazka bat.
|
|
|
...en ari zen erabakitasun faltagatik, eta haren gaineko presioa areagotu behar zela zioten; ametitzen zuten, hala ere, jeltzaleei oso zaila zitzaiela proposatutako prozesu konstituziogilea bere horretan onartzea Euskal Herri osorako erakundea eratzeko hauteskundeekin hasi behar zena— eta prest azaltzen ziren formula" posibilistagoak" aztertzeko; prozesua salbatu nahi zuten, oroz gain,
|
bi
aldeetako mintzakide taldeek, zaila zirudien arren, batzuek eman zezaketen gehiena oso nekez hurreratzen zitzaiolako besteek behar zuten gutxienera.798
|
|
|
Nolabaiteko ikuspegi aldaketa ekarri zuen Lizarra Garazik bertako indarrek ordezkatzen zuten eremura: subiranotasunaren aldeko atxikimendua sendotu zuen euskal abertzaletasunaren espektro osoan —Ibarretxe lehendakariak laster bultzatuko zuen erabakitzeko eskubidearen aldeko ekimena zen ulertu Lizarra Garazirik gabe—; Hego eta Ipar aldeko eragileen arteko harremana maiztu zuen eta nazio ikuspegia indartu mugaren
|
bi
aldeetan; armarik gabeko egoerak lan politiko eta sozialerako eskaintzen zuen egokiera nabarmendu zuen eta, bide batez, Ezker Abertzalearen oinarri sozialean borroka armatuaren egokitasun eta eraginkortasunari buruzko ikuspegia aldatzen joan zedin lagundu zuen.857
|
|
|
Gerren eta gatazken historia tristea izaten da: gerretan edo gatazketan
|
bi
aldeak bihurtzen dira aldi berean biktima eta borrero, halabeharrez. Baina gertatzen den paradoxa da norbera biktima sentitzen dela beti, borrero baino gehiago, mina norberarena sentitzen delako, ez bestearena.
|
|
|
Hainbeste ezen zizen moduan ugaldu zirela. Iragan hamarkadan, Ebro ibaiaren
|
bi
aldeetan, Nafarroa hegoaldean zein Errioxan, golf zelaiak eraikitzeko sukarra sartu zitzaien eraikuntza enpresei: Vianan, Mendavian, Laguardian, Logroñon, Calahorran, Cirueñan Guztiak ere Errioxako hiriburutik gertu.
|
|
|
Unerik txarrena aukeratu zuen horretarako. Atlantikoaren
|
bi
aldeetan bankuen erreskate masiboa ematen zen bitartean, Espainiako gobernuburu sozialistak bere agintaldiko akatsik handienetakoa egin zuen. Non eta finantza sistemaren zutarriak dar dar egiten ari ziren epizentroan, New Yorken.
|
|
|
CEN eta UPN, kutxa beraren
|
bi
aldeak
|
|
|
Bestetik, Ficosak bere mehatxua bete eta Rubiko lantokiaren ateak itxiz gero, jada inork ez zion alokairurik ordainduko Residencial Aprocani. Nahiz eta
|
bi
aldeek 2006ean izenpetutako kontratuaren nondik norakoak ez eduki, Residencial Aprocanek arriskua handia zuen bere gain hartuta, eta Proginsak zein Andiak zeharka arrisku hori Nafarroako Kutxari pasa zioten.
|
|
|
—Nik uste dut Colon hementxe lehorreratu zela. Naski, Bariaytarrek mantenatzen dute alde hartan gertatu zela arribada, bai ordea, badiak
|
bi
alde ditu! Ez da
|
|
2016
|
|
|
—Asko estimatzen diat, Guiomar esan zion Laurak une batez eskutik hartuz. Beraz, pentsatu zuen Carlosek,
|
bi
aldeetan dago mugimendua. Baina nahi baduzu afaldu eta gero azalduko dizut.
|
|
|
Trafikoak ixilarazi egin zuen berriro. Kamioien aldia zela zirudien, zeren berauek betetzen baitzituzten errepidearen
|
bi
aldeak. Mikel ez bezala honek lurrera begiratzen zuenBellek eta Gretak oso adi begiratzen zioten Carlosi.
|
|
|
Beste emisora bat bilatzeari ekin zion, ea musikarik aurkitzen zuen, eta une berean autobidearen
|
bi
aldeak hartzen zituen gasolindegi bat ikusi zuen. Irratiaren mandua utzi eta martxaz aldatu zuen.
|
|
|
Martxoan, soldatak jasotzen ez zirela-eta liskarra jazo zen gudari karlisten artean. Horrelakoez gainera, oroitu beharra dago gatazkaren
|
bi
aldeetan zatiketak bazeudela, eta karlisten artean, bazeudela Marotoren aldekoak, hau da, moderatuak, nahiz Arias Teijerori egokitzen zirenak, erradikalenak alegia. Abiranetak bere plangintza aitzina eraman ahal izateko, zenbait espia bazuen sarturik karlisten artean, haien artean, Iturri izeneko nafarra, Baionan tabernari aritzen zena, edo Luis Arretxe izeneko Almandozko Bartetxekoa.
|
|
|
Beti esan ohi da euskaldunak horren aurka egon zirela foruen alde apustua eginez karlismoarekin. San Martinek alabaina ez du horrelakorik pentsatzen, eta
|
bi
aldeetan euskaldunak egon zirela oroitarazten digu. Horren froga argia eskuizkribu berak aurkezten digun eskaintza genuke, Tomas Zumalakarregi militar karlista famatuaren anaiari eskaini baitzion itzulpena Amundarainek:
|
|
|
Horrek azalduko luke, apika, bere albumak pairatzen duen ezezagutza eta ahaztura. Izan ere, eta ez gara bakarrak hauxe baieztatzen dugunean, nafarron egoala holakagarria baita, hain da itsusia Nafarroako euskalgintzarekin jazo dena,
|
bi
aldeetatik jipoitua. Burua altxatuko al dugu besteen indiferentziaren gainetik soilik geuretako ez bada ere!
|
|
|
Galde geniezaioke geure buruari, bestalde, zertara datorren arestian argitara emaniko liburu batean eskaini berriak hona ekartzea, ea zilegi denetz, edota, besterik gabe, plagioaren bidean ez ote garen abiatu. ...rtamen osoa badaukagu, eta gutxi barru zoko zoro eta, seguruenean ere, oso irakurriegia ez den hau bere hirugarren urtera betetzera doan honetan, inoiz baino klarkiago ikusten dugu geure literatura idatziaren babesa, ezagutarapena eta zabalkuntza bermatu eta sustatu behar dugula, ona goratuz, baina baita txarra izan denaren berri ere lotsatu gabe emanez, azken batez, biak baititugu txanpon beraren
|
bi
aldeak, geurea den txanponaren osagarriak hots. Bestalde, euskaraz eginiko literatur lan ugari eskasegiak izanagatik ere, horiexek beraiek ere ikasbide digutenari ezin diogu saihestu:
|
|
|
F rançois Marie Arouet, Voltaire bezala ezagunagoa zen pentsalari frantsesak, bere 1764 urteko Contes philosophiques lan mardulean euskaldunak Pirinio bortuetako
|
bi
aldeetan dantzan aritzen den herria dela argikiro plazaratu zion Europa osoari. Eta ez da gutxiagorako.
|
|
|
Zamarginak sotana ekoitzi zuen eta apaizak, sotanak adina balio zuen espektatiba sortu zuen harentzat. Balioa sortu zen
|
bi
aldeetatik. Eman dezagun zamarginak gero fedea galdu zuela.
|
|
2017
|
|
|
Laureanok denborarekin bere gorrotoa ahantzi zuen eta halako askatasun hegarinez oroitzen zituen mugaren
|
bi
aldeetan ezagutu jendeak oro: errepublikanoen haur hotzak, juduak, edozein iheslari mota, euskaldun zenbait, hondar hamarkadetan afrikarrak eta bere begiak ziren Elokadiko artzainak.
|
|
|
Erromatarrek eginarazi Bordeletik Astorgarako bidean, gune biziki kaltegarria zen Orreagako mendatea gudalosteentzat. Horrengatik bi gotor-leku mendatearen
|
bi
aldeetan, bat Donazaharren, bestea Auritzen eraikirik bazauzkaten. Gudal bideak leku bipilez bipil behar baitziren ustegabeko topaketarik ez gertatzeko, eta, arren, hola zoan delako bidea Garruzetik Eiheralarreraino.
|
|
|
Oraingoan, ohatilan etzanda. Bi aurrelariak eskuoihalekin
|
bi
alde banatatik eragin eta eragin ari zaizkit. Haize ufadak sumatu ditut kokospean.
|
|
|
Aldi berean gertatuak dira biak eta lehendabizikoaren herrenak dira bigarrenarenak. Txanpon beraren
|
bi
aldeak dira euskaltegitik ateratako hitzen ugaritasuna eta testu jasoen presentzia ez ohikoa. Horixe izan da Euskadin rock' n' rollak izandako berezitasunetako bat, eta ez Hertzainak taldeak" Eta zer ez da berdin" kantuan abestu ohi zuen" Euskadin rokanrolak ez du inoiz dirurik emanen inon baina alaigoa izanen da" hura.221
|
|
|
Zapaten orpoetan itsatsita, burdinazko ezproi handiak janzten zituen eta, buruan, kapelu hegal zabala, aurrealdean Guadalupeko Andra Mariren irudia zeramana. Pistola
|
bi
aldean, ezpata toledoarra gerrian eta lantza izugarri luzea eskuan ziren haren eta bere gizonen gainerako osagarriak. Gizon indartsu eta gogorrak ziren, eremu latz eta txiro batean bizi zirenak.
|
|
|
1773: Aurreko lau urtetan (1769), berriz ere, egin gabe gelditu ziren kontuak, itxura denez,
|
bi
aldeen artean ezin konponduak sortu zirelakotz. Baina, 1773an kexa sartu zuen Orreagak Iruñeko Gorteetan:
|
|
|
tresna bera aipatzeko Hegoaldean walkmana eta Iparraldean baladerra edo direla. Honek Herriaren zatiketa sakondu egiten du,
|
bi
aldeen arteko osina handituz.
|
|
2018
|
|
|
Auzoan edo lagunen artean behin ere aurkitzen ez genituenak. Txanpon beraren
|
bi
aldeak, hiri beraren bi munduak, oinazea kaleetan barreiatuta, azken finean. Giroa gero eta itogarriagoa.
|
|
|
doriko, joniko eta korintoarra. Sarrera nagusiaren
|
bi
aldeetan zuzentasuna eta zuhurtasunaren irudikapenak daude, hiriko gobernuaren ezaugarri izan behar diren bi bertuteak azpimarratuz. Goian, eraikinaren bi aldeetan, Herkulesen bi irudik eraikina babesten dute, eta erlaitzean, bi lehoik Iruñeko eta Nafarroako banderak erakusten dituzte.
|
|
|
Sarrera nagusiaren bi aldeetan zuzentasuna eta zuhurtasunaren irudikapenak daude, hiriko gobernuaren ezaugarri izan behar diren bi bertuteak azpimarratuz. Goian, eraikinaren
|
bi
aldeetan, Herkulesen bi irudik eraikina babesten dute, eta erlaitzean, bi lehoik Iruñeko eta Nafarroako banderak erakusten dituzte. Erdian, ospearen irudi batek turuta jotzen du.
|
|
|
Gaur egun ere zutik dagoen katedral gotikoa altxatu zen haren ordez XV. mendean zehar baita XVI. ean ere. Apezpikutzari zegozkion gela eta egoitzen multzoa katedralaren
|
bi
aldeetara kokatu zen, hegoaldera batik bat, eta esparruaren ekialdeko harresiaren ondoko lerroaren zatirik handiena hartu zuen. Katedralaren kokagunea izan da, agian, hiriaren historian jarraipen luzeena izan duena, bisigodoen garaiko balizko ezarpenetik edo, behintzat, Erdi Aroko birfundaziotik.
|
|
|
Barruan bakea da nagusi eta mugetan erromatar armadek indarra erakusten dute. Latindar letrentzat, Zilarrezko Aroa da, eta horra non Mendebaldeko olerkari ospetsuenak Iruñearen
|
bi
aldeetara loratzen diren: Bordelen Ausonio (c.
|
|
|
Urte hauetan, Pirinioen beste muturrean ere, Katalunian, antzeko mugimenduak ikusten dira. 826 urteetan, Aizonen buruzagitzapean, mugaz
|
bi
aldeetako agintariak, kristauak eta musulmanak Katalunia karolingioen esparrutik ateratzeko eta Kordobaren protektoratura itzultzeko mobilizatzen dira. Nafarroan ez bezala, andalustarrekiko aliantzaren aldekoek galdu zuten, eta Katalunia frankoen Inperioan mantendu zen.
|
|
|
Alde batetik, errentak, lurrak, hamarrenak, hasikinak eta limosnak erdibitu zituzten. Almirantea, alkatea eta bestelako ofizialak
|
bi
aldeek aukeratuko zituzten aurrerantzean, eta bi erakundeen armarriak eramango zituzten beren arropetan. Erregeak Nabarreria birpopulatzeko baimena eman eta gotzainari urtero mila txanponeko errenta eman zion.
|
|
|
1287an hiriko biztanleak burgukoak zein San Nikolasekoak, Nabarreria suntsitua eta despopulatua baitzegoenbatera aritzeko akordio batera iritsi baziren ere bi alkate eta 20 zinegotzi aukeratu zituzten
|
bi
aldekoen artean, 1291n gotzainak eta erregeak elkarrekin egin zuten hitzarmenak berriro boterea zatitu zuen hirian: justizia administrazioak sortutako irabazien erdia gotzainarentzat, eta juduen, merkatuen, bidesarien eta abarren inguruko zergak, erregearentzat.
|
|
|
Ispilu horren
|
bi
alde ziren. Bi Iruñea haien arteko distantzia oso handia zen:
|
|
|
Txarli eta Escriva, Eguzki Irratia eta Opus Dei, Iruñeko Alde Zaharra eta hiriko goiko auzoak, kale gorria eta unibertsitatea, erlijioa eta onanismoa... berriro ere hiri beraren
|
bi
alde, aurrez aurre. Hala ere, gazte irreberente haiek ez ziren kalera irteten ziren bakarrak.
|
|
|
Bestalde, izatez hesi fisikoa osatzen duen Pirinioetako mendikateak berezko erakunde baten antzera jokatzen zuen, eta batzuetan Madrilgo eta Parisko politikari bizkar emanda bizi zela zirudien. Mendikatea elkartzeko erabiltzen zuen
|
bi
aldeetako jendeak. Iparraldeko eta hegoaldeko nafarrek euren artean zeukaten harreman estuaren adierazle dira, besteak beste, Partzuergoak, ibar federazioak, larreen eta transhumantzien gainean eginiko itunak, ez erasotzeko akordioak edo kontrabandoak.
|
|
|
Segur zen Frantziako gobernuak Zumalakarregiren eta Euskal Herriaren independentziaren kontrako erasoa egitea galdegiten bazuen, Euskal Herri kontinentalekoak ez zirela borrokatuko Euskal Herri penintsularrekoen kontra. Xahoren apustua zen Euskal Herria askatzea bi estatuen aztaparretatik eta
|
bi
aldeak batzea nazio berean. Bazekien, ordea, indar harremana ez zela euskaldunen aldekoa.
|
|
|
Karlistek gerra galdu zuten. 1839ko abuztuan Bergarako besarkada izenez ezagutu zen hitzarmena izenpetu zuten
|
bi
aldeek: foruak ez zituzten galduko, baina" monarkiaren batasun konstituzionala" bermatuko zen.
|
|
|
" Zazpiak Bat" armarria, Gipuzkoako eta Lapurdiko armarri zaharrekin. zituen Madrilgo gobernuak hartu zituen neurriak; haiek argitaratu zituen Eskualduna k. Aldiz, ez zuten lerro bakar bat ere sartu Broussainen gogoeta abertzaleez, hala nola" Zazpiak bat" aren ideiaz, Gernikako arbolaz eta euskaldun guztiak bateratzeko xedeaz, beti ere Broussainek berak Azkueri jakinarazi zionaren arabera.270 Manex Hiriart Urruti Eskualduna ko zuzendariak zorrozki idatzi zuen, 1914an, bere astekarian, baietz, mendiz
|
bi
aldeetako euskaldunak ahaideak direla, baina euskal estatu baten sortzearen kontra zegoela, batzuk Frantziarekin ezkondu zirela eta besteak Espainiarekin, eta hori ongi iruditzen zitzaiola.271
|