|
2004
|
|
|
Nik ez dakit Jainkorik baden ala ez. Batzuetan baietz iruditzen zait –amonaz oroitzen naizenean, batez ere–,
|
besteetan
ez hainbeste. Eta badakit, halaber, Jainkoa sinesten ez duten batzuk lasai aski bizi direla, Jainkoa sinesten duten beste batzuk urduri eta tormentaturik bizi diren bezala, kontraesana dirudien arren.
|
|
2008
|
|
|
lehenengoari eta bigarrenari ongi, hirugarrenari gaizki, laugarrenari ongi, bosgarrenari gaizki, seigarrenari ongi, zazpigarrenari gaizki, zortzigarrenari ongi; bederatzigarrenean galdetu zion maisuak, artaburu?, eta Beñardok erantzun zion bere era partikular hartan: zzzopenco, beste ikasleek irri eta barre egiten zuten bitartean;
|
besteetan
ez bezala, baina, zeinetan ikasleen irri barrealdiek mina eta malkorik gabeko negarra eragiten baitzizkioten, ez zuen hainbesteko minik hartu; ohitzen hasia ote zen, bada, mutila?; edo bizi senak ihesbiderako bidean jarri ote zuen Beñardo, irtenbide erosoago baten bila?, ez baitago buruaz horma behin eta berriro jotzerik, burua apurtu ezean, harik eta Beñardok, bat batean, bere burua irri egiten ikusi zuen arte, baita barre txiki batzuk ere:
|
|
|
lehenengoari eta bigarrenari ongi, hirugarrenari gaizki, laugarrenari ongi, bosgarrenari gaizki, seigarrenari ongi, zazpigarrenari gaizki, zortzigarrenari ongi; bederatzigarrenean galdetu zion maisuak" artaburu", eta Beñardok erantzun zion bere era partikular hartan: zzzopenco, beste ikasleek irri eta barre egiten zuten bitartean;
|
besteetan
ez bezala, baina, zeinetan ikasleen irri barrealdiek mina eta malkorik gabeko negarra eragiten baitzizkioten, ez zuen hainbesteko minik hartu; ohitzen hasia ote zen, bada, mutila?; edo bizi senak ihesbiderako bidean jarri ote zuen Beñardo, irtenbide erosoago baten bila?, ez baitago buruaz horma behin eta berriro jotzerik, burua apurtu ezean... harik eta Beñardok, bat batean, bere burua irri egi... zer, izan ere, hura pailazoarena egiteko aukera bat balitz –ez al zitzaizkion berari ere pailazoak erruz gustatu, titiriteroak herrira iritsi zirenean? –, eta zer, hormari aurre egiteko metodoa aldatzen bazuen, horma inguratuz eta burua –bere burua– salbatuz gutxienez?
|
|
2009
|
|
|
Odolik botatzen den? Batzuetan bai,
|
besteetan
ez. Emakume bakoitzaren kasua oso ezberdina da.
|
|
|
Egun hartan ere halaxe zihoan Nazario Orbe, irria eta besoak zabal, korrika zetozkiòn seme alabak besarkatzeko prest;
|
besteetan
ez bezala, ordea, aitagandik bizpahiru urratsera gelditu zen Teofilo Maria erabakitasun handiz, baita atzetik beste bost anai arrebak ere, bata bestearen ondotik; gero, hamahiru urteko umeak honela esan zion aitari, gizonaren plantak eginez:
|
|
|
Etxerakoan,
|
besteetan
ez bezala, seme alaben aurretik irten zitzaion emaztea bidera; eta, besteetan ez bezala, halaber, zeinetan masailean musu bat ematera mugatzen baitzen, Regina Aldasorok senarra besarkatu, burua haren paparrean pausatu eta, era nabarmenean izan ez bazen ere, negarrez hasi zen, arrazoi batzuk ere bazituen hartarako:
|
|
|
Etxerakoan, besteetan ez bezala, seme alaben aurretik irten zitzaion emaztea bidera; eta,
|
besteetan
ez bezala, halaber, zeinetan masailean musu bat ematera mugatzen baitzen, Regina Aldasorok senarra besarkatu, burua haren paparrean pausatu eta, era nabarmenean izan ez bazen ere, negarrez hasi zen, arrazoi batzuk ere bazituen hartarako:
|
|
|
–Lurra lokatzezkoa zen; gernuz, sabelekoz eta urtutako elurrez osatutako lohia. Goiko literan, nork bere burua apain zezakeen, baina
|
besteetan
ez, sabaiak ez zuelako uzten. Gazteenak goiko solairuetan jartzen ziren, zaharrenek ezin zutelako igo?.
|
|
|
Egun hartan ere halaxe zihoan Nazario Orbe, irria eta besoak zabal, korrika zetozkiòn seme alabak besarkatzeko prest;
|
besteetan
ez bezala, ordea, aitagandik bizpahiru urratsera gelditu zen Teofilo Maria erabakitasun handiz, baita atzetik beste bost anai arrebak ere, bata bestearen ondotik; gero, hamahiru urteko umeak honela esan zion aitari, gizonaren plantak eginez:
|
|
|
Etxerakoan,
|
besteetan
ez bezala, seme alaben aurretik irten zitzaion emaztea bidera; eta, besteetan ez bezala, halaber, zeinetan masailean musu bat ematera mugatzen baitzen, Regina Aldasorok senarra besarkatu, burua haren paparrean pausatu eta, era nabarmenean izan ez bazen ere, negarrez hasi zen... arrazoi batzuk ere bazituen hartarako: Jainkoaren aurkako desadostasuna izan zitekeen arrazoietako bat, zoritxar hura igorri ziolako; edo askotan sentitu izan zuèn lotsa, bere sabel hura munstro ezin itsusiagoaren aterpea izan zelako bederatzi hilabetez; edo bere urguilu zauritua... baita bere errudun ustea ere, Reginak beste seme alaben erosotasuna aukeratu zuelako, Ernestina etxeko munstroarekin uzten zuen bitartean; beste arrazoi bat izan zitekeen –zergatik ez? – inguruan hain bakanak ez zirèn zortzi, hamabi eta are seme alaba osasuntsu gehiago zituztèn familiekiko bekaitza eta inbidia, hain zitzaizkion ederrak Reginari ardi beltzik gabeko artaldeak, ardi zuriz eta ardi zuriagoz osatuak; edo senarrarekiko harremanetan urte erdi hartan bizi izandako porrota... eta, oro har, urte erdian pilatutako mota guztietako tentsioa, munstroak proiektatzen zuèn itzal beltzaren menera, Reginak itzalaren galbahetik pasarazi behar izaten baitzuen egiteko bakoitza, baita bere egitekorik xumeena ere –bazkaltzea, afaltzea edo zapatak janztea–, halako eran, non bazkaria ez baitzuen bazkari huts, baizik eta bazkaria gehi itzala; afaria, afaria gehi itzala, eta zapatak janztea, zapatak janztea gehi itzala; beste arrazoi bat ere egon zitekeen zerrendari erantsi beharrekoa, bai baitzirudien ezen, antzeko kasuetan –amari semea hiltzen zitzaionetan, alegia–, ohiturari eta baldintzapen sozialari lotutako arauak erakusten eta agintzen zuela amak negar egin behar zuela –negar apur bat gutxienez, gogotik ez bazen ere–, eta horregatik egiten zuen, beharbada, Reginak negar –horregatik ere bai, segur aski–, seme alabei –alabei, batik bat– jarraibide eta etsenplu ematen ziela, bidenabar.
|
|
|
Etxerakoan, besteetan ez bezala, seme alaben aurretik irten zitzaion emaztea bidera; eta,
|
besteetan
ez bezala, halaber, zeinetan masailean musu bat ematera mugatzen baitzen, Regina Aldasorok senarra besarkatu, burua haren paparrean pausatu eta, era nabarmenean izan ez bazen ere, negarrez hasi zen... arrazoi batzuk ere bazituen hartarako: Jainkoaren aurkako desadostasuna izan zitekeen arrazoietako bat, zoritxar hura igorri ziolako; edo askotan sentitu izan zuèn lotsa, bere sabel hura munstro ezin itsusiagoaren aterpea izan zelako bederatzi hilabetez; edo bere urguilu zauritua... baita bere errudun ustea ere, Reginak beste seme alaben erosotasuna aukeratu zuelako, Ernestina etxeko munstroarekin uzten zuen bitartean; beste arrazoi bat izan zitekeen –zergatik ez? – inguruan hain bakanak ez zirèn zortzi, hamabi eta are seme alaba osasuntsu gehiago zituztèn familiekiko bekaitza eta inbidia, hain zitzaizkion ederrak Reginari ardi beltzik gabeko artaldeak, ardi zuriz eta ardi zuriagoz osatuak; edo senarrarekiko harremanetan urte erdi hartan bizi izandako porrota... eta, oro har, urte erdian pilatutako mota guztietako tentsioa, munstroak proiektatzen zuèn itzal beltzaren menera, Reginak itzalaren galbahetik pasarazi behar izaten baitzuen egiteko bakoitza, baita bere egitekorik xumeena ere –bazkaltzea, afaltzea edo zapatak janztea–, halako eran, non bazkaria ez baitzuen bazkari huts, baizik eta bazkaria gehi itzala; afaria, afaria gehi itzala, eta zapatak janztea, zapatak janztea gehi itzala; beste arrazoi bat ere egon zitekeen zerrendari erantsi beharrekoa, bai baitzirudien ezen, antzeko kasuetan –amari semea hiltzen zitzaionetan, alegia–, ohiturari eta baldintzapen sozialari lotutako arauak erakusten eta agintzen zuela amak negar egin behar zuela –negar apur bat gutxienez, gogotik ez bazen ere–, eta horregatik egiten zuen, beharbada, Reginak negar –horregatik ere bai, segur aski–, seme alabei –alabei, batik bat– jarraibide eta etsenplu ematen ziela, bidenabar.
|
|
2010
|
|
|
Ala bai?? Edo ipuin batzuetan sinesten nuen eta
|
besteetan
ez?
|
|
|
–Zer iruditu zaizu Rosa Luxemburgek Fourier eta Sain Simoni buruz dioena?? galdetu zidan, haren Marxismoaren geldialdia eta aurrerabidea irakurri nuelakoan, baina nik ez nuen irakurri, eta ez hori bakarrik,
|
besteetan
ez bezala, blokeatuta geratu bainintzen, ez aurrera ez atzera, harik eta egia esatera behartuta sentitu nintzen arte: –Barkatuko didazu, Gerhard, baina niri Filosofia eta Ekonomia baino gehiago interesatzen zait Psikologia, eta nahiago ditut, ondorioz, nobelak saiakerak baino.
|
|
|
Eta nik zer dakit! Batzuetan sartuko zen eta
|
besteetan
ez. Hori bai, oinak beti hotz hotzak izaten nituen, eta ederki berotzen zizkidan.
|
|
|
Gero, disimulatzen ahalegintzen nintzen, jakina, Gerhard ez baitzen liburua uztearekin konformatzen, eta irakurrita gero —ustez irakurrita gero—, hari buruzko iritzia eskatzen baitzidan, eta orduan iheska ibiltzen nintzen, eta saiakeraren orri bakarretako batean irakurritakoaz aritzen nintzaion, edo, aukera nuen bakoitzean, irakurritako azken nobelaren pertsonaietara jotzen nuen... baina Gerhardek ere ohartu behar zuen noizbait neure iruzurraz, baita ohartu ere: ‘Zer iruditu zaizu Rosa Luxemburgek Fourier eta Sain Simoni buruz dioena? ’ galdetu zidan, haren Marxismoaren geldialdia eta aurrerabidea irakurri nuelakoan, baina nik ez nuen irakurri, eta ez hori bakarrik,
|
besteetan
ez bezala, blokeatuta geratu bainintzen, ez aurrera ez atzera, harik eta egia esatera behartuta sentitu nintzen arte: ‘Barkatuko didazu, Gerhard, baina niri Filosofia eta Ekonomia baino gehiago interesatzen zait Psikologia, eta nahiago ditut, ondorioz, nobelak saiakerak baino.
|
|
|
Ala bai...? Edo ipuin batzuetan sinesten nuen eta
|
besteetan
ez?
|
|
2011
|
|
|
Eta txikitasunaren baitako mamia agertzen abila da Montxo. Hasperen egin du berak, batzuetan lortzen dela eta
|
besteetan
ez nabarmenduz, beti kili kolo: –Zailena da, egunerokotasunaren bidez lortzea gauza sakonagoez hitz egitea, erraztasuna delako zailena.
|
|
|
Bazihoan Josephine bere azken arma erabiltzera: «Hi haiz garaiena, ordea»?
|
besteetan
ez zuen hala zenik onartuko?, baina orduan jabetu ziren sukaldeko atea zabalik eta hantxe zegoela zutik Kate...
|
|
|
Zer ari zen Constantia pentsatzen? Oso irribarre bitxia zuen;
|
besteetan
ez bezala zegoen. Ez ahal zen, behintzat, negarrez hasiko.
|
|
|
Horixe zuen igandeko kutixia. Batzuetan xerrak almendra bat zuen,
|
besteetan
ez. Sekulako aldea zen.
|
|
2013
|
|
|
Ama asko larritu zen, gaia ateratzen zen guztietan bezala. Baina,
|
besteetan
ez bezala, informazio apurra eman zion. Haurdun geratu eta gutxira hil zen Amaiaren aita.
|
|
2015
|
|
|
Batzuk inoiz ez. Batzuk batzuetan bai,
|
besteetan
ez. Batzuk gutxitan.
|
|
|
Lur denetan ez baitago aurkikuntzarik. Espaloi batzuetan bai eta
|
besteetan
ez, gau min batzuetan bai eta besteetan ez, hosto batzuen iruntzian bai eta besteetan ez. Bizitza bera ere aurkikuntza bat dela esaten zuen amak.
|
|
|
Lur denetan ez baitago aurkikuntzarik. Espaloi batzuetan bai eta besteetan ez, gau min batzuetan bai eta
|
besteetan
ez, hosto batzuen iruntzian bai eta besteetan ez. Bizitza bera ere aurkikuntza bat dela esaten zuen amak.
|
|
|
Lur denetan ez baitago aurkikuntzarik. Espaloi batzuetan bai eta besteetan ez, gau min batzuetan bai eta besteetan ez, hosto batzuen iruntzian bai eta
|
besteetan
ez. Bizitza bera ere aurkikuntza bat dela esaten zuen amak.
|
|
|
Paul gizagaixoak baretu behar izan zuen. Gizonezkoek eztabaida labur bat eduki. Andrew eta Paul gizonezkoen pare bihurtu ziren berehala,
|
besteetan
ez bezalakoak?, eta haiek biak eserita egondako lekuan Rayleyren makila sartzea erabaki zuten, eta itsas beheran bueltatzea. Ez zegoen orain beste ezer egiterik.
|
|
|
Engainuaren amarrua batzuetan ondo ateratzen da, eta
|
besteetan
ez hain ondo; jipoia eta tortura tartean direla, ez da gobernatzen erraza. Baina hor dago.
|
|
2017
|
|
|
Alienazioa, jakina, guztietan dago, baina alienazioaren ondorioak ez dira berdinak. Nazioaren eta hizkuntzaren kasuan,
|
besteetan
ez bezala, bere estatus nazional hegemonikoa eskaintzen dizu bere hizkuntzan, kulturan, historian eta lurraldean integratzen zaituen etsaiak. Are gehiago, zapalduak, galesa, bretoia, galiziarra, euskalduna??
|
|
2019
|
|
|
Ukipen egoeretan edo gurea bezalako egoera soziolinguistiko gutxituetan bizi diren hizkuntzen kasuan, ordea,
|
besteetan
ez bezalako fenomenoak gertatzen dira; hizkuntzaren azala ez ezik, hizkuntzaren egitura bera ukitzen dutenak, batzuetan, beren biziraupena ere zalantzan jarriz. Gai hauen ikuspegi teorikoan sakondu nahi duenak bi erreferentzia hauetara jo dezake:
|
|
2022
|
|
|
Guk honetan batzuetan asmatuko genuen, baina
|
besteetan
ez. Puntu desberdinetan egon garenean," ikusten zaitut" esatera iritsi naiz.
|
|
2023
|
|
|
|
besteetan
ez gara sartzen
|