|
2009
|
|
|
Hala ere, hizkuntza konpetentziari dagokionez, agerian geratu da" D" eredukoek ziurtasun handiagoa dutela" B" eta" A" eredukoak baino, baita" B" eredukoek" A" eredukoek baino ere. alde batetik, nahiago dute gaztelaniaz idatzitako testuak irakurtzea, errazagoa egiten baitzaie. " B" ereduan ikasi duten ikasle batzuek gaztelaniaren inposaketa aipatzen dute, baita hizkuntza horren indarra
|
beren
eguneroko inguruetan: euskara galtzen ari den sentsazioaz mintzo dira batzuk.
|
|
|
Hain zuzen, aldaketa prozesuak bolada batean intentsitate handiz bizitu izana da aztertutako bikote askok aipatzen duten beste puntu bat, eta gure ustez" zaintza" ren puntuarekin lotuta egon daiteke. Aztertutako bikote askoren aipuetan ikusten da bolada batean
|
beren
egunerokoaren" energia" zati handi bat aldaketa prozesu honi dedikatu diotela. Eta bolada batez gaia" lehentasun" tzat hartze hau ere prozesuaren gakoetako bat bezala ageri zaigu.
|
|
|
Aldaketa prozesuak bolada batean intentsitate handiz bizitu izana da aztertutako bikote askok aipatzen duten beste puntu bat, bolada batean
|
beren
egunerokoaren" energia" zati handi bat aldaketaprozesu honi dedikatu diote.
|
|
2010
|
|
|
%25ak hiru modulu egin ditu. Datu horietan barne hartzen dira Erasmus ikasleak eta graduondokoak; azken horietako askok egin dituzte hiru moduluak. c) Ikasleei 6 kreditura arte onartzen zaizkie beren espediente akademikoetan, hala erabakiz gero. d) Beren borondatez katalana erabiltzeko erabakia hartu duten irakasleen ehunekoaren bilakaera, katalana
|
beren
eguneroko komuniGraduatu gabeko tokiko ikasleek konpromiso handia erakutsi dute UPFko" aukerako" egitasmo eleaniztunarekiko.
|
|
|
etxeko salan eta sukaldean. elebidun gehiago izateak, elebidun kopuruaren hazkundeak alegia, ez du konpentsatzen gaur egun elebidunek atzokoen aldean egiten duten euskararen erabilera apalagoa esparru ez formaletan. nire ustean, alabaina, erabileraren korapiloa askatzeko giltzarrietako bat zera da: gaurko belaunaldi gazteek
|
beren
eguneroko bizitzan (eta batez ere esparru ez formalean: gaur lagunartean, bihar bikotekidearekin eta familian, etzi seme alabekin...) egiten duten hautuan euskarak leku nahikoa eta sendoa izatea, beren ondokoei euskara etxetik beretik transmitituko dien hiztun masa kritikoa gero eta zabalagoa izan dadin. beste hitz batzuekin esanda, beraz, hauxe genuke datozen urteotarako helburu nagusietako bat:
|
|
|
EHUko irakaslea eta Soziolinguistika Klusterreko kidea helbide elektronikoa: inazio.marko@ehu.es euskal herrian gaur egun bada lan alorreko organizazio eta enpresa multzo handi bat, euskara
|
beren
eguneroko lanean, irudian eta sistematikan integratzeko bidea egiten ari dena, horretarako prozesu planifikatuak erabiliz. bide honi ekin zioten aurreneko erakundeak 1990eko hamarkadaren hasieran abiatu ziren, zenbait enpresatako arduradun eta langileen ekimenez, eusko Jaurlaritzaren laguntza instituzionalarekin, aholkularitzen laguntza teknikoarekin eta gizarte mugimendu eta sindikatuen bultzada... filosofikoak, metodologikoak, teknikoak, gizakien eremukoak... bada, bereziki eta lan honen egilearen ustez, erakunde mailan normalkuntza prozesu bati ekiten zaion unean antzematen den hutsune handi bat:
|
|
2011
|
|
|
Ez batak eta ez besteak diote, urrundik ere, eternal stability denik diglosiaren berezko ezaugarria. Baina stable situation eta enduring arrangement iraunkortasun garbikoak dira, erabat eta osorik. entzuten dute, edota euskarazko telebista ikusten, beti edo ia beti. hots, euskaraz bizi dira
|
beren
eguneroko mintzajardun arruntean, erabat edo nagusiki.
|
|
|
posible litzateke orain ere konpartimentazio soziofuntzionalik moldatzea, hein batean eta espazio demoterritorial jakinetan. posible ezezik ezinbesteko ere badugu hori, ene ustez, belaunez belauneko transmisio bidea bizirik daukan hiztun elkarteari (zehazkiago:
|
beren
eguneroko jardunean nagusiki euskaraz bizi diren hiztun talde eta harreman sare trinkoei) bizirik eutsiko badiogu, lehenik eta behin. hori galdutakoan ahuldu egingo dira, nabarmen, euskara indarberritzeko aukerak. BAeN edo hINBe eskalaren 6 graduko ekimenetik 7 edo 8 gradukora (eta horri dagokion astinaldi arras bortitzagora)," jaitsi" dugu, ez" igo", arnasgune (oro har, belaunez belauneko transmisio gune beregain) horiek gabe. esperientziak argi erakusten duenez mila bider errazagoa da errezilen euskarari bizirik eustea, Abartzuzan edo Lezaunen euskararen erabilera biziberritu eta belaunez belaun aktibatzea baino. konpartimentazio horri, une bateko trantsiziozko konpromiso itsua izango ez bada, belaunez belauneko iraupen aukera eman behar zaio:
|
|
|
Posible ezezik ezinbesteko ere badugu hori, ene ustez, belaunez belauneko transmisio bidea bizirik daukan hiztun elkarteari (zehazkiago:
|
beren
eguneroko jardunean nagusiki euskaraz bizi diren hiztuntalde eta harreman sare trinkoei) bizirik eutsiko badiogu. batek zergatik guztia determinatzen duen eta, ezinbestean, gizarte osoa emaitza jakinera eramaten. b) Azalpen hori ez dago hain oinarri sendoan eraikia: ez geroari begirako prognostikoan eta ez aitzinamendu sozioekonomikoak orain arte eragindako bilakaeran dabil oso zuzen. horrela, eta gurera etorriz, ezinbestekotasunaren formulazio horrek ezin du azaldu euskal herriaren azken berrehun urteko modernizazio bide konkretuak, dokumentu oinarriz ezagutzen dugunak, ezinbesteko paradigma lineal eta unifaktorialaren kontrako30 hainbat lekukotza zergatik ageri duen. zergatik galdu da euskara lehenago eta zabalago, ez beranduago eta mugatuago, modernizazioak gutxien erasandako eskualde bailaraherrialdeetan (demagun zaraitzu erronkarietan, Arabako Asparren gehienean eta zuberoan)?
|
|
2013
|
|
|
Arrue Proiektuaren baitan eginiko analisietan zein Gela argazkiaren bitartez eginiko neurketetan kuantifikatu egiten dugu ikasleek
|
beren
eguneroko bizitzan jardun gune jakinetan dituzten hizkuntza erabilerak, eta" zein leku" hartzen duen hizkuntza bakoitzak erabilera aldetik esparru horietan. Beste era batera esanik, ikasleentzat esparru horietako bakoitzean nagusitasun moldaera zein den aztertzen da.
|
|
|
Gela argazkiaren bitartez eginiko neurketetan kuantifikatu egiten dugu ikasleek
|
beren
eguneroko bizitzan jardungune jakinetan dituzten hizkuntzaerabilerak, eta" zein leku" hartzen duen hizkuntza bakoitzak erabilera aldetik esparru horietan.
|
|
|
Hizkuntza gertaeraren azterketan, agerbideari dagokionez, Arrue Proiektuan azterketaren erdigunean hitz egitea jarri izan dugu: nola hitz egiten duten ikasleek eskola giroko
|
beren
eguneroko jardunean. Askoz maila apalagoan eta zeharka baino ez dira aztertu izan beste bi agerbideak, irakurtzea eta idaztea, alegia.
|
|
|
Eta filmak ere gaztelaniaz ikusi ohi dituztela esan dute. Gainera, ikasle talde bat baino gehiagotan esan dute telebistan entzuten dituzten esapideak
|
beren
eguneroko jardunean txertatu ohi dituztela.
|
|
2014
|
|
|
kaletarrok bezain sartuak, hor nonbait. Erdaraz ondo dakite guztiek eta, euskarazko jarduna zentrala bada ere
|
beren
eguneroko bizian, askotan egiten dute erdaraz. Hala segituko dute gero ere arnasguneetako bizilagun gehienek, bizi diren artean.
|
|
2016
|
|
|
Izan ere, hainbat eta hainbat hiztun berri ez dira hiztun komunitatearen kide sentitzen, nahiz eta euskaraz hitz egiten jakin. Egilearen iritziz, ingurune euskaldunik ez dute
|
beren
egunerokoan, eta" gabezia horien iturburua euskaldun horiek izandako hizkuntza sozializazioa da". Bere ustez, euskararen mundua interpretatzeko transmititu diren edukietan ez da hizkuntzarekiko atxikimendurik agertzen.
|
|
|
Euskararen ezagutza ari da gizartean gero eta gehiago hedatzen, batez ere gazteen artean. Baina berriki euskaldundu diren asko ez dute ingurune euskaldunik
|
beren
egunerokoan eta ez dira euskararen hiztun komunitateko kide sentitzen ere. Gabezia horien iturburua euskaldun horiek izandako hizkuntza sozializazioa da, zeinak euskararen mundua ulertzeko eta interpretatzeko transmititu dituen edukietan ez da agertzen hizkuntza horrekiko interes eta atxikimendurik.
|
|
|
ET hiztunak %10, 2 dira bertan, baina E4 hiztunak %2, 2 (LBko ET hiztunen hiru laurdenak baino gehiago E3 hiztun" ahul" ditu hortaz, ez E4 hiztun" sendo"). Bestela esanik, Nafarroa Behereko, Zuberoako eta Lapurdiren barnealdeko hiztun trinko gehienak ez dira batez ere euskaraz bizi
|
beren
eguneroko jardunean, euskaraz eta frantsesez nahas mahas baizik. Inportantea da, nola ez, beste hau ere gogoan izatea:
|
|
|
156 Orain dela hamabi urte edo ULIBARRIrako moldatu genuen neurgailua da gela argazkia. Ikasgela bateko (eta, argazkiak metatuz, eskola eta are herri bateko) eskola umeek
|
beren
eguneroko bizigiroan (etxean, kalean edo auzoan, eskolan, elizan, komunikazioalorrean, kirolean,..) mintzabide gisa euskara ala erdara duten nagusi, eta nagusitasun hori zenbaterainokoa den, neurtzen du gela argazkiak.
|
|
2018
|
|
|
erakundearen hizkuntza irizpideak, normalizaziorako tresnak... Bestetik, langileei zuzenduriko galdetegian, laginketa bidez aukeratutako langileei
|
beren
eguneroko jardunari buruzko galderak egiten zaizkie; hain zuzen ere, euren ahozko nahiz idatzizko hizkuntza erabilera aitortua jasotzen da, eta euskarak erakundean duen egoerari buruzko iritzia ere eman dezatela eskatzen zaie.
|
|
2019
|
|
|
[...] Baina ez dira arnasgune, eta ezin dira izan. duten harreman sare zabal etengabeak instantzia horietatik kanpora daude nagusiki; hizkuntzaren belaunez belauneko jarraipenaren kate luzea (35 urtera artekoa) instantzia horiek baino jardun gune zabal eta basikoagoetan oinarritzen, hezurmamitzen, elikatzen, osatzen eta garatzen da hiztun elkarte osasuntsu orotan. eguneroko bizimoduan erdara nagusi (zenbaitetan jaun eta jabe) den ingurumenetan (normalean kale giroan) euskal gotorleku izatera iristen da instantzia horietariko zenbait: horrelakoa da, bereziki, eaeko (eta, zein bere neurrian, Nafarroako eta Iparraldeko) eskola mundua. garrantzi ohargarria dute instantzia horiek, dudarik apurrena ez dago horretan, euskara indarberritzeko. ezin baztertuzkoak dira, bakoitza bere alorrean eta bere heinean, euskal hiztun talde askori bizirik eusteko eta
|
beren
eguneroko harreman sareak nabarmen indartzeko. arnasgune gehienen eta bestelako ingurumen askoren osagai sendo eta balios dira hortaz, sarri, gotorleku horiek; hala dira, bereziki, eskola esparrua eta beste zenbait ingurumen soziofuntzional. Lagungarri ederrak ditugu hortaz gotorlekuok, banaka zein taldean harturik, ahuldutako hizkuntza indarberritzeko orduan.
|
|
|
Azken buruan, dinamika mota ugari biltzen dira gure hizkuntzaren alde, hala nola euskalgintza herritarra eta euskalgintza instituzionala, berariazko euskalgintza zein bide batezko euskalgintza. horietan diharduten eragile gehienek, euskararen etorkizun osasuntsua bermatzea izaten dute helburu nagusitzat. Salbuespena hppren eredu teknokratikoaren kutsua duten ekimen batzuena litzateke; alegia, euskararen etorkizunaz kezkatu ez, baina euskarak beren interes ekonomikoetarako balio erantsia duela jakinda, hizkuntza hori
|
beren
eguneroko jardunean txertatu duten kasuak. halakoak, bide batezko euskalgintzan hobeto egokitzen dira.
|
|
|
Egitasmo honen helburu nagusia hizkuntza ohiturak aldatzeko ariketa praktiko bat egitea zen, baina denbora luzez eta modu jarraituan. hori eragiteko, erronka bat ezarri zitzaien hernaniarrei, zifretan: baietz urte amaierara arte 1.000 herritar baino gehiago aktibatu
|
beren
eguneroko bizitzako ohituraren bat aldatzera euskararen inguruan.
|
|
|
Erronka bat ezarri zitzaien hernaniarrei, zifretan: baietz urte amaierara arte 1.000 herritar baino gehiago aktibatu
|
beren
eguneroko bizitzako ohituraren bat aldatzera euskararen inguruan.
|
|
|
Lehen aldia zen horrelako egitasmo bat herriko gune zabal batean planteatzen genuena –aurretik, Helburua bat bera denentzat:
|
beren
eguneroko hizkuntza ohitura bat, gutxienez, aldatzea. Erronka gisara definitu zen norbanakoak hartzen zuen aldaketarako konpromisoa.
|
|
|
Batetik, euskaraz jakin eta hitz egiteko gaitasuna zeukatenak; bestetik, euskaraz ulertu bai, baina hitz egiteko zailtasunak zituzten herritarrak. helburua bat bera denentzat:
|
beren
eguneroko hizkuntza ohitura bat, gutxienez, aldatzea. Erronka gisara definitu zen norbanakoak hartzen zuen aldaketarako konpromisoa.
|
|
2021
|
|
|
Zer iritzi dute euskalgintzari buruz edo hizkuntza politikari buruz? Non dago euskara
|
beren
eguneroko praktiketan. Non da euskara haientzako erreferente diren esparruetan?
|
|
|
Zer iritzi dute euskalgintzari buruz edo hizkuntza politikari buruz? Non dago euskara
|
beren
eguneroko praktiketan. Non da euskara haientzako erreferente diren esparruetan?
|
|
|
Errusieraz irakasten duten bigarren hezkuntzako ikastetxeen kopurua ia ez da aldatu azken bi hamarkadetan: ikasleen% 20,3 zegoen errusierazko eskoletan 2006/ 2007ko ikasturtean, eta %19, 2, 2020/ 2021ekoan8 Aipagarria da eskola horietako ikasleen eta, orokorrean, errusiera
|
beren
egunerokoan erabiltzen dutenen zati handi bat hizkuntza gutxituen hiztunak direla (Ciscel, 2008).
|
|
|
Gagauzera eta ukrainera, moldavierarekin edo errumanierarekin batera, Gagauz Autonomiako hizkuntza koofizialak dira; Transnistriak moldaviera, errusiera eta ukrainera hartzen ditu hizkuntza ofizialtzat. Hala eta guztiz ere, Moldaviako gutxiengo etniko gehienek errusiera erabiltzen dute
|
beren
egunerokoan; gainera, eskoletan ia ez dute aukerarik beren hizkuntzetan ikasteko11; ama hizkuntzak ikasgai moduan bakarrik daude ikasketaplanetan.
|
|
2022
|
|
|
Lanttoren esanetan (2018), hiztunen paradigma berria hizkuntza gutxitua biziberritzeko testuinguruetatik garatu da nagusiki, eta, beraz, hiztun berriak hizkuntza gutxituetako hiztun ‘berreskuratutzat’ hartzen dira maiz. Hiztun berriak, ordea, hizkuntza berriaren hiztunak izateaz gain, lehen hizkuntza erabiltzen jarraitzen dute hizkuntza berriarekin batera, eta, kasu gehienetan, bi hizkuntza edo gehiago
|
beren
eguneroko bizitzan dauden ingurune soziolinguistikoetan bizi dira.
|