|
2000
|
|
|
Ez dago ezer, ordea, Internet bidez bakarrikemititzekoak edo ematekoak diren irrati edo telebista zerbitzuei buruz, zeinak, inongo esleipen prozeduraedo hitzarmen edo konbentzioa sinatu beharretik kanpo dauden. Alde honetatik, aipatzekoa da aintzindarietakoa den Internet bidezko telebista zerbitzu bat Baionan
|
bertan
jaio berria dela, programazioarenardatz gisa inguruko gaiak dituelarik (www.tvpi.fr). Bestalde, nahiz eta hizkuntza frantsesa izan nagusia, euskaraz eskaintzaren %20 gutxienez eman nahi dutela adierazi dute sustatzaileek.
|
|
|
Senar emazteek elkar maitatzeko premia dute, premia betierekoa. Gizakiek ezagutzen dituzten sentimendurik gozoenak
|
bertan
jaio eta finkatu egiten dira, alegia, ezkonduen eta gurasoen eta seme alaben arteko maitasuna.
|
|
2001
|
|
|
Arrangoitzen (Lapurdi) bizi da eta
|
bertan
jaio zen 1950ean. 16 urterekin hasi zen dantzaldietan euskal musika eskaintzen eta 1973an bere lehen singlea kaleratu zuen.
|
|
2002
|
|
|
Hauek izan dira baserrian gure garaietaraino bizi izan direnak. 1944an Frantziska Bereziartu eta Jose Mendiguren ezkondu ziren eta
|
bertan
jaio ziren euskal literaturgintzan eta itzulpengintzan hain ezagunak diren Iñaki eta Xabier Mendiguren Bereziartu. Euren haurtzaroko oroitzapenek, bihurrikeriek barne, Igartubeitin dute bere sustraia.
|
|
|
Pertsonak bakartzeari dion beldurrean
|
bertan
jaiotzen da isiltasunaren espirala deitzen diogun fenomeno komunikazionala. Taldean egonda bizitza errazagoa da; txirrindularitzan, esate baterako, tropelean joatea onuragarria da norberaren indarrei eutsi ahal izateko.
|
|
|
Komunikazioaren paradoxikotasunaren ikuspuntutik begiratuta, azken urrats hori suertatzen zaigu aberatsena, horretan
|
bertan
jaiotzen baita zeinua. Zeinu horrek kontzeptuak adierazi eta ulertzeko balio digu.
|
|
2004
|
|
|
1996an Nafarroako Gobernuak" Aisiarako Natur Eremua" izendatu zuenetik, atseden hartzen uzten zaio hariztiari.
|
Bertan
jaio eta hiltzen dira zuhaitzak. Nonahi ikusiko ditugu harizkando eta enbor eroriak, adin desberdinetako aleak, baso naturaletan gertatzen den moduan.
|
|
|
Teilatu itxura hartzen duen zatitik kanpo jarri gara. Noizbait
|
bertan
jaio nintzela pentsatze hutsak hasierako une haiek nolakoak izango ziren irudikatzera eraman nau. Noiz, nola, zergatik. hainbat galderaren isiltasunean murgildurik, zer esan ez dakidan unean utzi dugu nire sorlekua.
|
|
|
Bertakoak dira denak.
|
Bertan
jaiotakoak, edo bertan bizitzea erabaki dutenak. Arrantzaleak, irakasleak, idazleak, tabernariak, langileak, berdin dio:
|
|
|
" Ez zen ba
|
bertan
jaioa eta bertan bizitakoa?!" botako zion Marckek.
|
|
2005
|
|
|
Ez da hori hemen jaiotakoen joera:
|
bertan
jaio eta hil, egiten dugu guk...
|
|
|
Jende ona ikusi nuen inguru hartan. Baita lehenengo euskaldunak ere,
|
bertan
jaiotakoak! " Eta zu nongoa zara bada?", galdetzen nienean," Hemengoa" erantzuten zidaten.
|
|
|
Merezi zuela hiriak, merezi zuela hango jende jatorrak ere: Pancho Villa
|
bertan
jaioa zela, hortik ateratzeko kontuak. Eta hiriari buruzko hainbat xehetasun historiko ekonomiko eman eta gero, ezaugarri klimatikoak jorratzen hasi nintzen:
|
|
2006
|
|
|
Arabarrak, udalerri horretan
|
bertan
jaioak eta bertako euskarari eutsi diotenak behar zuten izan. Ondoko herri Oletako biztanleekin ere grabazioak egiteko asmoa zuten, baina Oleta Aramaio da udalerriz.
|
|
|
«Ondorioz, oraingoz hara ez jotzea erabaki genuen eta Legutiano udalerriko biztanleak beste inor ez kontuan hartzea. Eta, arestian esan dugunez,
|
bertan
jaiotako euskaldunak. Izan ere, Legutianon hainbat dira beste herri batzuetatik hara joan diren euskaldunak:
|
|
|
Berriro ere elizara doan bidea hartuko dugu, baina elizara iritsi aurretik Goiko kaleko 6 zenbakian gelditzea ezinbestekoa da.
|
Bertan
jaio eta bizi izan zen Koldo Mitxelena filologo eta euskaltzale handia.
|
|
|
Madalena kalean ahaztu ezin dugun beste eraikin bat Xenpelar bertsolariaren sorlekua da.
|
Bertan
jaio zen Joan Frantzisko Petrirena Xenpelar 1.835 urtean. Gaur egun, Xenpelar kultur etxearen egoitza da, eta urtean zehar hainbat erakusketa eta hitzaldi antolatzen dira bertan.
|
|
|
geuk ere horrela izan behar dugu. Aszetismoa monasterioko gelatik irten eta, munduko moraltasuna mendean hartzeko xedez, bizitza profesionalean instalatu zenetik, ahal izan zuen neurrian lagundu zuen kosmos ekonomiko modernoa eraikitzen; kosmos horrek, ekoizpen mekanikomakinistaren baldintza tekniko eta ekonomikoetara estekaturik, gaur egun berebiziko indarrez determinatzen du
|
bertan
jaio diren gizaki guzti guztien bizi estiloa (ez bakarrik bertan aktiboki esku hartzen dutenena), eta, seguru asko, luzaro determinatuko du etorkizunean ere (Weber, 2001: 258).
|
|
|
Kumulu globularren nolabaiteko antza hartzen dute; baina, eskala handiagoan, jakina. Gainera, hauek ere izar zaharrez osatuta daude; eta izar berririk ez da
|
bertan
jaiotzen.
|
|
|
Berari ez dio minik ematen etxea saldu, eta beste batera joateak, berri edo zahar batera, berdin berdin baitzaio. Berarentzat ez da esanguratsua Jon
|
bertan
jaio izana. Niretzat hori garrantzitsua da, eta oso esanguratsua.
|
|
|
Mitikoki garrantzitsua izan zen Tebas:
|
bertan
jaioa da Zeusen seme Herakles, bertan garatzen dira Ediporen eta Antigonaren istorioak. Politikoki ere indartsua izan zen:
|
|
2007
|
|
|
Besterik da Gonzalezen kasua. Karrantza Haranan
|
bertan
jaio eta hazia, gaztelaniaz ikasi zuen eskolan. D hizkuntza eredua duela hogeita bi urte ezarri zen haranean, eta euskarazko eredu hori baino ez da eskaintzen bertako herri ikastetxean.
|
|
|
0.97an gaude. Hamar urte barru berriz, jaiotza tasa dela-eta, bi jubilatuen lekua hartzeko
|
bertan
jaiotako pertsona bakarra izango da.
|
|
|
Lehendik EAEko euskaltegi batean inoiz ibili gabeko 11.652 ikasle azaltzen zaizkigu 2005 ikasturtean, horietatik 9.761 Euskal Herrian
|
bertan
jaioak direlarik. 2.000 inguru dira, beraz, Euskal Herritik at jaiotakoak.
|
|
|
Lehendik EAEko euskaltegi batean inoiz ibili gabeko 11.652 ikasle azaltzen zaizkigu 2005 ikasturtean, horietatik 9.761 Euskal Herrian
|
bertan
jaioak direlarik. 2.000 inguru dira, beraz, Euskal Herritik at jaiotakoak.
|
|
|
ESO 137 galaxiaren isatsari begira jarri dituzte bi tresnak, eta biekin ateratako argazkiak konbinatuta izar gaztez osatutako 29 eskualde aurkitu dituzte. Dirudienez, izar horiek han
|
bertan
jaioak dira, gazteegiak baitira galaxiaren baitan sortuak izateko.
|
|
|
–Kulturak organismoak dira. Historia unibertsala haien biografia osoa da? 935, edo haien morfologia; h. d., kultura bakoitza landare erraldoi bat da, lurralde jakin batean ernea, lurrari atxikia eta haren gisako aiurrikoa, han
|
bertan
jaio, hazi, loratu, zimeldu eta bere baitan higatu egiten dena, bakoitza milurte bat inguru bizi eta gero. Kulturak arimak dira, eta arimok dira subjektuak historian.
|
|
|
Bidasoako izokinen markatze kanpainak 1989 urtean hasi ziren eta ordutik, 115.000 izokinetik gora markatu dira eta 4.000 baino gehiagoren itzulera kontrolatu da. Horietatik %60 inguru ibaian
|
bertan
jaiotakoak ziren.
|
|
|
Arraina uretan legez, horrela dabiltza gaur egun gizarte mugimendu gehienak sarean. Mugimendu asko eta asko sarean
|
bertan
jaio, biderkatu eta hedatu dira; baita sarearen begietan katramilatu eta hil ere egin dira batzuk, paradisu birtual batek itota.
|
|
2008
|
|
|
Pirinio magalean jaiotakoek sortu zituzten, naturaltasunez, zeukaten zerbait (euren izaera, nortasuna, kultura eta moldeak) gorde eta iraun arazteko, eta herrialde berrian jaiotako belaunaldiei pasatzeko. Denborarekin, emigranteak desagertu eta
|
bertan
jaiotako bigarren, hirugarren eta belaunaldi gehiagokoek hartu dute Euskal Etxeetako gidaritza, jakitate handiago edo gutxiagorekin, baina borondatea gidari, begiak erroekiko loturei segida ematean jarrita.
|
|
|
ostatuetako emigrante ezkongabea ezkondu egin baita eta erresuma edo herrialde berrian jaioak dituen seme alabak bere kultur erroekin harremanetan hazi nahi baititu. Emigrante ezkonduak eta
|
bertan
jaiotako lehenengo belaunaldiak sortutako instituzioa litzateke Euskal Etxea. Gurasoak musean edo briskan ari diren bitartean, haurrek euskal dantzak ikasten dituzte.
|
|
|
Mendi pikoetatik amildutako ur bide ugariak. Bart
|
bertan
jaiotako errekasto harro geldigaitzak. Malda gaitzetako baserriak mehatxupean jartzen den denak.
|
|
|
Pena da, bai.
|
Bertan
jaio nintzen eta oroitzapen asko ekartzen dizkit.
|
|
|
367) 283; Juan Esteban Bustinduik284, maisu kanoigin ospetsuak, bide berdina hartu zuen, Legution errefuxiatuta bizitzen egon ostean. Bere semea, Pedro Ramon,
|
bertan
jaio zen 1795eko urtarrilean.
|
|
|
Konparantza baterako, urte beretsuetan, ostera, Miarritzek ikaragarrizko hazkundea eduki izan zuen, eta kasurako, 1896an hiru biztanletik soilik bat zen bertakoa: 1872an hamarretik zortzi ziren Miarritzen
|
bertan
jaioak (Laborde, 2001: 63). Hau da, turismoak ez zuen Donibane Lohizunen eduki Miarritzen besteko eraginik, ondo sustraituta egon arren.
|
|
|
Gazteen kasuan, unibertsitatean ikasten dihardutenak edo ikasketak amaiturik dituztenak dira aukeratu diren lekukoak. Hala ere, ez zen nahitaezkoa herri horretan
|
bertan
jaioa izatea. Bolibarkoak hogeita lau urte ditu eta goi mailako ziklo bat du egina.
|
|
|
laburbildu zuen Werner gazteak Triesteko egonaldia. Hurrengo baterako utzi behar izan genituen
|
bertan
jaio edo bizi izan diren beste idazle batzuen ibilbideak: Italo Svevo, Claudio Magris edota James Joyce berarenak.
|
|
|
Trujilloko, Araguako, Guaricoko eta Sucreko gobernadoreak ofizialistak izango dira hemendik aurrera. Halaber, Barinas eskualdean ere Chavez
|
bertan
jaio zen sozialistak izango dira agintean, orain arte bezala. Azken horren gaineko kontrola galtzeko beldur zen PSUV, baina, ez da hala izan.
|
|
|
Eta aitona.
|
Bertan
jaiotakoen soka luzatzen joan ahala, nabarmenagoa da Inazioren harrotasuna.
|
|
2009
|
|
|
Behinola On Jose Miguel Barandiaranek atondu eta argitaratu zuen galdetegia, herri kultura eta jakintza batzea helburutzat zuena, oinarritzat hartu da horretarako, behar ziren egokitze eta moldakuntzak eginda. Jatabeko 23 berriemaile hautatu genituen lehenengo, guzti guztiak herrian
|
bertan
jaioak. Aldi eta era berean, Labayru Ikastegiak Jatabe inguruko herrietan aurretiaz garatutako etnografi ikerketetako datuak ere erabili ditugu, Jataberi buruzkoak izan direnean.
|
|
|
Etxean gozamenean geratzen zenak artisautza edo bigarren ofizio batekin osatzen zuen sarri senideentzako beharra. Ezkondu edo batzuk erlijio bizitzan sartu arte, jaiotetxea zen
|
bertan
jaiotako guztien bizilekua.
|
|
|
Egun Etxatxu esaten zaio, hala dakar herriko mapak eta era berean idatzita ageri da 1745eko su erroldan.
|
Bertan
jaiotako berriemaileak, ostera, jakinarazi zigun bere aita sutu egiten zela izen hori entzuten zuen bakoitzean. Euren etxearen izena Elortegiaurreko dela esaten ei zuen behin eta berriz.
|
|
|
Baina Omar Abdirashid Alí Shermarke Trantsizioko Gobernu Federaleko gaur egungo lehen ministroaren familiak badu harremana Haradhererekin. Bere aita, Abdirashid Alí Shermarke
|
bertan
jaio zen. Somaliako bigarren presidentea izan zen 1967 eta 1969 bitartean, eta hil egin zuten.
|
|
|
Amonarekin ezkondu ostean, elkarrekin bizitzen joan ziren, etxebizitza bat alokatu zuten Atxuriko tren geltokitik gertu. Ama eta izeba
|
bertan
jaio ziren, eta, amak hamaika urte zituenean, Indautxura aldatu ziren. Erositako etxebizitza.
|
|
|
Eraikuntza enpresa batek Ekiza andrearen etxea eta lurrak erosi nahi ditu, baina berak ez ditu saldu nahi:
|
bertan
jaio zen orain hirurogeita hamar urte eta bertan hil nahi du.
|
|
|
Angie O. Connor ek, urte pare bat lehenago komunikabideetan graduatua unibertsitatean, publizitate konpainia batean egiten zuen lan. Manhattanen
|
bertan
jaio eta hazi zen, non bere gurasoak oraindik bizi ziren. Aita irlandar jatorrikoa zuen eta amaren arbasoak mahikan indiarrak,, itsas ibaiko marearen jendea?, Connecticut-eko lurraldeen jabe antzina.
|
|
|
Pixka bat aurrerago, trena berriro bere bidea Donostia aldera zuzentzen hasten zen puntuan, Saikolan geratzen ziren etxe bakanei erreparatu nien.
|
Bertan
jaio zen gure amona. Saikolako auzoan, Orioko partean.
|
|
|
Azken horren arabera, 1915 eta 1920bitartean jaiotako mutil gazteek berriro egin zuten soldaduska armadafrankistan, aurretik bete gabe edota errepublikaren alde egina baldin bazuten.Horietako gehienek aldez aurretik Langile Batailoietan bortxazko lanak eginakzituzten, eta berriro ere irizpide politikoekin sailkaturik eta «desafecto» moduanhartuta kontzentrazio eremuetara bidaliak izan ziren (Mendiola eta Beaumont, 2006).
|
Bertan
jaio berriak ziren Batallones Disciplinarios de SoldadosTrabajadores (BDST) izenekoetan sartu eta lan ezberdinak egitera joan behar izanzuten, berriro ere. Batailoi hauek sortu berria zegoen Jefatura de BatallonesDisciplinarios y Campos de Concentracion menpe gelditu ziren, urtebeteberanduago sortu ziren batailoiekin batera.
|
|
|
Eta euskal hezkuntzaren kontzeptu honetan hiru ziren osagarri ezinbestekoak: euskara, Euskal Herriaren izaerari eta ohiturei dagozkien gaiak (batez ere historia eta geografia), eta erlijio irizpideak16 Euskal irakaskuntza, Amerikan ezartzen bazen,
|
bertan
jaiotako belaunaldi berriak euskaltasunaren printzipioetako mugen barnean mantentzeko erabili behar zen:
|
|
|
Sei urte grabatu gabe eman ondoren, disko freskoa eta zuzena lortu du Leninek lan eskema egoki batez: kantu gehienak estudioan
|
bertan
jaio, moldatu eta grabatu dira. Bere ondoan bere zuzeneko taldeko musikariak ibili dira, JR Tostoi (ekoizlea ere izan da, Leninerekin batera), Pantico Rocha eta Guila; beraz, ez dira hitz gehiegi behar ideiak azaltzeko.
|
|
|
Elon
|
bertan
jaio zen Labiano, orain 91 urte, eta lehen eskutik ezagutu ditu errepideak herrian eragindako aldaketak. Iruñera mando gainean joana naiz ni gurasoekin, eta alokatutako lokal bat zen animaliarentzako garajea, gogoratzen du irribarrez.
|
|
|
Askok horma hilobien gainean eraiki dituzte txabolak; egurrezko eskailera trauskiletatik igotzen dira etxera. Badira
|
bertan
jaiotako aitona amonak ere. Azken urteetan biztanle kopurua hazten ari da, gainera; pobrezia bezalaxe.
|
|
|
Auzoa ondo ezagutzen dudala iruditzen zait, nire aiton amonak gerraostean Zaldibartik eta Eibarretik Iztieta Ondartxora emigratu behar izan baitzuten. Gure ama auzoan
|
bertan
jaio zen, ni eta nire anaiak bezala. Gure amaren eta ondoren gure haurtzaro gaztaroan, galiziarrez inguraturiko euskaldun gutxi batzuek osatzen genuen auzoa.
|
|
|
Rubiko Epaitegiko Erregistro Zibilera joan nintzen, Sant Cugat del Vallesi dagokion epaitegira; bertan bizi gara, eta haurrak ere
|
bertan
jaio ziren. Esan zidaten ezin izango nuela aldatu, bi hizkiek soinu bera dutelako; ados ez nengoela esan nien, ez baitzen izen aldaketa, tipografia aldaketa baizik gainera, legeak ez du ezer esaten horren inguruan.
|
|
|
Aurten, ekainaren amaieran hasi zen ekimena, eta lore eskaintza egin zioten Manuel Pedrolo idazle katalan unibertsalenetakoari Aranyoko gazteluan,
|
bertan
jaioa baitzen, hil zeneko hogeigarren urteurrenean. Azaroaren 7an amaituko da Correllengua, Perpinyanen, Pirineotako Itunaren 350 urteurrena betetzen den egunean.
|
|
|
DONOSTIA. Emakume etorkinek,
|
bertan
jaiotakoek bezala, tratu txarrak jasateko arriskua dutela, baina azken urteetako datuak ikusita, are babesgabeago daudela ohartarazi du Sos Arrazakeriak. Hartarako arrazoia ez dela kulturala adierazi du elkarteak, genero indarkeria mundu osoan badelako.
|
|
|
Laponiari dagokionez, bada hangoa zela dioen mito bat. Kondairak dio
|
bertan
jaio zela Joulupukki (Bizar Zuri finlandieraz), eta Gabon gauean umezurtz gelditu zela. Hala, jostailuak egin, eta bera hartzen zuten etxeetako haurrei banatzen omen zien.
|
|
|
Cerro Chico fabriken gunetik hurbil eraikitako auzo bat zen, egunaren zati gehiena gas eta lurrun kirasdunen artean bildua zegoena, fabriketako hodiek tu egiten zuten zikinkeria zela-eta. Auzoa ezaguna zen boxeo giroetan," Doc" Espinosa boxeolari handia
|
bertan
jaioa baitzen. Hala ere, ez zuen ematen agurea bertakoa zenik.
|
|
|
Haur etorkin gehienek A ereduan ikasten dute;
|
bertan
jaiotakoen artean, aldiz, gero eta gutxiago dira A ereduan matrikulatzen direnak, gutxiengoa dira beren seme alabentzat eredu hori aukeratzen duten gurasoak: ikasturtean, %5 besterik ez da matrikulatu A ereduan haur hezkuntzan, eta ikasturterako aurre-matrikulatu direnetatik %4 baino ez.
|
|
|
Akulturazioaren bidea da asimilazioarena. Ulertu behar dugu etorkinek eskaintzen duten kultur aniztasuna aberasgarria dela
|
bertan
jaiotakoentzat. Jakinik euren hizkuntza ez aitortzerainoko akulturazioa jasan dutela askok, euren etxeko jatorrizko hizkuntza baloratu egin behar zaie, sekula inork inon egin ez diena.
|
|
2010
|
|
|
...idun dena, laurden bat pasa baino ez da. elebidunen artean berriz, gehiengoa da gaztelania euskara baino hobeto dakiena. ikerketa berdinean esaten da, euskararen gaitasuna esplikatzerakoan adierazgarriena den aldagaia, nortasun etno kulturala dela, hau da, espainiako/ euskal herriko identifikazioa, udalerrien tamaina —hiriak eta herri txikiagoak— eta jatorrirekin batera —bi gurasoak
|
bertan
jaioak ala kanpokoak izan— gure gizarte honek bizi duen hizkuntza auzia edo gatazka, kultur eta identitate ezberdinen arteko gatazka dela ikusten da, non herri izaera ezberdinekiko identifikazioa eta jatorri, jaioterri ezberdintasunek zer ikusi nabarmena baitute hizkuntza gaitasun ezberdinekin. bereziki jatorrizkoa den hizkuntzarekiko, euskararekiko, batzuek eta besteek duten harremana da ez...
|
|
|
Besteak beste, egungo Dalai Lama
|
bertan
jaio zelako, Asiako ibai nagusietako hiru (Yangtse, Horia eta Mekong) bertan hasten direlako eta tibetarrek exijitzen duten lurraldea delako da ezaguna Qinghai.
|
|
|
Iceta Bilboko apezpiku eta Ignacio Munilla Donostiako prelatu izendatzea publikoki zalantzan jarri dute euskal diozesi hauen sektore garrantzitsuek.
|
Bertan
jaio arren, Bizkaiko eta Gipuzkoako elizen ordezkariak ez direla uste dute.
|
|
|
Ikaragarria da zeure etxetik botatzea,
|
bertan
jaio eta bizitza guztia egin duzun etxetik botatzea. Ikaragarria.
|
|
|
Materre eta Pouvreau iparraldean handik gutxira, aita Meagher donostiarra XVIII. mendean, eta Arturo Campion, Sabino Arana, Miguel Unamuno eta Julio Urkixo XIX.enean euskaldun berri izanak dira orobat. Atzerriko euskalarien kontua (Wilhelm von Humboldt, Bonaparte printzea, Van Eys, Schuchardt, Vinson, Webster, Dodgson, Uhlenbeck, Norbert Tauer,..) alde batera utzita ere euskaldun berriak ditugu, XX. mendearen hasieran
|
bertan
jaiotakoei dagokienez, Piarres Lafitte, Bernardo Estornés Lasa eta Karlos Santamaria adibidez. Bide horretan barrena ibilitakoak dira, orobat, aurreko horiek baino hogei bat urte beranduago jaiotako Federiko Krutwig, Jon Mirande, Txillardegi, Txomin Peillen eta Gabriel Aresti.
|
|
|
Baina ez da gauza segurua: atzerriko etorkinen fenomenoak faktore berria eransten du panorama demografikoan; horrezaz gainera,
|
bertan
jaiotako emakumeen ugalkortasun tasak gora egin dezake berez.
|
|
|
a) Gaztelaniaren ezagutza bermatua dago, oro har, EAEko ikasleen artean.
|
Bertan
jaiotako neska mutil guztiek dakite gaztelaniaz, adin batetik aurrera217 Etxetik euskaldun huts izan, herri euskaldun sendoetan bizi eta ereduan ikasten ari diren gazteek ere bai. Hain da gaztelaniaren gizarte eragina eta ingurumeneko harreman sare informaletarainoko sarbidea sendoa, non gizarte eragin horrek beste elementuak (ama hizkuntza, lagunartea, auzo giroa eta eredua) kontrarrestatu egiten dituen eta, adin batetik aurrera, haurrik euskaldunenak ere gazte elebidun bihurtzen.
|
|
|
Eta urte hartan
|
bertan
jaio zen, bestetik, Jakin aldizkaria.
|
|
|
Beasainen egindako jai erraldoiaren ondotik, Kilometroak festaren anai arrebak sortzea denbora kontua zen. Beraz, Bizkaian 1978an
|
bertan
jaio zen Ibilaldia, herrialdeko ikastolen aldeko festa. Urte hartako urrian egin zen, Getxon, Kilometroak en egun berean.
|
|
|
Gerran sartuta, abertzaletasun kutsua areagotu egingo da dimoztarraren bertso sortetan. Dakigunez, hiru bertso sorta argitaratu zituen gerran
|
bertan
jaio zen Egunaegunkarian50 Hirugarren sorta da, hain zuzen be, Joseba Tapiak bere. Agur Intxorta Maite? 51CDko. Laban daukagun opille, abestia52egitekoerabili zuena.
|
|
|
ukaezina da lurralde baten merkatu balioak plusbalio nabarmenak lor ditzakeela ausaz etorri zaion faktore dinamizatzailea ustiatzen asmatzen badu. Nork ezagutuko zuen Teruel hango maitale famatuei esker izango ez balitz, edo Ezkio Ama Birjiña azaldu ez balitz, edo Berriotxoa santu bat
|
bertan
jaio izan ez balitz, edo Puerto Hurraco krimen famatua gertatu izan ez balitz. Kasu honetan, Bedaiopek berezko balioei bilatu ez duen bat erantsiko lioke:
|
|
|
Eta etxearen jabe ere, gauetik goizera egina ezin izan. Beharbada, hantxe
|
bertan
jaio eta hazia zen, eta oinordekoz jasoa etxea aitagandik. Zena zela, handik lau urtera egindako testamentuan honela dio [409]:
|
|
|
Beste anaia ere bazuen Mª Luisa honek: Joan Batista, 1746an Goizuetan
|
bertan
jaioa. Aita Joseph 1763an hila zuten anai arrebok.
|
|
|
Horra Trabukok Goizuetan utzitako ondoreak. Sinale,
|
bertan
jaioa ez bazen ere, ongi bertakotua genuela. Aita, Juan, Lekunberrikoa zuen sortzez, eta ama, berriz, Ezkurrekoa.
|
|
|
Eta batez ere, azpimarratzen dute horrek guztiak ez dituela gerora markatu, eta ez dela Euskal Herriaren berezko ezaugarria. Aitzitik, harrera onaren sentsazio orokorra gailentzen da, eta harreman ona edo oso ona mantentzen dute
|
bertan
jaiotakoekin. Euren seme alabak ‘bertakotzat’ jotzea ukaezina zaie, hemen jaio izanagatik, baina haiek ere, hemen jaioak ez diren arren, ez dute Euskal Herriarekiko daukaten lotura galdu nahi, jatorriko herrialdearekiko maitasuna gorde arren.
|
|
|
Gaztela, Andaluzia, Extremadura edo Galiziako jendea ikustea ohiko bihurtu zen. Kopuru horien adibide, 1973an Hego Euskal Herrian jaiotakoak eta
|
bertan
jaiotako gurasoak zituztenak %53 ziren (Jauregui, 1981: 69).
|
|
|
" Zertarako behar duzu soka hori?", galdetu zion Teresak. Bera eta bere anaia, Martin, hotelean
|
bertan
jaioak ziren, eta besteok baino ausardia handiagoz jokatzen zuten han genbiltzanean. " Ez da soka, listaria baizik.
|
|
|
Iruaingo bailara Obabako herri-gunetik hiru bat kilometrora zegoen, eta
|
bertan
jaiotakoak ziren nire ama zein osaba Juan, hain zuzen ere bailararen izena hartzen zuen etxean. Osaba Juan, gainera, urtero etortzen zen Ameriketatik, uda pasatzera eta Lubisek zaintzen zizkion zaldiak ikustera.
|
|
|
Arrazoi proletarioak ere ematen ziren," herri langilea" balizko iraultzaren subjektutzat hartu eta Euskal Herrian lan egiten duena euskalduna dela esaten zenean, 1313
|
bertan
jaiotakoen eta immigranteen elkartasuna eragiteko. Hala ere, nazioa ez da nonbaiten bizitzea, baizik nonbaiteko politikan parte hartu gura izatea.
|
|
2011
|
|
|
EAEn bizi diren etorkinentzat
|
bertan
jaiotakoentzat baino zailagoa da gizarte laguntzak eskuratzea. Ondorio horretara ailegatu da SOS Arrazakeria, etorkinek jasotako laguntzen gaineko ikerketa batean.
|
|
|
Guztiaren gainetik, herritarrek profitatu dute momentua euren kezkak eta aldarriak entzunarazteko, biharko Euskal Herriak, bestelako Euskal Herri horrek, erabateko aitortza edukitzeko urratsak emateaz gain, justizia soziala eta gizon emakumeen arteko berdintasuna izan ditzan ipar, etorri berri direnek eduki ditzaten
|
bertan
jaiotakoen eskubide berberak, kontzientzia ekologikoa sakon errotua, irakaskuntza eredu aurrerakoia, kulturgintza berritzailea eta euskara eguneroko zeregin orotan normalizatua.
|
|
|
Ikus, horretaz informazio hurbilagoa nahi lukeenak, haas en 2002ko artikuluan Suitza alemaneko eta oro har Alemaniako eta Austriako herri hizkeren bilakaera historikoaz argi azaltzen dena. une eta leku bateko garapen historikoari dagokion bereizketa da hori, gehienera ere, ez betikoa eta nonahikoa. Andaluziako esparru handietan herritar guztiek egingo zuten etxetik andaluzieraz, etxetik gaztelaniaz egiten zutenak etorri edota, haien ondorengoak,
|
bertan
jaiotzen hasi arte58 Berna inguruko suitzar alemanak bezain diglosia betean bizi izan dira nire ustez, XIX. mendera arte, soldadu bat ikusi eta solaskideari" mira, kixo: un zordao!" moduan mintzo izan diren andaluziarrak.
|
|
|
Aurreko lau auzo horreei Barezi gehitzen deutsee ia guztiek, San Kristobal auzoaren barruan dagoala onartu arren. Bestetik, San Bartolome auzoko goialdeko baserri moltsoei nortasun berezia autortzen deutsee, bai
|
bertan
jaiotakoek, bai beste hainbat herritarrek. Goittarrak esaten deutsie hango jenteari, eta auzuneari Goierri.
|
|
|
1070 urtean, Nafarroako erregearen baimenaz, Eneko Lopez konteak Donemiliaga Kukullako monastegiari donau eutsazan Madariagako jauregiak Etxebarriatze, torre izanikoa, barru zala, ziurrenik Santxo Enekoniz bere semearen arimearen alde.
|
Bertan
jaiotako lekukoek dinoe 1902 urtetik aurrera gitxienez, errentan egon zala Madariaga torrea. Eta torrea eta aldameneko etxea, eskilarapetik doan igarobide ezkutu batek lotuta ei dagoz, antza.
|
|
|
Etxe horreetan bizi bizirik egon da kontauko dogun ipuinau.
|
Bertan
jaiotakoek dinoskuenez, istorio hori suzko armak asmau aurretik jazo ei zan, orain dala 400 urte baizen gehiago.
|
|
|
Busturiko 30 barriemoile alkarrizketatu doguz, ia guztiak herrian
|
bertan
jaioak eta urtetik gorakoak. Aldi eta era berean, Joseba Agirreazkuenagak herriko etnografia eta historiaren ganean aurretiaz argitaratutako ikerketak kontsultau eta Busturiko herriaren ganeko bibliografia zabala barneratu dogu gure bideari ekin aurretik.
|
|
|
Lurraren jabeak
|
bertan
jaiotzen diren uren gaineko jabaria du, baina jabari horrek ezin die kalterik egin beheko lurren jabeek urok aprobetxatzeko lege bidez eskuratu dituzten eskubideei.
|
|
|
Baina begirakunea bestelakoa zuen. Errezeloz begiratu zidan hasieran, Asunek hantxe
|
bertan
jaioa nintzela esan eta nire presentziaren arrazoia onartu zuen arte.
|
|
|
Herrikoa izanda, zerbait aldatuko zenuke. Gatzagan
|
bertan
jaioa naiz, eta herria ez da ni gaztea nintzenean bezalakoa. Oraingo jende gazteak ez du gure denboretako gaztetasun hori, desberdina da.
|
|
|
–Jende guztiak ezagutzen du Kafkaren bizitza: hementxe
|
bertan
jaio zen, Pragan, judutarren familia batean; bulegari jardun zuen aseguru etxe batean eta oso gazte hil zen, 40 urterekin, tuberkulosiak jota. Max Brod adiskideari eskatu zion bera hildakoan bere idazki guztiak erretzeko, baina zorionez, hark ez zion kasurik egin, eta hari esker irakur dezakegu gaur egun bere obra.
|
|
|
Garaiotan irakurrita" Kain" eta" Piolet" hauek osatutako bikotean modu aitzindari eta ezin ironia finagoan ikus genezake erretratatua eta laburbildua berrogei urteko gure poetaren ibilbide osoa(" Gure ziutatean
|
bertan
jaio eta bizi izan zen poeta harrigarria"). Eta poeta horrek, Atxagak berak, bere kidekoen pretentsioetatik immunizatuta zegoela garbi uzteko edo, argitu nahi izan zigun bere aurreko guztienganako lotura eta distantzia:
|
|
2012
|
|
|
«AEBetan egin nituen ikasketak, eta New York neure etxe bihurtu nuen. Maite nuen ingelesa hizkuntza bat gehiago baino ez zen leku batean bizitzea, eta harro nengoen edonori ere
|
bertan
jaioa izan gabe denei bertako sentiarazten zion hiri batean bizitzeaz. Oso mingarria izan da hori dena azken hamarkadan nola aldatu den ikustea».
|
|
|
" Gaur egun, Euskal Herriko biztanleria guztiaren %20 inguru Espainiako eta Frantziako estatuetan jaiotako immigranteak dira, eta horiek immigrante guztien %80 baino gehiago dira...". 5 euskaratik urrun bizi den oro izan daiteke Auzokide,
|
bertan
jaioak, espainiar zein frantziar estatuetatik etorritakoak, europatik etorritakoak, nahiz munduko beste herrialdeetatik etorritakoak. Migratzeko arrazoiak anitzak izan daitezkeen moduan, lege marko eta baliabide aldetik ere aniztasuna dago.
|
|
|
Euskararen kasua EAEn oso ondo ezagutzen duten bertako bi soziolinguista elkarrizketatu ditugu, bata euskalduna eta bestea erdalduna, bakoitza lurralde historiko batekoa, biak akademikoak eta ikerketa ibilbide zabalekoak. Eta bestetik,
|
bertan
jaioa eta bizitakoa izanik, euskararen kasua ondo ezagutzen duen baina, Iñigo Fernández Ostolaza – Hizkuntza gutxituen eraginkortasuna pertsuasio prozesuetan. Euskararen kasua EAEn batez ere, hizkuntza gutxituetan eta psikolinguistikan aditua den profesional valentziar bat ere elkarrizketatu dugu multzoa aberasteko.
|
|
|
|
Bertan
jaiotako edo kanpotik ekarritako inurri, bahituek. Polyergus inurritegiko usain berezia eta hango inurrien nortasuna hartzen dute, eta bizitza osoz inurritegi horretakotzat izango dute beren burua, eta, nagusientzat?
|
|
|
Gehienek, halere, badute loturarik Euskal Herriarekin:
|
bertan
jaioak direlako, arbaso euskaldunen bat dutelako, Euskal Herriari buruzko istorioren bat entzun dutelako... Batzuek esaten dute euskaraz kontatuko dutela istorioa, euskaraz badakitelako.
|
|
|
Ernest Anquetilek igeltseritza utzi eta nekazaritzari heldu zion; marrubiak lantzen eta biltzen hasi zen, familiaren etxe inguruko landetan. Quincampoixen
|
bertan
jaio zen 1940an Philippe, Jacquesen anaia gaztea. Beste edozein haurren kasuan bezala, eskolara joatea zen Jacquesen betebehar nagusia.
|
|
|
Hiru milioi pasatxo immigrante, biztanleriaren ia% 20, daude Herbehereetan.Erdiak, joan berriak dira (lehen belaunaldikoak), eta, beste erdiak,
|
bertan
jaiotakoak (bigarren belaunaldikoak).
|
|
|
Afaria, giro polita sortzen delako ostiral gauean. Zaharren eguna, berriz, etortzen diren kaletar eta baserritarrak
|
bertan
jaio eta hazi direnak direlako, eta gainera, pozez etortzen direlako. Ekitaldirik hunkigarriena izan ohi da niretzat, jaiak antolatzen jarraitzera animatzen nauena urtez urte.
|
|
|
Bestela, izango genituelako ondorio ekonomikoak eta legea ez betetzeak ekarri ahal du baita ere alkatearen inhabilitazioa". Hori ikusita, Eskoriatzako Udalak atzo egindako ohiko osoko bilkuran erabaki zuen, gogoz kontra bada ere, agindua betetzea; baina euren erara beteko dute. Alkateak esan zigun, berak uste duela Eskoriatza herri inklusibo bat dela, herrian
|
bertan
jaiotakoak eta hainbat naziotatik etorritako pertsonak ere bizi direla, eta beraz, 10 eguneko epean Eskoriatzan bizi diren pertsonen nazionalitate guztietako banderak jarriko dituzte balkoian. 2012 hasieran 26 nazionalitatetako eskoriatzarrak zituzten, eta beraz, guztira 26 bandera jarriko dituzte, besteak beste, Argentinakoa, Boliviakoa, Frantziakoa edota Japoniakoa.
|