|
2002
|
|
|
Jesuitek ere gorabehera ugari izan zituzten ebanjelioa munduan zabaltzeko zuten eragatik. Izan ere, lekuetara joan eta
|
bertako
ohiturak errespetatzen saiatzen ziren. Txinan izan zirenean, arbasoei eginiko kultoak onartzen zituzten.
|
|
2003
|
|
|
Baina, ez zioten berehala erantzun eskakizunari, Ikastetxeko nagusiak hainbat ohar egin baitzituen UEUren garapenaren inguruan; besteak beste, UEUren jarduerak ez zuen kaltetu behar Ikastetxearen eta Nafarroako Unibertsitatearen arteko harremanak «Por lo tanto, deberán evitarse manifestaciones, actividades o escritos públicos que impliquen, en sentido negativo, a la Universidad de Navarra». Horretaz gain, Ikastetxea ez zela hotela gogorarazi zuten, eta
|
bertako
ohiturak errespetatzeko eskatu, baita bere independentzia erakunde moduan ere45.Beste alde batetik, Nafarroako Unibertsitateko zuzendaritzak UEUren berri zehatza eskatu zuen, iritzi propioa osatu ahal izateko. Azkenean dena konpondu zen, eta Larraonak baiezkoa eman zuen.
|
|
|
Horietariko bat da ohitura gisa dela bete beharrekoa probintzia batzuetan, non legearen lekua ere baitu gai batzuetan. Probintzia horietan esan ohi da zuzenbide idatziak arautzen duela bertan; hartara, erabilera horretan erromatar zuzenbideak aginpidea du,
|
bertako
ohituren adinakoa.
|
|
2006
|
|
|
Banekien hori eta gehiago ere. Aurrekotan hara konpainia onean joana nintzen, hots,
|
bertako
ohituren jakitun zen lagunarekin; eta eragozpenik ez. Aurrera egin nuen, pentsatuz nire artean, hipotesi berri modura pentsatu ere, lakuan ontziak desagertzearena eta hura dena ez ote zen zurien erreakzio xenofoboak eragindako ipuina.
|
|
2007
|
|
|
" Dharamsalara iritsi nintzenean, ez nuen inor ezagutzen. Ez nintzen indiarrez hitz bakar bat egiteko gai, eta
|
bertako
ohiturak arrotzak ziren niretzat. Asko kostatu zitzaidan nire bizitza berregitea.
|
|
2009
|
|
|
Kronskyk berehala erakarri zuen emakumearen arreta eta konfiantza. Garai zaharrei buruz hasi zitzaion luze eta zabal. Orduko gorabeherak, garai hartako Varsovia, bere gurasoak,
|
bertako
ohiturak, Moskuko gorabeherak, sorterrira itzulera, nazien etorrera... Ez zuen Annari buruz hitz egin.
|
|
2010
|
|
|
Hego Dakota urrunean jaiotako Joyce Hartzell argazkilari argia. Bill eta Joyce herriaz zein
|
bertako
ohitura umiletaz maitemindu ziren eta euren etxea bihurtu zuten. Zinema zalea zen Bill eta hainbat dokumental egin zituen bere 16 milimetroko kamerarekin, Angangueo herriko jaiak, biztanleen ofizioak, Espainia eta Hego Amerikatik egindako bidaiak Joycekin... erakusteko.
|
|
|
Urtero etortzen ziren gizon haietako asko hemengo neskekin ezkondu ziren eta familiak eratu zituzten. Horren ondorioz,
|
bertako
ohiturak hartzen hasi ziren, kakotx artean esanda. Hau da, antxoa prestatzeko euren era sortu zuten, eta gero horrekin kontserbak egiten hasi ziren.
|
|
|
Ipurdiz jota Estatu Batuak. Izango ditu museoak, kuriosoa izan liteke
|
bertako
ohiturak ezagutzea, jendea, gaua... Baina ez.
|
|
|
Ez nekien probokazio bat ote zen edo zinez ez zen konturatzen han ez zegoela erretzerik, baina kontua da debekatua zegoela esan behar izan niola, edo esatera behartuta sentitu nintzela. Paristar gisa
|
bertako
ohiturak errespetarazi nahi izan banizkio bezala. Ekintza horrek andre estu baten papera jokatzen ari nintzela sentiarazi zidan, edo okerragoa zena, ama batena.
|
|
2011
|
|
|
–Egia esan, inoiz ez nuen hala pentsatu. Erriberari buruzko Ikuska egitea erabaki genuenean,
|
bertako
ohiturak, bizimodua, hizkera, jasotzeko helburuarekin, ez nuen Ama Lur buruan izan, baina egia da pelikula horrek markatu egin ninduela, eta ez ni bakarrik, baita nire belaunaldiko asko ere, film eredugarria izan baitzen, egin nahi zen euskal zinemaren hastapena eta hazia?.
|
|
|
Jatorrizko hiztun herrien aurkako jazarpen historian Japoniak ere badu bere orbana: . Nire ama ainua izan arren, ez zizkidan
|
bertako
ohiturak irakatsi. Inork ez zuen ainu hizkuntza hitz egiten gure herrian, poliziek atxilotuko zituzten beldurrez bizi baitziren?.
|
|
|
Jaioterria uzten duen pertsonak deserrotze sakona bizi du. Arrotza zaion herrialde batean dago,
|
bertako
ohiturek eta kulturak ez dute zerikusirik berak ezagututakoekin, kasu askotan familiarik gabe dago, seme alabarik gabe?, eta gehienetan, bere itxarobideek huts egin ohi dute. Egoera horretan, arrazoizkoa dirudi pentsatzeak andre etorkinek, andre izateagatik, aparteko gehiegikeriak sufritzeko aukera handiagoa dutela, bortizkeria fisiko eta psikikoa, eta Comision Interamericana de Derechos Humanos (2000) delakoaren txostenak jasotzen duen bezala, beren diru sarreren desjabetzea.
|
|
2012
|
|
|
Itxura handientsua eta aldi berean penagarria dauka; behinolako ohorezko patio zabala oilategi eta untxitegi bihurturik dago;, lehen gaztainondo itzaltsuak zeuden lekua, zuhaitzak bota zituzten eta orain lixiba zabaltzeko erabiltzen da, eta sarrera nagusiko ateburuan armarri bat igartzen da, Iraultza garaian dena puskatua. Han bizi den familiaren deitura Dupont da, baina" Maluretekoak" deitzen diete,
|
bertako
ohiturari jarraiki, hemen pertsonak eta beren lursailak hain lotuak daude ze ezinezko da batzuek besteetatik bereiztea. Jende zakarra eta fidagaitza da, basatia ia.
|
|
2013
|
|
|
Bedian Gabon egunez Olentzero kantetan ibilten da talde bat. Baina hau barri antzekoa da, demokrazia etorri orduan Euskal Herri osora zabaldu zan
|
bertako
ohituratzat, eta Bedian be ordurik hona eutsi egin jako.
|
|
|
Maan agentzia palestinarraren arabera, 300 bat pertsona manifestatu dira. Oinustu egin dira, eta, zapatak eskutan(
|
bertako
ohitura bat da), Obamaren kontrako esloganak oihukatu dituzte, Israelen gerrako krimenak babesteari utzi eta AEB Israel Britainia Handia: beldurrezko hirukia, besteak beste.
|
|
|
Halaxe zehazten du indarrean dagoen Nafarroako Bildumak (1973) bere 1 legean, euskarazko testua aipatzen dela: 1 Legea.Konpilazioa.Foru Zuzenbide Pribatuari buruzko Konpilazio edo Nafarroako Foru Berri honek bere barnean hartzen du antzinako erresumaren zuzenbidetik egun indarrean dagoen zuzenbide zibila, betiere, tradizioarekin eta
|
bertako
ohitura, foru eta legeen praktikarekin bat etorriz. Nafarroako tradizio juridikoa Nafarroako foru zuzenbide pribatuaren esangura historikoaren eta zuzenbide horren iraupenaren adierazpen gisa, Konpilazioko legeen interpretazio eta integrazioa egiteko lehenespena dute, jarraiko hurrenkeraren arabera, honako hauek:
|
|
|
1693ko neguan, Texas indioak etsaitu eta espainiarrak estu eta larri ihesi zihoazela, Urrutiak ezbeharren bat izan, eta indio adiskidetsuen artean geratu zen bizitzen, Kahonatino, Toho eta Xarameekin. Haien hizkuntzak ikasi eta
|
bertako
ohiturei hertsiki lotuta bizi izan zen zazpi urtez, eta hainbesteraino errespetatzen zuten natiboek ezen kapitain jeneral izendatu zuten(" capitan grande"). Bere esanetara batu zituen Apatxeen kontrako nazio guztiak," batzuetan 10.000 edo 12.000 indio, eta beste batzuetan gehiago", berak geroago aitortu zuenez (Bolton, 1912:
|
|
|
Udalan
|
bertako
ohiturei balioa berriz eman behar diegula uste dugu.
|
|
2014
|
|
|
6 Adibidez, euskarazko hori> ez> da> azaren> azpiko> orria>, garrantzi handiko zerbait da?, Donostian> Donosti, > gorostian> gorosti>, ibil zaitez toki bakoitzean
|
bertako
ohituren arabera?, edo Bai> zera! >, ez dut sinesten?; gaztelaniazko eso> es> papel> mojado, > ir> a> protestar> donde> el> maestro> armero, > me> importa> un> rábano, > cortarsele> a> uno> el> aliento, > edo frantsesezko ça> va>...
|
|
|
Haren ustez, bilkura hartan finkatutako irizpideek ondoriozuzena izango dute emakumeak eremu publikotik atera behar izatearekin. Asmozuzentzailea zuen Kontzilioak eta emakumeen jarduerekin gertatu zen moduan, euskal kulturaren eremuan eragina izan zuen,
|
bertako
ohiturak zuzendu behar zirelauste zuten eta.
|
|
2015
|
|
|
–Hori eginez gero geu ginateke inperialistak: beste lurralde batera joan eta
|
bertako
ohituren ordez geureak ezarriko genituzke. Espainiarrek Amerikan bertakoen hizkuntza, legeak eta ohiturak debekatu eta eurenak ezartzean egin zutena egiten ariko ginateke.
|
|
|
Eta azkenik, urte batzuen buruan, Toledora etortzearekin batera, erlijio berria ezagutzeko aukera izango nuen, orduan deus ere susmatu gabe banengoen ere. Haietariko judutar gazte bat, sasoikoa, hasi zitzaidan hasieran pixkanaka pixkanaka
|
bertako
ohiturak eta hebraiera bera ere erakusten. Bazegoen garai hartan Lizarrako aljaman judu mordoa euskaraz polito mintzatzen zekiena, nahi eta nahi ez gainera, egunero hirira irtengo baziren beren betebeharrak osatzera.
|
|
|
Nelson hirian bizi gara; Euskal Herriaren antza handia dauka klima eta paisajearen aldetik. Dakotari agindua nion Euskal Herrira etorri eta
|
bertako
ohiturak, bizimodua erakutsiko nizkiola. Egunotan biok ari gara ilusio hori betetzen.
|
|
2016
|
|
|
ETBk iragarri duenez, Euskal Herria beste ikuspegi batetik ezagutzeko aukera izango dute ikus entzuleek, Reyes Prados aurkezlearen (Sevilla, Espainia, 1982) eskutik. Euskal Herrian barrena ibiliko da Prados,
|
bertako
ohiturak gertutik ulertzeko. Helburu horrekin, egunerokoan egiten ez dituen hainbat lan eta jarduera gertutik biziko ditu.Aparteko laguntzaile eta adituak izango ditu bidelagun kazetariak saio bakoitzean, jorratuko duten arlo bakoitzaren berezitasunak eta egikerak erakusteko.
|
|
|
Zer pena Sap han ez egotea, bere argitasunaren eskasa sumatzen baitzuen... Nahiz eta
|
bertako
ohiturak iritziei ateak irekitzea eta publikoari hitza ematea ohitura zen, elkarrizketa hartan ez zuen parte hartu. Batzuen galderak nazionalismoz beteriko harrokeriaz beteta zeuden, haien herria eta zekarren zibilizazioa paregabeak zirela esanez, beste herri hoberenik munduan ez zela, beste nehork halako idazki teologorik merezi ez zuela eta halako, latina erabiltzen zuten populuak zibilizazioaren sehaska zirela ere, luzatu egin zuten.
|
|
|
Naturarekin loturiko horien sinesmenak bertako jeinu basekin bat egitea zeukaten usantza, sekulan bortxaz sartu gabe eta batuketa horretan trebe ziren. Hobe izan lukete beste fededun guziak zelten bidea jarraitzea eta errespetu guziz
|
bertako
ohiturak hartzea. Hobe izan lukete kristauek eguzkizaleak errespetuz onartzea eta Jesukristo argizagi dibinoari lotzea, suntsikerietan aritu baino.
|
|
2017
|
|
|
Hona bizitzera etorri ginenean, denborak aurrera egin ahala, konturatu ginen
|
bertako
ohitura eta kultura barneratzearekin batera, gure sustraiak alde batera uzten ari ginela. Pertsonak ezin ditu bere sustraiak galdu, eta horrela, atzera begirada bat bota eta horri heldu asmoz hasi genuen Senblanteko ibilbidea.
|
|
|
Zera esan nahi dut horrekin: nahiz eta Frankfurt hiri irekia izan, eutsi egiten diela
|
bertako
ohitura eta tradizioei. Garrantzia dute eta bizirik daude.
|
|
|
Gainera, bitartean, datorren urtean zabaltzeko asmoa dugun jatetxean lanean gabiltza. Ez da erraza beste herrialde batera joan eta egun batetik bestera gauzak egitea; bertako produktuak ondo ezagutu behar dira, baita
|
bertako
ohitura, kultura eta jendea ere.
|
|
2018
|
|
|
Dena den, materiala hartu aurretik, azterketa bat egiten dugu, marraztu behar duguna ikertzeko. Jaien kartel bat egin behar badugu, festa horien inguruko informazioa biltzen dugu,
|
bertako
ohiturak eta ezaugarriak jaso; hori guztia dugunean hasten gara marrazten.
|
|
|
Nola aldatu diren gauzak. Aspaldiko garaietan marxismoak ez zuela ez bihotzik ez begirunerik
|
bertako
ohiturekin zioen alderdiak; gaur egun, aldiz, bera da, bere manupeko Euskal Herriko eremuko egitasmo edo eraikin, “eztakit zer edo bakit zer izen jarri” baina beti Center edoCountry hitzarekin taxutzen internazionalizazioaren aitzakian, eta kanpo inbertsio jainkotiarrak gurtuz.
|
|
2019
|
|
|
Lurralde batengatik sakona dela esaten dugunean, aparte dagoela adierazten dugu, gure talaiatik urruti, eta, gaur ematen zaion adiera nagusiaren arabera, gure pertzepzio intelektualak atzean geratu den mundu itsutu bat ikusten du lurralde sakon batean, gure mentalitateari hermetiko ulergaitzak zaizkio
|
bertako
ohiturak eta jokabideak. Halako eremu batean bizi direnak historiaren lanbroetan daude lurralde bati sakona deitzen dion batentzat, destainaz gehienetan, gaztelaniaz behintzat.
|
|
2020
|
|
|
Aintziburuk 2002 urtean aurkeztu zuen Luzaideren inguruko lehen liburua, Luzaiden gaindi (Elkar), Jean Baptiste Etxarrenekin batera, eta 2009an bakarrik argitaratu zuen gai berari buruzko beste lan bat, Luzaiden gaindi II (Elkar). Lan horietan, Nafarroako udalerri horren historia aztertu zuten egileek,
|
bertako
ohitura, bizilagun eta biztanle ezagunenen inguruan idatzi zutela (tartean, Juan Etxamendi Bordel bertsolariari buruz). Xipri Arbelbide ohorezko euskaltzainak Aintzibururen bestelako jardunak ere aletu ditu gaur, urte luzez kazetari lanetan ibili zela gogoratuz.Irulegiko irratian, Luzaideko berriemailea izan zen urtetan, eta, horrezaz gain, Irati irratian (Aezkoa) eta Euskalerria irratian (Iruñerria) ere jardun zuen.
|
|
2021
|
|
|
askoz ere gehiago gustatzen zaizkit autobideetako zerbitzuguneak. Bere horretan dira zibilizazio bat,
|
bertako
ohitura eta gauzak egiteko modu berezi horrekin. Kafe, gasolina eta komun usaina izaten dute askok.
|
|
|
Eta lehen xedea agerikoa du: Arnoldo eta Mendiolatarren enda garbitasunaren bermea finkatzea, jatorriz zuten zintzotasuna eta leialtasuna azaleraztea, eta
|
bertako
ohiturak eta azturak kutsatu gabeak zirela eta euskal tradizioarekin bat zetozela argi eta zalantzari tokirik utzi gabe erakustea.
|
|
2022
|
|
|
Ez direla integratzen. Herri berri batera iristean bertara moldatu behar duzula,
|
bertako
ohiturak, arauak eta jendea errespetatu, eta bla, bla, bla. Hala ere, ez igeltseroak, ez tarteka bisitan etorri zaizkion seme alabek, aztarrenik ere ez euskaraz, ikasteko bizitza osoa izan duten arren.
|
|
2023
|
|
|
Hilen edo Arimen egunean ohikoa izan da kalabazak hustu, atez ate eska aritzea, baserriz baserri kantuan ibiltzea XX.mendea arte; badira hau baieztatzen duten idatzizko dokumentuak, baita haur garaian ospakizun hauetan parte hartu zuten hainbat gizon eta emakumeren testigantzak ere, ahotsak.com webgunean. Ez ote zaigu, azken finean,
|
bertako
ohitura bat izen desberdinez berriz ere gurera itzuli?
|
|
|
Kai muturrera iristean hilkutxa txalupa batera igo dute sei lagunen artean. Viche12 galoi bat daramate Juanaren gertukoenek, eta ausarki ari dira edaten,
|
bertako
ohituran.
|