Bilaketa
dist.
non
lema/forma
nola
bilaketa
kategoria
Iragazkiak

Emaitzak: 18

2008
‎guztiz interesgarriak dira sexoa atzizki berberaren bi aldaeren bitartez adierazi egiten
‎Euskalkiz idazten denean, gainera, beherago aipatuko dudanagatik, hizkuntza batuaren eredua ahalik eta gehien eduki litzateke kontuan, eta herrian edo herrialdean bi aldaera erabiltzen direnean, zabalduenari eta batuenari lehentasuna eman (alkarregaz, > ez arkalaz; aurten, > ez aurton; > balitu, > ez baleuz; > gertatu, > ez gertau; > raso, > ez burraso; > e, > eta ez jente; > e, > ez kalidade, > ke, > ez litaike, > ez sartun...), EGUNKARIAko Bizkaia gehiga... giputzek hain sistematikoki idazten dituzten eta bizkaitar gehienoi hain xelebre gertatzen zaiz kigun alabearen, > reseak, > kolean> horiek ez aipatzearren.
‎Labur beharrez, aipatu besterik ez dugu egingo zale eta tzaile atzizkien arteko harreman argitu beharrekoak (atzizki beraren bi aldaera? –baina oinarrien kategoriak
‎/ amurus. Izen edo izenondo honen bi aldaerak ageri zaizkigu: Amorosarena> (Luzaide, Ziga), Amorosena> (Orotz Betelu), Amorosenea> (Doneztebe), Amosenea> (Arantza), Amurusbaita> (Bera), Amurusena> (Etxalar).
2011
‎Istorio beraren hiru bertsio direla esan dezakegu eta horietako bertsio ba­ tek, ezagutzen ez dugun X eskuizkribuan jatorria duenak, bi aldaera nagusi eta aldaera horien hainbat kopia dituela. Goiko ataletan adierazi dugun bezala, Parisen gordetzen den L. Irigarayren kopiak (F) garbi esaten du BMBo­ko (A) eskuizkribuari Stempfek egindako kopiaren (E) kopia dela, eta Cl. d. Andurainen
2021
‎Jatorriz forma beraren bi aldaera dira (Mitxelena 1977b), baina egungo erabileran une ‘denbora bitarte aski laburra’ eta gune ‘lekua’ bereiztera jo da (ikus EH), baina ondare lexikoko adibideetan (eta gaurkoetan ere, batzuetan) ez dago mugakizunaren aldaeraren eta adieraren artean banan banako egokitasunik. Mugatzaile bera ere aurki daiteke ondoren une eta gune, biak dituela.
‎Kide eta ide, bi aldaerak ditugu (ahaide ihartua, gogaide, haurride, mugaide...), baina kide da nagusitu dena, herskariduna( (k) eria, (k) izun edo (k) or atzizkietan gertatu den bezalaxe). Mugatzaileak izenak dira (salbuespen dira aditzoin kategoriako mugatzailea dutenak, ezkontide edo ikaskide):
‎Hemen ere bi aldaera ditugu: ume eta kume.
‎Garai batean euskarak bi aldaerak zituen, herskariduna (kizun) eta herskarigabea (izun); baina beste hainbat atzizkiren kasuan bezala (asun/ tasun, ari/ kari, eria/ keria, oi/ koi, or/ kor...), herskariduna nagusitu da.
‎Euskalki mailako aldaerak dira: kada (tada), oro har, mendebaldekoa; tara ekialdekoa (batetik, eratorpenean ohikoak diren keta tlotura kontsonanteek bereizten dituzte bi aldaera horiek eta, bestetik, bokalarteko/ d/ eta/ r/ txandakatzeak). Zaila da, beraz, bi aldaera nagusien artean bakarra hautatzea lema gisa.
‎kada (tada), oro har, mendebaldekoa; tara ekialdekoa (batetik, eratorpenean ohikoak diren keta tlotura kontsonanteek bereizten dituzte bi aldaera horiek eta, bestetik, bokalarteko/ d/ eta/ r/ txandakatzeak). Zaila da, beraz, bi aldaera nagusien artean bakarra hautatzea lema gisa. Euskaltzaindiaren Hiztegiko sarreretan ere mendebalde/ ekialde aldaerak aurkituko ditugu:
‎Bestalde, adjektibo kategoriako unitateak sortzen dituen ko3 honek bi aldaera erakusten ditu ko eta tako, euskalkien araberako banaketa dutenak. Oro har, ko izan da Hegoaldean nagusi eta tako Iparraldean, nahiz azken mendean ko nagusitu euskalki guztietan (Azkarate eta Altuna 1992).
‎Bilbao). Determinatzaile honek bi aldaera ditu, zer eta ze, esan bezala. Bestetik, erdialdeko euskalkietan maizago erabiltzen da zein.
‎Adibide horietan ikusten da bestea ren parean dagoena bat mugagabea dela, adjektibo funtzioan. XIX. mende hasieran gauza bera gertatzen da bat izenorde balikoarekin ere, eta bi aldaerak (bat/ bata) txandakatuz erabili izan dira, eta ez dute indarra galdu egun arte.
‎Bizkaieraz batean eta baten erabiltzen dira tradizioko testuetan. Testurik zaharrenetan baten, eta XIX. mendetik aurrera bi aldaerak, nahiz Azkuek eta Aranaren jarraitzaileek baten erabiltzen duten gehien. Gerra ondoko testuetan baten testu dialektaletan, baina batean Erkiaga, Gandiaga edo Alzola bezalako idazleetan.
‎nahiz eta aldaera erredundanteak izan, asko erabili dira, batez ere hobeago eta hobekiago (Iparraldean), literatura tradizioan. Eta gaurko idazleen artean ere bi aldaerek badute tokia. Hizkuntzetan gauza erredundante asko ageri dira, eta euskara bera ere zenbait kontutan aski erredundantea da.
‎Aski da lehenago noizbait aipatua izatea, perpaus berean ez bada ere. Bera izenordain gisa erabilitakoaren genitiboak, hartara, bi aldaera izango lituzke: beraren eta bere.
‎13.10.7.3c Nornahi euskalki guztietan erabili izan da. Kasu marka eta postposizioak hartzean bi aldaera erakusten ditu tradizioan: nornahik/ nork nahi; nornahiri/ nori nahi; nornahirekin/ norekin nahi eta abar.
Emaitza gehiago eskuratzen...
Loading...

Bilaketarako laguntza: adibideak

Oinarrizko galderak
katu "katu" lema duten agerpen guztiak bilatu
!katuaren "katuaren" formaren agerpenak bilatu
katu* "katu" hasiera duten lema guztiak bilatzen ditu
!katu* "katu" hasiera duten forma guztiak bilatzen ditu
*ganatu "ganatu" bukaera duten lema guztiak bilatzen ditu
!*ganatu "ganatu" bukaera duten forma guztiak bilatzen ditu
katu + handi "katu" eta "handi" lemak jarraian bilatu
katu + !handia "katu" lema eta "handia" forma jarraian bilatu
Distantziak
katu +3 handi "katu" eta "handi" lemak 3 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handia "katu" lema eta "handia" forma 2 elementuetako distantzian bilatu
katu +2 !handi* "katu" lema eta "handi"z hasten diren formak 2 elementuetako distantzian bilatu
Formen konbinazioa desberdinak
bero + handi | asko "bero" lema eta jarraian "handi" edo "asko" lemak bilatu
bero +2 !handi* | !asko* "bero" lema eta jarraian "handi"z edo "asko"z hasten diren formak
!bero + handi|asko|gutxi|txiki "bero" forma eta jarraian "handi", "asko", "gutxi", "txiki" lemak
Ezaugarri morfologikoekin
proba + m:adj "proba" lema eta jarraian adjketibo bat
proba +2 m:adj "proba" lema eta bi hitzetako distantziak adjektibo bat adjketibo bat
bero + handi|asko + m:adi "bero" lema jarraian "handi" edo "asko" eta jarraian aditz bat
proba + m:izearr-erg "proba" lema eta ergatibo kasuan dagoen izen arrunta

Ezaugarri morfologikoak

KATEGORIA
adb adberbioa
adi aditza
adilok aditz-lokuzioa
adj adjektiboa
det determinatzailea
ior izenordaina
izearr izen arrunta
izepib pertsona-izena
izelib leku-izena
izeizb erakunde-izena
lbt laburtzapena
lotjnt juntagailua
lotlok lokailua
esr esaera
esk esklamazioa
prt partikula
ono onomatopeia
tit titulua
KASUA
abs absolutiboa
abl ablatiboa
ala adlatiboa
ban banatzailea
dat datiboa
des destinatiboa
erg ergatiboa
abz hurbiltze-adlatiboa
ine inesiboa
ins instrumentala
gel leku-genitiboa
mot motibatiboa
abu muga-adlatiboa
par partitiboa
psp postposizioa
pro prolatiboa
soz soziatiboa
MUGATASUNA/NUMEROA
mg mugagabea
ms mugatu singularra
mp mugatu plurala
mph mugatu plural hurbila
ADITZ MOTA
da da
du du
dio dio
zaio zaio
da-du da-du
du-zaio du-zaio
dio-zaio dio-zaio
da-zaio da-zaio
du-dio du-dio
da-zaio-du da-zaio-du
da-zaio-du-dio da-zaio-du-dio

Euskararen Erreferentzia Corpusa Euskararen Erreferentzia Corpusa (EEC)
© 2025 Euskaltzaindia