|
2004
|
|
|
Kanadako McMaster Unibertsitateko ikertzaile talde batek jakin du Hamiltoneko kaioak, Ontario eskualde industrializatuan, mutazio genetikoen tasa oso altua dutela beren zeluletan. Hori dela eta, Christopher Somers eta James Quinn irakasleek uste dute industria eskualde horretako airearen poluzioak aldaketak eragiten dituela hegaztien eta, agian,
|
beste
izaki bizidun batzuen DNAn. Susmoak argitzeko, Somersek eta Quinnek atmosferaren poluzio maila desberdinen eraginpean zeuden bi arratoi multzorekin esperimentuak egin zituzten.
|
|
2005
|
|
|
Portsmouth-eko Unibertsitateko David Martill en arabera, “oraindik ukitu gabe dauden proteinak edukitzeko arrazoizko aukera dago”. Kasu horretan, molekula horien aminoazidoen sekuentzia aztertu eta
|
beste
izaki bizidun batzuen proteinekin alderatu ahal izango litzateke. Proiektu horrek dinosauroek gainerako espezie ezagun guztiekin dituzten eboluzio erlazioak argitzen lagunduko luke.
|
|
|
Azken hamarkadetan, diziplina horiek protagonismo handia izan dute gizarte maila guztietan, eta, beraz, ekologia eta ingurumena zer diren jakitea eta aintzat hartzea beharrezkoa da edozein herritarrentzat. Ekologia izaki bizidunen eta haien ingurunearen arteko harremanak aztertzen dituen zientzia da, bai
|
beste
izaki bizidun batzuekin, bai alderdi fisikoekin (klima, orografia, etab.).), faktore sozial eta ekonomikoen mende egoteaz gain. Ekosistema izaki bizidunen multzoa da, bizi diren ingurunea, ingurumen faktoreak eta haien arteko harremanak.
|
|
2006
|
|
|
Biodegradazioa da organismo bat deskonposatzea
|
beste
izaki bizidun batzuen eraginez, hala nola onddoek eta bakterioek, elikagaietarako erabiltzen baitute. Praktika horren ondorioz, elikatze kateko gainerako izakientzako oinarrizko substantziak lortzen dira.
|
|
2009
|
|
|
Gure azterketak satelite behaketetan oinarritutako ebidentziak erakusten ditu, eta ontzietatik “in situ” lortutako datuekin berresten da”, azaldu zuen Montes Hugok. “Fitoplanktona kate trofikoaren oinarria da, eta, beraz, organismo heterotrofo orok —elikatzeko
|
beste
izaki bizidun batzuk behar dituenak, ezin duelako bere materia organikoa substantzia ez organikoetatik abiatuta landu— eragina du aldaketa horietan”, adierazi zuen ikertzaileak. Horrek guztiak esan nahi du, adibidez, Adelia bezalako pinguino espezie batzuk, zeinaren bizi estiloak klima antartikoa eskatzen baitu, gero eta hegoalderago dagoela haien oinarrizko elikagaia, krilla, eta, beraz, azken urteotan nabarmen jaitsi dela haien iparraldeko populazioa.
|
|
|
Eta nonahikoak dira: artopodoak aurkitu dira leize ozeanikoetan, basamortuetan, atmosferako geruza altuetan edo
|
beste
izaki bizidun batzuen barruan. Espezie batzuk lehortuta, izoztuta eta oxigenorik gabe bizitzeko gai dira.
|
|
2010
|
|
|
Horiek erabiltzeak arriskuan jartzen du espezie komertzialen etorkizuna, eta kalte larriak eragiten dizkie
|
beste
izaki bizidun batzuei eta itsas ekosistemei.
|
|
2012
|
|
|
Lumen, 2006, 432 orrialde). Jane Goodall primatologo ezagunaren lana da, eta erronka bat jarri dio irakurleari, “Trotalomas” en iritziz: “Gure boto isilarekin, dendara erostera goazenean, nahi dugun bizi eredua erabakitzen ari gara, guretzat eta, hedaduraz,
|
beste
izaki bizidun batzuentzat”.
|
|
|
1 urratsa. Animalien aurkako tratu txarren bideo bat aurkitu Interneten Internautak txakurren, katuen edo Sareko
|
beste
izaki bizidun batzuen aurkako indarkeria aurkitu du. Horrelako materiala bideoen YouTuben edo antzeko plataformen bidez eta irudien bidez mugitzen da, eta laster zabaltzen da, Facebook, Twitter edo Tuenti bezalako sare sozialen hedapen ahalmenari esker.
|
|
2013
|
|
|
Migrazioari, portaerari, fenologiari eta hegaztien arteko harremanari buruz ikasten da. Gizakiak, zuhaitzak, intsektuak eta elkarreragina duten eta elkarri behar duten
|
beste
izaki bizidun batzuk daude ingurune horretan. Espainiako ondare ornitologiko handia ezagutu daiteke.
|
|
|
Zientzialariak adierazi du bere lanaren emaitzak ingurumen kontzientziaren garapenari buruzko beste azterketa batzuen ildo beretik doazela 8 urte baino lehenago: «Ikusten denez, haur txikiek
|
beste
izaki bizidun batzuei eragindako kaltea ikusteko joera dute, gizarte arauekiko desobedientzia baino jarrera desegokiagotzat.» Irakasleak dioenez, txikienak ere ohartzen dira ekintza horien larritasunaz, eta irizpen horrek ez du zerikusirik izaki biziaren kontzeptua ulertzeko mailarekin. «Nahiz eta haur txikienek zailtasunak zituzten landareak izaki biziak direla eta objektu mugikorrak, hala nola autoak eta motorrak, ez direla aintzat hartzeko, aho batez hartu zuten adin txikiko guztiek, haien adina edozein dela ere, desegokitzat jotzen baitituzte landareak kaltetzen dituzten jokaerak», azaldu du Villarroelek.
|
|
2014
|
|
|
Hiriko katuak jabe oso okupatuekin: hobe beste animalia batzuekin Katuak animalia sozialak dira, eta
|
beste
izaki bizidun batzuekin kontaktua behar dute. Baina ez da harritzekoa orduak bakarrik ematea etxean, jabeek lan egiten duten bitartean.
|
|
2022
|
|
|
Espainian, José Domingo Villarroelek, Matematikaren eta Zientzia Esperimentalen Didaktikako irakasleak, lau eta zazpi urte bitarteko 118 ikasleren datuetan oinarritutako azterlana argitaratu zuen. Ikerketak zioenez, gehienek uste zuten okerragoa zela
|
beste
izaki bizidun batzuei eragindako kaltea gizarte arau jakin batzuk ez betetzea baino, eta frogatu zuten ingurumen kontzientzia haurrengandik garatzen dela. Ingurumen hezkuntza bizimodu iraunkorragoaren aldeko tresna da, eta jasangarritasunaren printzipioetan oinarritutako gizarte ereduarekin laguntzen du.
|