|
2000
|
|
|
Haur teoria (infantil) guztiak berriro aurkitzen ditugu gaurko filosofian;
|
beren
ume itxura falta zaie, besterik ez.]
|
|
2001
|
|
|
Hain bizirik ere! Biziak baino biziago, zenbait sortzaile trebek
|
beren
umeei muinetaratu dieten bizi iraunkor horrekin. Ez dugu biziagorik euskal literaturan.
|
|
2002
|
|
|
Kirmen Uriberen lehen poema bilduma da Susa argitaletxearen eskutik plazaratu duen" Bitartean heldu eskutik", non jaiotzetik heriotzaraino doan pasartean gizon emakumeok aurkitzen ditugun une gozagarri eta ilunetan jartzen duen bere arreta, maitasun keinu bat eskatuz, denok dugulako barruan uhola dakarren ibai estali bat, ez badira beldurrak, damuak dira, ez badira zalantzak, ezinak. Unerik zoriontsuenak ere etorkizun tristeago baten iragarpena izan dezakeelako, gerizondo baten ihartzeak maite zuenaren heriotza gogora ekar dakiokeelako, bonbardaketak hasteak supermerkatuan sortu ez duen zalaparta bi magrebiar agertze hutsarekin piztu daitekeelako, gerrako haurren gurasoek, etsiturik, nahiago izan dezaketelako
|
beren
umeak auto istripu batean galtzea eguneroko bonbek urratzen duten hirian baino...
|
|
|
Uharte hartan jende zintzo eta langilea bizi bazen (eta sinetsi genuke bazela horrelakorik, kondairak horretaz ezer ez badio ere) euren etxean geratu ziren egun hartan, beren eginkizunak betetzen eta
|
beren
umeak zaintzen. Jende ugari, dena dela, jauregira joan zen, saltaka, korrika, zarataka, elkarri bultzaka, ukondoarekin leku onena non aurkituko, denek ikusi nahi baitzuten erregeak iragarritako ikuskizun harrigarri hura.
|
|
|
Batzuetan animaliek
|
beren
umeak pertsonek baino maiteago dituztela badakigu. Umeak zaintzeko eraso egingo diote edozeini.
|
|
|
Hain segur, toki guztietan daude ortutsik zakurrak. Eta aitortu behar dut ere eredu horren alde egin izan dutela behin baino gehiagotan nire muturren aurrean
|
beren
umeak ikastola ez den eskola pribatu batera bidaltzen dituzten guraso batzuek, ikastola aldamenean izaki gainera. Baina tira, hori nire itsukeriaren ondorioa izan daiteke, eta kontraesanak toki guztietan daude.
|
|
2003
|
|
|
Beldurizaitekodaikastetxehoriezdenardietsikoegunetikbiharrera.Gurehaurridentzat ezlukebizkitarteangutibalio:
|
beren
umetarik, erneenakhanargiarazlezazkete, ateratzearekinbailakiketeontsaEuskal Herriarenberrieta, amarenondoanhazi umeekbezala, bailerakarketeberen lurrarenalderat, biziakliraukeeno, amodioriksamurrena.
|
|
|
Seme alabek zein eginbehar dituzte gurasoekiko? Eta hauek
|
beren
umeekiko. Horixe da laugarren aginduei buruzko dotrinek zabal argitzen duten gaia.
|
|
|
Esan berri dugu ez dagokiela gurasoei
|
beren
umeen egoera edota ogibidea hautatzea, baina de facto hala egiten dute sarri askotan:
|
|
|
• Beharrezkotzat jotzen da, irakaskuntzarekin batera, euskararen erabilera ikastetxeetatik kanpo ere planifikatzea. Ez da aski egungoDeredukoek euskara ikastea, erabiltzaile aktiboak ere ez baldin badira, geroan
|
beren
umeei modu naturalean erakuts diezaioten.
|
|
2004
|
|
|
Bartzelonako bikote batek ekarri du Madrilera Leire... Haiek Pekinera berandu ailegatu eta...
|
beren
umea zelakoan Leire eman diete. Izenak trukatu edo...
|
|
2005
|
|
|
Eduki zuten eraginik dantza erakutsi haiek inglandarren artean, kontzientzia txarra arintzen laguntzen zien guri penny ale batzuk emateak, inbasoreak etxetik kasatu duenarekiko elkartasun horrek. Euskal haurrak aterpetzeko batzordeak sortu zituzten lord eta lady guztiek, kiroltasun handiz txalotzen zuten gureen footballa
|
beren
umeen aurka jokatzen zutenean, zelako esku zartak dantzatzen zutenean! Francori bular egin geniolako susmo txarreko gorritzat hartzen gintuztenok kristau maitagarri bihurtu ginen guda galdu genuenez geroztik.
|
|
2006
|
|
|
Oso urrutira joangabe, hasierako esperientziak ditugu aita eta ama berriak rol horretara prestatzenhasteko, horrela, Andaluzian, guraso izateko trebakuntza programa abian jarridute, Andaluziako Juntako Osasun Zerbitzuaren eta Sevillako Unibertsitatearenarteko hitzarmenari esker. Programa horren bitartez, gurasoei zenbait ezagutza, ideia eta jarrera irakasten zaizkie, gurasoek
|
beren
umeei garatzen lagundu ahalizateko (Palacios eta Hidalgo, 1996). Laburbilduz, uste dugu mugarri garrantzizkoa litzatekeela hori bezalako ekimen onuragarriak gure testuinguruan martxanjartzea Euskal Herriko guraso berriei baliabideak eskaintzeko eta familien ongizateabultzatzeko ahaleginetan.
|
|
|
batik bat, enbrioia ezarri aurreko diagnosia eugenesia negatibo etapositiborantz bideratzeko arriskua dagoela, enbrioi, egokienak? aukeratuz?. Dena dela, azpimarratuko dugu teknologia genetikoak gizartean duen eraginakontuan hartuta, gero eta zailagoa izango dela etorkizuneko gurasoek testgenetikoak egitea
|
beren
umeen hemofilia, Alzheimerra, minbizia edo antzekogaixotasunekiko joera jakiteko.
|
|
2007
|
|
|
Beren kultur inperialismoa edo, esan dezagun, kultur hedapena, oso oso handia delako. Frantses eskolak munduan barrena zabalduta daude eta beraientzat posible da
|
beren
umeak frantsesez eta inguru frantsesean haztea. Horixe da naturalena, izan ere.
|
|
2008
|
|
|
Egunak eta egunak eman zituzten itsasoan nora ezean, eta azkenean salbamendu ontzi batek salbatu zituen. Andreek
|
beren
umeak jasotzen zituzten eskuekin salbamendu ontzitik ikusteko, jakin zezaten umeak zituztela txalupan. Artetaren irudi bera zen emakume afrikar haiena.
|
|
|
Elizabeth Tucknissekin ezkonduta zegoen 1949tik, bost umeren aita zen, artean indarrean zeuden legeek dibortziatzera behartu zuten sexu aldaketa egitean. Emazte ohiaren maitale bihurtu eta harekin segitu zuen bizitzen, hala ere; eta
|
beren
umeen guraso izaten. Koinata parea izan ziren urtetan jendearen aurrean, halako garaiak bizi zituzten.
|
|
|
Neretzat, berriz, jendea tontotzeko inbentu bat, aurrenetakoa, eta ia derrigorrean baizik jaten ez dudan gauza bat. Anorexia ikusten hasia nago
|
beren
umeen ahoa ogiz ixildu nahi lukeen amaren kontrako kasketa kosmiko bat bezala.
|
|
|
Nere herrian galzorian dagoen hizkuntza, hizkera, ahoskera, doinua... kastillano zaharrena da, umetan en el pueblo ikasia,
|
beren
umeek herriyen bazterrera utzia. AsÃn que ehto se va.
|
|
|
Gauza ederra da aita ama xeheen artera jaiotzea. Haiek ez dute modurik izaten
|
beren
umeen bihotzetan azken modako jakiunde operatiboak ereiteko. Maiz erruki izan ditut zerbait badirela eta badakitela uste dutenen seme alabak.
|
|
|
Egiten du Otsogrisek, harrapakin saldo eder bat ikusten dut: zezen bat, behi bat eta
|
beren
umea. Jaun Erregea, Gorrail behar zenuke ikusterat bidali ez dadin laborari zenbait jin gure xedeei oztopo ezartzerat.
|
|
2009
|
|
|
Dibertsio arina,, moralduna?, kontserbadoreek aldarrikatutako Amerikar familia balioen neurri estandarretan sartzen zena. Goiza izateko, Manhattango jende eta langileez aparte, turista tipiko asko ikusten zen eta horien artean gurasoak
|
beren
umeekin. Banindoan, bada, oinez metrorantz, eta espaloiaren izkinatik, please, help?
|
|
|
Eta Freuden transferentzia: hirugarren munduko amen berezko maitasuna,
|
beren
umeenganakoa, geure umeengana erakartzen dugu, boterearen eta diruaren bitartez.
|
|
|
Nik hiru seme dauzkat, eta ez diet uzten nire lantokira joaten, trenbidea pasatu behar dutelako, eta nik bezala besteek. Herriko emakume gehienek ere debekatua diete
|
beren
umeei pasagunera hurbiltzea.
|
|
2010
|
|
|
Beren umeekin, ordea, batuaz. Herriarekiko loturak eta atxikimenduak, etxean jaso zuten hizkera afektiboak,
|
beren
umeen garaiko erregistroak, euskalkiaren izaera" informalak"... horrek guztiak baino indar handiagoa dauka, nonbait, Iruñean jasotzen edo hurbiltzat hautematen duten erregistro edo aldaerak. Nahiz eta, bistan denez, euskararen presentzia hain txikia izaki, aldaera horren beraren pisua ez den agian oso handia izanen.
|
|
|
ALIZIA. (barre) Tira, gure alabak ere berdin berdin ibiliko dira
|
beren
umeekin! Bizitza da halakoa!
|
|
|
Hasieran gurasoen pena eta zoritxarrari atera zioten zukua:
|
beren
ume bakarra galdu beharra, halako egoera tamalgarrian gainera, ez al zen zentzugabea. Ez al zen deitoratzeko eta negar eragitekoa?
|
|
|
Suntsi bite bada orai ere,
|
beren
ume eta arroltze guziekin".
|
|
2011
|
|
|
Kabulen, eta Laosen, eta Mozambiken... jolas beharrak hebainduak eta hilak. Eta badira, baina hori beste kontu bat bide da?,
|
beren
umeentzat jostailuak bezain alai, inorenentzat hilgailuak fabrikatzen dizkizuten jendeak.
|
|
|
–Gaur egun. Rebiya Kadeer mintzo zaigu?, Xinjiang eskualdeko umeak, zehazki 7 eta 16 urte arteko eskola umeak, beren jatorrizko kulturatik aldentzeko Txina kontinentalera daramatza. Gurasoak ekimen horren aurka baldin badaude, jakinarazten zaie
|
beren
umeak ez direla onartuak izango inongo eskolatan. Hori gutxi balitz, gainera, beste mehatxu hau ere indarrean dago Gobernuaren aldetik:
|
|
|
Hala, bada, zilbor hestea bustitzea ez da batere krimenik (heze mantentzea besterik ez da), jaioberrien iturgina (molera) naturaltasunez ukitzeak ez die arazorik sortzen, eta ez dute zertan hilabete igaro kalera irten gabe. Baina sineste horiei eustearen alderdirik txarrena ez da guraso batzuk
|
beren
umea “zatika” garbitzera behartuta egotea bi edo hiru asteetan, lokarria erortzeko denbora behar izan dezaketenean, edo zarakar susmagarri bat iturgin ukiezinaren gainean ugaltzea, edo asperdura familia osoa kontsumitzera behartzea koarentena doan amaitu arte; aitzitik, zentzurik gabeko arau misteriotsuak aplikatzean, hori sinesteari ekiten zaio. Zentzurik gabeko arauak aplikatzen direnean, uste izaten da hazkuntza prozesu zaila dela, baina ez da
|
|
|
Jendetza astiro mugitzen da, han dagoen argitasun biziaz itsuturik. Guraso asko
|
beren
umeak lepagainean dituztela dabiltza. Txerpolarien oihuak:
|
|
2012
|
|
|
Euskararen aldeko jarrera lantzeko baliagarri zaie hori, kontzientziari eragiteko, aise ez bada ere. " Guraso askok errazago zaielako bidaltzen dute
|
beren
umea gure ikastolara. Eman dezagun, Harokoak.
|
|
|
...atu ezinean zebiltzan iruritar bordariendako irria eta trufak zilegi izaten ziren. euskaragatik izandako bizipen mingarri horiek ondorioak izan dituzte subjektuen ondoko hizkuntza hautuetan. erdara ez ongi jakiteagatik mesprezua jasan zutenek kosta ahala kosta erdara ikastea ziurtatu nahi zuten eta horretarako erdara hutsezko eskola hautatu zuten (euskarazko irakaskuntza inola ere nahi ez zutela),
|
beren
umeak gutxiespenetik babestearren. herriko iruritarren eta baserrietakoen arteko bereizketa ego belaunaldiraino iritsi da. Berriemaileen haurtzaroan errekakoen eta karrikakoen arteko harremanak oso bakanak izan ziren.
|
|
|
Bi belaunaldietan emazte gehien gehienak bertakoak ziren (euskaldunak zirenetz ondorioztatzea zailagoa da, 1970 aldera ezkondu zirenak batik bat). halere, seme alabei euskaraz egiteko momentuan bi gizaldiek ez zuten berdin jokatu: familien glotohistoriek erakutsi dutenez, 1945 aldera herrigunean hazitako haurren (oraingo aitatxi amatxien) hamarretik lauk ikasi zuen euskara etxean; 1970 inguruan sortutakoen artean aldiz, hamarretik bat bik baizik ez. hau da, oraingo aitona amonek beren seme alabekin (oraingo haurren gurasoekin) hizkuntza aldetik nola jokatu zuten aztertuta ikusi dut herrigunean bizi zirenek ez ohi zietela
|
beren
umeei euskara egin, nahiz eta aita amak euskaldunak izan. Guraso bakarra euskalduna zen kasuetan, batean ere ez zuten seme alabek euskara etxean ikasi. hirrigunean hazitako iruritarrek honelatsu diote:
|
|
|
Batetik, ikastetxeek kalitatezko hezkuntza euskaraz bermatu dute, eta, bestetik, gurasoek horren alde egin dute, euskaraz ikastea
|
beren
umeentzat mesedegarria dela ikusi dutelako. ordutik hona hizkuntza plangintzaren goitik beherako garapenak gorespen ugari jaso ditu. Bestela esanda, herri aginteek hartutako neurriak, onetsitako lege arauak edo jarritako baliabideak, besteak beste, oso balorazio onak hartu dituzte (Grin & Vaillancourt, 1999; Mercator education, 2005). dakitenek eta europako herrialde ugaritik gure hezkuntzasistema eta hizkuntza plangintzak aztertzera datozenek harriduraz nabarmentzen dituzten horietako lorpen bi baino ez ditugu hemen aipatuko:
|
|
|
Izan ere, edozein plangintzak bezala, euskararen normalizazioak hezkuntzan aurrera egiteko bi norabideko zirkulazioa behar izan du. Batetik, ikastetxeek kalitatezko hezkuntza euskaraz bermatu dute, eta, bestetik, gurasoek horren alde egin dute, euskaraz ikastea
|
beren
umeentzat mesedegarria dela ikusi dutelako.
|
|
|
Guraso eta seme alaben arteko betebeharrei buruzko haien ideiak eta gureak oso ezberdinak dira. Zeren eta, arraren eta emearen arteko elkarketa Naturako Lege nagusian dagoenez oinarritua espezieek ugaldu eta iraun dezaten, gizon emakumeak, beste animaliak bezalaxe, haragiaren grinaz daudela halabeharrez elkartuta uste dute liliputiarrek; eta
|
beren
umeenganako samurtasuna ere natur printzipio beretik sortzen dela; hau dela eta, ez dute inoiz onartzen ume batek inolako obligaziorik duenik aitarekiko, honek sortu zuelako, edo amarekiko, honek mundura ekarri zuelako; zeren eta, giza bizitzako miseriak kontuan izanez gero, hau ez baita berez onuragarri, ezta gurasoen asmoan ere, hauen gogoan beste zerbait baitzebilen amodioz elkarbatu zirenean.... Honengatik eta antzerako arrazonamenduengatik, haien iritziz, gurasoak dira beren seme alaben heziketaz ardura litezkeen azkenak; beraz, hiri bakoitzean haurtzaindegi publikoak dituzte, eta guraso guztiak, baserritar eta laborariak izan ezik, behartuak daude seme alabak hogei ilargialdi betetzean haurtzaindegi haietara bidaltzera bertan hazi eta hezi daitezen, adin horretarako pixka bat otzantzen hasiak direla uste izaten baita.
|
|
|
Belardia betetzen hasia zen, eta etxekoandreek tupust egiten zizuten beren guardasol handiekin, beren saskiekin eta
|
beren
umeekin. Sarritan norbera gaitzitu beharra zegoen landatar emakume zerrenda luzeren baten aurrean, neskameak galtzerdi urdinez, oinetako zapalekin, zilarrezko eraztunekin, eta hurbiletik pasatzean esne usaina botatzen zutela.
|
|
|
Eta hori gertatzen da testuinguru batean non denek aholkatzen zioten umeei goi heziketa bat ematea, alegia, ingelesez. Hori zen hain justu ere Indiako elite intelektual eta ekonomikoen jokaera,
|
beren
umeak ingelesez heztea. Gandhi horren antipodetan egongo da.
|
|
|
Haien ordu etsikorretan bizi zaukaten, hala ere, itxaropena noizbait beren haurren berriz ikustekoa. Amek, partikulazki,
|
beren
umeak hola urruntzen ikuskeko min hori luzaz zaukaten beren bihotz barnean. Despegitzako egunak, zein ilunak!
|
|
2013
|
|
|
Amagandiko edoskitzea uzteko arrazoi nagusia lanera itzultzea da Bularra emateko bularra emateari uzteko amek argudiatutako arrazoi nagusiak esne kantitatearen murrizketa eta denbora falta dira, batez ere lanera itzultzeagatik. ‘Global Breastfeeding Study’ delakoan jasotako mediku espainiarren iritziaren arabera, lanera itzultzea da gure herrialdean emakumeek
|
beren
umeei bularra emateari uzteko arrazoi nagusia: zerotik bosterako eskala batean, arazo horrek lau jasotzen ditu.
|
|
|
Eskola txikian behintzat baietz erantzun zion gidariak. Hopiak aipatu nizkion nik, haien protestak
|
beren
umeak zurien eskoletara eraman ez zitzaten, eta ikusi genituela preso hartutako buruzagien argazkiak Alcatrazen erositako postal batean. Gidariak irribarre zabala egin zuen, eta, eskuekin lagunduz, bi tribuen arteko harremana azaldu zigun:
|
|
|
" Jakin dut agian benetako gurasoek
|
beren
umeak baino maitasun handiagoz hartzen dituztela[...]. Misio batzuetan ez dute zigorrik erabiltzen.
|
|
|
Nirekin zihoazenetatik inork atzera egin ez zuenez, rancheriarantz jarraitu genuen nekearen axolarik gabe. Indioek beren etxoletatik gertu ikusi gintuztenarekin batera, gizonezko guztiak aurreratu egin ziren, emakumeak eta umeak defendatu nahiz bezala, zalantzarik gabe altxortzat baitauzkate
|
beren
umeak, eta beren emakumeengan jarrita bihotzak. Mina egin geniezaiekeela usteko zuten, eta ardura horrekin, ezertxo ere esan gabe, guztiz portaera laudagarria erakutsi zuten.
|
|
2014
|
|
|
Itsasondon jaioa zen, baina gurasoak Donostiara etorri ziren eta hemen bizi zen, Narrika kalean. Oso abertzalea zen, eta propaganda egiten zuen emakumeek
|
beren
umeei euskarazko izenak jartzeko. Aita, berriz, tipo karlista zen, baina EAJko alkate izan zen Itsasondon gerra aurretik.
|
|
|
Aipatutako guztia lortzeko oso garrantzitsuak dira aurretiaz aipatutakotrebetasun sozialak, hau da, enpatia, asertibotasuna eta entzuketa aktiboa. Gurasoekeroso sentitu behar dute irakaslearekin batera
|
beren
umearen heziketa modukooperatiboan aurrera eramateko eta trebetasun horiei esker lor daitezke behar direngiro eta harreman motak.
|
|
|
Zer nahiago duzu izatea?». Horrelakoelkarrizketekin gurasogaiak
|
beren
umea irudikatzen eta sailkatzen hasiko dira, izenageneroaren arabera aukeratuz, logela eta arropak generoaren arabera prestatuz etaaukeratuz, eta umeak bete dituen aurreikuspen batzuk sortuz.
|
|
2015
|
|
|
Eurenak egin zuela ari zitzaion esaten Ramsay jauna Macalister zaharrari, baina
|
beren
umeak gauza harrigarriak ikusteko zeudela. Macalisterrek hirurogeita hamabost urte bete omen zituen martxoan; Ramsay jaunak hirurogeita hamaika zeuzkan.
|
|
|
Parentesiak beti ixten dira, egunak azkentzen, bisitak amaitzen. Triste doaz batzuk beren autorantz; gehienak ordea nahiko trankil, beldurrak beldur pozik ikusi baitituzte
|
beren
umeak, apur bat argalxeago baina kolore ederrez eta osasuntsu. Ezin gelditu hala ere betiko erretolika beste behin errepikatu gabe:
|
|
|
–Arrazoia dik Belarribakok, bota du batek?; ez duk bidezkoa: erail egin gaitiztek nagusi hipokrita horiek, eta gainera
|
beren
ume mozolotuak manifestaziora bidaltzen ditiztek pankartak eskuan, ongile hutsak balira lez; iraingarria duk hori: gu guztiontzat iraingarria, eta zuontzat, soldaduontzat, areago.
|
|
|
Zer hari muturrari tira diozue dokumentala osatzeko. Jexux Agirresarobe: Hezkuntza publiko espainiarra zegoen garaian kokatzen da dokumentala, 1968, ikastolaren hasierako urteetan. Guraso batzuk ez zeuden prest,
|
beren
umeak sistema horretan hezteko. Beste leku batzuetan bezala, Usurbilek bere hezkuntza behar zuela erabaki zuten, bertakoa, hemengo sustrai, nortasun eta hizkuntzatik eraikia.Lekukotza bila, zeinengana jo duzue. J.A.: Errealitate hura aldatzeko beharra zegoela ikusten zutenena.
|
|
2016
|
|
|
Afrikarren inportazioa eten eta urtebetera, Hego Carolinako epaitegiak araua xedatu zuen: emakume esklaboek ez zeukaten inongo lege eskubiderik
|
beren
umeen gainean. Arau horren ondorioz, umeak amengandik urrun sal zitezkeen, adinari erreparatu gabe; izan ere,, esklaboen umeak(...) beste animalia batzuen parekoak dira?.
|
|
2017
|
|
|
Jesuiten garaipenik handiena, dena den, naskapiak
|
beren
umeak jo zitzaten konbentzitzea izan zen, kristautzeko oztopo nagusia, basatiek, beren haurrenganako zuten maitasuna gehiegizkoa zela iritzita.
|
|
|
364). Antzeko zerbait gertatu zen Montpellierren ere, 1645ean, emakumeek kaleak hartu zituztenean,?
|
beren
umeak gosetetik babesteko? (ibid.:
|
|
|
Diziplina gizartea da ospitalean jaiotzen dena, haurtzaindegian, eskola publikoan eta institutuan hezten dena, unibertsitate edo modulu profesionaletatik igarotzen dena eta fabrika, tailer edo erakunde publikoetan lan egiten duena, pisu nuklearretan bizi eta erresidentzian zaindu edo hiltzen dena. Kontrol gizartea da (teknika biopolitikoetan oinarritua), erakunde edo gune horietan bere bizitza osoa pasa gabe ere, internet bidez lan egiten duena, autonomotan alta emanda dagoena, ordutegirik ez duen langileria baina kotizatzen duena, egunero dutxatzen dena, eskuak jan aurretik garbitu eta
|
beren
umeei sistematikoki txertoak jartzen dizkiona, Osakidetza edo Osasunbidera joaten dena zitologia, eskanerra edo odol analisiak dohainik egitera eta Mugi, Barik edo Visa erabiltzen duena. Azkenik, normalizazio gizartea diziplinazko mekanismo erregulatzaileetan (biopolitikoetan) oinarritzen den gizarte estatalizatua da.
|
|
2018
|
|
|
Inbertsio erraldoia aurkeztean, 2017ko ekainean, arrazoia honela zehaztu zuen Jyrki Katainen EBren lehendakariorde denak enplegu, hazkunde, inbertsio eta konkurrentziarako: " Europa osoan jendeak kezkatuta daude haien segurtasunagatik eta
|
beren
umeenagatik".
|
|
|
Eta orain ere, zergatik galdetzen didazu beti nobi o ei buruz? Eta lehengoan zergatik galdetu zenion Oihaneri
|
beren
umea neska ala mutila izango den, e, ama?». Urrezko Globoetako garaikurra balitz lez astintzen du alabak koilara parea, letxuga orriak bandejan jartzen ari da ama. «Ai!
|
|
|
Ez litzateke baimendu behar jarduera horri berrekitea?. Adopzioa zorrotz araututa dago, emakume pobreei (edo, gutxienez, emakume pobre zuriei) ez diezaieten dirurik eskaini
|
beren
umeen truke. Arrazoibide horren arazoa, dena den, ez da zentzu komuna jarraibide eskas samarra dela halako kasuetan, baizik eta umeak saltzeari buruzko aipamenak ez datozela bat, inondik ere, kontratuaren teoriatik eratorritako subrogazio kontratuen defentsarekin.
|
|
|
Ikusten zaizue aldartean ez duzuela horretarako gogorik. Azken finean,
|
beren
umeak jan izan dituzten amen kasuak ere ondo dokumentatuta daude. Eta orain dela ez hainbeste, Ukrainan esate baterako, Stalin handiaren eta gosete handiaren garaian.
|
|
|
Eta esango didazue, arrazoi osoz esan ere, ama femeninoek ere hiltzen dituztela
|
beren
umeak. Jakina, bestela zer egiten duzue zuek hor, banku horretan, areto solemne honetan, ardura izugarri hau sorbalden gainean?
|
|
|
Benetan epaimahaiak ondo egiten ari zela sentituko zuen erruduntasun epaia erabakiz gero? Kontzientzia garbi joango ziren etxera gero,
|
beren
umeak besarkatzera. Justizia deitzen dugun abstrakzio ideal horretatik gertu sentituko ziren kasua inguratzen zuten zirkunstantziak alboratuta eta akusatua inork gogoratuko ez zuen zulo beltz batean sartuz gero?
|
|
2019
|
|
|
Gugan isurtzen dituzte beren barne oinazeak, beren semena gure gorputzean isurtzen duten bezalaxe: bat batean eta sentsazio likatsu bat utziz, gure azalmintzaren gainean isurtzen dutenean, edo ume bat gure barnean isur  tzen dutenean,
|
beren
umeen ama eta beren ama bihurtzen gaituztelarik aldi berean. Bi bakarraren prezioan.
|
|
|
28. Ibid., 795 Marxek ez du argitzen, halere, nork baldintzatzen duen produkzioaren gehitze hori, eta zilegi da galdera hori egitea; izan ere, Kapitalaren I. liburukian, Ingalaterrako industria barrutietan amek
|
beren
umeekin daukaten harremana azaltzen duenean, amatasunarekiko errefus zabala jasotzen du, hainbesterainokoa non garaiko politikariek eta enplegatzaileek ere kezkaz bizi baitzuten egoera hura. Ikus Ibid., 521, 521n, 522.
|
|
2020
|
|
|
Urtean 700 milioi euro baino gehiago gastatzen ditugu batzuen pribilegio hori mantentzeagatik. Bai, pribilegioa da; eskubidea balitz, guraso guztiek (ateoek barne) bere sinismenak (edo sinesmenik eza)
|
beren
umeei ezartzeko aukera izango lukete denon diruarekin. Izan ere, 700 milioi horiek denok ordaindu ditugun zergetatik ateratzen dira.
|
|
|
María Chiviteren hitzak dira, 2019ko abuztuaren 1ekoak. Urtebete pasatu ez dela, Mendigorriko zazpi familia daude ez dakitela zer gertatuko den
|
beren
umeen eskola matrikularekin. Nahi dute beren umeek euskaraz ikastea beren herrian, Mendigorrian, eta hori eskatzen dabiltza 2019ko azarotik.
|
|
|
Urtebete pasatu ez dela, Mendigorriko zazpi familia daude ez dakitela zer gertatuko den beren umeen eskola matrikularekin. Nahi dute
|
beren
umeek euskaraz ikastea beren herrian, Mendigorrian, eta hori eskatzen dabiltza 2019ko azarotik. Zigor gisa, eta azpijokoz, Nafarroako Gobernuak ez die utzi herrian bertan egiten ez aurre matrikula ez matrikula ere.
|
|
2021
|
|
|
Beheko testuan, esaterako, ez dago zalantzan birformulakizunean azaltzen dena (hau da, espezie batzuetako emeek
|
beren
umeen sexu proportzioa aldatzeko duten gaitasuna), baina ideia hori alde batera utzi eta bigarren ataleko baieztapenari ematen dio enuntziatzaileak garrantzia (ama kontrol kasurik argiena himenopteroena da).
|
|
|
Izan ere, espezie batzuetan, emeek
|
beren
umeen arteko sexu proportzioa alda dezakete, inguruabar aldaketa batzuen ondorioz. Ugaztunetan, eme batek kostu txiki samar batez alda dezake bere umeen arteko sexu proportzioa:
|
|
|
Errusiako SESen tokiko hizkuntzek eskolan zuten presentzia murrizten ari zen. 1958an onartutako lege baten arabera, gurasoek hauta lukete,
|
beren
umeek lehen eta bigarren hezkuntzan ikasiko duten hizkuntzari dagokionez; praktikan, gero eta pertsona gehiagok errusierazko ikastetxeetara eramaten zituzten haurrak, etorkizunean ikasteko eta lan egiteko aukera hobeak izateko. Ondorioz, errusiera ez beste hizkuntzetan irakasten zuten eskolak desagertzen jarraitu zuten hurrengo hamarkadetan:
|
|
|
Ederto, orain transplantatu ideia hori zeure izatearen beste alderdi humanoago horretara, eta esan zeure buruari: " Datorren asteartean Nemesis Eguna da; zer arraio egin niezaioke alboko jende nazkagarri horri, halako iskanbila zentzugabea sortu zuten horiei Ping Yangek haginka egin zionean
|
beren
ume txikienari?" Orduan, egun seinalatuan, ikaragarri goiz jaikiko zinateke eta euren lorategira salto egingo zenuke, lorezaintzarako sarde on bat hartuta, beren tenis zelaia zulatzeko trufen bila, eta, jakina, horretarako aukeratuko zenuke ereinotzek behatze lana eragozten duten zelaiaren partea. Ez zenuke trufarik aurkituko, baina bai bake ederra, inongo opari kopuruk sekula eskuratuko ez lizukeen tamainakoa.
|
|
|
Normalean familiak etorri ohi dira
|
beren
umeekin. Horrez gain, helduak ere etortzen dira; horiek sarritan ez dira bainatzen, baina eguzkia hartzen dute.
|
|
|
Bere ondoan eseri eta soineko oso polita zuela esan nion, halaxe baitzen, garai hartan igandeetarako familia oneko neskatoek janzten zituztenen modukoa, urdinkara gerrian begizta gorriarekin, eta ama aurki etorriko zela ere esan nion, ama guztiek dutela radar moduko bat edo antena bat garunaren atzeko aldean, ez dakit nola agertu nion, eta beti dakitela
|
beren
umeak nondik nora dabiltzan, nahiz eta batzuetan tresna edo dena delako hori nekeagatik edo matxuratu egiten zaien, eta orduan, gu geunden bezala, itxarotea izaten dela onena, inora mugitu gabe bertan geldirik egotea, arriskua baitago gu haren bila gabiltzala eta hura gure bila, gauzak nahastu eta elkarrengandik urruntzeko.
|
|
|
Nik hortik, ahal dela, ezer ez. Botikariek
|
beren
umeei opa dietena: hutsa eta batereza, alegia.
|
|
|
belaun bakoitzean haur erromatar bat, Klaudio edo Bruto deitua. Eta sabinar negarti haiek, gizon erromatarrak parrandara edo borrokan aritzera ateratzen zirenean, oso gau entretenigarriak igarotzen zituzten
|
beren
ume txikientzako toga txikiak josten". Antza denez, Hays kodeko Hollywood ezin lotsakorragoak, pantailatik musuak eta senar emazteen oheak zentsuratzen zituen berberak, paradoxikoa bada ere, familiako bizimodu zoriontsu eta goxo baterako aurreko pausotzat hartzen zuen bahiketa anizkoitzaren istorio zaharra.
|
|
2022
|
|
|
Gazteak ongi itzulikatzen badira, arazoa burasoenganik heldu dela zioen, beldur baitira beren haurrak ez ongi izaitea. Jendarte hunen eragina dela hain segur, gehitzen zuen, sortuz geroztik burasoak
|
beren
umeen zain daudelako. Gazte horiek herri batzuetan (Azkaraten, Lasan eta Uharte Garazin) gertakariak antolatu dituzte, herritarrekin solastatzeko posibilitatea emanez.
|
|
|
haurrek 4,5 puntu altuagoak eta heldu gazteek 3,2 puntu. Hau da, oso litekeena da 25 urte bitarteko heldu gazte horien solaskideak askotan beraien seme alabak izatea, eta, esandako gizarte araua betez, guraso horiek
|
beren
umeei euskaraz egin eta umeek ere hizkuntza berean erantzutea.
|
|
|
Oso litekeena da 25 urte bitarteko heldu gazte horien solaskideak askotan beraien seme alabak izatea, eta, esandako gizarte araua betez, guraso horiek
|
beren
umeei euskaraz egin eta umeek ere hizkuntza berean erantzutea.
|
|
|
Liburuaren hasieran, Bernardo Atxagak Obabakoak liburuan idatzitako esaldi bat ageri da, besteak beste: «Amak beti izan dira ama, beti begiratu izan dute
|
beren
umeen alde». Aipu horri tiraka, hala dio Labandibarrek:
|
|
|
Binakako zortziko handiaren beroketa saioaren ostean, zortziko txikian umorerako bidea zabal zabal ireki diete jarritako gaiekin, eta baliatu dute aukera. Arotzen hilkutxa,
|
beren
umeen adiskidantzak lotutako aspaldiko etsaiak, Toko Toko erraldoiaren erorketa, lasai afaldu ezin duenaren koplak... Algaraka publikoa.
|
|
|
Batetik,
|
beren
umeak komentuan abandonatu zituzten amen izenak; bestetik, ume haiek bereganatu zituzten bikoteak. Bigarren zerrenda hartan aurkitu nituen neure gurasordeen izenak.
|
|
|
Baina kanta hau ez da gure errepresentazio bakarra, eta ez gaitu denok errepresentatzen ere. Guztiok ez gara ama, eta ama diren pertsona guztiak ez dira emakume; ama guztiek ez dituzte
|
beren
umeak titi esnez elikatzen; badira bi titi ez dituzten emakumeak; badira titiak dituztenak eta emakume ez direnak. Komeni da esatea eta gogorararaztea, badaezpada ere.
|
|
|
Aurkikuntza ugari egin dut neure buruaz soilik baliatuz, inongo erreformazalek asmatu ez dituen aurkikuntzak. Harrokerietan erori gabe esango dizut ez naizela ikasketa gutxien daukatenetakoa, hain zuzen esku babatsuen bitartez lortuak eta ez gurasoen aberastasunari esker, hau da, aitarena, amarena edota tutoreena, zeinek
|
beren
umeak galbidera eramaten baitituzte maiz aberastasunaren, luxuaren, neskame morroidun sei pisutako etxeen eta txirrin elektrikoen bitartez. Hara zer aurkikuntza egin duen nire bost zentimoko buruak:
|
|
|
Amak beti izan dira ama, beti begiratu izan dute
|
beren
umeen alde.
|
|
|
...tu baino lehen, hobeko dute hautsi dezaketena hautsi inork zeharo isilarazi aurretik, eta nora eramango ditu munduaren azkeneko ikuspenak hedatzeak, inora ere ez seguruenik, ez dira inora joango baina baten batek aditu egingo die, eta aditzen dienak ezin izango dio ezikusi egin haien zoramenak gogora ekartzen duenari, bizialdia bidea dela, inor ez dela bakarra eta ezer ez dagoela bere tokian, amek
|
beren
umeak aitaren galtzarrera uzten dituztela, jendeak eta gauzak ugaldu egiten direla eta hiltzen direnean denetarik ere gehiegi dagoela munduaren ordena aldaraziko duen ezer ere gabe.
|
|
|
Bitxi faltsuak zeramatzan emakumea zen; ñirñirka zituen eztarrian eta hatzetan, eta buru deseginetik odola zerion, zurrustaka Jeanneren soinekora, galtzerdietara eta zapatetara. Izuak jota, emakumeek haurrak bota eta ihes egiten zuten; beste batzuek
|
beren
umeei heldu eta hain gogor estutzen zituzten beren kontra, ezen ematen baitzuen berriro sabelean sartu nahi zituztela, aterpe seguru bakarra iritzita. Zaurituek laguntza eskatzen zuten.
|
|
|
"[...] nola biziko zituzten ekaineko egun horiek hainbat lagunek. [...] Nekazariak, aberats jendeak, ofizialak, judu intelektual errefuxiatuak, politikariak; ahaztu ohi ditugun zaharrak, errespetatzen ditugula esan bai baina txakurrak bezala bertan behera uzten ditugun horiek;
|
beren
umeak salbatzearren gogortasun eta egoismorik harrigarriena erakusten duten ama horiek. Batean harro baino harroago eta hurrena berehalaxe lur jota ikusten ditugun horiek; gazteria, zauritua bai baina ez garaitua.
|
|
|
Askotan, taberna gertu duen parkea aukeratzen dute gurasoek, alferrikakotzat jotzen duten denbora astun hori eramangarriagoa egiten laguntzeko. Beraz, begi batez eskuan eusten duten zuritoa eta besteaz albokoaren bikotekidea zaintzen duten bitartean, han dabil
|
beren
umea, nonbait lurrean eserita, auskalo nondik ateratako mugikor bati begira.
|
|
|
Badira auzokoekin erlazionatzea nahiago izaten dutenak, baina baita haiena baino auzo hobeetako lagunak izatera jolastea hobesten dutenak ere. Lasaitasuna atsegin dutenek, edo, beste era batera esanda, sozializatzea traba gisa bizi dutenek, hiri inguruetako parkeetara jo ohi dute, beti ere
|
beren
umea lagunik gabe geratuko ote den beldurraren arrastoa gainetik kendu ezinik.
|
|
|
Harrigarria badirudi ere, gaur egun oraindik bada ama bat kalean haurtxoari bularra ematen ikustea errefusatzen duenik. Sinestezina da oraindik ere emakume batzuek lotsa sentitzea
|
beren
umeei bularra beste norbaiten aurrean eman behar dietenean. Hain ekintza naturala baztertzearen atzean pentsamolde erabat hertsia ezkutatzen da; hain zuzen, edoskitzea sexuarekin nahasten saiatu diren gizaseme gaixoen eraginez, hainbat emakume ez dira ausartzen bularra besteen aurrean ateratzera.
|
|
|
Tituluak hain maiteak dituen gaur egungo ikuspegitik entenditzen ere lanak, guraso batzuek homologatu gabeko ikasketak egitera bidaltzea
|
beren
umeak. Zuen lan baldintzak ere hala moduzkoak ziren.
|
|
2023
|
|
|
Duela ia ehun urte ere, Donostiakoaren antzeko esperimentu bat egin zuten AEBetan Kenneth Clark eta Mammie Clark psikologoek. Amak Contra el Racismo taldeko kideek aitortu dute bestelako erantzun batzuk espero zituztela
|
beren
umeengandik, besteak beste, dibertsitate handia dagoelako ume horien ikasgeletan. Eider Berridi, Debora Machida, Ioane Galarza eta Estefania Quilez dira taldeko kideetako batzuk.
|
|
|
|
beren
umiak nola
|
|
|
Batetik, Azoka Plazako postuetan letxuga landareak banatuko dituzte, eta haurrei azalduko diete nola zaindu behar duten kimu hori letxuga handi bihur dadin. Horrekin belaunaldi berrien eta baserritarren arteko harremana sustatu nahi dute, eta gurasoak animatu dituzte
|
beren
umeak letxugaren egitasmoan parte hartzera animatzera. " Pedagogia lan bat egin nahi dugu nolabait", adierazi du Larrañaga zinegotziak.
|
|
|
Gerora txalotu ere egin izan dira halako desobedientziak, baina, gertatzen ari diren bitartean, txaloak masailetan sentitzen dira. Eta deso  bedientziaren arrazoia negazionismoa deitu dioten hori izan ordez beldurra edo badaezpada zuhur jokatu nahia denean, txertaturiko guraso askok, agian gehienek,
|
beren
umeekin egin duten bezala. Hori ere zigortzekoa ote?
|