|
2001
|
|
|
Diruz eta kemenez Bizkaia bada ere bihotz horren bihotz, ez zaio beste hainbeste gertatzen hizkuntza aldetik. Osorik euskaldun ez delako (Bilbo euskaldun baino erdaldunago delako duela berrehunen bat urte), bazter euskalkia delako bertakoa eta Bilbok kultura gaietan, euskaldun guztion ezerezaren neurrian ere, ez duelako
|
berez
zegokion lekurik hartu. Zergatik, beste batean aztertu, Pelay Orozkok inoiz egin duen galdera hutsaletan ez baitut gelditu nahi.
|
|
2009
|
|
|
Pertsona direnez gero
|
berez
dagozkien eskubideetatik harantzago, kontuan izan behar dugu neurri handi batean geure premia berriak asetzera eta gure gizarte honek dituen hutsune berriak betetzera datozela hona etorkinak. Euskal Autonomia Erkidegoak, azken hogeita hamar urtean? 2006ra arte zehatz esanda?, hogeita bederatzi urtez azpiko 441.000 biztanle galdu ditu, eta 30 urte bitartekoak, aldiz, %33 gehitu dira.
|
|
|
ea inposatzen ari den jarduteko modu uniforme eta bakarra; hots, ea logika kapitalisten zabalkunde hazkor eta globalaren ondorioz, ezartzen ari ote zaigun inongo balore inpugnaziorik onartzen ez duen ekintza ibilbide pragmatikoa. Eta beraz, ea gizakioi
|
berez
dagokiguna kentzen ote zaigun: autonomia, askatasuna, geuk hautaturiko baloreen arabera autogobernatzeko aukera.
|
|
|
Hau da:
|
berez
dagokion balioarekin edota antzinako erlikia gisa hartuta legokiokeena baino handiagoarekin bizitako eta definitutako zerbait ote den aztertzeko.
|
|
2012
|
|
|
–Nahita ere ezin izan ziotela
|
berez
zegokion duintasuna erauzi erakusteko modu bat litzateke, gehitu zuen semeak.
|
|
2020
|
|
|
...poemak irakurtzen zituen jende harentzat; neskatilak azal beltzarana zeukan (ordu gehiegi kanpoan, eguzkipean), adats iluna (amaren oroigarria; heriotzak eraman zuen etxeko andrea orain dela urte batzuk, eta eskerrak, pentsatzen dute askok, hartara ez baititu bizi behar izango Espainia ero eta hiltzaile honetako une ilun, nahasi, suizida eta ulertezin hauek) eta inoiz ez zen izan Señorita Ana,
|
berez
bazegokion arren. Bai, horixe egiten zuen, poemak irakurri.
|
|
2021
|
|
|
Ez da hori kontua. Zuk zeure barrutik zama ateratzea eta
|
berez
dagokionari pasatzea da kontua.
|
|
2023
|
|
|
Gainera, nerabezaroan berdinen onarpenak eta harremanek duten garrantzia kontuan hartuta, hori modu horretara egiteak, gure kudeaketa emozionala, autokontzeptu eta autoezagutza hori oztopatu, eta gure buruak maitatzea eta onartzea inoiz baino gehiago besteen iritzien baitan egotera eraman gaitzake, eta horrek gerora ere ondorioak izan ditzake: adibidez, jendeak dioenak
|
berez
dagokiona baino eragin handiagoa izango duen pertsona bihurtzea, horrek dituen arriskuekin. Begira nola diren gauzak, 11 urte bitarteko neskatoen artean eta 14 urte bitarteko mutikoen artean, sare hauetan bizitakoak bihurtu dira beraien bizitzako atsekabe iturburu nagusienetako batean, heldutasunera iritsi gabeko aparatu emozional horiek filtrorik gabeko zenbaketa eta iritzietara irekiak egoteagatik eta espektatiba faltsu eta eskuraezinen itsasoan murgilduta egoteagatik.64
|
|
|
3 Dopamina dosiaren aldaerak. Dopamina neurotransmisorean zein bestelakoetan (serotoninan, kortisolean...) ikusi berri ditugun eraginak lotura zuzena du depresioarekin, izan ere, sare sozialen erabilera desegokiak gure dopamina maila
|
berez
dagokiona baino baxuago egotea ekar dezake (oso zaila den arren hori horregatik bakarrik gertatzea). Dopamina maila berez dagokiona baino maila baxuagoan egoteak, adikzio bat azaltzeaz gain, ateak irekitzen dizkio antsietateari eta depresioari.66 Nerabe batek heldu batek baino maila handiagoan jardungo du, normalean, dopaminaren dosi horren bila, izan ere, une horretan onespen sozialaren bilaketa sutsuagoa izateaz gain, indar handiagoz bilatuko da berehalako saritzea, nerabearen sistema linbikoan accumbensak duen garapen maila dela-eta; era berean, autorregulatzeko gaitasuna txikiagoa da, kortex prefrontala garatzeko dagoen neurrian, liburuko bigarren atalean ikusi dugun bezala.
|
|
|
Dopamina neurotransmisorean zein bestelakoetan (serotoninan, kortisolean...) ikusi berri ditugun eraginak lotura zuzena du depresioarekin, izan ere, sare sozialen erabilera desegokiak gure dopamina maila berez dagokiona baino baxuago egotea ekar dezake (oso zaila den arren hori horregatik bakarrik gertatzea). Dopamina maila
|
berez
dagokiona baino maila baxuagoan egoteak, adikzio bat azaltzeaz gain, ateak irekitzen dizkio antsietateari eta depresioari.66 Nerabe batek heldu batek baino maila handiagoan jardungo du, normalean, dopaminaren dosi horren bila, izan ere, une horretan onespen sozialaren bilaketa sutsuagoa izateaz gain, indar handiagoz bilatuko da berehalako saritzea, nerabearen sistema linbikoan accumbensak duen ga... Beraz, erabilera sutsu bat egiteko aukera handiagoak ditu nerabe batek naturalki.
|
|
|
emozioen kudeaketa ikasi beharrean, mugikorraren bidea hautatzea horiek anestesiatzeko; pornografiarekin gero gazteago edukitzea kontaktua eta horren ondorioak hartu eman sexualetan zein berdinen artekoen bortxaketen hazkundean; sare sozial eta bideojokoen erabilera sutsuak dakarren saritze azkarraren dinamika puztea eta, ondorioz, esfortzurik egin beharrik eza eta sindrome amotibazional horretan sakontzea; milaka pertsonek beraiei buruz duten iritziaren esanetara jartzea, emozionalki ongi kudeatzetik ezin urrunago daudenean140 eta berdinen artean onartua izateko zailtasunak gero eta handiagoak direlarik; gure buruaren kontzientzia eta ezagutza besteen iritziarekin ordezkatzea; eduki eta mezu matxista, ez zibiko zein biolento eta tragikoen kontsumo handiaren eta ohikoaren ondorioz, horiek normalizatzea eta errepikatzeko joera izatea; ikusitako aplikazioen teknika psikologiko eta teknologikoen bidez, zurrunbilo ilunetan sartzea, osasun mentaleko arazoak handituz; autolesioaren gisako jardunak zabaltzen eta sustatzen dituzten nukleoetan/ taldeetan erortzea; 141 ziberjazarpena jasatea, zeina depresio zein bere buruaz beste egiteko saiakeren atzean dagoen kausa nagusienetakoa baita gaur egun; etengabeko konparaketa faltsuak ispilu desitxaratuekin, eta etengabeko lehiakortasuna, inor baino politagoa, lirainagoa, hobea, izan beharra, zeinak sortzen baitu autoestimua etengabe zigortzea eta estres emozional ikaragarria; onarpen sozialaren bide hutsal berrien presioa; osasun mental eta autoestimu on baterako ezinbestekoak diren harreman humanoetatik eta jarduera osasuntsuetatik urruntzea (sormena, artea, kirola, natura...) eragiten du, naturalki oso moldagarriak garen bizitzaren etapa batean, gure balioak, autoestimuak eta identitatea eraikitzeko ezinbesteko garrantzia duen bizitzako momentu batean. Faktore horiek guztiek nahi baino nerabe gehiago bultzatzen dituzte, isolamendura, bakardadera, depresiora eta autolesio eta suizidio saiakera egoeratan murgiltzera, nerabezaroari
|
berez
dagozkion olatuak ikaragarri handitzearen ondorioz.142
|