|
2001
|
|
|
Galileo, Torricelli eta Stahl aipatzen ditu Kantek. Hauek ikusi zuten arrazoimenak berak sortu duena soilik ulertzen duela, eta, ondorioz, arrazoimena
|
bere
objektuari aitzinatu behar zaiola judizioaren printzipioekin eta arrazoimenak izadia behartu behar duela bere galderei erantzutera. Ez da, beraz, maisuaren ikasle otzana izango, baizik eta lekukoak galderak erantzutera behartzen dituen epailea.
|
|
|
Izaki mugatu batek ez dauka begiespen intelektualik, hots, berak ez ditu sortzen
|
bere
objektuak jainkoa balitz bezala, baizik eta bere begiespena sentsuen araberakoa da, eta, beraz, objektuen bitarterik gabeko harmena eskatzen du. Eta horrela subjektuari espazioaren eta denboraren forma hutsen bidez zuzenki agertzen zaion begiespenaren objektu oro fenomenoa edo agerpena izango da.
|
|
|
Hemen teologiaz jardungo du Kantek, eta
|
bere
objektua den jainkoaz. Orain arte ideia absolutuak landu ditu, arima eta izadia, ‘in concreto’ diren ideiak; jainkoa, ordea, ‘in individuo’ eman nahi den ideia da, eta beraz, ideala.
|
|
|
Halako batasun sistematikoaren printzipioa objektiboa ere bada, nahiz era indeterminatuan izan (principium vagum), ez printzipio eratzaile gisa zerbait
|
bere
objektu zuzenari dagokionez determinatzearren, baizik eta oinarri esakune erregulatzaile eta maxima soil gisa arrazoimenaren erabilera enpirikoa adimenak ezagutzen ez dituen bide berriak irekiz amaigaberantz bultzatzearren eta finkatzearren, inoiz, ordea, erabilera enpirikoaren legeen aurka egin gabe (A680/ B709 (E513)).
|
|
2003
|
|
|
Filosofia, jakitearekiko maitasuna eta grina, bilaketan ari da beti, ikertzen, gogaitzen batzuetan, azkenik ondorioak ateratzeko. Eta
|
bere
objektua ezagutza bada, gaur egun horren mailarik gorena zientzian aurkitzen dugu. Eta filosofiak zientziari ere arreta jartzen dio, jakina.
|
|
2004
|
|
|
Horretarako, eta hasteko, etika zientifikoak xehetasunez zehaztu luke
|
bere
objektu behakorraren maila. Generikoki giza egintzak eta jokabideak ditugu behaketa iturri nagusia, definizioan azaldu dugunez.
|
|
|
Aristotelesek" izate den aldetikako izatearen" zientziaren ketan huts egin zuen bezala, Marxek ere huts egin zuen ondasun trukeen patroi objektibo eta natural bat (hots, kulturaren zirkuitutik at) bilatzen saiatu zenean. Izatearen errealitatea ezin atzeman daiteke zientziak
|
bere
objektuak atzematen dituen bezala, ahantzi gabe izatea errealitatearen tasun bat dela eta, beraz, errealitatean hartzen duela oinarri eta argi. Erreala ezin da inoiz bere erabateko osotasunean har, ihes egiten baitigu.
|
|
2005
|
|
|
batetik, eta nire ustetan, hemen oinarritzen delako giza espeziearen bizitza organikoaren ikuskera zuzena eta, honekin, baita neurri handi batean ere historia unibertsalarena; eta bestetik, baita nire aburuz ere, garrantzitsua delako ideia jakin bat saihestea, hain zuzen, hizkuntzaren izaera miresgarria bera zatitze linguistiko lehor eta beti eskas baten bitartez oinarritu daitekeelako ideia. Idazlearen lehen betebeharra, hain justu,
|
bere
objektuarekiko errespetua adieraztea da.
|
|
2006
|
|
|
[17] Ezaguna da zein den zentzumen edo ahalmen ororen perfekzioa, hain zuzen ere,
|
bere
objekturik ñimiñoena ere zehatz mehatz hautematea eta, halaber, ezeri ez uztea bere behaketatik eta oharmenetik ihes egiten. Begiak atzeman ditzakeen objektuak zenbat eta txikiagoak izan, orduan eta finagoa da organoa, eta horren egitura eta osaera orduan eta landuagoa da.
|
|
2008
|
|
|
Bide horretako une bakoitzean, kontzientzia
|
bere
objektuari egokitzen zaio; baina objektuak ere aldatzen du bere burua une bakoitzean. Kontzientziari lehen unean egiazkoa iruditzen zaiona, hurrengoan ez egiazkoa irudituko zaio.
|
|
|
Kontzientziari lehen unean egiazkoa iruditzen zaiona, hurrengoan ez egiazkoa irudituko zaio. Kontzientziaren izaera horrek hauxe adierazten du, kontzientzia
|
bere
objektuen eraldaketetan bakarrik ezagutzen dela: mundua gure burua ispilatzen den lekua besterik ez da.
|
|
|
Fenomenologia ren helburua" jakintza absolutua" da, horixe da azken kapituluaren izenburua ere. Mugimendua bukatzen da bakarrik, jakintza (subjektiboa)
|
bere
objektura guztiz egokitzen denean, hau da, bere burua guztiz gauzatzen denean. Bitarteko etapetan ez du bakerik, atsedenik aurkitzen.
|
|
|
Jakintzaren eta
|
bere
objektuen arteko bizikidetzari" esperientzia" deitzen dio Hegelek eta bide hori" dialektikoa" da.
|
|
|
1 Kontzientzia
|
bere
objektuetan edo bizitzen ari den edukietan guztiz nahasia dagoenez, eduki berri bat agertzeak desoreka sortzen du, eta hori da" esperientzia" hain zuzen. Horregatik, eduki batetik besterainoko bidea ustekabean gaurkotzen da:
|
|
|
Izatea eta Ezereza bilakatzearen bi uneak dira. Izatea (hutsa) fenomenologiaren ondorioa da, hau da, kontzientzia eta
|
bere
objektua aurkitu dira, eta une bakarra osatzen dute.
|
|
2009
|
|
|
bonba, ekologia, krisiak, estalinismoa. Teoriaren hedapen planetarioa ez da gertatzen egia abstraktuak agerian jartzearen ondorioz,
|
bere
objektu propioaren (merkataritza salerosketa) hedapen eta orokortzearen ondorioz baizik. Alderatzen jarrita, modernitate liberalaren berrikuntzak honetara murrizten dira:
|
|
|
Baina historiaren ezagutza historikoa dela ez da egia txikiagoa. " Materialismo historikoa" ez da zientzia absolutua, kapitalaren eta horrek adierazten duen munduaren kritika baino,
|
bere
objektuaren teoria zehatza.
|
|
|
Hil eta jaiotzen dira eta aldatuz doaz emeki emeki denboran zehar. Azpiatal honek ideietan edo kontzeptuetan jarriko du bere begirada eta horiek izanen dira
|
bere
objektua. Halaz ere, ez da izanen hori azkeneko xedea.
|
|
|
nolatan da hori posible?". 18 Edo, birformulaturik: " nola ezagut daiteke a priori esperientziaren beraren derrigorrezko legezkotasuna oro har
|
bere
objektu guztiei buruz?". 19 Galdera ez da ea baden natur zientzia huts bat. Zientzia hori bada, bai, baina, nolatan da posible?
|
|
|
Berezkoa baitu. Halaz ere, metafisika tradizionalak(" dogmatikoa" bere berbetan) ez du
|
bere
objektua ondo definitu. Ez du bere objektua zein den ondo erabaki.
|
|
|
Halaz ere, metafisika tradizionalak(" dogmatikoa" bere berbetan) ez du bere objektua ondo definitu. Ez du
|
bere
objektua zein den ondo erabaki. Joera transzendentea izan du Greziatik Kanten garaira arte.
|
|
2010
|
|
|
Esan ohi da" ius" dela justiziaren iturriak isuri zuena. Hori dela eta, ius deiturikoa justiziaren arrazoia da, haren objektu edo xedea den heinean; hala ere, arrazoi eragingarriaren ikusmiratik, justiziaren efektua edo ondorea da, justizia horrek eratu eta osatzen duelako
|
bere
objektua, beste bertute moralen kasuan gertatzen den bezala. Ondorenez, haren objektu izan daitekeena kontuan hartzen badugu, justiziak eratorrita justifikatzeko modukoa dela esan dezakegu, nolabait adierazteko; ildo beretik hitz egin dugu lehen ikusmenaz eta ikusgarriaz.
|
|
2017
|
|
|
beharrezkoa da Bestearen aldaketa bat errotik objektibotasunetik libratuko duena. Ez dut, bada, kontsideratuko Besteak luzatzen didan begirada
|
bere
objektuzko izatearen adierazpen posibleetako bat bezala: Besteak ezin dit begiratu zelaiari begiratzen dion bezala.
|
|
|
Nia, beraz, munduko objektuen maila berean existitzen da orain kontzientziarentzat; niaren presentifikazioa, lehen kontzientzia erreflexiboari bakarrik zegokion egiteko hori, orain kontzientzia ez erreflexuari dagokio. Soilik zera, kontzientzia erreflexiboak nia hartzen du zuzenean objektutzat; ordea, kontzientzia ez erreflexuak ez du pertsona hartzen zuzenean eta
|
bere
objektutzat: pertsona kontzientziari zaio presente Bestearentzako objektu delarik.
|
|
|
Bada, hor nahasten dira bi ezagutza arlo desberdin eta bi izate mota parekaezin. Betidanik jakin dugu munduko objektua probablea bakarrik izan zitekeela; hori
|
bere
objektuzko izaeratik dator. Probablea da oinezkoa gizon bat izatea; eta nigana biratzen baditu begiak, une horretan begiratua izatearen ziurtasuna sentitu arren, ezin dut eraman ziurtasun hori nire Beste objektuaren esperientziara.
|
|
|
Beste objektua agertzen zait bera den horrengatik, bera berari bakarrik dagokio. Beste objektua agertzen zaidan bezalakoa da, besterik gabe, objektutasunaren mailan, oro har, eta
|
bere
objektu izatean; izan ere, pentsaezina da nik berari buruz dukedan zeinahi ezagutza bere subjektibotasunarekin lotzea, begiradaren kasuan bizi dudanarekin, alegia. Beste objektua objektu hutsa da, baina bera atzemateak zera ulertarazten dit, Besteari buruz nik beti bizi dudala printzipioz beste esperientzia bat, izatearen beste maila batean kokatuz.
|
|
|
4 Sartrerentzat, kontzientzia intentzionalki lotuta dago
|
bere
objektuarekin, eta, horren arabera, kontzientzia objektua osorik eta batera ematen da; ez da posiziozkoa, ez da ezagutzazkoa. Horregatik, hori genitiboz (conscience de) adierazi beharraren traba linguistikoa gainditzeko, letra etzana edota parentesiak baliatzen ditu.
|
|
|
Bestalde, transzendentzia transzenditua den bere baitarakoa (ni, alegia) gorputz objektu gisa agertzen zaio Besteari. Baina gorputz hori, Besteak
|
bere
objektu bihurtzen duena, ez da bere baitako gorputz bat, bere baitarakoa baizik. Gorputza kontzientziaren ekintza tresna da:
|
|
|
Ordea, Besteak begiratzen badit, bera subjektu delarik izan behar du (eta, beraz, berak ni objektutzat hartzen nauelarik). Baina nik ezin dut Bestea atzeman
|
bere
objektua baldin banaiz (eta, ondorioz, subjektu ez banaiz). Beraz, Besteak ikusia izan deritzan erlazioa ezin da ondorioztatu ez niretzat objektu litzatekeen Beste batetik (objektu delarik ezin baitit begiratu) ez ni subjektu aske batetik.
|
|
|
Horregatik, hori genitiboz (conscience de) adierazi beharraren traba linguistikoa gainditzeko, letra etzana edota parentesiak baliatzen ditu. Azpimarrak agerian utzi nahi du, hain zuzen, kontzientziak ez duela
|
bere
objektuarekiko ikuspunturik eta nagusitasunik hartzen. Ikus Sartreren azalpena obraren hasieran (20 or.).
|
|
|
Lehenengo obran (La transcendence de l' Ego, 1936) azpimarratzen duenez, intentzionalitateak definitzen du kontzientzia. Kontzientzia transzendentzia hutsa da, ez da edukiontzi moduko bat nia objektu edota subjektu moduan gordeko lukeena, baizik eta bat batekotasun eta bizipen intentzional hutsa," kontzientziaren existentzia absolutua da, kontzientzia beraren kontzientzia baita[...] ez da posiziozkoa, alegia, kontzientzia ez da
|
bere
objektua". 12 Ildo horretatik, Sartrek irudimenaren fenomenologiari heltzen dio (L' imagination, 1936; L' imaginaire, 1940): kontzientzia eta irudia ez dira bi gauza bereizi, kontzientzia irudi kontzientzia da.
|