|
2000
|
|
|
Garai hartan Estatu Batuetan webgune garrantzitsuenetan egiten ari ziren lana erabili zuten eredutzat egunkari elektroniko
|
berria
sortzeko. Acrobat programa informatikoa erabili zuten orrialdeak PDF formatuan lantzeko.
|
|
|
Grupo Godo katalanak, bere aldetik, 1995ean erabaki zuen amaraunean sartzea. Xedea gauzatzeko asmoz, La Vanguardia Digital S.L. enpresa
|
berria
sortu zuten. Horrela prest zeuden erronka berriei aurre egiteko.
|
|
2001
|
|
|
Aurrezki hauek korronte ekonomikoan eragiten dute eta, bukaeran, Europa eta dendetan agerikoak dira, prezio merkeetan zein txikizkarien mozkinetan. Mundu kolonizatua bukaturik ere, globalizazioaren esklabotza berriak inperialismo
|
berria
sortu du, jabetza fisikorik eskatu gabe. Balesen erranetan, XIX. mendeko Europako inperioek egiten zutena egiten dute orain konpainia transnazionalek, hau da, natur baliabide eta lan merkeaz baliatzea, baina orain herri osoa gobernatu beharrik gabe.
|
|
2003
|
|
|
Erantzuna berehala heldu zen, lehenik eta behin Egunkaria ko langileen aldetik, eta ondoren beste askoren ahotik. Erantzunen ostean, Azkarateren disku rtsoa nabarmen moteldu zen, eta aurrerago adierazi zuen erakundeen zeregina ez zela ezer
|
berria
sortzea, baizik eta" gizartetik datozen ekimenak sustatuko ditugu" (Egunero, martxoak 11).
|
|
2004
|
|
|
Gerora begira, euskarazkoa litzatekeen Euskal Herrimailako telebista
|
berria
sortzeko baldintzak egonez gero, zein gairen inguruan ikusiko zenuke bideragarrienproiektu berri hori: informazio oroko rrekoa, kirolen ingu ruan...?
|
|
2007
|
|
|
ELAri zegokionez, errepublika garaian sortutako barne arazoei gerraosteak ekarritakoak gehitu zitzaizkien, Manu Robles Arangiz Iparraldean gelditu zen bitartean, Pedro Ormaetxeak Londresen erakundearen batzorde
|
berria
sortu zuelako. Gerra ostean, Biarritzeko batzordeak, Roblesen zuzendaritzapean, hartu zuen berriro buruzagitza, oinarrizko erakundetzea osatuz erbestean, nazioarteko erakunde sindikalen laguntzari esker.
|
|
|
Haien historia leku askotan aipatua da, ez gara tematuko: Ekin taldea 1952an bilduz gero, EAJrekin irtenbide bat bilatzeko 1956an Euzko Gaztedi eraiki zuten eta 1958an J. A. Agirrerekin Parisen bildu, azkenean 1959an Euzkadi Ta Askatasuna erakunde
|
berria
sortzeko; 1961ean molde gandhianoei eza eman zieten eta borroka bortitzean sartu, Uztailaren 18ko gerlari frankista ohien deskarrilearekin... Gogora dezadan ETAk inor hil edo zauritu gabe ere, polizia frankistak 1961ean hil zuela Batarrita bilbotarra, Julen Madariaga zela ustez; gogora ere 1962ko salbuespen egoera kari, militante anitz kartzelan sartu zutela eta nahikotxoa herbestera joan zela.
|
|
|
Nekazaritza esparruetan zerbait berria egitea eskatzen zuen hiritartasun prozesu azkar horrek. Jornalari eta txikien krisialdia areagotuz, barneko populazio mugimenduak eta Espainiako zonalde txiroenetatik zetozen jende andanak trinkotu ziren, eta azken finean hori guztia kontuan izan behar dugu langileria
|
berria
sortu zela azpimarratzen denean. Behin eta berriro esan behar da nolako langileria zen hori, zer motatako ezaugarriak zituen:
|
|
|
Goitik beherantz begiratuz, ahaleginak egiten dira baita ere etika bera etekin tresna bihurtu nahian. Baina gauza bat da enpresako zereginetarako egokiago egiten gaituzten era guztietako trebetasunak goraipatzea, eta beste bat enpresa
|
berria
sortzeko argitasuna, trebetasuna, ausardia eta kemena. Enpresaren gizakia trebatu, etekin tresnatzat hartuz; ala gizakiak enpresa sortu, bi ekintza desberdinak dira.
|
|
|
Estatu
|
berria
sortzearen aldeko hautuari buruz, Normanek nazio anitzeko estatuetako konstituzioetan aukera hori berariaz azaldu behar dela defendatzen du, eta gainera zuzenbide estatu batean aukera hori nola erabili litzatekeen arautu behar dela ere bai (zein kasutan den zilegia erabiltzea, zein baldintzatan, zein prozedurari jarraitu behar zaion...) (Norman 2002) 35 Requejok ere ildo beretik jotzen du:... konstituzioek gizataldeen nortasun etikoak (demoi nazionalak deitu izan direnak) garatzeko markoa eta prozesua jaso lukete.
|
|
2008
|
|
|
1998an, Craig Venter doktoreak iragarri zuen Celera izeneko enpresa
|
berria
sortu zuela giza genoma sekuentziatzeko asmoarekin, eta aurrekontu askoz baxuagoarekin. Iragarpen horrek lehia bizia sortu zuen egitasmo publikoko eta pribatuko ikerlarien artean, eta horrek bere eragina izan zuen lanaren abiaduran.
|
|
|
Horretan zerikusi handia dute ezagutzaren gizartean izandako aldaketek, ikerketa, garapeneta berrikuntza prozesuetan (I+G+B) unibertsitateak nagusi izatea faboratzen baitute. Alegia, herrialde baten garrantzia zientzian eta teknologian ezagutza
|
berria
sortzeko ahalmenaren arabera neurtzen denez, ezagutzak sortzeko zentroak —bereziki, unibertsitateak— funtsezko erakundeak bihurtu dira, eta, ondorioz, herrialde guztiak horien emaitzak hobeagotzen saiatzen dira.
|
|
|
Azken finean, Bolognako prozesuaren bitartez Europako errealitate anitza poliki poliki ezabatu nahi dute, uniformizatu. Identitate europar
|
berria
sortu ahal izateko, desegin behar dira tokiko identitateak.
|
|
|
3 Ebaluazio indibidualetan oinarrituta, irakasle eta ikerlarien karrera akademiko
|
berria
sortzen ari da. Gero eta gehiago gauzatzen ari diren norbanako ordainsariek akademikoen lanaren kontrol instituzional zehatzagoa ahalbidetzen dute, ezagutza merkantzia legez proiektatuz eta akademikoaren independentzia ahulduz.
|
|
2009
|
|
|
Hala, Frantziako Erresumak, antzinako ohituren aplikazioaren ondorioz, euskal berezitasuna maila handi samarrean aitortu izan zuen arren, Errepublikak gaitzetsi egin zuen berezitasun hori batasun legislatiboaren izenean. Hiru euskal herrialdeak Biarnorekin batu, eta lurralde multzo berri batean integratzea (hiriburua Pauen izango zuen Pirinio Atlantikoetako departamendua) Iraultza Frantsesaren ikuspegi bateratzailean kokatu behar da, berezitasun lokalak ordena politiko
|
berria
sortuko zuen nazio frantsesa ezartzeko eta antzinako Frantzia betiko hausteko oztopotzat jotzen baitziren.
|
|
|
Horrela, bi musika tradizio (ahozkoa eta idatzia), bi kultura (suitzarra eta euskalduna), musika ikusteko bi ikuspegi, gurutzatu dira, ikusgarri
|
berria
sortzerakoan. Emaitza arras joria izan da.
|
|
2012
|
|
|
Hungarian gertatzen ari dena ikusita, demokraziaren kontzeptua, Europan ere, kolokan dago. Grezian eta Italian ezarri dituzten gobernu teknikoek ere demokrazia zalantzan jartzen dute, erregimen politiko
|
berria
sortuz, teknokrazia deitzen dena. Ikerlariek diotenez, ikerketa neutrorik ezin da egin; eta zientzia neutrorik ezin bada egin, teknokrata horiek kolore bat izango dute beti, kolore politiko bat, teknikari neutrorik ezin da egon.
|
|
2013
|
|
|
Eta hitz berria behar dugunean, gero hain ezagunak egin zaizkigun aukerak ditugula dio Txillardegik: antzinako hitzei adiera berri bat eman; hitz
|
berria
sortu euskararen baliabideak erabiliz (eratorria zein elkartua); edo, maileguz hartu. Eta ohar zorrotza:
|
|
|
Horrek ez du zentzurik. Eta alderdi
|
berria
sortu zuen. Gure aitak esan zuen:
|
|
|
Ez ziren hain herritar txikiak. Beste aldera joan zirenean horizonte kultural
|
berria
sortu zitzaien. Aberastu egin ziren kulturalki.
|
|
|
EAJren zatiketak alkatetzako legealdiaren erdi erdian harrapatu zuen. Carlos Garaikoetxea oso gertukoa zuen, baina EAJ utzi eta alderdi
|
berria
sortzearekin ez zetorren bat, eta betiko alderdian jarraitzea erabaki zuen. Garesti atera zitzaion epe laburrean:
|
|
2014
|
|
|
• Amazon.es (www.amazon.es). Amazon enpresak euskarazko liburuentzako ere txoko
|
berria
sortu du. Euskal argitaletxeek beraien katalogoak jarri dituzte, baina betiere Amazonek ezarritako baldintzetan.
|
|
2015
|
|
|
Zein da problema, terminologia? Terminologia garatu, lexiko
|
berria
sortzeko. Egitura hori ez dugula inoiz erabili?
|
|
|
Norberaren eskari partikularrak, norberaren subjektu politikoaz haratago, jendartearen gehiengoaren begietara unibertsalak sinbolizatzera iristen direla, horixe da daukan onura. Hori dela eta, normaltasun
|
berria
sortzen hasten da eta normaltasun berri horrek epe ertainean norberaren subjektu politikoa zabaltzea eta aktibatzea dakar.
|
|
|
Bosgarrenik, kasurik gehienetan frogatu da ohitura berria mamitzeko urtebete inguru beharrezkoa dela. Epe hori igarota, ohitura berria gatzatuko da eta, beraz, arau sozial
|
berria
sortuko da bikoteetan. Eta, ordutik, ohitura aldatzeko zailtasuna aldez aldatuko da.
|
|
|
Baina
|
berria
sortu zen.
|
|
|
Sarriugarteren balantzearen abiapuntua argigarria da oso: euskal kulturan aro bat amaitu da, eta zaharra hiltzen eta
|
berria
sortzen ari den ilunbista horretan argi egiten saiatu da, euskal kulturan aldatzen eta eraldatzen ari den hori identifikatzeko. Etxartek, berriz, begiradaren eremua zabaldu egin du.
|
|
2016
|
|
|
Katakrak argitaletxe
|
berria
sortuz, gaztelaniazko zein euskarazko saiakerari bidea eman nahi diogu, bai eta euskarara itzuliko den narratibari ere. Inguruan eragin dezaketen testuak argitaratzea dugu helburu, saiakera politikoa, feminismoa, hezkuntza... gaiak landuz, errusieratik, alemanetik, ingelesetik itzulitako lanekin.
|
|
2017
|
|
|
Baina oskola apurtu behar da hori landu ahal izateko. Barruan dagoena erakutsi eta partekatu egin behar da, elkarrekin zerbait
|
berria
sortzeko.
|
|
2018
|
|
|
Europako langileek ziur deritzote, klase ertainaren igoaldian Independentziarako Gerra Amerikarrak garai berria hasi zuen bezala, Esklabotzaren Aurkako Gerra Amerikarrak langile klaseen igoaldiaren garai
|
berria
sortuko duela. Etorriko den garaiko gurari sutsutzat jotzen dute Abraham Lincoln laguna, langile klasearen buru argi argiko semea, aukeratu izana, arraza kateatu bat erreskatatzeko borroka paregabearen bidez eta mundu sozial baten berreraikuntzaren bidez bere herria gida dezan.
|
|
|
Belaunaldi bakoitzak nolabaiteko soinu banda eraikitzen du, aurrekoez bereizteko identitate
|
berria
sortzen da musikaren bidez, eta, jakina, musika doinua, ahotsa eta zarata da, baina horrekin batera hitza ere bada. Jacqueline Urla antropologoak aspaldi azaldu zuen 90eko hamarkadan hizkuntzaren ikuspegitik Negu Gorriak taldeak eszenaratu zuena:
|
|
|
Gramscik ‘kultura’ deitzen dion hori ez da egun hitz horrekin aipatzen ohi dutena. Hegemonia kulturalaren aldeko borrokak ez du esan nahi intelektual edo gidari ihardukitzaileek hedabide nagusietan etengabe aritzea, ezta pop musika alternatibo
|
berria
sortzea ere. Gramsciren azterketetan, sindikalista sarri fronte kulturalaren lehen lerroan egoten ohi zen.
|
|
|
Azal bakoitzak bere garairako balio du; mamia ez denean kabitzen azal horretan, azal
|
berria
sortu bitarte derrigor pasatu behar da bigun zauden garai batetik. Gero, azal berria eraikitzen hasten denean, ez gara konturatuko.
|
|
2020
|
|
|
Baina jarrera ezkorrari ere erantzun bat eman ahal dio: zonbi masa ezin da homogeneizatu, ezta adierazle huts batera murriztu ere, zonbi jendeketaren askotarikotasuna ezin da inola ere murriztu, ez dago hartarako banderarik; eta, hala ere, matxinatzen direnean, bizibalio eta bizimodu berriak eraikitzeko aukera zabaltzen dute negatiboki,
|
berria
sor dadin behar den eremua garbitzeko gai dira. Bestela esan, zonbien praxi matxinatua destituitzailea da, handik zerbait berria eratu ahal da.
|
|
|
Barne eraldaketa horretan, entzumena lantzea ezinbestekoa da. Ni eta nire moduan pentsatzen dutenei ez ezik, desberdin pentsatzen dutenei ere arretaz eta enpatiaz entzun behar zaie, elkarrekin eremu
|
berria
sortu nahi badugu.
|
|
|
... han ikusi dut basilika modernoa eraikitzen, puntako artista mordo bat (Jorge Oteitza, Nestor Basterretxea, Eduardo Chillida, Lucio Muñoz, Xavier Alvarez de Eulate); intelektual eta gizarte eragile asko; euskal kulturako protagonista ugari, euskalgintza zaharrekoak zein berrikoak; Euskaltzaindiko bi batzar erabakigarri, 1956koa eta 1968koa. Hitz batez, Arantzazutik ikusi dut Euskal Herri
|
berria
sortzen, euskal gizartea eraldatzen, euskal kultura biziberritzen. (Ibid.)
|
|
|
han ikusi dut basilika modernoa eraikitzen, puntako artista mordo bat (Jorge Oteitza, Nestor Basterretxea, Eduardo Chillida, Lucio Muñoz, Xavier Alvarez de Eulate); intelektual eta gizarte eragile asko; euskal kulturako protagonista ugari, euskalgintza zaharrekoak zein berrikoak; Euskaltzaindiko bi batzar erabakigarri, 1956koa eta 1968koa. Hitz batez, Arantzazutik ikusi dut Euskal Herri
|
berria
sortzen, euskal gizartea eraldatzen, euskal kultura biziberritzen.
|
|
|
Ordurako Joseba Intxaustiren gidaritzapean urrats ugari emanak zituen aldizkari gabeko Jakinek: hasteko, talde
|
berria
sortu zuen, euskal kulturan oinarrizko liburuak landu zituen, arnasa luzeko proiektuak eratzen ziharduen, horietako ezagunena UZEI izango delarik (Unibertsitate Zerbitzuetarako Euskal Ikastetxea). Jakin Taldea 1969tik hona ez da desegin, indartu baizik.
|
|
2021
|
|
|
Gaurko eztabaida zahar berrietan, zaharra hil nahian zaharragoa aldarrikatu ala
|
berria
sortzen asmatu, gure historia gorabeheratsuaren pisu guztiarekin, ez da batere erraza; areago, modernitatetik heredatu dugun ‘hil edo biziko’ terminoetan bizi ditugularik eztabaidak. Zuri ala beltz.
|