|
2008
|
|
|
Horiek horrela, eta Gramatika Sortzailea Chomsky-ren Government> Binding> (Chomsky, 1981) teoriari begira jarria zenean, aditzak sailkatzeko
|
beste
bide bat proposatuko da: batetik, bi argumentuz osatutako aditzak egongo dira, azalean subjektu eta objektuaz gauzatzen direnak eta horrexegatik aditz iragankorrak deituak; eta bestetik, argumentu bakarreko aditzak.
|
|
|
Eta nondik etorri daiteke orduan hasperen hori? Ikusirik leherkariak testuinguru horretan mantendu egin direla (otana> ogi, > repide, > retpide> rege, > rdi, > ra> rgi, > e.a.) > ez zaigu
|
beste
bide rik geratzen aspirazioari aitzin hizkuntzan lekua egitea baino. Bestalde, bihi ren era torria den bikain> hitzak, batetik, eta mihi rena den mingain> hitzak, bestetik, ezin hobeto erakusten dute zegozkien aitzin formak pare minimoak zirela:
|
|
|
Behar bada, Oja> toponimoaren (Rio>, Rioja ren) erro etimologikoan euskal oia (n) >, bosque? dela koa, belarizazio berantaz, hots, gaztelaniar fonetikaren eraginez,* Oja (n) > bihurtua;
|
beste
bidea otza>, frío, edo osa>, lobo?
|
|
|
Bestetariko hitzak lehen hartu ditugu, eta ez dago
|
beste
biderik, aurrera ere. Hitz horien itxuraz, ordea, bi iritzi dabiltza gure artean:
|
|
|
Azkuek ez zuen ukatzen euskara zabaltzeko
|
beste
bide batzuk egon zitezkeela (gazteei txekiar eta katalan ereduak aztertzea gomendatzen zien). Baina bere iritzi pertsonala zen euskara sustatzeko bide onena haur hezkuntza zela, lehen bi edo hiru urtean elebakarra (euskaraz).
|
|
2009
|
|
|
Euskarazko egunkariaren egitasmoak porrot egiten du, ordea, eta Euskaltzaindiak
|
beste
bide bat hartu behar du: talde txiki bat antolatzea, erakundearen baitan, prentsara artikuluak (politikaz landakoak) bidal ditzan.
|
|
|
Osoki aldatu zen Euskaltzaindia. Hartu zuen
|
beste
bide bat, bai ikerketen aldetik eta bai administratiboki.
|
|
|
dugu,
|
beste
bide bat hartuko du?
|
|
2010
|
|
|
17). Baina jada Gorgiasekin
|
beste
bide bat ere hartuko du, eta jada, erretorikaren arazoa ez da izango frogatzea, ezpada estilo konposizio arazo bat. Denboragarrenean, erretorika ondo> hitz egitea eta idaztea bihurtuko da:
|
|
|
Eginez ikasten da hitz egiten eta idazten: ez dago
|
beste
biderik.
|
|
|
Dagoenari heldu beharra dago, eta hortik hobera egin: ez dago
|
beste
biderik.
|
|
|
Orain arte egindako bidea oso interesgarria da: ez aparteko emaitza liluragarririk eman duelako, eskola bidez alor horretan egingarria zer den eta zer ez den erakutsi duelako baizik eta, horrekin batean, atzerri hizkuntzen eskola bidezko ikaskuntza formala
|
beste
bide informalekin txertatzen hasteko aukera eskaintzen duelako baizik. Eredu diferenteen aukerak mesede egiten dio, ez kalte, bilaketa lan horri.
|
|
|
Arrazoi argiz azaltzen saiatuko naiz, dena den, eta prest nago halakoen kritika arrazoitua jasotzeko: ez dago
|
beste
biderik, aurrera egingo badugu.
|
|
|
Ikastola gehienek, ostera,
|
beste
bide baten bitartez lortu zuten Eskolatze libretaren arazoari aurre egitea. Eta paradoxikoa izan arren, eskola nazionaletako hainbat irakasleren elkartasunean aurkitu zuten konponbidea.
|
|
2012
|
|
|
Zertako eüskal historiatik geiak biltzen diren, erran horietzaz
|
beste
biderik badago. Gure aspaldiko gaüzer doakienez, ikerketa hanitx egin da eta egiten da.
|
|
2013
|
|
|
nahiz eta gerlako gorabeherek ordutegi eta egutegiak baldintzatu? bazen
|
beste
biderik fedearen adierazteko, hitzordu finkorik gabeko bideak. Bide hori otoitza zen.
|
|
|
Soldadu giristinoak goraipatzeaz aparte,
|
beste
bide batetik ere lotu zuen Frantzia giristinotasunarekin. Maiz aipatu zuen Jainkoa bera Frantziaren alde zegoela gerla hartan.
|
|
|
Pare bat aldiz gutxienez goraipatu zuen haren kristautasuna. Artikulu batean zioen giristinoa zela, eta armadako aginte nagusia hartu zuenetik gerlak
|
beste
bide bat hartua zuela, eta lubakiak utzirik ordu arte baino lasterrago ari zela aitzinatzen. Ingeles giristinoek eta frantses erretoreek Fochen xedeetarat jaunartzea eman zutela gehitu zuen, espero izanez Euskal Herriko haurrek ere beste hainbeste eginen zutela.
|
|
|
Inplikatzeko
|
beste
bide bat izan zen etsaiaz mintzatzeko eta haren izendatzeko modua. Alemanak abereen edo ehizakien lerroan ezartzea garai hartako errekurtso aski orokorra bazen ere, Eskualduna ere joko horretan sartzea gerlan inplikatzeko bide bat zen.
|
|
|
Astekariaren azterketa bera aparte utziz, Lehen Mundu Gerra Euskal Herriko ikuspegitik aztertzeko
|
beste
bide anitz ere badago. Euskaldunak gerlan nola ibili ziren jakiteko hari mutur anitz bada.
|
|
|
Gelditzen zen
|
beste
bide bat zen A.I. k berak aipatzen zuen Bordeleko depotera heldu ziren soldaduen zerrenda lortzea, hala nola noiz nor sartu zen eta noiz nor atera. Hain zuzen, hilabete batez ospitalean egon ondoan (arrastorik ere ez zuen utzi nongo ospitalean egon zen, beraz hortik ezinezkoa da zerbait lortzea), Bordelera igorri zuten bost egunentzat.
|
|
|
Egunero milioika gutun ateratzen ziren gerla tokietatik eta denak ezin zituzten kontrolatu, nahiz eta denborarekin zentsura gero eta egituratuagoa izan eta, beraz, ondorioak ere gero eta eraginkorrago izan, baina auto-zentsura ere izan zitekeen horren azalpena. Dena den, soldaduek
|
beste
bide batzuk ere aurkitzen zituzten idaztea haizu ez zena ulertarazteko; adibidez, tokiaren izena enigma gisa jartzen zuten. Trikimailu ezberdinen zerrenda egin gabe, aipa daiteke Eskualduna astekarian agertu zen bat; Jean Saint Pierrek ez zezakeen idatz non zegoen, baina hitz joko baten bidez, herriaren izena euskaraz idatzirik, euskara zekiten irakurleek asma zezaketen non zegoen:
|
|
|
Alemanak abereen lerroan ezartzeko
|
beste
bide bat zen haien jokamoldeak
|
|
2014
|
|
|
–poetari, kasu honetan arriskua hartzea beste aukerarik ez zaio geratzen; ez dauka autoritatea eskuratzeko
|
beste
biderik. Erbes tea, kartzela edota bazterketa soziala jarri behar du balantzaren alde batean, eta behin ordain hori, sufrimendu bide hori, onartu eta gero, ezer galtzekorik ez duela, leku estra batean kokatzen da; libre da, eta egia esan dezake.
|
|
2016
|
|
|
Gure Herria aldizkariak obrak argitaratzen zituen. Ez zen obra horientzat argitaratzeko
|
beste
biderik. Antzerki hitzetik josteta hitzera pasatzen dira.
|
|
|
Ipar Euskal Herriko euskal antzerkia amateur gelditu da. Hegoaldekoak, telebistari esker,
|
beste
bide bat hartu du, nahiz eta antzokietakoa berriz pizten ari Xabier Mendigurenek erraten zuen bezala. Bi aldeetan beharrak eta eskaerak desberdinak dira, Hegoaldean hizkuntzari hats berri baten eskaintzeko nahikeria dago, Ipar Euskal Herrian hizkuntzaren egoera okerrera doa, ahalegin guzien gainetik.
|
|
|
Bakoitzaren bizia baliagarria da antzerkiaren aurrean. Testuak zati bat eskaintzen du, beharbada, autoreak igorri nahi izan duen azalpenaren zati bat, ikuslearen baitan
|
beste
bide bat irekiko da. Bestalde badakigu askotan ez zuela Larzabalek berak obra taularatzen.
|
|
|
Unibertsitatetik kanpo atxikia izaki, inongo ezagutza ofizialik gabe, liburuen merkatua oso zaila izaki,
|
beste
biderik behar zen. Ahozkotasuna, literatura gutxituen barne den espresiobidea da, gustura dabil eremu horietan, erran gabe doa euskal kulturarentzat oso mundu ezagun eta erosoa dela.
|
|
|
Debatea ez da trenkatua, literatura tresna desberdinekin egin daitekeelako, baina ezagutza tresna, instituzio, eskola nagusietatik etorri beharra dago. Publikoak ere ezagutza eskaintzen du baina autore euskaldunak publiko mugatua izaki,
|
beste
bideak bilatu ditu ezagutzaren lortzeko. Larzabalek ez zituen bide horiek jorratu, baina publikoa zegoen, osoa, hunkitzean lortu zuen, generoa lagun zuela.
|
|
|
Lehenik, oinarrizko printzipioak azaldu ondoren praktikan ematen hasi zen. Parrokiako antzerkitik abiatzen zen, baina ez zuen horretan gelditu nahi,
|
beste
bide bat ireki zuen, kalitatearen bidea.
|
|
|
Hamaborzgarren mendean, drama erlijiosoaren hedapena azkartu zen Bretainian, Frantzian Pariseko Parlamentutik etorri debekuengatik desagertzen ari zelarik. Frantzian, antzerkigintza Elizatik atera zen, urrundu,
|
beste
bide batzuen urratzeko. Bretainian, aldiz, nahiz eta debekuak hor izan, arte honek jarraitu zuen, herriak bere gain hartzen segitu zuen.
|
|
|
Kritika horri erantzutea ez dirudi oso garrantzitsua denik euskal idazleentzat, oso ikertzaile gutxik baitu antzerki testurik ikertu. Alta, ez da
|
beste
biderik antzerki testuen balioaren frogatzeko, eta aurreiritzi hauen mozteko. Ulergaitza da euskal literaturaren defenditzeko beste nahikeriarik ez agertzea, eta bidea uztea batzuetan euskara ezagutzen ez dutenei ere horrelako baieztapenen egiteko.
|
|
2019
|
|
|
Gramatikaren arloan, aditzaren inguruan egin ziren urratsik garrantzitsuenak, Gipuzkoako formen aldeko hautua eginik, Villasantek Euskararen auziaz liburuan dioenez: . Aditz kontuan euskalki bakoitzak bere sistema duelarik, funtsean bat hartzea
|
beste
biderik ez zen ikusten, eta bat hori gipuzkoarra izan da. Funtsean esan dut, ezen azaleko zenbait gauzatan besteetatik ere hartu da.
|
|
|
hiztegigintza, gramatika, atlasa, onomastika eta, azkenik, literatura. osoki aldatu zen Euskaltzaindia. Hartu zuen
|
beste
bide bat, bai ikerketen aldetik eta bai administratiboki.
|
|
2021
|
|
|
Bestalde, perpaus nagusiko eta menderatutako subjektuen artean erreferentziakidetasunik ez dagoenean, zailagoa da modu adiera garbia esleitzea mendeko perpausari: Erromatarrek Kartago erreta/ errerik,
|
beste
bide bat hartu zuen historiak.
|
|
|
22.2 Adberbioen sailkapen formala: ... Galdetzaileetan oinarritu adberbioak; 22.2.3.3. Adberbio dvandvak; 22.2.3.4. Mendekotasunezko adberbio elkartuak; 22.2.3.5. Adberbioak eta hots uztardura; 22.2.4. Adberbio gisa erabilitako bestelako hitzak; 22.2.4.1. Hitzak eta adberbioak; 22.2.4.2. Adberbio bihurtu diren hitzak; 22.2.4.3. Adberbio bihurtzeko diren hitzak; 22.2.4.4. Adberbioak sortzeko
|
beste
bide batzuk; 22.2.4.5. Adberbio gisa erabiliak mugatzailea eta guzti; 22.2.4.6. Adberbio gisa erabilitako hitz multzoak
|
|
|
Adberbiotzat ematen ditugu holakoak. Ibilgailu edo tresna zehatz batez ari bagara, ordea, tren jakin batez adibidez, mugagabearen ordez mugatua erabiltzera behartuak egon gintezke, baina holakoetan instrumentalaren ordez
|
beste
bideren bat hautatu beharra ere gertatzen da. Adibidez:
|
|
|
*. Bi lapurtzat hartu zituzten aski badaezpadakoa da. Beraz, honen ordez
|
beste
bideren bat hartu da. Adibidez:
|
|
|
21.6.1d Bada, ordea, diferentzia nabarmen bat: determinatzailea erakuslea (hau, hori...), pertsona izenordaina (ni, gu, zuek...) edo determinatzaile zehaztugabea denean (zer, edozein...) instrumentalak
|
beste
bide bat hartzen du: leku/ denborazko PSek bezala, taartizkia eskatzen du (§ 19.5.1.1):
|
|
|
Bada, ordea, aldaezintasunaren kontzeptua definitzeko
|
beste
bide bat: aldaezintasuna hitzek edo hitz multzoek perpausean betetzen dituzten zereginen arabera hartzen dituzten muga hizkiei, erlazio hizkiei eta gradu markei eta antzekoei badagokie, honako hau esan daiteke:
|
|
|
Maiz gomendatzen digute izan gaitezen bihotz onekoak! (Jon Muñoz); Horra zergatik gomendatu zioten beren Erregeri ez zedin higa hainbeste eginahal eta xahupidetan Errege Jaun Katolikoa, behargabe okaztatuz, baina halabeharrez,
|
beste
bide batzuk bila zitzan ordainetan (Xarriton).
|
|
|
Konparaziozkoetan esan den bezala, modu mugatuan erabiltzekoak dira horrelakoak, zehaztasuna
|
beste
bide batetik nekez salba daitekeenean baizik ez, alegia.
|
|
|
Arazo honen aurrean gomendioren bat eman behar balitz, hau izango litzateke: modu mugatuan erabiltzea horrelako esamoldeak, zehaztasuna
|
beste
bideren batetik nekez salba daitekeenean baizik ez, alegia.
|
|
|
34.6a Perpaus jokatuekin, baldintzazko perpausak osatzeko
|
beste
bidea non (eta) ez... n moldea da:
|
|
|
(ongi/ gaizki) iruditu, (ondo/ gaizki) hartu, komeni izan, merezi izan, atsegin/ gorroto/ gogoko/ higuin izan, gogoko/ maite izan, harrigarri/ normal/ zoragarri/ egoki (a) izan/ gertatu/ iruditu, ontzat/ bidezkotzat jo, atsegin/ laket/ atsekabe izan (zaio/ du), gaitzetsi (eta etsi bigarren osagai duten guztiak, oro har), goraipatu/ goretsi/ laudatu, miretsi, onartu/ onetsi... Ez zait ongi iruditzen haurrak hor bakarrik uztea; Ondo hartu al du bera saririk gabe geratzea?; litzateke
|
beste
bide bat saiatzea; Ez zuen merezi hartan tematzea.
|
|
|
28.4.9h Enfasia emateko
|
beste
bide bat, perpausaren barneko elementu bat, perpaus horretatik ‘atera’, eta jarraian eta juntagailuaren ondoren ematea da, zerbait garrantzitsua gaineratuko balitz bezala: Joni afaria oparitu diote, eta Arzakenean; Bihar bilera du, eta lehendakariarekin; Bihar azterketa dut, eta oso garrantzitsua.
|
|
|
28.4.9i Enfasia emateko
|
beste
bide bat, neurri batean aurrekoaren antzekoa, perpaus bereko bi elementuren artean juntagailua txertatzea, nahiz eta bi elementu horiek postposizio desberdina eraman: Etxetik eta iturrira 500 metroko bidea genuen.
|
|
|
Adibidez, izen ardatz bakar bati dagozkion bi adjektibo direnean, adjektiboen zuzeneko juntabidea hobetsiko da kontrako arrazoirik ez bada testuinguruan: euskaltzale zintzo eta leialari (nahiz
|
beste
bidea ere gramatikaren aldetik zilegi den, eta beharbada testuinguru batzuetan —indarra emateko, adibidez— guztiz baliagarri: euskaltzale zintzoari eta leialari).
|
|
|
Gauza bera gertatzen da izenlagunekin: fakultateko eta hiriko kargudunen aldeko hitzak(
|
beste
bidea, gramatikaren aldetik huts gabekoa izanagatik, korapilatsuagoa da: fakultateko kargudunen eta hirikoen aldeko hitzak).
|
|
|
Hegoaldean gehiago erabili da Iparraldean baino: Baruz edo
|
beste
bideren batez geren gorputzak nekatuz (Mendiburu); Abaderen bat dirudi (Mogel); Ostaturen batera joan dugu bada (Urruzuno); Hurrengo gizaldietako bertsolariren batek [egina] (Mirande) eta abar. Gaur egun aski arrunta da:
|
|
|
22.2.4.4 Adberbioak sortzeko
|
beste
bide batzuk
|
|
|
14.9.2c Izenordain zehaztugabeekin ere erabiltzen da beste, eta badira lekukotasun franko: beste edozein etxetan/ beste etxe edozeinetan/ edozein beste etxetan (edozein
|
beste
bidez, Mendiburu); beste zein etxetan/ beste etxe zeinetan/ zein beste etxetan (zein beste herririk dago?, Uriarte) eta abar. Sail honetakoak dira honako hauek ere:
|
|
|
22.2.4.4 Adberbioak sortzeko
|
beste
bide batzuk
|
|
2023
|
|
|
Erregearen jarrera aldaketak hondatu zuen Margaritak bere anaiarekin zeukan harremana. Zenbait urtez, estatuko politikan ibili zen, baina ondoko urtee tan, anaiarekin harremanak gero eta zailagoak ziren, Henrike II.aren eragina gortean ahulduz joan zenez,
|
beste
bide batzuk jorratzeko garaia zen, eta Margarita bere senarrarekin, Paristik urrundu zen.
|
|
|
La Pléiade19 osatzen zuten idazleen artean antzerkia ez zen letretan alderdi nagusia, olerkigintzak zuen lehentasuna. Haatik, ez zuten antzerkia bere bidetik,
|
beste
bide batetik, joatea nahi eta antzerkiaren inguruan ere eragiten aritu ziren. Horretarako aitzineko tragedia eta komediak hartu zituzten eredutzat.
|
|
|
Autore batzuek Erdi Arotik heldu zen antzerkiari buruz ikuspuntu berezia agertzen dute, antzerki frantses nazionalista gisa aipatzen dute XVI. mendeko antzerkia. Étienne Pasquier, La Croix du Maine, Du Verdier kultura munduko kideek nazionalismo kulturala bilatzen zutela diote, frantses literatura go ratzeko
|
beste
bide gisa (KOOPMANS eta SMITH 2010: 59).
|
|
|
Lapurdi, orduan, Ingalaterraren pean zegoen eta beraz Ingalaterrako kos taldera ere arrantzara joateko eskubidea zeukan. Pentsa daiteke iparreko bide horiek jarraituz
|
beste
bide batzuk ezagutzeko aukera izan zutela eta horrela Ameriketako iparraldeko kostaldera heltzeko gaitasuna lortu zutela.
|
|
|
Ber tan gelditu ziren artean batzuek nagusi berriari men egitea erabaki zuten. Tal dean men egitea hautatu zuten, ez baitzen
|
beste
biderik sarraski handiagoa saihesteko. Ez zen denen hautua izan.
|
|
|
Antzerki hauetan autoreak zioen neska umilak erakusten ziola andere handiari eta zerbitzariak nagusiari. Jende xumeari aitortza dugu hemen, Eliza gehienetan aberats eta handien alde jarria zegoen garai horietan, eta horregatik kritiken pean zegoenez,
|
beste
bide bat erakusten zuen Margaritak. Bestalde, Margaritak bazekien egoerak oso aldakorrak zirela.
|
|
|
Badirudi, Altube eta Azkueren ondorengo belaunaldietan joera hori nagusitu dela eta egungo euskara estandarrak horri eusten diola. Kontua da, euskarak badituela
|
beste
bide batzuk enuntziatu luzeak arintzeko.
|
|
|
Zoritxarrez, euskara hizkuntza gutxitua eta besten menpeko izateak transmisio mota horren ahultzea eta, maizegi, huts egitea ekarri du. Etxean eta gizartean, modu naturalean, ikasten zen euskarak
|
beste
bide batzuk ere behar ditu gaur, baldin eta gure hizkuntzaren bizia bermatu nahi badugu. Ukaezina da euskarak neurri handi batean eskolaren eta helduen euskalduntzearen bidez irabazten dituela hiztun berriak.
|