|
2001
|
|
|
Arrangoitzen (Lapurdi) bizi da eta
|
bertan
jaio zen 1950ean. 16 urterekin hasi zen dantzaldietan euskal musika eskaintzen eta 1973an bere lehen singlea kaleratu zuen.
|
|
2002
|
|
|
Hauek izan dira baserrian gure garaietaraino bizi izan direnak. 1944an Frantziska Bereziartu eta Jose Mendiguren ezkondu ziren eta
|
bertan
jaio ziren euskal literaturgintzan eta itzulpengintzan hain ezagunak diren Iñaki eta Xabier Mendiguren Bereziartu. Euren haurtzaroko oroitzapenek, bihurrikeriek barne, Igartubeitin dute bere sustraia.
|
|
2005
|
|
|
Ez da hori hemen jaiotakoen joera:
|
bertan
jaio eta hil, egiten dugu guk...
|
|
|
Jende ona ikusi nuen inguru hartan. Baita lehenengo euskaldunak ere,
|
bertan
jaiotakoak! " Eta zu nongoa zara bada?", galdetzen nienean," Hemengoa" erantzuten zidaten.
|
|
|
Merezi zuela hiriak, merezi zuela hango jende jatorrak ere: Pancho Villa
|
bertan
jaioa zela, hortik ateratzeko kontuak. Eta hiriari buruzko hainbat xehetasun historiko ekonomiko eman eta gero, ezaugarri klimatikoak jorratzen hasi nintzen:
|
|
2006
|
|
|
Arabarrak, udalerri horretan
|
bertan
jaioak eta bertako euskarari eutsi diotenak behar zuten izan. Ondoko herri Oletako biztanleekin ere grabazioak egiteko asmoa zuten, baina Oleta Aramaio da udalerriz.
|
|
|
«Ondorioz, oraingoz hara ez jotzea erabaki genuen eta Legutiano udalerriko biztanleak beste inor ez kontuan hartzea. Eta, arestian esan dugunez,
|
bertan
jaiotako euskaldunak. Izan ere, Legutianon hainbat dira beste herri batzuetatik hara joan diren euskaldunak:
|
|
2007
|
|
|
Besterik da Gonzalezen kasua. Karrantza Haranan
|
bertan
jaio eta hazia, gaztelaniaz ikasi zuen eskolan. D hizkuntza eredua duela hogeita bi urte ezarri zen haranean, eta euskarazko eredu hori baino ez da eskaintzen bertako herri ikastetxean.
|
|
|
0.97an gaude. Hamar urte barru berriz, jaiotza tasa dela-eta, bi jubilatuen lekua hartzeko
|
bertan
jaiotako pertsona bakarra izango da.
|
|
2008
|
|
|
Pirinio magalean jaiotakoek sortu zituzten, naturaltasunez, zeukaten zerbait (euren izaera, nortasuna, kultura eta moldeak) gorde eta iraun arazteko, eta herrialde berrian jaiotako belaunaldiei pasatzeko. Denborarekin, emigranteak desagertu eta
|
bertan
jaiotako bigarren, hirugarren eta belaunaldi gehiagokoek hartu dute Euskal Etxeetako gidaritza, jakitate handiago edo gutxiagorekin, baina borondatea gidari, begiak erroekiko loturei segida ematean jarrita.
|
|
|
ostatuetako emigrante ezkongabea ezkondu egin baita eta erresuma edo herrialde berrian jaioak dituen seme alabak bere kultur erroekin harremanetan hazi nahi baititu. Emigrante ezkonduak eta
|
bertan
jaiotako lehenengo belaunaldiak sortutako instituzioa litzateke Euskal Etxea. Gurasoak musean edo briskan ari diren bitartean, haurrek euskal dantzak ikasten dituzte.
|
|
2011
|
|
|
Guztiaren gainetik, herritarrek profitatu dute momentua euren kezkak eta aldarriak entzunarazteko, biharko Euskal Herriak, bestelako Euskal Herri horrek, erabateko aitortza edukitzeko urratsak emateaz gain, justizia soziala eta gizon emakumeen arteko berdintasuna izan ditzan ipar, etorri berri direnek eduki ditzaten
|
bertan
jaiotakoen eskubide berberak, kontzientzia ekologikoa sakon errotua, irakaskuntza eredu aurrerakoia, kulturgintza berritzailea eta euskara eguneroko zeregin orotan normalizatua.
|
|
2014
|
|
|
Lau eremu horietan egon da euskararen alderako jauzi nabarmena. Azken ikerketan aztertutako gazteen gurasoen kasuan, aldaketa esanguratsua gertatu da; hogei urteko bilakaeran, lehen aldiz, Gipuzkoan
|
bertan
jaiotako gurasoak nagusitzen dira. Hortaz, hemengo erreferentzia kultural eta hizkuntzazkoak jaso dituzte.
|
|
|
Guraso belaunaldi horrek bultzada handia eman dio euskararen familia bidezko transmisioari", esan digu Jauregik. Egun, %67, 9 da Gipuzkoan
|
bertan
jaiotako aiten kopurua eta %75, 3 amen kopurua.
|
|
|
" Kartzelak ez dira fisikoak bakarrik, mentalak ere izan daitezke". Gaza jartzen du adibide, eta
|
bertan
jaio eta bertan hiltzen diren milaka pertsona horien lekuan jartzeko eskatu. " Ez dute sekula oina jarri beren muga inposatu horietatik kanpo.
|
|
2015
|
|
|
Euskal Herrian 428 familiak hartu dute parte Bizilagunak egitasmoan. Alboan bizi arren sarri ezezagunak diren herritarren arteko harremanak sustatzeko, bazkariak antolatu dituzte eta
|
bertan
jaioak eta beste herrialde batean jaioak bildu dira mahaiaren bueltan.
|
|
|
Herri ugaritako etxeek goxatu dituzte elkarren berririk izan ez eta elkarren ondoan bizi diren lagunen hitz jarioak. Jatordua aitzakia,
|
bertan
jaiotakoak eta Euskal Herrira migratu dutenak elkartu dira etxeetan. Guztira, 30 nazionalitatetako 2.200 lagun elkartu dira 34 herritan, 214 etxetan.
|
|
2016
|
|
|
Baserria eraitsi eta lurrotan luxuzko etxebizitzak eta parke bat egin nahi dituzte. Baserrian
|
bertan
jaioa da Etxabe, bere aurrekoak bezala. Dokumentatuta daukatenez, gutxienez azken 150 urteetan bertan maizter bizitako Etxabe familiak 1700 urte inguruko etxea galduko du eta gainera ez du euro bat ikusiko.
|
|
|
Interesgarriak dira, halaber, sorkuntza poetikoari buruz batez ere liburuko aurren berrian agertzen dituenak, arestian aipatu dugun kezka estetikoa esanahiarekin lotuz: " ene poesiak/ apuntatzen duena bilakatu gura luke/ hitz hutsezko ontzia abandonatu/ horitu eta desegingo den liburua utzi/ eta deskribaezina den dardara bezala segi bizirik/ hiztun gutxi batzuen artean oihartzun eginez// hitzez eta kontzeptuz ehizatu ezin dudan/ laino miresgarria da ene poesia/ oraintxe
|
bertan
jaiotzen ari den/ zaldikume baten azalaren usaina/ izartu berritan oroitu ezin dudan amets izartua".
|
|
|
31 herritatik 29tan egon naiz. Beti saiatu naiz herri bakoitzean
|
bertan
jaio eta gurasoak ere bertakoak zituzten lekukoak elkarrizketatzen. Horrek huts egiten du Donapaleuko kasuan:
|
|
2019
|
|
|
Hondarribiaren kasuan, bistakoa da bizitzeko leku atsegin eta pribilegiatua dela itsasoa du, natura, Donostia gertu, Lapurdi ondoan, eta, horrenbestez, biztanle asko erakarri du. Hain zuzen ere, horien arteko %60 ez dira
|
bertan
jaioak, eta indize hori Gipuzkoako handienetakoa da.
|
|
|
Bestalde, hortzetako esmaltea aztertuta ikusi dute han ehortzitako emakume helduen hortz haginetan ez daudela Lech haraneko urak dituen osagai kimiko berak. Hau da, emakume haiek ez ziren lurralde horretan jaio, eta
|
bertan
jaiotakoen arrastorik ez dute topatu. Horrek esan nahi du emakumeak jaiolekutik beste herrixka batzuetara joaten zirela ezkontzera.
|
|
2020
|
|
|
Giza eskubideak mailakatzeak ez du zentzurik". Agerraldiaren bidez mito bat puskatu nahi zuten, alegia, bai migratzaileek baita
|
bertan
jaiotako askok ere uste dutela euskarak elkarbizitza bultzatzea zailtzen duela. Kontraesana gainditzeko aukera ona iruditu zitzaien lauren arteko agerraldia.
|
|
|
Tirbespiye ko hilerrian agur esango diote gaur Yousif Ahmadi:
|
bertan
jaio zen duela 28 urte, eta bertan hilobiratuko dute. Shehid namirin, oihu egin du jendeak," martiriak ez dira inoiz hiltzen", laukote batek Ahmadiren hilkutxa furgoneta batetik atera duenean.
|
|
2021
|
|
|
Bera 11 urterekin iritsi zen hona eta jendeak ez zuen inoiz txinatarrik ikusi. Ni
|
bertan
jaioa nintzen, geroxeago, eta nik entzuten nuena zen" ezin duzu gurekin jolastu txinatarra zarelako".
|