|
2000
|
|
|
3 Herriaren borondatea da botere publikoaren agintearen oinarria; borondate hori aldian aldian egingo diren be netako hauteskundeetan adieraziko da. Hauteskundeok bozketa orokor eta berdinez eta isilpeko boto bidez egingo dira, edo boto askatasuna bermatzen duen
|
beste
bide batez.
|
|
2001
|
|
|
Hala eta guztiz ere, aurrera jarraitzea
|
beste
biderik ez dudala ohartzen naiz. Hilabete igaro da gainera eta ez da inor etorri nire bila ate joka.
|
|
|
Baina batzuetan kale egiten du, ez baita zopa oinetaraino iristen, eta are babesgabetuago geratzen naiz. Badago oinak berotzeko
|
beste
bide bat ordea: Biblia irakurtzea.
|
|
|
Etxeko ohorea berreskuratzeko neskatxa hil behar. Ez omen da
|
beste
biderik.
|
|
|
Berak sorbaldak jaso eta hauxe dio: " Neure sabela eta haurrena betetzeko ez dago
|
beste
biderik".
|
|
|
Bere kale iluna itxi den lekuetan, izotzausleak maniobrak egin ditu
|
beste
bide bat zabaltzeko.
|
|
2002
|
|
|
Pertseok bere eskakizunari gogor eutsi zionean, konturatu ziren ez zutela
|
beste
biderik, eta, azkenean, esan egin zioten gazteari honek jakin nahi zuena.
|
|
|
Bidea amaitu eta ezin aurrera jo. Goialdean
|
beste
bide bat ikusi dut eta harantz jo dut. Sasian sartu naiz.
|
|
|
Probidentziak jarritako oztopoa izan baitzitekeen porrot hura, baina ez betiko erortzeko, baizik eta are gorago igotzeko. Bai, oztopo hura
|
beste
bide bati ekiteko seinalea izan zitekeen, gorago egiteko abiapuntua. Orain garbi ikusten zuen.
|
|
|
Izan ere, Emmanuelek xehetasunak zaintzen zituen. Eta Sarari are atseginago egin zitzaion hura, Emmanuelek irekitako bidetik mota bateko zein besteko konplizitatea bilatzen saiatzen baitzen,
|
beste
bide berri batzuei ere ekinez. Esan nahi baita amodioaren bide gehienak, Sergiorekin egindako bizialdian, Sergiorengandik Sararenganainokoak izan zirela, kontu haietan Sergio emaile bakarra balitz bezala eta Sara hartzaile huts, Sergioren animali senak guztia erabakiko balu bezala, baita ekinaldiaren denbora ere, noiz hasi eta noiz bukatu; Emmanuelekin, aldiz, emaile bezain hartzaile sentitzen ziren biak; eta bietatik norbait hasten bazen, edo biak batera, kontua da ez zekitela gero noiz bukatuko zen festa.
|
|
2003
|
|
|
Ezin du nehork zaindu bere burua gerlabidez; atzoko etsaiekin bakea behar da eraiki. Gure herriak baketu nahi badira, borondate onezko hitzarmenak ez dira aski; mendeku tentaldietan ez erortzeko
|
beste
biderik hartu behar da. Bakea eraiki behar da, gero beti han bizitzeko etxe bat eraikitzen den bezala.1
|
|
|
Beharrik, funtsean, gure gogo bihotz barneraino direla heltzen zalantza horiek! Ez baita gizakiarentzat
|
beste
biderik, iritzi kontrajarriak izpirituaren balantzan haztatzea besterik, hots, zuzenaren makurretik bereizteko ala egiaren gezurretik banatzeko, eztabaidaren zubitik iragaitea baizik.
|
|
|
Ez da harritzeko, politika horri ihes, gure herritarrek
|
beste
biderik hartzen baldin bazuten eta Bordeletik, Baionatik edo Pasaiatik itsasontziz baldin bazihoazen, urteko 1.300 lagun, banabeste, Montevideora, Buenos Airesera, Santiagora, Mexikora edo Habanara, eta gero Kaliforniara, joaile haietarik baten semeak, Jean Etxepare medikuak, euskaldun koloniak, deitu zituen Euskal Herri berriak sortzeko ametsetan.
|
|
|
Baina, ene gaztaroko asmo hura bete aitzin, laster
|
beste
biderik hartu behar izan nuen eta Baionara itzuli nintzen, 25 bat urte igurikatu behar bainuen sorterrian, ene ametsa kolkoan.
|
|
|
Are gehiago kasu horretan. Erran genezake ezen orduan bortizkeria
|
beste
biderik ez zaiola gelditzen tirano bilakatu den erregeari. Ez ahantz ordea, Tirania dela, Montesquieu-ren arabera, gobernu modurik bortitzena baina bai ere hauskorrena.
|
|
|
Dena bukatu da. Ez zegoen
|
beste
biderik –esan nion, esku bat bere ilaje naro eta nahasian sartu eta burua nire kontra pitin bat estutuz. Lagun zahar bati edo aspaldiko andregai bati ezagutzen nuen auzi baten inguruan aholku ematen ari nintzaiola ematen zuen.
|
|
|
Zuek, ertzaintza osoa mobilizatuta ere, ez zenuten inoiz harrapatzeko itxurarik. Bere azken nobelek zerbait hutsala, alferrikakoa zutela ohartu zen zuek, kritikariok, ezer esan baino lehen; bere burua imitatzen hasia zegoela eta nitasun berri bat asmatu behar zuela erabaki zuen, jendeak lehen egunean bezala irakur zezan, eta horretarako ez zuela bere burua hiltzea
|
beste
biderik. Bere aitzindariak bezalaxe, benetako Romain Garyk bezalaxe, gezur handi baten gainean, iruzur baten inguruan eraiki nahi zuen bere ahots berria:
|
|
|
Banekian goizean etxetik zihoanean hura ikustera joango zela baina banekian baita ere gauean itzultzen zelarik itzal harekin itzuliko zela. Irudipena baizik ez zuan izango, baina irudipen hori ezabatzeko ez nuela etxetik alde egitea
|
beste
biderik erabaki eta halaxe egin nian –kontatu nuen.
|
|
|
Bizkarretik zintzilik zeraman txaketa estutu zuen Sophiek bularren kontra. Oroitzapen ilunek goibeldu zioten bekokia eta nekeak, ahuldadeak edo beldurrak menderatuko zuela iruditu zitzaidan une batez, baina berriro indar hartu zuen, nekea uxatzeko kontatu beharrekoa kontatzea
|
beste
biderik ez balu bezala. Nahiago bazuen altxatu egingo ginela esan nion.
|
|
|
Dena bukatu da. Ez zegoen
|
beste
biderik –esan nion eta esaldi hori bera egun batzuk lehenago esana niola ohartu nintzen, esku bat bere ilaje naro eta nahasian sartu eta burua nire kontra pitin bat estutzen nion bitartean, eta egun batzuk barru berriro errepikatuko niola. Lagun zahar bati edo aspaldiko andregai bati hitz egiten ari nintzaiola ematen zuen, baina izu ezkutu batek estutzen zidan zintzurra.
|
|
|
Osasunak huts egin zion arte, Patxi izan genuen Azpilgo maisu, eta horrek erakusten du don Justiniano ez zela hura kargutik botatzera ausartu, neurri hura ere taktikoki komeni ez zitzaiolako. Hartarako
|
beste
bide bat aurkitu behar zuen, itxuratiagoa eta praktikoagoa. Baita aurkitu ere.
|
|
2004
|
|
|
lehen lehenik Estatu hizkuntzaren batekin, eta gero, edo aldi berean, globalizazioaren mintzabide dugunarekin. Arraiok ez badu, erronka gogorra jo digu Mendigurenek, baina, beharbada, honezkero, ez dago
|
beste
biderik. Sokatira horretan, ondo baino hobeto dakigu noski, arauak ez direla berdinak guztiontzat, eta alde bateko sokatiralari batek besteko hamarren kontra ez daukala zereginik, baina, guztiarekin ere, dagoen jokaldi bakarra hori dela uste du Mendigurenek.
|
|
|
2 Euskal itzez eta sufijoez baliaturik, itz berriak eratu, euskeraren sena aldrebestu gabe. Auxe izan da ere Orixe’ren
|
beste
bide bat, eta bestea baño segurago iruditzen zait, euskeratik beretik irten gabe, itz asko sor diteke. Baña sortutako itz oiek adiera edo sentidu berezirik ez ba dute, eta gaiena onartuta, ez dugu ezer aurreratu.
|
|
|
3 Erderatiko itzak. Ona
|
beste
bide bat; eta, egia esan, iruetan segurena. Zer ajola guri itz kultoen jatorria?
|
|
|
Erresuma berririk gehienak, horregatik, eta URSS’ekoak bereziki, hizkuntzaren arabera mugatutako erresuma federazioak dira. Ez baita
|
beste
biderik erresuma eta hizkuntza alkarren habe eta sostengu, eta denbora berean herriaren zerbitzuko, egon ditezen.
|
|
|
Bihar
|
beste
bide bat gehiago
|
|
2005
|
|
|
Edo Maoren Liburu Gorritik ikasitako esaldiren bat errezitatuko zion? Baina ez, esloganak behin eta berriro errepikatzeak kontrako ondorioak ekartzen baitzituen, antza, eta ttanttaka jakinarazi behar baitzion Inesi jakinarazi beharrekoa, eta hala, buruan zituenak buruko zulotik bideratzen zituela,
|
beste
bide bati ekin zion:
|
|
|
Azkenean, ez zuen kinielarik asmatu. Zorte ona, baina,
|
beste
bide batetik iritsi zitzaion. Izan ere, Kontxiren aitak bazuen ezkondu gabeko anaia bat, bat batean hil zena, bihotzekoak jota.
|
|
|
Robin Hoodek ere zer egin zuen, bada? Gauza bera, baina
|
beste
bide batzuetatik?
|
|
|
nola, bada, hi ere sutan bahengoen, kabroi ostia hori! , baina hitz guztiak motz geratzen zitzaizkion Teresari, Tomasi adierazi nahi ziona adierazteko, eta orduan, bere baitan bildutako amorruak
|
beste
bide bat hartzen zuela, esan zien?: Zoazte popatik hartzera!
|
|
|
Noizean behin" Tetsuok ezin..." murmurikatu eta berriro isiltzen da, kontakizuna osorik entzuteko. Naroaren eskumuturrek eta itxurak berak sinistea
|
beste
biderik ez diote uzten.
|
|
2006
|
|
|
Hitz horiekin ere aukera bat egin behar izan dut, grabatutako ia denak liburura ekarriz eta grabatu gabekoetatik gutxiago. Ez zegoen
|
beste
biderik, jakin ere ez baitakit zehatz zenbat poema edo abestitz izan diren kantatuak.
|
|
|
El catalán ha podido y puede recibir voces latinas, castellanas o francesas, catalanizándolas, porque es lengua latina; pero el vascuence, si las recibe, degenera en jerga" 302 Euskara, latinari eskerrak behiala" kristautu" ahal izan zen, baina orain modernotu ez. Nola
|
beste
bideak ere –kontzeptuak bere baitatik sortzeak–, aparte euskarak horretarako ez omen duela aski kulturarik303, onenean ere zapo euskara batera bakarrik eramaten duen304, euskarak ez du inolako irtenbiderik modernitatera.
|
|
|
Ez dugu pentsatuko, Unamuno-k lerro hauek Katalunian eta Euskal Herrian pentsatu gabe idatzi dituenik. Baina horretan ez du pentsatu gura,
|
beste
bide honetatik darama bere gogoeta: " Por otra parte, el paneslavismo, el pangermanismo y el anglosajonismo no son más que movimientos basados en la lengua.
|
|
|
Qaannaqetik irten eta uhartea aldenik alde gurutzatu zuten mendebaldetik ekialderaino, Kalaallit Nunaat gaineko izotz eternalak –inlandsisa, poloetako lurraldeetako glaziar erraldoia, kontinente edo lur-sail handian hedatzen dena eta erliebea osoki estaltzen duena– lehen aldiz zeharkatuz. Gero, eta
|
beste
bide batetik, ekialdeko itsasertzetik mendebaldeko Qaannaaq maitera itzuli ziren.
|
|
|
Ez behintzat Francisco Romerorena. Kafe soroak ugaldu ziren bitarte horretan, aita Romeroren irrikak
|
beste
bide batzuetatik bideratu ziren, esan nahi baita apaizaren su ebanjelikoak eta apostolatu antsiak politikara bideratu zirela, gizarteko joera atzerakoi eta eskuinekoen aldera bideratu ere.
|
|
|
Gaztaro guztian eta baita gizon heldu egin eta gero ere, Akinosukek kera horretako ipuinak kontatu zituen hiri eta herrietan, mendi nahiz zelaietako jauregi eta etxaldeetan, eta ospe handia bildu zuen; denborarekin, ordea, biwajolearen istorioak
|
beste
bide bat hartzen joan ziren. Akiro Mitamurak fantasia mitologikoaren garaia deitzen dio bigarren etapa honi, eta kondairak lehen pertsonan kontatutako ipuin mitologikoak izan ohi dira, fenomeno edo gertakizun zenbait argitzeko asmatutakoak.
|
|
|
Grigori Yefimovitx Prokovskoien jaio zen –Tiumeneko barrutian, Siberiako hego mendebaldean– 1869 urtean, san Gregorio egunean, eta bazirudien, beste hainbat nekazari siberiarren antzera, miseria vodkan ito ezinik erreko zuela bizitza. Izan ere, Grigoriren familian ez zuen ematen
|
beste
biderik hartzeko aukerarik izango zuenik, aita gurdi gidari mozkorra eta ama marilasaka axolagabea zituela eredu...
|
|
|
handiegia zen denon indarrez ere mugitzeko. Atzera egin herriraino eta
|
beste
bide bat hartzea izango ote zen gure irtenbide bakarra?
|
|
|
–Erlijioaren izenean altxatu direla esan, eta abadeak hil! Ala beren gurutzada horretan parte hartu ala heresia egin, ez dago
|
beste
biderik horientzat. Nola erakutsi abertzalea izan litekeela jainkozalea ere izanda, Espainiako Elizak gutun batean adierazi badu fededunek ezin dutela Errepublikaren alde jokatu!
|
|
2007
|
|
|
Eulogiok ere,
|
beste
bide batetik, heldutasuna lortua zuela iruditu zitzaidan. Hainbeste aldatu zen.
|
|
|
Baina ez duzu etsiko. Gogorrean ez bada, aurkituko duzu
|
beste
bideren bat. Pailazokerietan hastea, adibidez.
|
|
2008
|
|
|
Baina herri jakintzak baieztatzen duenaren aurka?, gogoa dagoen lekuan aldaparik ez? dio esaera zaharrak?, maldan gora egin zitzaion eskolan aurrera egitea, ikastea izugarri kostatzen baitzitzaion; Beñardok bazuen, izan ere, jario handiko ur laster hura, euskararen iturritik zetorkiona eta ezin geldiarazi zuena, halako eran, non ur lasterrak aurretik baitzeramatzan arimaren lurretara
|
beste
bide batetik, gazteleraren bidetik, adibidez, iritsitako hitz eta kontzeptu ikasi berriak, baita hitzez eta kontzeptuz egituratutako irudikapenak ere:
|
|
|
–Ez etsi, neska adoretsua zara eta ziur nago aurrera egingo duzula? 1; edo esaten zion: . Zuk jar ezazu borondatea, eta Jainkoak egingo dizu gainerakoa, ez daukazu gaztelania ongi ikasteko
|
beste
biderik, ziur bainago egunen batean santa Teresak berak bezain ongi egingo duzula, bide horri eusten badiozu?.
|
|
|
alferrik. Isilunea luzatuz gero, ordea, alabaren eskuetan utziko zuen iniziatiba, auskalo zer
|
beste
bidetatik eraman zezakeena. Azkenean, zerbait esan behar eta, bere burua hizketan ikusi zuen, arestian hartutako bideari nola edo hala berrekiten ziola:
|
|
|
neska beltz xarmant batzuekin guztia konpon daitekeenean? Diplomaziak ere
|
beste
bide bat hartu behar baitzuen aspaldidanik, bakearen bidea jorratuz eta ez gerrarena! Eta ez esan gero beltzak zuriak baino eskasagoak direla, gaurko teoria zientifiko askok eta askok hori badiote ere!
|
|
|
Bera behintzat, hitzari eutsiz, ostadarraren zazpi koloreekin jantziko zen aurrerantzean. Hartarako, baina, Nataliak
|
beste
bide batetik bideratu behar zuen bere barne indarra, baita bidea aurkitu ere, aitak jauregian zuèn liburutegian: liburuak eta liburuak irakurtzen zituen, mota guztietakoak, geografi liburuak, filosofiakoak, nobelak eta abar?, haiek beste errealitate bat eskainiko baliote bezala, eguneroko errealitatea baino askoz ere jasangarriagoa.
|
|
|
biak harrapatu ez baditu, honezkero! , eta, asaskaldia
|
beste
bide batetik bideratzen zuela, gehitu zuen?: Emakumearen gorputza kaxa bat dela??
|
|
|
–Jolas eta jolas? Goseak hilko hau, Nikolas!?, jakin ez izebak berak asmatutakoa ote zen edo ingurutik jasotakoa?, harik eta, denboraren denboraz, Beñardoren asmo on guztiak
|
beste
bide baterantz lerratu ziren arte, zentzabidetik okerbidera. Oroimenean, izan ere, hain pisu handia hartu zuen igande hark, eguzki distiratsu bat bezala agertzen zitzaionak, non eguzkiak egunaren ordu ia guztiak eta orduen segundo ia guztiak erakartzen baitzituen eta harako norabidean ipintzen, denborak ere eguzki hura ipar balu bezala.
|
|
|
idatzi zuen, letra handiz, albo batean. Ez zuen, ordea, galderarik luzatu, zorrotzegia iritzita;
|
beste
bideren bat jarraitu nahi izan zuen.
|
|
|
Batzuetan, irentsi ezinak. Horregatik, hedabideetan euskaraz nahiz erdaraz isurtzen diren juzguazalpen batzuk, oka eragitekoak dira eta ez dago irratia edo telebista itzali
|
beste
biderik. Abertzaleen Euskal Herri horretan ez dagoelako herri euskaldunaren erreferentziarik, euskara gaitzat hartuta edo ari ez baldin badira bederen.
|
|
|
bestea izan nahi duen euskaldunak ezin du bere buruaren ezaguerarik garatu, bizitzaren zentzua erdarazko munduan baizik ezin duelako eraiki. Gutxiago izan nahi ez badu, ez dauka
|
beste
biderik: bestea naizen ni bihurtu.
|
|
|
Eleberri bat irakurtzen ari den irakurlea zen zure eleberriko protagonista, eta orriak pasatu ahala ohartzen da eleberria ez dela bera hiltzeko norbaitek asmatu duen trikimailu bat besterik. Hiltzailea zein den jakiteko, ordea, idazlearen izena ezagutzeko alegia, ez du irakurtzen jarraitzea
|
beste
biderik. Literaturari buruzko metafora argigarri bat iruditu zitzaidan.
|
|
|
alferrik. Isilunea luzatuz gero, ordea, alabaren eskuetan utziko zuen iniziatiba, auskalo zer
|
beste
bidetatik eraman zezakeena. Azkenean, zerbait esan behar eta, bere burua hizketan ikusi zuen, arestian hartutako bideari nola edo hala berrekiten ziola:
|
|
|
Nola bidal daiteke jendea elkar hiltzera, milaka eta milioika gizon zahar eta gazte... neska beltz xarmant batzuekin guztia konpon daitekeenean? Diplomaziak ere
|
beste
bide bat hartu behar baitzuen aspaldidanik, bakearen bidea jorratuz eta ez gerrarena! Eta ez esan gero beltzak zuriak baino eskasagoak direla, gaurko teoria zientifiko askok eta askok hori badiote ere!
|
|
|
–Uholdeak salbatuko dituelakoan daude, eta uholdeak harrapatuko ditu... biak harrapatu ez baditu, honezkero! –eta, asaskaldia
|
beste
bide batetik bideratzen zuela, gehitu zuen–: Emakumearen gorputza kaxa bat dela...?
|
|
|
Hasieran, uzkurtasunak zuhur izatera bultzatzen zuelako edo, gogoz aritu zen Beñardo eskolan, maisuaren aginduak betez eta ikaskideekin sor zitezkeèn balizko istiluak eragotziz. ...rri jakintzak baieztatzen duenaren aurka –" gogoa dagoen lekuan aldaparik ez" dio esaera zaharrak–, maldan gora egin zitzaion eskolan aurrera egitea, ikastea izugarri kostatzen baitzitzaion; Beñardok bazuen, izan ere, jario handiko ur laster hura, euskararen iturritik zetorkiona eta ezin geldiarazi zuena, halako eran, non ur lasterrak aurretik baitzeramatzan arimaren lurretara
|
beste
bide batetik –gazteleraren bidetik, adibidez– iritsitako hitz eta kontzeptu ikasi berriak, baita hitzez eta kontzeptuz egituratutako irudikapenak ere: esan nahi baita euskara beti sartzen zela nola edo hala, uholde bat bezala maiz, gazteleraren mundu jaioberrian, prozesu ia automatiko batean, zeinak Beñardoren arreta desbideratzen baitzuen eta haren kontzentrazioa eragozten, mutilaren baitan halako anabasa bat sortuz –" Hitzen dantzan bizi naiz/ arin arinean;/ pentsatu baino lehen,/ hitza mingainean(...)" esan zuen bere bertsoetako batean–, harik eta, hiru aste zeramatzala, maisuak galdetu zion arte:
|
|
|
" Ez etsi, neska adoretsua zara eta ziur nago aurrera egingo duzula" 1; edo esaten zion: " Zuk jar ezazu borondatea, eta Jainkoak egingo dizu gainerakoa, ez daukazu gaztelania ongi ikasteko
|
beste
biderik... ziur bainago egunen batean santa Teresak berak bezain ongi egingo duzula, bide horri eusten badiozu". Lekutan santa Teresa!
|
|
|
" Jolas eta jolas? Goseak hilko hau, Nikolas!", jakin ez izebak berak asmatutakoa ote zen edo ingurutik jasotakoa–, harik eta, denboraren denboraz, Beñardoren asmo on guztiak
|
beste
bide baterantz lerratu ziren arte, zentzabidetik okerbidera. Oroimenean, izan ere, hain pisu handia hartu zuen igande hark, eguzki distiratsu bat bezala agertzen zitzaionak, non eguzkiak egunaren ordu ia guztiak eta orduen segundo ia guztiak erakartzen baitzituen eta harako norabidean ipintzen, denborak ere eguzki hura ipar balu bezala.
|
|
|
Bera behintzat, hitzari eutsiz, ostadarraren zazpi koloreekin jantziko zen aurrerantzean. Hartarako, baina, Nataliak
|
beste
bide batetik bideratu behar zuen bere barne indarra, baita bidea aurkitu ere, aitak jauregian zuèn liburutegian: liburuak eta liburuak irakurtzen zituen, mota guztietakoak –geografi liburuak, filosofiakoak, nobelak eta abar–, haiek beste errealitate bat eskainiko baliote bezala, eguneroko errealitatea baino askoz ere jasangarriagoa.
|
|
2009
|
|
|
G ANDIAGA BERE BURUAREKIN BORROKA HAUETAN zebilen bitartean, Euskal Herrian jende gehiena bizitzaren eta ekintzaren zentzuaren bila
|
beste
bide batzuetatik zebilen: existentzialismo tragiko samar batean, kristautasun sozial militantean, marxismoan,, materialismo?
|
|
|
Gero, beste aldera, Urbia eta Sandratiko galtzada, Europa guztian bide handietako bat, iparretik hegoarako ardatza, aztarnaz beterik dago. Eta Burdinkutzetik behera Arantzazura sartzen den Nafarroako bidea, Iturrigorri eta Zurkutzetik gora Narbaxara doan Arabako
|
beste
bidea. Ez.
|
|
|
Arantzazun ezagutu genuen elkar. Gero, berak beti Arantzazun jarraitu zuen; ni
|
beste
bide batzuetatik ibili naiz, nola barrutik hala kanpotik. Oinarrizko formazio intelektual eta espiritual berdintsukoak jatorrian, gure bizialdian arazo berdintsuen aurrean aurkitu gara, erlijiosoak, sozialak, politikoak, etab., baina bi erabaki diferente izan gara.
|
|
|
Absurdoarekin jarraituz: bekatu hori ezabatzeko, Jainko ahalguztidunak ez du
|
beste
biderik topatzen, bere semea mundura bidali eta gizakiek hil dezatela eragitea baino. H. d., bekatu txiki bat, bekatu hagitz handiago batekin erredimitzen du.
|
|
|
Haur horiek gehienak etxetik ihes eginak edo etxetik boteak izan dira. Bizimodua ateratzeko beren gorputzak saltzea
|
beste
biderik ez.
|
|
|
–Bizitzak ez dit
|
beste
biderik eskaini, lagunok. Tristea da lapurtzea, baina are tristeagoa mixeria hutsean hiltzea.
|
|
|
–Arrazoi duzu, erantzun zion Gabinok, begien bizitasuna berreskuratuta?. Eta ez dago
|
beste
biderik.
|
|
|
Ez dugu, ez, tankerik, aita, baina burdinazko ukabilak erabili ditugu, halako batean, iraultzaileen ukabilei aurre egiteko. Fabrikan garbiketa bat egin nahi badugu, langilerik zitalenak kanpoan uzteko, ez dugu
|
beste
biderik.
|
|
|
–Gehiago fidatzen naiz aitaz liburuaz baino! , erantzun zion Teofilo Mariak, bereari eutsiz; gero, buruan
|
beste
bide bat irekitzen zuela, jarraitu zuen?: Liburuek batzuetan beren akatsak izaten dituzte.
|
|
|
nahiz eta abisua emana zuen ez zuela egun hartan huts egingo?, eta hari sartu behar zion hitzezko arpoia; hasi ziren, bada, orbetarrak afaltzen, baina Damasok ez zuen hitz egiteko abagunerik aurkitzen: batzuetan, urduriegi sentitzen zelako, nerbioak traizionatzera balihoazkio bezala, ongi antzeztu nahi baitzuen bere papera, dotorezia gutxieneko batekin; besteetan, mahaikideen artean gurutzatutako elkarrizketek
|
beste
bide batzuk hartzen zituztelako, harik eta elkarrizketen arteko isilune batean, horrela mintzatu zen arte, era nabarmen batean, ex cathedra ariko balitz bezala?, ez bat eta ez bi:
|
|
|
marrazki hura mutilaren amorruak eragindako protesta bat zela, mezu kriptikoren bat gordetzen zuena; are gehiago, Gabinori, itxura egiten ari zen arren, zerbait nabaritzen zitzaion aurpegian, begietako distira berezi hura, adibidez?, garaipen hala moduzko batez mintzo zena porrotaren erdian; hala, bada, amak, Gabinoren barrua biluzteko gai zen heinean, semearen zaurian, barru barrukoan? sar zezakeen hatza, edo semea bere galderekin inguratu, baina jakin bazekienez, antza, urak harria higatzen duela, emetasunaren uren jabea zen, azken batean, gizonen harrizko nortasunaren harrizkotasunari mila aldiz aurre egina?,
|
beste
bide bati ekin zion, isiltasunarenari?, denborari denbora emanez eta Gabinoren amorruaren harriari bere egonarria kontrajarriz, esan ere, halaxe esan zion bere buruari, ausaz:
|
|
|
Ordura arteko argudioen eraginkortasunik ezean,
|
beste
bide bati ekin zion Domingok:
|
|
|
galtzera, baina baliteke. Damaso nekez izan baitzitekeen altruista edo utopikoa, errealitatea adimenaren begiek ikusten zutenaren eremura murriztea erabaki zuenetik? bizi senak
|
beste
bide bihurriago batzuk erabiltzea, zeren egiaren jabe denak, eta are gehiago egia bakarraren jabe denak, ez baitu beste ihesbiderik egia defendatzera bultzatzen duena baizik, bizia eman eta odola isuri arterainoko jarreran, eta maritirien historiek kezka eta urduritasuna sorrarazten baitzizkioten, halako moldez, non bera. Damaso?
|
|
|
egoera hartatik, hura baitzen, inoiz izatekotan, penak eta tristurak bazter uzteko unea? eta orduan, elkarrizketari
|
beste
bide batetik ekiten ziola, esan zion:
|
|
|
Domingok, egia esan, kanarioaren historia behar zuen buruan; elkarrizketak
|
beste
bide bat hartu zuen, ordea, eta, nola kanarioaren irudiak esku galduaren irudira baitzeraman, erantsi zuen:
|
|
|
Ada eta Maria Bibiana etxeko arrosarioa belauniko errezatzera xedatu ziren, Maria Bibiana sendategitik itzuli bezain laster errezatzen zutena; Damasok ere, gauza haietan gehiegi sinesten ez zuen arren, are gehiago: burugabeak ere iruditzen zitzaizkion, oro har?, bere aletxoarekin lagundu zuen, bere ekarpena egiteko
|
beste
bide bati ekin bazion ere: ikastetxeko ikasleen artean bultzatu ez zuen, bada, diru bilketa bat, Gabinori txokolatezko tarta erraldoi bat erosteko, hain zen txokolatezalea hura!
|
|
|
–Halaxe da? ez baitago
|
beste
biderik, probetxuko gizona izan nahi baduzu.
|
|
|
hargatik ibili zen, ausaz, lo egin ezinik ohean, jira batera eta bestera; motiboak zituen, gainera, irudi hura burmuinetan itsats zekion, Adak ezin hobeto gogora baitzezakeen nola, kafetegira bildu zirèn egun batean, maitasunaz hizketatu ziren; Txarok asko zekien gai hartaz, antza, eta Romeo eta Julietaz mintzatu zen, Tristan eta Isoldaz, eta Dafne eta Kloez? baina gero, elkarrizketa
|
beste
bide batetik abiatzen zuela, esan zuen:
|
|
|
Tony Blairrek berriki aldarrikatu du zentral nuklearrez josiko duela Erresuma Batua, independentzia energetikoa xede. Blairrek dioenez, munduan nagusi den eredua aztertuz gero, eta erregai fosilak ahituz doazenez, burujabetza energetikoa zentral nuklearrekin lortzea
|
beste
biderik ez dago. Saddamek suntsipen handiko armak zeuzkala ere ziurtatu zuen Blairrek, eta berehala ekin zion mairu zikinak prebentziozko bonbatzarrez kixkaltzeari, demokraziaren berri ona hedatzeko.
|
|
|
Ez dugu, ez, tankerik, aita, baina burdinazko ukabilak erabili ditugu, halako batean, iraultzaileen ukabilei aurre egiteko. Fabrikan garbiketa bat egin nahi badugu, langilerik zitalenak kanpoan uzteko, ez dugu
|
beste
biderik.
|
|
|
–Halaxe da... ez baitago
|
beste
biderik, probetxuko gizona izan nahi baduzu.
|
|
|
Ordura arteko argudioen eraginkortasunik ezean,
|
beste
bide bati ekin zion Domingok:
|
|
|
Miryamek, halatan, gogo onez ikusi zuen, beharbada, Domingoren erreakzioa, edo Domingoren ardura, bestela esanda, berarekiko nolabaiteko lotura adierazten zuena... horixe baitzen kontua, zerikusirik ez zutèn bi pertsona haiek lotzen hasi zirela, ia oharkabean hasi ere, hain zen ezkutukoa eta hain mehea harremanen txirikorda hura, bataren zein bestearen nortasunaren hari psikologikoak lehengai... horixe baitute harreman guztiek, zerbait hartu izanak zerbait ematera behartzen duela, bataren ardurak bestearen ardura zor: esan nahi baita berak –Miryamek– kezkarazi eta tristarazi zuela Domingo, uxatzeraino kezkarazi ere bere gurasoen heriotzaren berri eman zionean, eta berak aterako zuela –atera behar zuela– egoera hartatik, hura baitzen, inoiz izatekotan, penak eta tristurak bazter uzteko unea... eta orduan, elkarrizketari
|
beste
bide batetik ekiten ziola, esan zion:
|
|
|
Domingok, egia esan, kanarioaren historia behar zuen buruan; elkarrizketak
|
beste
bide bat hartu zuen, ordea, eta, nola kanarioaren irudiak esku galduaren irudira baitzeraman, erantsi zuen:
|
|
|
Txaro bera musukatzen, haren ezpainak bere ezpainetan: hargatik ibili zen, ausaz, lo egin ezinik ohean, jira batera eta bestera; motiboak zituen, gainera, irudi hura burmuinetan itsats zekion, Adak ezin hobeto gogora baitzezakeen nola, kafetegira bildu zirèn egun batean, maitasunaz hizketatu ziren; Txarok asko zekien gai hartaz, antza, eta Romeo eta Julietaz mintzatu zen, Tristan eta Isoldaz, eta Dafne eta Kloez... baina gero, elkarrizketa
|
beste
bide batetik abiatzen zuela, esan zuen:
|
|
|
Zaila da, beharbada, Damasoren jarrera hura bizi senarekin lotzea, jokabide hark Jainkoaren erabateko ukapenera eraman baitzezakeen, eta Jainkoaren babesa –betiko bizitzaren aukera– galtzera, baina baliteke –Damaso nekez izan baitzitekeen altruista edo utopikoa, errealitatea adimenaren begiek ikusten zutenaren eremura murriztea erabaki zuenetik– bizi senak
|
beste
bide bihurriago batzuk erabiltzea, zeren egiaren jabe denak –eta are gehiago egia bakarraren jabe denak– ez baitu beste ihesbiderik egia defendatzera bultzatzen duena baizik, bizia eman eta odola isuri arterainoko jarreran, eta maritirien historiek kezka eta urduritasuna sorrarazten baitzizkioten, halako moldez, non bera –Damaso– ez baitzegoen prest –sentitu ere, sentitze...
|
|
|
Ada eta Maria Bibiana etxeko arrosarioa belauniko errezatzera xedatu ziren, Maria Bibiana sendategitik itzuli bezain laster errezatzen zutena; Damasok ere, gauza haietan gehiegi sinesten ez zuen arren –are gehiago: burugabeak ere iruditzen zitzaizkion, oro har–, bere aletxoarekin lagundu zuen, bere ekarpena egiteko
|
beste
bide bati ekin bazion ere: ikastetxeko ikasleen artean bultzatu ez zuen, bada, diru bilketa bat, Gabinori txokolatezko tarta erraldoi bat erosteko, hain zen txokolatezalea hura!
|
|
|
–Gehiago fidatzen naiz aitaz liburuaz baino! –erantzun zion Teofilo Mariak, bereari eutsiz; gero, buruan
|
beste
bide bat irekitzen zuela, jarraitu zuen–: Liburuek batzuetan beren akatsak izaten dituzte.
|
|
|
Aita bakarrik falta zitzaion, beraz, etxeko arrain lodia, etxera afaltzera etortzen zena –bakanagoetan, halarik ere, aldi hartan... nahiz eta abisua emana zuen ez zuela egun hartan huts egingo–, eta hari sartu behar zion hitzezko arpoia; hasi ziren, bada, orbetarrak afaltzen, baina Damasok ez zuen hitz egiteko abagunerik aurkitzen: batzuetan, urduriegi sentitzen zelako, nerbioak traizionatzera balihoazkio bezala, ongi antzeztu nahi baitzuen bere papera, dotorezia gutxieneko batekin; besteetan, mahaikideen artean gurutzatutako elkarrizketek
|
beste
bide batzuk hartzen zituztelako, harik eta elkarrizketen arteko isilune batean, horrela mintzatu zen arte –era nabarmen batean, ex cathedra ariko balitz bezala–, ez bat eta ez bi:
|
|
|
–Arrazoi duzu –erantzun zion Gabinok, begien bizitasuna berreskuratuta– Eta ez dago
|
beste
biderik.
|
|
|
...pen hala moduzko batez mintzo zena porrotaren erdian; hala, bada, amak, Gabinoren barrua biluzteko gai zen heinean, semearen zaurian –barru barrukoan– sar zezakeen hatza, edo semea bere galderekin inguratu, baina jakin bazekienez, antza, urak harria higatzen duela –emetasunaren uren jabea zen, azken batean, gizonen harrizko nortasunaren harrizkotasunari mila aldiz aurre egina–,
|
beste
bide bati ekin zion –isiltasunarenari–, denborari denbora emanez eta Gabinoren amorruaren harriari bere egonarria kontrajarriz... esan ere, halaxe esan zion bere buruari, ausaz: " Dorre handiagoak erori ziren, eta hau ere eroriko da..."; Reginak, halere, bazkalorduan eman zien berria seme alabei:
|
|
2010
|
|
|
gaitza sendaezina zen guztiz, halako moldez, non Heinrichek errealitate hura hartu behar baitzuen abiapuntu, bizitzari aurre egiteko, nik egin nuen bezala. Baina etxekoak
|
beste
bide batetik zihoazen, antza, eta hala, etorri zen apaiz katolikoa, galdetu zion aitak Lourdesko mirari balizko hari buruz, zalantzak hartuta, eta apaizak esan zion:
|
|
|
Sekula ezezko hain biribilik?! Ahalegindu zen berriro apaiza
|
beste
bide batetik. Germana Cousin en bizitza kontatzen hasi zitzaion, beso bat paralizatua zuèn santarena?, baina beste ezezko biribil batekin erantzun zion Heinrichek, zeinak, hortzak estututa, lehertzeko zorian baitzirudien: negarrez ere hasi zen, tentsioari eutsi ezinik, apaiza joan bezain fite.
|
|
|
Baina burua ezker eskuin mugitzen ikusten zaitut, eta susmoa dut ez zaitudala konbentzitzen, eta ea
|
beste
bide bati ekiten diodan, Damaso.
|
|
|
Izan ere, errealitatea den bezalakoa da, eta, egia bada ere, ametsak erakarrita, ametserako bidean jar daitekeela, egia da, halaber,
|
beste
bide bat ere har dezakeela, aurkakoa eta amesgaiztorakoa, adibidez, ez argirik ez itsasargirik. Beharbada, Gorkirenak eta Korolenkorenak, oro har, pertsonaia planoak zirelako ohartzen nintzen hartaz; edo ez ziren hain planoak, baina Dostoievskiren ezagutzak, jarraian mintzatuko natzaizu Dostoievskiz?
|
|
|
–Serapio ingeniaria da, badakizu, eta esan dit infinituan dagoen puntu batetik, zerutik, alegia, distantzia bera dagoela toki guztietara, eta horregatik Ama Birjina berdin ager daitekeela han eta hemen, Pagoagan eta Txinan? edo gure etxean?;. Zure senarra bide ingeniaria da, badakit, baina esaiozu neure partez kontu honetan alferrikakoa duela ikasi zuèn karrera, Ama Birjinaren bideak guztiz
|
beste
bide batzuk baitira, eta bideak Pagoagara eraman du, ez Txinara eta ez zure etxera, Primi. Eta ez gaizki hartu, nik ere urteak egin baititut neure etxean Ama Birjinaren zain, badakizu, egun hauetan nire benetako etxea Pagoagan dagoela ulertu dudan arte?
|
|
|
ohartu ere gabe zaborra pilatuz eta pilatuz doakiola ezinbestean, bide horri ekin bezain laster; geroztik ederki ikasi dut, bai, mendeetan zehar pilatutako tonetako zaborra kentzean datzala benetako bidea, bide benetakorik izatekotan? mendeetan desitxuratu baitugu Jainkoaren irudia, eta ez baitago
|
beste
biderik, nik uste, Jainkoaren muinarekin topo egiteko; geroztik ederki bakandu zaizkit, bai, funtsik ez duten apaingarriak, izeba Ernestinari bakandu zitzaizkion bezala, izebak berak hil aurretik idatzi zidàn kartaren edukia, izkribu honetan zuri transkribatuko dizudana, erakusgarri?
|
|
|
inoiz baino gehiago eutsi zioten beren aldarriari; bestela ere, baina, ongi ohartzen nintzen ni lasaitasun moduko bat behar nuela, nire bizitzari bakea eta oreka ekarriko zizkiona: Jainkoa, zentzumenen bidetik ez ezik,
|
beste
bide batzuetatik ere bilatu behar nuela, Donibane Gurutzekoaren. Quedéme y olvidéme, liraren ildotik:
|
|
|
Guztiaz ere, porrot hura ezinbesteko bidegurutze gertatu zitzaidan,
|
beste
bide bati ekiteko aukera ireki zidana; baina lehengoan, kaxoian, paper erdi galdu bat aurkitu nuen, nik aspaldi idatzitako pentsamendu bat jasotzen duena, eta ea pentsamendu horren berri ematen dizudan, hain ongi laburbiltzen du, nik uste, orduan ikasitako lezioa: –Mirariak mirariaren desioa pizten du, eta desio hori zama handia da, miraria ez besterik desiratzen denean:
|
|
|
Eta ez uste boutade bat denik, uste baino serioago ari natzaizu eta. Garai batean, izan ere, sinetsia nengoen fantasiari eta asmakeriari aurre egiteko ateooi geratzen zitzaigùn bide bakarra taxuzko prosa zehatz bezain hotza zela, egun batean
|
beste
bide bat aurkitu nuen arte, surrealismoari lotua.
|