|
2002
|
|
|
Gaztelako salgaiak Europarako nahiz Amerikako kolonietarako ontziratzeazgain, Bilboko Portua izan zen Burgos eta Medinan kontzentraturiko artile gehienakontinenteko
|
beste
herrialde batzuetara eramatea bideratu zuena; eta gauza beragertatu zen Gaztelako irinarekin edo Errioxako ardoarekin, Amerikara bidean maizaskotan Bilbon ontziratu baitziren. Gasteizkoa zen Burgostik Bilbora joateko biderik errazena, eta merkatu gaien trafiko horretaz onura handiak eskuratu zituen Arabako hiriburuak.
|
|
|
Biarritzeko populazioaren hazkunde handia sektorehorren indarraren erakusgarri egokia da. Jada XX. mendean, turismoa kostaldekobeste herri batzuetara hedatu zen, eta Frantziako leku askotako jendea, eta neurritxikiagoan Europako
|
beste
herrialde batzuetako jendea ere, erakarri zuen.
|
|
|
Lanetik kanpo geratzen da, era berean, Ipar Euskal Herriko produkzio bibliografikoa, III. Errepublikaren garaia() Hego Euskal Herriko epe bereko historiarekin parekatzeatentagarria izan arren. Tokiko historia gisa ezagutzen dugun historia ere, gureanalisitik kanpo utzi dugu, gehienetan jorratutako denbora epeak Berrezarkuntzagainditzen duelako, maiz garai honetara heldu ere egiten ez delako, eta, sarritan, gure ildo nagusietako bat. Historia politikoa, baztertzen duelako3 Jakinarengainean gaude, dena den,
|
beste
herrialde batzuetan bezala, hemen argitaratutakolan gehienen esparrua eremu hurbil eta mugatua dela, udalerria gehienetan4.
|
|
|
Gizarteko talde jakin batzuek egoera orotan dute, etsaiarekiko?,, ezezagunarekiko?,, atzerritarrarekiko?,, etorkinarekiko?, jarrera itxi garbi bat. Aldiz,
|
beste
herrialde batzuetan etorkinei ematen zaien tratuarekin hunkituta, edota telebista aurkezleak egindako adierazpenekin eta ikusitako irudiekin ardura erakusten duten pertsonek, etorkina hezur haragizkoa dela ohartzean, alegia, auzora heltzean, zer dela-eta jarrera eta portaera aldaketa ematen den frogatzeak sakonagoko hausnarketak behar ditu. Irakurketa global baten bidez aipatutako bi ideiak osagarriak egingo dituen irakurketa bat beharrezkoa da.
|
|
|
Horri lotuta, Pedro Alvite k adierazi duen moduan, Espainiako kasua adierazgarria da. Europako
|
beste
herrialde batzuetan, zabaltzen hasi zen migrazio fenomenoak 80ko hamarkadan bortizkeria arrazistaren adierazpenak sortu izana aitzakiatzat hartuta, etorkinen inguruko lege zorrotzak hartuko dira. Espainian, ordea, prozesua nolabait alderantzizkoa izango da.
|
|
2004
|
|
|
Proposamen hori2001eko ekainean Missouri-ko Unibertsitatean bildu ziren hogeita bi herrialdetako ikertzaile, irakasleeta ikasleek eman zuten argitara. Dokumentu horretan agertzen diren kezkak azken urteotan munduko beste leku batzuetan adierazitakoen segida dira, hala nola, Erresuma Batuan(. CambridgekoMugimendua?), Frantzian(. Mugimendu Ekonomiko Postautista?) eta
|
beste
herrialde batzuetan.
|
|
2006
|
|
|
Ordea, ezkontideen autonomiari eta orobat haien nortasunaren eskubideeibide ematen badie ere, errurik gabeko dibortzioa senar emazteen arteko ezberdintasun iturri ere gertatu izan da
|
beste
herrialde batzuen esperientzian. Italian, esatebaterako, errurik gabeko dibortzio ereduak areagotu egin ditu ezkontide ohienarteko ezberdintasun ekonomikoak; Pitch en ustez (2003:
|
|
|
Jakina da pobreziaren eta eskekotasunaren gaineko ideia horiek Ingalaterrako eta
|
beste
herrialde batzuetako legedietan aldaketa handiak eragin zituztela. Ordura arte, erregimen monarkiko askoren printzipioetako bat pobreen babes ofiziala zen, eta horrekin batera, langabeei lana ematea.
|
|
2007
|
|
|
Ikurnazionalek sorraraz ditzakete emozio horiek. Adibidez, ingeles batek nazio harrotasuna senti dezake, bere herrialdearen bandera ikustean edo ereserkia entzutean.Lotsatu ere egin daiteke bere herrialdeko sukaldaritza
|
beste
herrialde batzuetakoenaren aldean zein kaskarra den ikustean. Ikur nazionalek ez ezik, zenbaitgertakarik ere sorraraz ditzakete nazio emozioak.
|
|
|
– Haurrek
|
beste
herrialde batzuekiko dituzten lehentasunak kasualak etaidiosinkratikoak dira 7 urtera arte.
|
|
2009
|
|
|
Europako
|
beste
herrialde batzuekin konparatuta denbora tarte handiagoabehar izan badu ere, memoria uholdea guganaino heldu da. Berezko forma hartutaheldu zaigu.
|
|
|
Herrialde batzuetan, bertako politika ekonomikoen ondorioz, edo bertako politika ekonomikorik ezaren ondorioz? guztiz desagertua dago nekazaritza sektorea, edo betiko industria sektorea ere
|
beste
herrialde batzuetan, espezializazioaren epe motzeko abantailengatik edo. Eta horrelako politikak arrisku handikoak dira herrialdeen epe luzeko etorkizunerako, bai ekonomiaren ikuspegitik bai politikaren ikuspegitik ere.
|
|
2010
|
|
|
Eta beste lan batzuklortzeari ekin behar izan zion. Beharra eman zioten lekuen artean Guatemalakoenbaxada egon zen eta hango enbaxadoreak bultzatuta Erdialdeko Amerikarantzabiatu zen, San Carlosko Unibertsitateko Humanitateen Fakultatean lan egiteko.Guatemalaz gain,
|
beste
herrialde batzuetan ere irakatsi zuen eta produkzio intelektual oparo baten egile bihurtu zen.
|
|
|
Antolakuntza aldetik beste faktore bat gehitzen zaio aurrekoari, produkzioaeta merkataritza nazioarteko mailan integratzen direla alegia. Ekoizpenaren segmentu desberdinak herrialde diferenteetan lekutu ahal dira eta azken produktua edoproduktu finala
|
beste
herrialde batzuetan merkaturatua izan. Autogintzako enpresaanitzen jarduerak arras ongi islatzen du egoera hau.
|
|
|
munduko aberastasunaren% 34 EstatuBatuetan eta Kanadan zegoen 2000 urtean,% 30 Europan, eta% 24 Asia etaPazifikoko herrialde aberatsetan. Afrika, Erdialdeko eta Hego Amerika, Txina, India eta Asia eta Pazifikoko
|
beste
herrialde batzuek gainerako% 12 partekatzenzuten. Aberastasunaren jabe handienen kokapena are kontzentratuago dago:
|
|
|
Azken urte hauetan, alde batetik, Finantza Informaziorako Nazioarteko Arauak (FINA IFRS) direlako arauen. Europear Batasunean indarrean daudenak? eta, bestetik, Europatik kanpoko
|
beste
herrialde batzuek, batez ere, AEBk, onartzen dituzten arauen arteko bateragarritasuna lantzen ari da.
|
|
|
– Kapitalen balantzan eragin ezkorra, etekinak herrialdetik ateratzen direlako, jatorrizko herrialdeko enpresaren esku jartzeko, edo
|
beste
herrialde batzuetan inbertsio berriak egiteko asmoz.
|
|
|
Barne edukierako baldintzak oso erabiliak izan dira garapen bidean dauden herrialdeetan; batez ere, herrialde hori
|
beste
herrialde batzuetan egindako osagaiak mihiztatzeko baizik ez bada erabili, eta barne industriaren sorrera edo garapena sustatzeko asmoz.
|
|
2011
|
|
|
DAB (Digital Audio Broadcasting) irratia digitalez emititzeko sistema da. Espainiako estatuanoraindik ez da Europar Batasuneko
|
beste
herrialde batzuetan, esaterako Erresuma Batuan, bezain tinkoezarri (http://www.digitalradiotech.co.uk/dab /intro_dab.htm).
|
|
|
Honek jartzen du dirua pelikula egiteko. Eta gero, dirua irabazten badu, saiatzen da pelikula
|
beste
herrialde batzuetara eramaten, han ere saltzeko.
|
|
|
Helburu nagusiak hauek izan dira: norberak egindako filmaren azterketa kritikoa egiteko gai izatea eta Europako
|
beste
herrialde batzuetako ikasleek egindako lanekin alderatzea, esperientziak trukatuz. Guztira Europako 20 bat ikastetxek hartu zuten parte egitasmo honetan.
|
|
2012
|
|
|
Instantziaofizialek ere aitortzen dute planeta bat baino gehiago genukeela herrialdegaratuenen kontsumoa orokortuz gero. Kontua da, populazio mundiala etengabehazten doala, eta gainera
|
beste
herrialde batzuk hurbiltzen ari direla guk ditugun, eta batere eredugarri ez diren, kontsumo moldera eta mailara, beste asko gosezhiltzen diren bitartean.
|
|
|
«Emaitza ekonomiko eta teknologiko ertainakdituzten eskualdeak» (45 eskualde, Italia, Austria, Irlanda eta beste herrialdebatzuetakoak); haren erreferentea G4 taldea da: «Eskualde aurreratuak, nolabaitekoespezializazio industriala dutenak» (33 eskualde, Alemania, Erresuma Batua, Italia, Holanda eta
|
beste
herrialde batzuetakoak).
|
|
|
Mondragonenesperientzia kooperatiboak eraldaketa sozialaren alorrean duen orientabideazortzigarren printzipioan dago jasota. Bertan adierazten da eraldaketa solidarioarenaldeko borondatea,
|
beste
herrialde batzuekin batera bideratzeko, Euskal Herriarenbaitan jardutearen bidez, haren berreraikuntza ekonomiko eta sozialari laguntzendion hedakuntza prozesu batean; horrekin batera, euskal gizarte askeago, justuagoeta solidarioagoa eraikitzen lagundu nahi du, tresna hauek erabiliz:
|
|
|
Mugimendu kooperatibo hau
|
beste
herrialde batzuetako esperientzia kooperatiboarekin alderatuz gero, ezaugarri berezi batzuk detektatzen ditugu Mondragonenesperientzian:
|
|
|
Lehenik, kooperatiba hauek sektore industrialean daude finkatuta berensorreratik, eta beren esperientziaren oinarria eta matrizea ekoizpenkooperatibak izan dira;
|
beste
herrialde batzuetako esperientziak, berriz, kontsumoan (kontsumo kooperatibak) edo kredituan (kreditu kooperatibak) soilik finkatu dira, edo sektore horietan garatu dira gehienbat.
|
|
|
Bigarrenik,
|
beste
herrialde batzuetako ekoizpen kooperatibak teknologikokiatzeratuta dauden sektore eta produktuetan daude finkatuta, eta haienekoizpen prozesuak, normalean, intentsiboak izaten dira lan aldetik. Hemen, aldiz, Mondragon Taldeko kooperatibak teknologia aurreratuko produktu etazerbitzuetan daude finkatuta, eta haien ekoizpen prozesuak, normalean, kapital aldetik izaten dira intentsiboak.
|
|
|
Albaitaritzako sistema integratu hori 2003 urteko Batzordearen 2003/ 623/ EB Aginduaren arabera sortu zen aurreko sistemak sinpletuz eta hobetuz. Sistema horrek zoonosi baten egoera epidemiologiko eta
|
beste
herrialde batzuetako fokuen berri emateaz gainera, osasun mailako informazioa nazioarteko erakundeei (OIE, World Organization for Animal Health eta Europako Erkidegoa) transmititzeko tresna ere bada.
|
|
|
SCIRI Europako RASFF alertasarean integratzen da (Rapid Alert System for Food and Feed). SCIRIren kudeaketa hiru mailatan gauzatzen da inplikatutako produktuen eta izan duten banaketaren arabera (lurralde nazionala, Europako Erkidegoa edo
|
beste
herrialde batzuk): alertak, informazioak eta errefusatzeak.
|
|
2015
|
|
|
Hala ere, badira beste batzuk ere arreta berezia merezi dutenak. Esaterako, Andeetako zenbait herrialdetan, Ekuador kasu, Buen Vivir deritzon kontzeptua sendotuz doa Latinoamerikako
|
beste
herrialde batzuetan ere barreiatzeraino. Laburbilduz, herri indigenetan sorrera duen Buen Vivirterminoa (kitxuaz, Sumak Kawsayderitzona) Mendebaldeko ohiko garapenaren ideiari kontrajartzen zaio76.
|
|
|
«Garapen iraunkorrak behar duena(?) ingurumena zaintzearen agindua betetzen duen produkzio sistema bat da». Gainera, herrialde aberatsen hazkundea soilik joko da aukeratzat, baldin eta hazkunde horrek ingurumena errespetatzen badu eta baliabideak uzten baldin baditu etorkizunerako eta
|
beste
herrialde batzuentzako.
|
|
|
Lehen esan bezala, lehenengo entsegu neoliberala Latinoamerikan Txilen izan zen hirurogeita hamarreko hamarkadan eta larogeiko hamarkadan
|
beste
herrialde batzuetan (Mexiko, Bolivia, Venezuela?) lehenengo nerri neoliberalak pairatzen hasi ziren. Egitasmo horren aurkako lehenengo herri matxinada Venezuelan gertatu zen 1989an, hain zuzen ere, Berlingo harresia erori zen garai berean eta kapitalismo neoliberalaren garaipena aldarrikatzen zen unean.
|
|
|
Aipatutako hiru gobernuak (Venezuelakoa, Boliviakoa eta Ekuadorrekoa) aurreratuenak izan ziren antiinperialismoan eta neoliberalismoaren aurkako borrokan, baina ez ziren esperientzia bakarrak izan Latinoamerikan. Moderatuagoak baina teorikoki antineoliberalak ziren beste mugimendu politiko batzuek hauteskundeak irabaztea lortu zuten
|
beste
herrialde batzuetan: Brasilen (2002an), Argentinan (2003an), Uruguain (2005ean), Nikaraguan (2007an), Paraguain (2008an), El Salvadorren (2009an)?
|
|
|
Al Qaedarekin duen lehian, ematen du EI aurrerago doala: gaur egun borrokalari atzerritar gehien lortzen duena bera da, nazioartean indartzen jakin du aliantzak eratuz eta
|
beste
herrialde batzutako talde armatuek berarekin bat egitea lortuz. Azken horrek, gainera, EIk bere presentzia fisikoa leku gehiagotan izatea ahalbidetu du bere tropak lekualdatu behar izan gabe, lekuan lekuko taldeen atxikipenak bermatu baitio hori guztia.
|
|
|
ALBA sortu zen 2004an, Venezuela eta Kubaren artean. Aurrerago
|
beste
herrialde batzuk gehitu dira: Bolivia (2006), Nikaragua (2007), Honduras (2008), Ekuador (2009) eta Karibeko zenbait irla (Antigua eta Barbuda, Dominika, Santa Luzia, Saint Vicent) (http://www.portalalba.org/index.php/ #).
|