|
2008
|
|
|
Herriak ikasi egin behar ditu hitz horiek: lehendik ezer erabiltzen ez bazuen hori esateko, ikas dezala aurrerantzean nola esan; eta, ordurarte
|
beste
era batera esan bazuen, ahaztu dezala hura eta arau egokien arabera moldaturiko berria ikas dezala.
|
|
|
Testu hauek sailkatzeko ardatz biak izan ditugu kontuan. Alde batetik, testuaren espezializazio maila edo,
|
beste
era batera esanda, ea testua espezialistarentzat, ikaslearentzat edo irakurle arruntarentzat idatzia dagoen. Bestetik, testu horien ezaugarriak izango ditugu gogoan, batez ere:
|
|
|
Bilboko institutuan euskara katedra hartzeko lehiatu zirenen artean, kezka hori zabaldurik egongo zen baina une hartan behintzat, prestakuntzan desberdintasuna nabarmena zen. Goi mailako eta herri mailako kulturaren bereizketa egiten zen, berezitua eta orokorra
|
beste
era batera esanez. Eta jakina, E. S. Dodgson-ek eta M. Unamunok Azkuek egiten zuena euskararen asmakuntza berria, azkuencea zela salatu zutenean, bere erantzuna argia izan zen:
|
|
|
Agian bere iritzi hori ez zen nazionalismo ortodoxoan sartzen, kasu horretan independentea izanik bera. Baina «si así no puede uno ser nacionalista» esatean, inplizituki
|
beste
era batera baietz, berak bere burua nazionalistatzat zuela esaten ari zen. Halaber ohargarria da Azkuek Espainia inon ez aipatzea:
|
|
2010
|
|
|
Aipuaren inguruan egiten den iruzkina, jakina, adierazlearen gainekoa da, inolaz ere edukiaren gainekoa. Horregatik, iruzkinean aipuan esandakoa ber esaten da, baina
|
beste
era batera esaten da, nahiz eta ez den gauza berririk esaten. Iruzkina da idazlearen estilo pertsonalaren agerlekua, aipuak ekartzean ezin baitu ezarrita dauden moduetatik kanpo ibili.
|
|
|
Euskal elebidunik (erdaraz baino euskaraz hobeto moldatzen denik) ez da falta gure artean, gorago esan denez. Ikasle elebidun gehienak
|
beste
era batekoak dira ordea: erdal elebidunak.
|
|
|
b) Aldiz segmentazioa
|
beste
era batera (EGAren tauletako irizpideekin hurbilago dagoen moduan) egiten bada, ondorioak honako hauek dira: beti edo gehienetan euskaraz egiten duten gazteen portzentajea %6, 5 hazi da, eta beti edo gehienetan erdaraz egiten dutenena %4, 5.
|
|
|
Eta, hain zuzen, 1982 hartan pil pilean zegoen EIKEri buruz bestelako iritzia zuen Garagorrik: ? 1980tik 1983ra bitartean, Jaurlaritzako Hezkuntza Sailekoekin izandako harremanen eta eztabaiden ondorioz, jabetu ginen
|
beste
era batera ikusten zituztela gauzak. Haiei entzutea, besteak dira gure eskolak??
|
|
|
Hemengo gobernukideek harturiko bidea, estatuko beste administrazioek harturiko bide bera zen. Ez zegoen saiakera sendorik hezkuntza sistema
|
beste
era batera antolatzeko. Eta guk, ikastolok, sinesten genuen gure eredua publikoa zela eta ondo funtzionatzeko bidea zela.
|
|
|
–Hizkuntzaren aldetik bilakaera handia izan genuen: hasierako denboraldi edo ikuspegi intentsibotik ikuspegi komunikatibora egin genuen salto,
|
beste
era bateko hizkuntz programazioak eginez. Ez hain gramatikalak, baizik eta askoz ere komunikatiboagoak.
|
|
|
Egoeraren erreakzio gisa, beraz. Baina eboluzionatuz, ikastolek sortu dute, era berean, hezkuntza ulertzeko
|
beste
era bat, kudeatzeko beste era bat, gizarteari proposamenak egiteko era bat. Eta 1993ko krisiarekin argi ikusi genuen titularra izan behar zela horren bermatzailea.
|
|
|
Egoeraren erreakzio gisa, beraz. Baina eboluzionatuz, ikastolek sortu dute, era berean, hezkuntza ulertzeko beste era bat, kudeatzeko
|
beste
era bat, gizarteari proposamenak egiteko era bat. Eta 1993ko krisiarekin argi ikusi genuen titularra izan behar zela horren bermatzailea.
|
|
|
Baina lehia hori ibiliz gertatu zen, praktikan. Gaur egun gauza bera egin bagenu,
|
beste
era batera egingo genuke, ziur. Nik uste dut ez genuela oso ondo asmatu behar horiek zeintzuk ziren igertzen; ez genuela behar horiek ondo definitu eta antolakuntza egoki bat egin, guztiaren ordezkapena eramateko.
|
|
|
Halaber, Elorzak azpimarratu du Hizpro dela hori guztia ikastoletan bideratzen laguntzeko tresna. . Prestakuntza eta garapen mintegi bat, finean, baina aurrerantzean
|
beste
era batera funtzionatuko dugu. Euskaraz Bizi eta Hizpro mintegiak desagertuko dira, eta mintegi bakarra egongo da:
|
|
|
Eta etortzen dena, hortik etorriko da?, nabarmendu du. . Duela 40 urte, bertsolaritzak
|
beste
era batera funtzionatzen zuen: baserriz baserri ibiltzen ziren, bertsolarien ehizan.
|
|
2012
|
|
|
Hitzaurre honetan garatzen den bigarren ideia nagusia, lehenengoarekin lotua noski, itzulpenaren eta sorkuntzaren arteko mugaren lausotasunarena da. Itzulpengintzaren diskurtso modernoan sorkuntza originala lehen mailako jarduera sakratutzat jotzen bazen eta, itzulpena, berriz, erreprodukzio teknika sekundariotzat, Sarrionandiak maila berean jarriko ditu sorkuntza eta itzulpena, edota,
|
beste
era batera esanda, irakurketa, idazketa eta itzulpena: –Poemagintza translazioa dela esan dugu, eta izkiriatzea translazioa dela, irakurtzea bezala.
|
|
2016
|
|
|
Adelak ez du lehen senarra onartzen, eri baita, elizatik kanpo lotutako ezkontzak egoera larriak heldu direlarik, ez ditu ezkontzako lokarriak lehenesten. Salatzeko
|
beste
era bat dugu hemen:
|
|
|
Gazteek eramandako ekintza babestu zuen, baina berak ondoko urteetan garatu zituen lanetan asto lasterrik ez da agertzen, ez zuen antzerki forma horretan idatzirik egin. Ez zukeen gustukoa eta gizartearen kritika
|
beste
era batean eramateko ahaleginak egin zituen. Plaza eta karrika ez ziren hautatu zituen tokiak erran nahi zuena zabaltzeko.
|
|
2021
|
|
|
Birformulatzaile batzuk, salbuespenak salbuespen, ez dira konbinatzen (e) la menderagailuarekin: bestela esanda,
|
beste
era batera esanda, beste modu batera esanda, beste hitzetan esanda... Beste birformulatzaile batzuk (e) la menderagailuarekin agertzen dira batzuetan, baina sarriagotan erabiltzen dira gabe:
|
|
|
43.7.6f Gainerako birformulatzaile esplikatiboei dagokienez(
|
beste
era batera esanda, beste modu batera esanda, bestela esanda, beste hitz batzuetan/ batzuekin (esanda)), azpimarratzekoa da, alde batetik, gutxitan erabiltzen direla birformulazio partzialetan, eta, bestetik, halakoetan gehien gehienetan atal birformulatzailearen hasieran kokatuta ageri direla: Pailazoa ez den pailazoa, beraz, edo, bestela esanda," normalitatearen zirkuko pailazoa", umeen aurrean normaltasuna, heldutasuna edo zuzentasuna ordezkatzen baititu:
|
|
|
Era berean, ez da anbiguotasunik sortzen eskuarki esan aditzaz osatutako birformulatzaileak (bestela esanda,
|
beste
era batera esanda, beste modu batera esanda, beste hitzetan esanda...) koma pareaz ematen badira. Izan ere, halakoak ere atal birformulatzailearen hasieran jartzen dira gehienetan birformulazio partzialetan:
|
|
|
43.7.8b Beste alde batetik, enuntziazioari loturiko esapide birformulatzaileak ditugu, esan aditzaren bidez gauzatuak: erran nahi baita, bestela esanda,
|
beste
era batera esanda, beste modu batera esanda, beste hitz batzuetan/ batzuekin (esanda), beste hitzetan/ hitzez (esanda). Haien artean ere, noski, badira desberdintasun nabarmen batzuk (lexikalizazio maila, sintaxia, kokagunea...), baina guztiak bat datoz gauza batean:
|
|
|
Gainerako birformulatzaile esplikatiboek (bestela esanda,
|
beste
era batera esanda...) berriagoak dirudite, eta maizago azaltzen dira hizkera zainduan lagunartekoan baino; hizkera zainduari eta azalpenezko testuei lotuta daudenez, ahozko hizkuntzan agertzekotan erregistro edo testu mota horietan agertuko dira batik bat.
|
|
|
43.10a Birformulazioaren bidez aurreko diskurtso atal bat
|
beste
era batera adierazteko aukera dugu. Prozesu horretan, ordea, funtzio diskurtsibo nagusia mantentzen den arren, erabiltzen den markatzailearen arabera zentzu edo esanahi ezberdina eslei dakioke esandakoari; birformulatzaile urruntzaileak erabiltzen direnean, adibidez, aurreko diskurtso atalarekiko nolabaiteko urrunketa geratzen da agerian eta, oro har, haren garrantzia apalduta geratzen da.
|
|
|
Haren zeregina ez da aurreko enuntziatua parafrasi baten bidez
|
beste
era batera esatea, baizik eta auzipean jartzea lehen atalean aurkeztu diren ideien pisu edo garrantzia. Eta urruntze prozesu hori bi modutara gertatu ohi da, batez ere (Garcés 2008:
|
|
|
Birformulatzaileak a) Esplikatiboak alegia bestela esanda
|
beste
era batera esanda... beste modu batera esanda... beste hitz batzuetan (esanda)... beste hitzetan (esanda) erran nahi baita... hau da b) Zehaztaileak hurrenez hurren zehatz esanda/ esateko... zehatz mehatz zehatzago esanda/ esateko... zehazkiago... c) Laburbiltzaileak c1) Laburbiltzaile hutsak labur esanda/ esateko... laburbilduz, laburbilduta... hitz batean/ batez hitz batean es...
|
|
|
–
|
beste
era batera esanda (beste era batera esateko...)
|
|
|
– beste era batera esanda(
|
beste
era batera esateko...)
|
|
|
Badirudi hitz honen esanahia bestelakoa dela hemen. Aurreko zerbaitekin lotura adierazten du, bai, baina
|
beste
era bateko lotura, adibide horietan guztietan ‘hasteko’ edo ‘lehenbizikorik’ edo horrelako zerbait esan nahi baitu: Hasteko, hiltzen ditu belar gaixtoak...; Lehenbizikorik, hiltzen ditu belar gaixtoak...
|
|
|
6 Horrelakoetan perpaus guztia gertakari bakar modura ulertu ohi da; horren ondorioz, aurreko adibideetako batzuk
|
beste
era batera ere eman daitezke: Ontziak ondo garbitzea nahi dut; Lan hau biharko amaitzea nahi dut.
|
|
|
Hegelek Rousseaurekin, Montesquieurekin (ikus The Spirit of the Laws, XIX, 4 eta hur.) eta Herderrekin bere Nazioaren Espirituan duen zorra begi bistakoa da. Spinozarekin dituen harremanak
|
beste
era batekoak dira. Hegelek garrantzi handiko bi ideia hartzen ditu edo, hobeto, egokitzen ditu Spinoza deterministarengandik (J.
|
|
|
Horrela, aparteko lematzat jotzen dira, esaterako, honelakoak:
|
beste
era batera esanda beste modu batera esanda azken batean azken buruan hala ere hala eta guztiz ere zehatzago esanda zehazkiago
|
|
|
Hau da, bi eratako ebidentzialitatea bereizten du euskarak: hizkuntzaren bidez ekarritako ebidentzia (beste norbaitek esana) eta
|
beste
era bateko zeharkako ebidentzia, inferentziazkoa (Korta eta Zubeldia 2016: 17).
|
|
|
24.3.2b Bestalde, izan eta egon aditzez gain, euskarak badu egitura kopulatiboak
|
beste
era batean eratzeko modua: Kanpotarra zaitugu, dirudienez; Emaztea gaixo daukat.
|
|
|
39.1.3b Ekar ditzagun hona hasierako adibide sortako perpaus batzuk, eta ikus dezagun
|
beste
era batera nola antola daitezkeen: Nahiz bizkarreko mina duen, kirola egitera joan da; Betebehar asko baditu ere, beti aurkitzen du tarteren bat lagunentzat.
|
|
|
Askotan bigarren juntagaia lehena hobeto ulertzeko laguntza modura ematen da, edo baita enfasia emateko ere. Gauza edo nozio berari
|
beste
era batera deitzen zaio, eta alde horretatik, esanahiaren aldetik berdintasuna dago, baina bigarren juntagaiak ez du bigarren erreferentzia adierazten —artikulua edo mugatzailea eraman dezakeen arren—, eta komunztadurarako ere singulartzat hartzen da. Oro har, sinonimia gehiago erabiltzen da testu idatzietan ahozko jardunean baino.
|
|
2023
|
|
|
Irakurtzen zutenak gaitasuna hedatzen hasi ziren, ideien partekatzeko aukera zegoen, baina zalantzak sortzen hasi ziren eta hori ez zen denen gustukoa. Elizak denbora behar izan zuen tokiko hizkuntza eta paperean, inprentari esker hedatzen ziren testuak
|
beste
era batera ere aipatzen zirela ulertzean.
|