|
2000
|
|
|
Bi aurkezpen saio horien arteko urtebete horretan Nafarroako euskal letretan aipuak izan ditu Castillo Suarez altsasuar gazteak. Egile berrientzako Iruñeko udalaren saria lehendabizi, eta Ernestina de Chamburci deritzana irabazi ondoren, Mugarri estaliak liburuan argitara eman ditu
|
bere
olerkiak. Enfasia egiteko moduko gertaera dela dirudi:
|
|
2001
|
|
|
" Gure irakurleak ohartu bide dira Gabriel Aresti bizkaitar olerkari zorrotzari. Numero huntan agertzen da âBizkaitarraâ deitu
|
bere
olerki luze bat. Aspaldiko usain bat dario bere izkuntzari, eta beti gogoeta sakonak eta iduripen biziak azaltzen dizkigu bere esanetan.
|
|
|
Eta zeruko gertakariei eta Hadesari buruz, baita jainkoen eta heroien jaiotzari buruz ere? Ez al ditu Homerok
|
bere
olerkiak gai hauei guztiei buruz konposatu, lon.
|
|
|
Eta zeruko gertakariei eta Hadesari buruz, baita jainkoen eta heroien jaiotzari buruz ere? Ez al ditu Homerok
|
bere
olerkiak gai hauei guztiei buruz konposatu, lon.
|
|
2002
|
|
|
Seminarioan elkarrekin lan egiten genuen. Liturgia mailan,
|
bere
olerki produkzioan bide lagun izan nintzen. Bere olerkiei musika jartzen nien.
|
|
|
Ta guk ontzat artuki" Euzkaltzaleak"" eri agertzen dautsagu. ¡ Ze gauza ederra Zarauztar baten gorasarrean
|
bere
olerki garaya bere erritar(?) batek oguztia!
|
|
2003
|
|
|
Eta bertsolaritza hain ondo aztertu, ezagutu eta zabaldu dauan Lekuonak hortxe sartuko ditu,
|
bere
olerkian, Xenpelar handiaren bertso famatuak:
|
|
|
Xenpelarren hariari jarraituz moldatuko dau Lekuonak
|
bere
olerkia: entzun ditu Isidrok (Berrio Otxoaren aitak) kiputxaren bertsoak eta, negar garratzari eutsi ezinik, han doa etxera, Andra Monikaren ondora.
|
|
|
Ainhizek, artean erantzi gabe zuela, zorrotik atera zuen
|
bere
olerkia, hainbeste hileren ostean berriz irakurtzeko. Ezin zuen oroitu noiz idatzi zuen, orriaren goialdean zioen bezala, data barik zegoen eta.
|
|
|
Gujarat sutan zegoen bnitartean, Indiako Lehen Ministroa MTVn ari zen
|
bere
olerki berrien promozioa egiten. Aurtengo urtarrilean, sarraskia agindu zuen gobernuak berriro ere boterean eroso jarraitzeko moduko boto gehiengoa lortu zuen.
|
|
2004
|
|
|
Horrela aurkezten du Xabier Galarretak Ameriketako Estatu Batuek XIX. mendean izan zuten olerkaririk esanguratsuena, Hiria argitaletxearen Parnaso sailean Walt Whitman en Belar hostoak olerki bildumari egin dion edizioa plazaratzeko orduan. Bere lirikotasunak eta erritmo askean idatzitako poemek eman zioten ospea 1819an sortu eta 1891n zendu zen Walt Whitman i,
|
bere
olerkietan Ameriketako izpiritua eta bere garaiko joera guztiak jasotzen ahalegindu zen poetari.
|
|
|
1904 urtean sortua zen Aita Emiliano, eta beraz bere jaiotzaren mendeurrena ospatzen da aurten. Hori dela-eta Karmelek eskaintzen ditu egingo zaizkion omenaldien berri; haren bizitza eta jarduera karmeldar bezala; Aita Emiliano eta Eskoriatzaren harremana; gizon honek euskal idazle gisa, hala nola itzulpengintzan eta atsotitzak zein esapideak jasotzen egin zuen lana;
|
bere
olerkiak eta bertsoak; musikarekin izan zuen lotura; Markinan Emilianoren musika akademia, eta Aita Emiliano eta Ansolatarren harremanak, besteak beste. Amaiera gisa, berriz, 1960an inprimatzeko prest zuen Eresi ikasbidea argitaratu dute.
|
|
2005
|
|
|
Lirikoena ere badugu. Protagonista olerkariaren lantegiko kontularia da, eta
|
bere
olerki guztiak kontularitza eramango balu bezala, zenbatzen ditu.
|
|
|
Ordurako idatziak zituen
|
bere
olerkietarik hainbat Jon Mirandek, besteak beste, Oianone:
|
|
2007
|
|
|
Gerokoak dira, berriz, Susa argitaletxearekin plazaratutako Bileterik gabe (1985), eta Malezia sorta (1991) poema liburuak. Eta
|
bere
olerkien berririk izan gabe hamasei urte joan badira ere, berak ez omen dio inoiz idazteari utzi. Horren lekuko dira Joseba Jaka V. Literatura Beka saria jaso zuen Zeruak eta ifrentzuak, liburua, Elkar argitaletxeak orain kaleratu duena, baita laster argia ikusiko duen Zeru akastuak ere.
|
|
2008
|
|
|
Azkuek bere hitzaurrean gai ausartak, bertso txarrak(?) entzun dituela eta haien lekuan
|
bere
olerkiak ipini dituela, dio. Hau ez da inolaz ere etnografia zientifikoa, hau litzateke agian folklore egitea, herriaren hoberena edo hobetua ematea.
|
|
|
Frantziako lehen Pizkundeko olerkari ospetsuenak gortean baitzebiltzan, C. Marot en inguruan bilduak, 27 haien artean Mellin de Saint Gelais (1487 edo) aipa daiteke eredu gisa. Apaiza eta erregegaiaren kapilau izanik, kantatu zuen honek
|
bere
olerkietan berriki M. Jeanneret ek (2003) Pizkundearen> garaiko> erotismo> alegera> deitu izan duena, errateko manera hau frango poliki Echepareren amodiozko koplez mintzatuz ere erabil baitaiteke. Hona zer zioen duela aspaldi Sainte Beuvek haren olerkiez:
|
|
|
Alabaina ikus dezakegu garai berean (eta ondotik ere) XVI. mendeko frantses olerki anitz kantatzeko egiten zirela, ba tzuetan aurreko aireak baliaturik, eta askotan aire berriak sortuz ere, herri aireak eta aire landuak uztarturik (Graham 1964). 38 Marot en kasua bide da alderdi horretarik adierazgarriena. Hark ere, denbora hartako gainerateko olerkariek bezala, maiz kantuarekin uztartu zituen
|
bere
olerkiak (Françon
|
|
|
ihesi atera behar izan zuela dama noble batekiko amodio kontuak zirela eta. Lirika proventzala eta euskal ahozko tradizioa uztartu zituen
|
bere
olerkietan, haietako ez gutxi oso ironiatsuak. Kontserbatu ziren gehienak XVI. mendeko bilduma batean jaso ziren, Ambotoco lilia izenburupean.
|
|
2009
|
|
|
etabigarrena. Kontrapasa?, haulaulerrotan emana. Andr. Emili andregora? bezala.Ezdadudarik aroberribatsortu nahiduelaOihenartekeuskalletre tan.Bereikuspegiaemandu1665eanLapurdikoerretor batiidatzitakogutu nean eta erabili
|
bere
olerkietan. Mester de clerecía delakoaren ondotik Oihenart, laikojakintsunaknahiduberritu euskalolerkigintza.Gaizen horretarakoikusiz irakurri etaaipatzen dituenak Petrarca etaAriosto italia rrak, Cervantes, JuandeMena, MontemayoretaLope deVegaespainiarrak ahantzigabelatinezko idazleak.Bainan, dirudianez, ezdusegidarikizan.
|
|
|
Aldaketa horiek, batik bat
|
bere
olerkiekin horren arduratsuaizan zen
|
|
|
JML,
|
bere
olerki ibilkeraz aritzerakoan,, hegaldi espiralaz, mintzatu zaigu (Txillidarekin bateginez119), kezkatzenzaizkion gai, arduratiak?, behin etaberriz aztertu nahiizangobalitubezala, geroetagorago:, espiraleangora eginez?, geroetaazpiragoere:
|
|
2010
|
|
|
Garai bateko neskatila ilehori aparta etorriko zitzaion gogora. Gelakideen aurrean, Somozak zakil inguruan ilerik ez zuela zabaldu zuen hura;
|
bere
olerki bat nesken aldalekuetan ozen irakurri eta ehiza abian jarri zuena; inoiz urtebetetze festa batera gonbidatu ez zuen berbera. Ondoren, nire sasi ahoari beha ikusi nuen, lupadun betaurrekoekin, goitik eta behetik, aurretik eta atzetik.
|
|
|
Literatur arrazoiei lotuago dago Edorta Jimenezek erabili izan duen ezizena, Omar Nabarro. Idazle honek
|
bere
olerki lanak izenpetu ditu modu horretara. Lehenengo liburua bindikapena izan zuen, Susaren bidez aterea.
|
|
|
Ez dakit bada, beste hoberik faltan, esan ere, nork esango zion ezetz etxe oneko gazte galai bati? Ez nau hipotesiak larregi konbentzitzen,
|
bere
olerkien leitmotiva bada ere. Ez dakit zergatik, baina askok ikusi nahi izan duten haragizko musa niri ez zait hain haragizkoa iruditzen.
|
|
|
Bitartean daukagun guztia gazte sentibera bat da," Lotsati" izengoiti guztiz adierazkorraren azpian ezkutatzen zen gaztea, bere nortasunaren zantzuren bat eman liezagukeena, eta, beraz, nahiko sentiberatasun izan zuen olerkiok idazteko, bere nahikari nagusiei ekiteko; hau da, euskara eta literatura lantzeko. Arestian aipatu dugun bezala, amodiora iritsi nahi eta ezina agertzen da etengabe
|
bere
olerki nagusietan. Maitasun olerki horiek nortasun nabarmenez idatzi zituen eta ez da zaila beroietan gazte izatearen freskotasuna eta tolesgabetasuna antzematea.
|
|
|
Gerora,
|
bere
olerkietan islatuta utzi zuen bezala, Gurutz gaztea bera ere abertzaletasunari eta euskaltzaletasunari sutsu lotu zitzaion. Ideia abertzale horietan Gurutz gazteak, garaiko beste euskal abertzale askok bezala, Irlandako independentzia izan zuen erreferente nagusia, Eamon De Valera buruzagi irlandarraren miresle sutsu bihurtzeraino.
|
|
|
Azken horrek, maitasunarekiko ezintasunak alegia, betetzen du Lotsatiren obraren alde garrantzitsu bat, garrantzitsuena esango genuke. Amodioarekiko ezintasun hori
|
bere
olerkietan gero eta nabarmenago agertu ahala, bagenuen, ondo ezagutzen ez diren arrazoiak tarteko, Gurutz gazte erori bat, gero eta abailduago, depresioak jota nonbait.
|
|
|
Olerkari ezezagunegi honen jardunaren erakusgarri gisa,
|
bere
olerki baten zenbait zati aurkeztuko ditut hemen. Zatiak" Bizitza eta maitasuna" izenburuaz 1935eko azaroaren 2an argitaratu zen olerkiari dagozkio.
|
|
|
Bestalde, lan honetan zehar aurreratuz joan garen gisa, Lotsatiren olerkiera ez da garaiko olerkigintzatik erabat urruntzen, olerkigintza horren mugen barruan bere garapen pertsonal apala aitortu ahal badiogu ere. Horrelaxe agertzen da islatuta
|
bere
olerkietan. Hortaz, argi eta garbi esan dezakegu ideologiaz, pentsamoldez, hizkuntza ereduaz eta ildo literarioaz Lotsati garaiko semea zela.
|
|
|
Gatozen, lehen lehenik, Lotsatik
|
bere
olerkietan jorratu zituen gai nagusiak aipatzera. Nagusi nagusi bi izanda ere, badira multzo bakoitzeko olerkien artean eman beharreko zehaztapenak, azpigai desberdinak dakartzate eta.
|
|
|
Olabarriak egitaraua eman zigun, postrea jaten ari ginela. Lehenik Katxalyn arituko zen, ipuin batekin, ondoren Olabarria bera," Euskal literatura globalizazioaren aroan" izeneko hitzaldiarekin, hurrena Galarreta, bere bidai liburuen zatiak irakurriz, ondoren Kerman Miner,
|
bere
olerkiekin, gero Tudelak jarraituko zuen," Emigrazioaren irudiak XX. mendeko euskal testuetan" aipatuz, eta Agurtzanek eta neronek emango genion amaiera saioari, ipuin banarekin. Dena gaztelaniaz, jakina.
|
|
2011
|
|
|
Emakume jator, prestu, kementsu, ausart, hurbil eta zinez interesgarria iruditu zitzaidan hasiera hasieratik. Tupustean, bere narrazioak,
|
bere
olerkiak, Urruñaren historiari buruzko pasarteak, topatu nituen Iparraldeko aldizkari eta liburuetan.
|
|
2012
|
|
|
Urte askotako isilaldiaz gogoeta eginez, arrazoietako bat argitaratzeko biderik eza izan bazen, 1962az gero, Olertin eta Karmelen izan zuen abegi eta lagunarte atsegina. Horietan izan du ondorengo urte guztietan
|
bere
olerki txoko gozoa.
|
|
|
Azken aldiko olerki asko hamalaudunak edo sonetoak dira. Dirudienez, azken ur teetan sonetoetan aurkitu zuen
|
bere
olerkientzat molde egokia.
|
|
|
Jean Baptiste Elizanburu soldadu izan zen Solferinoko guduan (1859). Batailako zenbait pasadizo
|
bere
olerki batzuen inspirazio iturri bilakatu zen, leherketa batean zaurituta itsuturik itzuli zen euskaldunaren kasua, esate baterako.
|
|
2013
|
|
|
Olerkari hau ere ludiarenedertasunak txundituta zeukan, hementxe egin gogo luke bere jauregi jatorraeta betikorra, urdin eta lehorraren bitartean. Arresek ere nahikari berberaageri du
|
bere
olerkietan, eta gogo luken bezin argi adirazten ez badigu ere, irakurle ikasiak laster atzeman dezake haren gogo barneko kardaba. Ez dutesango panteista danik, bai ordea munduaren, izadiaren ederrak menperatuolerkaria:
|
|
|
Edozelan ere, Uriartek, arazo ekonomikoak medio, ezin izan zuen
|
bere
olerki bilduma argitaratu. Horren guztiaren berri, Uriartek berak Bonaparte printzeari bidalitakoeskutitzetan ikus dezakegu:
|
|
|
Herria, hizkuntza, kristautasuna, familia? horiek
|
bere
olerkien mezuaren oinarriak.
|
|
|
Erkiaga Lauaxetarekin lotuko dugu gehien: haren moduko gaiak darabiltza, eta sinboloetara jotzen du
|
bere
olerkietan. Baina haren aldean, deskripzioetarako joera handiagoa dauka eta herrikoiagoa da hainbat ezaugarritan:
|
|
|
–Orain Muniategi onen olerki guztiak liburu baten batuta daukaguz? KARMEL aldizkari onen zuzendariak omenaldi au egin gura izan deutso aldizkari au
|
bere
olerkiz askotan jantzi izan dauan idazleari. Ez zituen hogei urtetik gora alperrik egin Vienan ango lan oiturak ikasten eta gero Europako ainbat Agiritegi arakatzen.
|
|
2014
|
|
|
Unai Bordak Zarauzko frontoiei ateratako argazkiekin atzerabegirada bat egin nahi izan dute; herriko bertsolariek, poetek eta idazleek hitzak jarri dizkiete frontoi horiei. " Frontoi bakoitzak
|
bere
olerki, bertso edo testutxoa du, eta frontoietan izandako bizipenak edo istoriak jasotzen dituzte". Idazleei askatasun osoa eman die Pilota Sailak, eta bakoitzari frontoiak sorrarazten diona azaldu du hitzez.
|
|
|
Beste norbaiten gain uzten dut
|
bere
olerkien ikerketa, bai eta fraile eta abade bezala egin duen lana, nahiz frailearen artikulu gehienak OTOIZLARI n agertu diren, euskarazkoei doakienaz, erdarazkoentzat beste aldizkari bat sortua baitzuen, CORDE MAGNO. Euskal liturgian mugatu gara, Beloke eta Iratzeder izan baitira liturgia horren zimenduak.
|
|
|
Norbaiti galdetzen badiozue zer ekarri dion Iratzederrek Euskal Herriari, aipatuko dizkizue
|
bere
olerki liburuak: Pindar eta Lanho, Zeru menditik, Argiz
|
|
2015
|
|
|
Ramsay andreak bazekien ez zuela bera gogoko; baina, hein batean, horregatik errespetatzen zuen hura, eta zopa hartzen ikusten zuen bitartean, hain handi eta lasai ilunabarraren argitan, monumentala, hausnarkorra?, zer ari ote zen sentitzen galdetu zuen Ramsay andreak berekiko, eta zergatik ote zegoen beti alegera eta duin; eta pentsatu zuen baita ere zenbateko zaletasuna zeukan Andrewgana, bere gelara deitu eta «gauzak erakusten» zizkion, Andrewren esanetan. Eta egun osoa belardian etzanda egoten zen, segur aski
|
bere
olerkiekin gogoetan, txoriei zelatan dagoen katua bezala, eta hitza aurkitzean txalo egiten zuen atzaparrekin, eta «Augustus koitadua! Benetako poeta da», esaten zuen senarrak, goraipamen handi baten moduan.
|
|
|
–Ez ote daukat arbaso bat musen esklabo, maitasun ezinezkoaren zerbitzari fin, gauak edertasunaren bilaketan ematen zituena eta egunak munduaren zama eraman ezinik? Ez ote daukat osaba poeta bat,
|
bere
olerki kaxkarrak baino obra perfektuago bat utzi zuena bere gorpu gaztea lamiei eskainiz betegintzarrezko performance batean. Ez ote daukat...?
|
|
|
Lotsa naiz neure amonaz mintzatzeko, eta lizentzia hartuko dut Lizardiz hitz egiteko. Lizardiz eta bere amonaz, Lizardiz eta
|
bere
olerki gailenetako batez: –Asaba zârren baratza?.
|
|
|
Nahi ez zuen arren, ondo gogoratzen zituen poema haiek, batzuk goitik behera errezitatzeko moduan. Zabaldu zuen, bada, liburua, ausaz, eta
|
bere
olerki negargarrienetako batekin egin zuen topo:
|
|
|
Euskarari atxikiak diren guzien atsegingarri. Ibilbidea biziki toki pollitean da, itsas hegia han berean, eta
|
bere
olerkietan Iratzeder zenak aldi bat baino gehiago laudatu ditu preseski bazter horiek, bera hortik arras hurbil sortua eta...
|
|
2016
|
|
|
Hamalau urte zituela hasi zen Saletxe Brinkolako berri emanez Argian. Ordurako, Zumarragan izan zen haurren lehiaketa batean
|
bere
olerki bat saritu zuten.
|
|
|
Arestik bere bulegotik ikusten zuena idatzi zuen poesia horretan. Gaur egungoarekin zerikusirik ez duen Bilbo, hain zuzen ere, eta orduko langileen bizimodu latza eraman zuen
|
bere
olerkietara. Aresti beti azaldu zen gizonaren (gizakia edo pertsona moduan ulertuta) alde eta injustiziaren kontra.
|
|
|
Hainbat gaizto guretako segurki ere! Edozein modutan ere, gerok argitaratu liburua osatzeko zenbait berri emanen dugu, izan ere, jakin baitakigu, Iruñeko euskaltzale aunitzendako sekulako aurkikuntza izan zela Alexander Tapia Perurenaren berri edukitzea, baita zein tamainako olerkari handia izan zen
|
bere
olerkietan beretan dastatu ahal izatea ere.
|
|
|
Gerra aitzineko urteetan Iruñeko jeltzaleek kudeatzen zuten Amayur astekarian atera zituen Tapiak
|
bere
olerki lanik gehien: " Anaitasuna"," Orain da ordua"," Usotxu urdin"," Noiz ote", edota" Kanpion irakasleari aren sortegunean" eskainitako" Aunitz urtez".
|
|
|
Bestelako argitalpenetan ere esku sartu zuen, berbarako zenbait urte berantago ber hiriko abertzale talde batek, Matxari eibartarra buru zutela, sortu Sabindarra aldizkarian, Irrintzi zeritzanean, edota Euzko Gaztedi izenekoan. Albizuren ildo poetikoa ezagutzea ez da guztiz zaila, hein batean bederen, izan ere
|
bere
olerkiez osotu bilduma badugu, 1984.ean eta Bilboko Igarri irarkolan atera zen Olerkiak izenburu laburra daramana alegia. Santi Onaindiak apailatu horretan bere hiru liburu batzen dira, bada ikus ditzagun banan banan.
|
|
|
Ostera, idazle moduan aurkeztu zuen lehenbiziko lana 1869ko" Kantuak Larrungo mendiari" dugu. 1871.ean berriz ere Saran eginiko festetan aurkeztu zuen
|
bere
olerki bat," Soldado ondoa"; hurrengo urtean, ordea, epaimahaikoek ez zuten irabazlerik iragarri, eta Martin Gilbeau medikuak parte hartu zuten olerkariek haien idazkiak egunkarietara igortzeko eskakizunari men eginez, Ibarrartek bere" Gerlako presunier bat" Le Courrier de Bayonne eta Lmpartial de Bayonne egunerokoetan agerrarazi zuen:
|
|
|
Aitzolek ez zeritzon makurrago, eta bere usain herrikoia nabarmendu zigun oroz gain: " Erri erraietatik dagerkigun olerkaria degu, jende xeeak darabilzkin gaiak
|
bere
olerki gunatzat aukera, erri erara asma eta erritarrei dagozkioten bezela tajutzen dizkiguna". Gazi gozoak zein Uztaro liburu ederren egilea zen Errezilgo Tomas Agirre olerkari garaikideak ere ez zion muzin egin Jaka Kortajarenaren olerkiak, beste euskal olerkarienekin ere, sakonki iruzkintzeari; Aitzolekin batera, herrikoitasunean ezarri zuen Jakaren indarrik gehien:
|
|
|
Idazle bezala gutxi izan zen laga ziguna, are gutxiago iritsitakoa, bada apalaren apal eta umilaren umil, ez zuen nahi bere izenez izenpeturik deus ere agertzea. Alabaina
|
bere
olerkiren bat gureganatu zuen Olerti aldizkarian Karmel ezizenez izan arren:
|
|
|
Ezpal berekoa, eta
|
bere
olerkirik politenen artean, Martin Koxerena genuke:
|
|
|
Hegoaldeko euskaldunek oraino sobera goratua ez bide duten Abbadia hark bultzatu zenbait literatur sariketetan epaile moduan jardun zutenen artean Lissardy izenekorik bazen, 1853koan bederen, Dassance, Harriet, Goyhetche, Ducos eta Larembourerekin batera. Datuak ez luke garrantzia handiagorik ezpada zenbait urte beranduxeago Probintziyako beste euskal idazle handiak
|
bere
olerkiak sinatzeko aukeratu gaitzizena izen bera ez balitz, Lizardi alegia. Aunitzetan grafia kontuei behar ez den garrantzia ematen tematzen gara, goiti zein beheiti, zinez garrantzikoa dena ahantziz, hau da, grafiak gora behera, Lizardi eta Lissardy garela, ez ordea, fresneda zein frenaie.
|
|
|
" Iratzederrek bere Belokeko egoitza jabaletik Jainkoaren sua zeukan bere bihotzean eta haren idazki guzietan otoitza errepika sendo bat bezala agertzen da. Batez ere
|
bere
olerkietan... Liburuan eztitasun berezi bat dagerkigu Donibane Lohizune, Ziburu eta Azkaingo jendeentzat, hain hurbileko sentimenduen goxotasunaren adierazpena"
|
|
2017
|
|
|
Aretxabaletakoa da (Gipuzkoa) sortzez Zigor (1948), haatik 1970ko urteak geroztik Lapurdin bizi da, Miarritzen. Ezaguna da
|
bere
olerkientzat, argazkientzat ere (mundua kurritua du erreportari bezala) bai eta zizelkatzen dituen obra erraldoi batzurentzat.
|
|
2018
|
|
|
Gizaldiaren erdia atzoko eguzkiaren irteeran jaio zitzaionean, edo hil, hutsetik berrogei eta hamarrera jotzen badugu, liburuxka bat Lapurdiko argitaraldi batean, Axularren lurraldeetan, azal orlegia, Ikortaren marrazkiak, hitzaurrean" hemen nauzue berriro" hitz hutsekin gauza asko esaten hasi zen berriro Neme
|
bere
olerki miragarrietan. Bere etxean sartuta, Uztaritzen edo Angiozaharren ez dakit, ordulariak urteak markatzen zituelarik egon da Neme hogei urte munduaren berririk jakin gabe eta mundua bera gabe.
|
|
|
Eta" hemen jaio da behin betiko hondar hauen arnasa" egur zabal batean idatzita. Uhartetik etxerantz abiatu ginenean,
|
bere
olerkietan murgildu zen, eta nitaz ahaztu. Orduko liburu hartan, azalean marrazki beltz bat:
|
|
|
Gaur arte. Eta gaur,
|
bere
olerki batean:
|
|
|
ipuina, olerkia, antzerkia? Jon saiatu da
|
bere
olerkia edo, hori, egiten, Izarorentzat, jakina!
|
|
|
“Gure munduan hedatua da”.Egilea: ...nbro artean hezetutakoparaje ederrak, Baztango malda okerrak, ta Xiberoko eperrak, olerkietan islatu zuenhitzaren maizterrak.Oriaren ertzean, berak begia jartzean, ibai arrea ikusten zuenitxura latzean, bide ilun ta beltzean, poemetan aipatzean, ezinegona idazten zuennatura hiltzean.Eliz dorre nagusiaedonondik ikusia, Etxebesteren ankerkeriazurrez eraikia, han indiarren bizia, odolez zen eraitsia,
|
bere
olerki entzutetsuanadierazia.Mikel Laboa laguna, ta musikari kuttuna, Artzeren hitzez makina doinusarritan entzuna, herriz herriko jarduna, gogoz iritsi zaiguna, orain diskotan gelditzen zaigueuren oihartzuna.Hiztunen erabilera, iris dadin gorenera, zeren bestela amilduko dagogotik lurpera, ez dezan izan galera, berak zioen bezela, dakienak hitz eginez soilikdoala aurrera.Doinua: “Aizak hi, mutil mainontzi! ”.Egilea:
|
|
|
Iruñeko Nabarreria auzoan 1540an jaioa, haurra zela umezurtz geratu eta Erribera aldera bidali zuten Valtierrako osabarengana; aitaren lanbidea ikasi aldera, Tutera, Zaragoza, Sevilla eta Flandrian ibili zen botikari ikasketak osatzen, harik eta Iruñean kokaturik, botika ireki ahal izateko prestamua 1564an eskatu zuen arte. Zorra ezin kitatuz zebilela, Tafallako espetxean sartu zuten 1567ko otsailetik irailera bitartean, Iruñekoan izurritea baitzen, eta hantxe zegoela
|
bere
olerki famatua izkiriatu zuen:
|
|
|
Ez da hain gauza harritzekoa, gauza bera egin baitzuen Angel Urrutiak Sonetistas pamploneses izeneko liburuan: bera Lekunberrin jaioa izanik, bere burua sartu zuen Iruñeko olerkarien zerrendan(" Lekunberri Pamplona, 1933" idatzi zuen
|
bere
olerkien aurrean).
|
|
|
Euskal poetak oholtzara igo ziren, eta Amaia Lasa Alegriak Nafarroako olerkari euskaldunen txandari hasiera eman zion
|
bere
olerkia errezitatuz. Halako batean, olerkiaren erdian, Amaiak isilune txiki bat egin zuen esandakoari garrantzia eman nahian, eta isilaldiaren ondoren poemaren bukaera errezitatzen hasi zelarik, saioa gidatzen zuen olerkari erdalduna altxatu zen garrasika eta erdaraz isil zedin eskatu zion zakarki, olerki bat irakurrita aski eta sobera zuela esanez.
|
|
|
Santiago Arellano Iturria, Iruñean jaioa 1902an. Filipinetan bizi izan zen kazetari lanetan eta bertan argitaratu zuen
|
bere
olerki bilduma: Brasa y ceniza (Manila, 1932).
|
|
2019
|
|
|
Orixek" Euskaldunak" olerki liburu epikoa idatzi zuenean, Olentzero pertsonaia eta bere inguruko kontuak ederki jorratu zituen. Olentzero hitzaren jatorriari buruz dauden irizpideak ezagutzen zituelarik horrela azaldu zuen
|
bere
olerkietako batean: Begigorri badator aiton Olentzero/ urteak egun ainbat begi ta bat geigo/ Gurdia alako sabel, aurpegi dena ago/ nondik nora sortu zan, jakin gabe nago.
|
|
|
Hitz bakoitzak bere toki zehatza zuen, musikalitate berezia esaldiaren barruan. Soubeleten estiloa arras musikala da,
|
bere
olerkiak ozenki irakurtzekoak dira, begietatik baino gehiago belarrietatik sartzen direnak, eta hori dela eta, kanturako guztiz aproposak. Lorea Ugarte gaztearen ahots eztiak joko handia ematen zuen kontzertuan, eta ez naiz oso igarle izan behar, etorkizun musikal handiko ahotsa dela erraiteko.
|
|
|
Elkarrekin ez bazen ez genuen ezer egiten: haren aurrean jotzen nuen nire musika; hark
|
bere
olerkiak irakurtzen zizkidan. Sentibera eta erromantikoa zen.
|
|
|
Baina alde egin zidan. Munichera joan zen
|
bere
olerkiak lagun berrien aurrean irakurtzera. Hark idazten zidan behin eta berriro haiekin elkartzera joateko.
|
|
|
Brassensek abestia egiterako, Paul Valéry herrikidea hilda zegoen eta
|
bere
olerki ospetsuenean agertu itsas hilerrian lurperatuta. Kantuan hala aipatzen du, poeta handiarena baino hilerri itsastarragoa berarentzat eskatuz.
|
|
|
Ez genekien zer itxaron. Azkenean, banderen aldeko poema bat, senyera lotsa gabe leiho eta balkoietara ateratzeko dei poetikoa, berak aurretik irakurritako
|
bere
olerkien gaiez aski bestelakoa, baina niri batere arrotza egin ez zaidan estilokoa. Pentsatu nuen procès aren kontu honek literatura katalana zenbat alda dezakeen (txarrera).
|
|
|
Haren hitzetan oinarrituz, ondorio batzuk ekarri nahiko genituzke: letrei dagokienez, Joxe Anton Artzek disko honetan daukan intzidentzia nabarmena da; diskoa osatzen duten hemeretzi kantuetatik zortzitan
|
bere
olerkiak musikatzen baitira. Generoari dagokionez, aldiz, garaiko olerkarien kantuez gain, kantu herrikoiak dira gailentzen direnak.
|
|
|
Izan ere, higuingarri eta nazkagarri gertatzen jako hainbeste aditz formaren korapiloa, baso ilun eta hertsia iruditzen jako. Begira zelan adierazten deuskun ikara hori, Irun Saria irabazi eban" Higidura berdez" deritxon
|
bere
olerki liburuan:
|
|
2020
|
|
|
Habanan nengoela ezagutu nuen bertan bizi zen Xoxe Neira Vilas idazle galegoa eta komunista. Haren etxean egon nintzen wolframi buruz hizketan (Faustoren itzala n agertzen zen gaiaz) eta istorio asko kontatu zizkidan mugalariek Galiziatik Portugalerako ibai eta mendiak zeharkatuz frankismoaren zelatak gainditzeko zer nolako komeriak burutzen zituzten nazien aurkako borroka sustengatzeko azalduz, baita Kubako marinelen bidez Bilbotik Gabriel Arestik nola igorri ohi zizkion
|
bere
olerkiak kontatuz. Idazle handia izan da Xoxe eta Kuban, lanerako, gazteleraz idatzi arren, bere lan literario guztiak galegoz idatzi ohi zituen Habanan.
|
|
|
Irakurle batzuen aburuz, erabiltzen zituen gaiak tristeak ziren, eta idazlearen bizitzaren isla izanik, ez da harritzekoa ere. Gai mamitsuak erabiltzen zituen
|
bere
olerkietan, erroetara jotzen zuen, eta muinetik mintzo zitzaion munduari. Gaztetako lehen liburuak (Isiletik eta Okaranak 1986) Lur eta Susa argitaletxeekin atera zituen, hurrenez hurren, eta gero urte mordoxka argitaratu gabe egon ostean, bera autore editore aritu zen lan guztietan.
|
|
|
Maribel Sanchezek" Leteren poetika" (1993) artikuluan azpimarratu zuen Leteren poesian haurtzaroak daukan garrantzia: " Lete oinazearen poeta da, behin eta berriro ekartzen baitu gai hori
|
bere
olerkietara. Eta oinazea ager  tzen den bakoitzean, maiz, haurtzaroa agertzen da ere, bere oroitzapenik ederrena eta maiteena".
|
|
|
Are gehiago Cernudaren kasuan. Lizardiren idealizazioa lehenengo gradukoa da;
|
bere
olerkian askotan eginiko bidaiaz eta ikusiriko paisaiaz ari baita. Sevillarrak, ordea, bigarren graduko idealizazio batekin operatzen du, haren elurtutako paisaia idealizazio baten idealizazioa izaki.
|
|
|
Euskal Herritik kanpo euskal literaturaren eta
|
bere
olerkien aurkezteko munduan barna egiten dituen bidaietan zeren bila joaten den?
|
|
2021
|
|
|
Frantses klaseetan
|
bere
olerki frango irakurri ondoren, galdera anitz prestatu zituzten eta zuzenean egin dizkiote.
|
|
|
Bukaeran,
|
bere
olerki batzuk irakurri ondoren, sorpresa bat eskaini diote: hiru neskek bere olerki bat euskaraz itzuli dute eta bi muttikok bertan irakurri.
|
|
|
Bukaeran, bere olerki batzuk irakurri ondoren, sorpresa bat eskaini diote: hiru neskek
|
bere
olerki bat euskaraz itzuli dute eta bi muttikok bertan irakurri. Rim biziki hunkitua izan da.
|
|
|
90 Bilintxen familiarentzat pentsio bat egon ote daitekeen (Diario de San Sebastián, 1876/ VII/ 25);
|
bere
olerkien bilduma argitaratzeko eskaintza (Diario de San Sebastián, 1876/VII/26); familiaren alde dirua biltzeko funtzioa Printzipal Antzokian (Diario de San Sebastián, 1876/ VII/ 25 eta 1876/VIII/07); mausoleoa egingo zaio (Lau buru: Diario de Pamplona, 1883/IX/30); kalea jarri zaio (El Día eta El Liberak, biak 1884/II/11); haren arreba hil da (La Época, 1901/ VII/ 21)... politikoak —liberal foruzalea zen— eta bere historiak —tragikoa epikoa bainoago— ez zuten Iparragirreren gisa ikur identitario bihurtzeko biderik eman.
|
|
|
Gunadiak
|
bere
olerkiak irakurri eta sutara botatzen zituen bitartean, ordea, gertatu zen orein guztiek, bufaloek, basurdeek, tigreek, eta gainerako abereek beren larre edo ehizaleku estimatuenak utzi eta olerkariaren ondora bildu zirela, haren inguruan korro zabal bat osatuz. Eta hantxe geratu ziren, alde egin ezinik, begietatik malkoa zeriela, hark irakurtzen ziena entzunez.
|
|
|
25 urte zituela hil zen John Keats poeta ingelesa gaur duela 200 urte. Bizitza motza izan zuen arren, Erromantizismo ingeleseko izen handietako bat da gaur egun. Grezia eta Erromako mitologia izan zuen oinarri
|
bere
olerki askotan, eta edertasuna bilatzen saiatu zen obra guztietan.
|
|
|
Alabaina, Ukrainako poeta nagusiak, Taras Schewtschenkok, Kobzar izeneko
|
bere
olerki liburua eskaini zien herri musikari haiei, 1840an. Schewtschenkok ongi zekien zer den jaiotzatik zorigaitza jasan beharra.
|
|
|
Frantxoak,
|
bere
olerkietan, etxerik eta familiatik hurruntze hori, hanitx aipatzen du, gaizki bizitu dualako.
|
|
2022
|
|
|
‘Cada uno es atrevido, empero a la guerra pocos van’" (Refranes y Sentencias, 383). Edo Lazarraga arabarrak
|
bere
olerki batean: " –Ene jauna, zer diostazu?
|
|
|
Bernat Etxepare garaztarrak
|
bere
olerki liburuan, euskaraz inprimatu den lehenbiziko liburuan (1545)," heuskara" eta" heuskaldunak" edo" baskoak" goraipatzen ditu. Baina Garaziz beste lurralderik ez du aipu.
|
|
|
Elkarrekin bizi izan dugun ospakizun handi bakarra, eder bezain xumea, gure ahalen araberakoa. Karia horretara eskaini dizkidazu gutun bat
|
bere
olerkiarekin, estalki gainean: " Biziki maite dutan Mihixari" idatzirik eta barnean ezpel aldaxka, baita arrosa petalo gorriak.
|
|
2023
|
|
|
Urtetik urtera idazle eta kazetari zarauztarrak bere obra poetikoa eraikitzen du. Laugarren bilduma huntan
|
bere
olerkiek gaurkotasunaren oihartzuna erakusten dute: minberatasuna, etsipena, kultura garaikidea, musika, kanta, dena euskara zehatz bildu batean.
|
|
|
Sei kronika behintzat idatzi eta sinatu zituen Euskal Errian, denak euskaraz, 1880 eta 1887 artean. Otaegiren lanari egin zaizkion aipamenetan literaturaren eta dialektologiaren arloan egindako lanak nabarmendu izan zaizkio batez ere, besteak beste
|
bere
olerkien bildumen sarreretan (Azurmendi 1991, Urkizu 1991, Hiriart 2004), prentsa artikuluetan (Bidador 1991), eta literaturari buruzko lan orokorretan (Onaindia 1973). Aranburuk eta beste hainbat egilek Otaegiren lan arlo guztiei buruz egindako ikerketa da salbuespena, bertan atal bat eskaintzen baitzaio haren kazetari lanei (Aranburu et al. 1993).
|