|
2010
|
|
|
Chiararekin batera joateko bere marinel eta soldadu konfiantzazko batzuk hautatu zituen, eta baita Otto idazkaria ere, emakumearen itsasaldia entretenitu zezan
|
bere
liburuekin eta bere kalaka etengabearekin.
|
|
|
Espainolek beste joko bat asmatu zuten, eraildako etsaiaren gorputz zatiak gordetzea, testigantza fotografiko askotan ikusten denez eta Arturo Bareak
|
bere
liburuan kontatuko zuenez:
|
|
|
Pierre de Lancrek bostehunetik gora umeren testigantza erabili zuen. Serioski azaldu zuen,
|
bere
liburuan, gazte has daitekeela jendea Deabrua adoratzen, bi edo hiru urterekin.
|
|
|
Proiektua sekretua izango litzateke, disimula1136. Munduko Literaturaren teorikoetako batek" urrunetik ikusitako literatura" deitzen du
|
bere
liburuetako baten tituluan: Franco Moretti, La letteratura vista da lontano, Einaudi, Torino, 2005.
|
|
2011
|
|
|
Alegia, Martin Itziar Agirre azkoitiarraren Gure txoriak (1966) liburua baino lehenagoko tradizioa zeharo makala da izatez, eta ez du eredu erabilgarri bat gauzatu, euskaraz hegazti kontuez aritzeko. Horrenbestez, baldin eta Martin Itziar Agirrek aurrekariok irakurri izan balitu ere —ni neu ezezkoan nago—, ia ia hutsetik abiatu beharrean aurkituko zen,
|
bere
liburua idazteko unean.
|
|
|
Eguna gauerdian hasten dela esaten du Zhuang maisuak (V. mendea Kristo aurretik)
|
bere
liburuan; argiak eta ilunak, dena den, ez dute urtean zehar iraupen bera izaten. Alderdi hutsak eta beteak ere Song garaiko margolanetan ez ezik, beste askotan ereez dute laukiaren barruan zabalera berdina okupatzen, eta badira hiru laurdenak pintzelaren ukiturik gabe dauzkaten koadroak.
|
|
|
Hutsa erakusteko aitzakia baino ez omen da batzuetan irudia; zuloak dauzkalako jotzen du txirulak soinua. Argibide askoren artean, hutsaren erabilgarritasunari buruzkoak ere ematen ditu Lao maisuak (V. mendea Kristo aurretik)
|
bere
liburuan eta, besteak beste, horrela dio: barren hutsari esker betetzen du suilak bere lana; erradioen arteko tarteari esker, gurpilak; hormari kendutakopuskari esker, leihoak...
|
|
|
Onak ateratzen dira asko; txarrak gehiago, baina idazleak, nolanahi ere, artzainak bere etxolan edo ardogileak bere sotoan bezala, apalak behar izaten ditu buruan,
|
bere
liburuak, ondu bitartean, egonean uzteko. Aipatzen ari garen hau bikaina da benetan, eta bere izena ■jfAMisterioak Argitzeko Liburua dateke euskaraz.
|
|
|
Barceloseko kondeak
|
bere
liburuan jasotzen duen A dama pe de cabra alegiak dionez, Diego Lopez Harokoa ehizan zegoela, basoan kantuka ari zen andre eder batez maitemindu zen eta, biak leinu handikoak omen zirenez, ezkontzeko eskatu zion. Andreak baietz esan zion, baina, ordainez, gizonak ezin izango zuen aitaren egin.
|
|
2012
|
|
|
Eta beste liburuak burutzeko, bada, sei, zortzi, hamabost urte. Lana ondo eta taxuz egitea gustatzen zaio, dudarik gabe, Sampedrori eta hori garbi aski antzematen zaio
|
bere
liburuetan (La sonrisa etrusca, La vieja sirena, El amante lesbiano). Idazle konprometitu horrek uste du gauza asko egin daitezkeela oraindik gizarte hau iraultzeko.
|
|
|
Conradek, nahiz eta frantsesa ia poloniera bezain ongi ezagutu, azkenean ingelesez idaztea erabaki zuen, honen azken zergatia garbi azaltzeko gauza izan ez bazen ere. Hori dio behintzat
|
bere
liburuetan. Eta kasu egiten badiogu bere literaturaren gainean berak esandakoari, alde batera utzita kritikoen iritzi aski ezberdinak, onartu dugu bere lanak bi hitzen esanahiekin laburtzen direla.
|
|
|
Eta egia da. Izan ere
|
bere
liburuak ilunak dira, harrigarriak, eta beti gizakiaren kontraesanak eta azken porrota erakusten dizkigute. Lehen aipaturiko nobela ez da bidaia liburu bat soilik, are gutxiago orain modan dauden turismo gida horietako bat.
|
|
|
Mohamed Chukri idazle marokoarrak badaki, ederki asko, zer den marjinatua eta zapaldua izatea. Duela hamahiru bat urte heriotza zigorra ezarri zion Jomeiniren erregimenak eta segidan
|
bere
liburuak debekatu egin zituzten Egipton, hango agintari espiritualen ulemenordenuz. Txiki txikitatik ezagutu zuen Chukrik zapalketa, marjinazioa, pobrezia eta injustizia, hasi jaiotako Rifeko herrixkatik eta segi Tanger hiriraino.
|
|
|
Nobedadeak, abangoardiak, berritasunak ez zituen inoiz maite izan; badirudi, beldurra ematen ziotela gauza horiek guztiek. Victor Morenok ederki asko erakusten du
|
bere
liburuan Pio Barojak defendatzen zituen ideiak erabat zaharkituta zeudela Europan garai hartan. Ez zen izan inoiz Barojak kontrakoa askotan aldarrikatu arrenliberala, ezta liberal erradikala ere, are gutxiago anarkista, eta berak esandakoa ez zen inoiz orijinala izan, bere aurretik jende askok (jende erreakzionario eta kontserbadore askok) hori jada esana zuelako.
|
|
|
Idazle eta pertsona behatzailea, Alaa al Aswanyk eraikin horixe hartu zuen bere nobelaren oinarri. Arestian aipaturiko beste bi idazleek egin moduan honek ere mikrokosmos berezia bildu du
|
bere
liburuan. El edficio Yacobidn nobelak izugarrizko arrakasta lortu du mundu osoan, eta gaztelaniazko bertsioak ere irakurle ugari bildu ditu.
|
|
|
Behin Madrilen, eta goizean goiz, Pio Barojaren etxeraino inguratu dira. Han beste tolosar bat aurkitu dute, bera izan baita gau osoan zehar gaubeila egiten egon den pertsona bakarra, Luis Olarra, eta datu hau bai, hau jartzen du Julio Caro Barojak
|
bere
liburuan (bide batez esanda, gure lagun handia, Luis Olarra, duela pare bat hilabete joan zaigu Tolosan eta betirako 100 urte zituela. Lagun taldetxo bat izan ginen Izaskungo malda batean bere errautsak, hark nahi bezala, lau haizetara barreiatzen).
|
|
|
Egia esateko, Hemingwayk asko maite izan zuen Iruñea, eta baita San Ferminak, euskaldun jendea, euskara. Hori behin eta berriz aldarrikatu zuen hainbat elkarrizketatan eta
|
bere
liburuak irakurriz ohartzen gara maitemintze hori benetakoa izan zela. Eta Hemingway pertsona berekoia eta, aldi berean, erakargarria zenez gero, bada, inguruko guztiek maite (behar) izan zuten berak maite izan zuena.
|
|
|
Hemingwayren orduko emazteak Martha Gellhornez zuen aintzat hartzen misio sekretu hori eta aurpegira egiten zion barre idazleari. Ederki asko kontatzen du Edorta Jimenez idazleak hori guztia (eta gehiago)
|
bere
liburuan.
|
|
|
Alferrik da orain eta hemen bere panegirikoa egiten hastea (azken egun hauetan zenbait egunkaritan egin izan baitituzte horrelakoak). Idazle bati egin dakiokeen omenaldirik ederrena
|
bere
liburuak irakurtzea da eta Mario Salegi ere, beste gauza gehiagoren artean, idazle izan zen. Morir en Irun eta Cperacion Carlomagno aipatuko nituzke, eta bat gomendatzekotan, azken hau, nobela dela jakinda eta ez memoria liburua.
|
|
|
Elurrak bazter guziak zuritu zituen otsaileko egun batean hil zen. Auzoko apez ergelak ez zela sartuko bekatuzko etxe hartara, eta Joxemarik
|
bere
liburu denda eskaini zuen, kaxa bertan uzteko kanposantura eraman bitarte. Nagusia falta izatearekin, artaldea desegin egin zen, eta kofradia hartako lagunak nora joanik gabe gelditu ziren.
|
|
|
Horra Fermin Valdes Dominguezek Diario de Soldado
|
bere
liburuko hirugarren tomoan Angelillo aipatzen dueneko ahapaldia. Ferminek bere buruari egiten dion galdera egiten diogu geuk ere geureari; bada, jakin minez gelditu gara desertoreaz gehiago jakin nahiz.
|
|
2013
|
|
|
—Erosi genuen
|
bere
liburua Borders en, baina ez dugu oraindik irakurri esan zuen Angelak.
|
|
|
Bat zetorren Monique Urza Laxaltek
|
bere
liburuan idatzitakoarekin.
|
|
|
Sanchez Carrionek, Bilbori begira egindako hizkuntzari buruzko
|
bere
liburuan, funtzio terminotan halako zerbait zioela esango nuke. Hizkuntzaren funtzio mailakatuak aletuta, euskarak baditu eta izango ditu zailtasunak funtzioak eskuratzen joateko.
|
|
2014
|
|
|
Lowell Thomasek
|
bere
liburua idatzi zuenean, With Allenby in Palestine and Lawrence in Arabia, izenburu hanpatuak eman zizkien atalei: " Modern Arabian Knight"," In Search of a Lost Civilization"," The Captureof theAncientSeaportof KingSalomon"...
|
|
|
Prentsa argazkilariaren gaia, kartzelakoa, ona izanik ere, ez da gai naturala, ez du urgentziarik gure bizirako. Funtzio ludikoa du, literarioa da hobeki errateko, eta plazer hartzera etorriak gara, ontsa pasatzea dugu helburu ingurumen hartan, ez da kritika, Bernat Etxeparek
|
bere
liburuari ematen zion funtzioetarik bat zen. Maialenek gaia hartzen duelarik beste bertsolariek segitu dute lehengo Maialen, Himalaiara joan dira bidaiaz eta aspektu sortzailea loratu nahiz fikzioa egin dute.
|
|
|
Gizon hura, iraultza berdeak eta PAC ak lagundurik arreñatu da nik ez dezadan gosea ezagut baina bestea tsiganoa izan balitz, nuen Lougarotek iradoki bezala konfesio publiko bat egin Xirun Txinako iraultza kulturalean bezala? " Pendant que la maitresse de maison donnait une volaille" idazten du
|
bere
liburuan. Uste du baldintza horietan, artoa eskuz jorratzen zelarik, urdea beti aihartua ezkurra ez zen urteetan, gaztainak jende bazka zelarik, uste du oilo bat ematen zela eskaleei?
|
|
|
Saiatu da arbole batzuen txertatzen edo jinaraztera bakarrik? Salbaitzat nahi ditu pasarazi frantsesezko
|
bere
liburu eta DVDetan. Eta oraingo testuinguruan deus erran nahi ez duten gauzengatik.
|
|
|
Eta guk herri gisa sasoia daukagu, eta hori oso garrantzitsua da. Rodney Gallop ek
|
bere
liburu batean zioen: " Europako herri kulturek euskaldunengandik ikasi behar lukete, maxima hau baitute euren kultura mantentzerakoan:
|
|
|
Patri Urkizuk EuskalAntzertia
|
bere
liburuan, 1 ardatz horri lehentasuna eman dio.
|
|
|
Katarsia ahantziz. Elena Etxekoparrek TheAtres basques
|
bere
liburua idazten zuen orduan. Eta hark lagundurik nonbait hasi ginen" toberaren hatsa" bezalako erran moldeak baliatzen.
|
|
|
Hau ez da aparantziarik etnologiari buruzko digresioa, berriki testuak atera dira segurtasun osoz erritual hori tsiganoen ohitura edo asmaketa dela eta hauen trufatzeko baizik ez direla ari horretan euskaldunak. Nicole Lougarot ek anitz komunikatu du euskal herrietan
|
bere
liburuaren promozioa egiteko baino gehiago tesia hori herritartu nahiz. Konbikzioz.
|
|
2015
|
|
|
" Eta hauquen ondoan erran beça çuetaric batec [itsasoan dabiltzan marinelei mintzatuz] aphurbat gora eta haguitz orai hemen ibenico dudan othoitza: eta bitartean eduqui beçate bertcec ere hartan gogoa, ençun beçate, edo norc
|
bere
liburuetan ixilic iracur beçate, ceren estimatcen dut eztela içanen bat ere iracurtcen daquien marinelic liburu haur içanen eztuenic".
|
|
|
9. Benedict Andersonek jaso zuen aipamena
|
bere
liburu ezagunenean: The Imagined Communities:
|
|
|
" Juan Bautista Agirre Elola euskal idazleak, 1819an, azken testamentu olografoan, Zarauzko Frantziskotarren liburutegira destinatu zituen
|
bere
liburuak, Juan Inazio Larrondobuno ilobaren medioz. Liburu horien ibilbideari jarraitu natzaio, Asteasutik 1823an abiatu, ilobak berak Mutrikun liburutegi hori gozatu eta 1868 urtean Zarauzko Frantziskotarren liburutegira iritsi arte".
|
|
|
Orrela jokatu aal izateko, izan ere, nere liburuan zer esaten nuen ongi eta zeatz neurtu bear nuen, Arrue jauna konpromisoan ez sartzekotan. Era ortan, egilleak berak egiten du
|
bere
liburuen zensura. Baiña mesede aundia denbora irabaztearekin genuen.
|
|
|
Traizio morala, taldearen espirituari zigor militarrik gabeko traizio morala. Garai hartako Alemaniako gizartearen ikerketa sakona egiten du Browningek
|
bere
liburuan. Hala ere, ikerketa minuziotsua bukatzerakoan, egileak ez du galdetzen zergatik gertatu zen hura guztia, azalpen bat ematen saiatzea harrokeria litzatekeelako edozein historialariaren partetik.
|
|
|
Egunak joan egunak etorri, asteak pasatu ziren. Pio Baroja idazleak
|
bere
liburu batzuetan esaten zuenez," gertaerak bata bestearen atzetik zetozen, eta lauhazka oldartzen ziren". Eta gertaerekin bat eginez lotuta etorri ohi ziren zurrumurruak, albiste desitxuratuak, esajerazioak.
|
|
|
Urmenetak, beti bihoztoi,
|
bere
liburu andana eman zuen dohaintzan liburutegi ireki berriari, horietarik ez gutxi, hari berari pertsonalki eskainiak zirela. Eta alboko erretretatuen klubari igorri ohi zituen berak jaso presentak:
|
|
|
On Marinok galdetu dio bere buruari zerendako
|
bere
liburuaren bigarren ediziorik. Berak bakarrik erantzun:
|
|
|
Gutxiengoena zela ematen zuen," gazte gara gazte eta ez gaude konforme" oihu egiten zutenen protesta. Celso Emilio Ferreirok ‘harrizko gau luzea’ izendatu zuena
|
bere
liburuan, Estatuaren aparatuak baino gehiago, giro sozial hori zen, amaiera itxurarik ez zuena, gainera. Horrekin bizi behar zen.
|
|
|
Sastrek,
|
bere
liburuan, ‘euskal herrietako batzarra’proposatzen du naziogisa bizitzeko, baina nagogure herrietako heeriii batzar’ deituek, gaur gaurkoz, ez dutela batzen herriaren parte bat baino. Batzuetan parte bat, eta bestetan beste parte bat, herri batzarretara ere nork antolatu halako joaten baitira, antzezlana nork antolatu soka berekoak joatearen pare edo kafeak bandokideekin hartzen diren moduan." (AI)
|
|
|
Merkataritza zuzenbideko katedradun, mundu akademikoa eta negozioena uztartu ditu. Unibertsitatean, enpresen zuzenbidean espezializatutako ikasleek maiz
|
bere
liburuak irakurri behar izan dituzte. Unibertsitatetik at, ezagutza guzti hori bere onerako erabili izan du Francisco Jose Bauzarekin batera irekitako abokatu bulegoan.
|
|
2016
|
|
|
Horrelakoxea genuen orobat idazlari lapurtarra, ohi denez, atzerakoia, eskuindarra, zuria, gauzak oro dotrinaren iragazkiak galbahetu behar dituelako uste hertsia duen horietakoa. Horregatik
|
bere
liburu guztietan gai profanoa garatzen duen ia bakarra Philippe Petaini buruzkoa genuke, nahiz funtsean, gainontzeko beste liburu guztien asmo erlijiosoen oihartzun ozen berbera bereziki nabaria izan: Petain marechala frantziarren aintzindaria:
|
|
|
Antonio Tovarrengana jo zuen lehenbizi, giro falangistan ongi mugitzen baitzen, baina hark ez zion baimenik erdietsi; gero, Barne Ministerioko Liburuen Sailera jo zuen Madrilen, alta, eta espero zuenez, pentsaezina; azkenik, Nafar Aldundian zeuden Gortari Errea eta Caballero politikariek eman 8.000 pezetekin inprimaketaren gastuei aurre egin zien eta 1956.ean agertu zen Gasteizen bere lanik ezagunena bezain diskutituena dena, Iliasena alegia. Aski agerian utzi zuen Velez de Mendizabalek
|
bere
liburuaren atarikoan gauzak nahiko isildurik geratu zirela biografiatuak hala eskaturik, bada, trapu zaharrak hobe etxean garbitzen badira inora atera gabe; alabaina Mitxelenarekin izaniko tirabiren berri emateari ez zeritzon oker, bere begikoz Errenteriakoak ezin baitzuen eraman Barandiaranek euskal kontuetan aurrea hartu izana. Iliasena 1956.ean atera zenean Mitxelenak erreseina luzea eskaini zion ber urteko Egan aldizkarian, berak ohi zituenak baino luzangagoa, eta guztiz zuzena ez bada ere, hau da, mamiari zeharka baizik heldu ez bazion ere, azkenerako aski argi utzi zuen kitzikatzen zuena:
|
|
|
Horrelaxe du hasmenta Martin Ducq bihotz sakratuko misionestak ondutako idazkiak. Zinez eskas agitzen zaigu apez horri buruz iritsi zaiguna,
|
bere
liburuan berean jasotzen denaz gainera ez baitugu besterik. Jakin badakigu Hazparnekoa zela, atarikoan Jean Pierre Arbelbidek zioenari jarraikiz:
|
|
|
Hori guztiaz gainera, bukaera eder bat dugu laborari letratuak eskaintzen ziguna, izan ere hiru zortziko kaskar samarren bitartez akitzen baitzuen
|
bere
liburua:
|
|
|
dugu Iruñeko gotzainak bere gutuna ez zuela euskaraz eman, alabaina antzeko helburuak zituen Cola gasteiztarrak
|
bere
liburu batean jaso zuenez, Soroak eginiko itzulpen horretaz goza gaitezke egun. Jose Cola Goitik atzerria ezagutzeko aukera izan zuen, bada, azken karlistadan, arazo politikoak tartean, Ameriketara joan beharra izan baitzuen. 1880.ean itzuli zenean, ikusitakoen zein ikasitakoen berri eman zuen La emigracion vasco navarra arrakasta itzeleko idazkian eta 1883 urteetan hiru argitaraldi izan zituen, aiseki agortu zirenak.
|
|
|
Azken buruan, Iturriaga beldurrez zegoen ea
|
bere
liburuak onartuko zituztenetz. Arazoak izan zituen jada ideologia mailan, baina euskarak, Gipuzkoa batean inokuoagotzat jo zitekeen gauza izanik ere, bere zama ideologikoa bazekarren berekin nonbait.
|
|
|
Urkixok esan zuenez, edizio horrek ez zuen oihartzun handirik izan, oso bitxi gerta bazen ere, izan ere, eta esan den bezala, agintariek desagerrarazi izan baitzituzten ale gehienak
|
bere
liburu denda itxi zutenean.
|
|
|
Finean, Mogel txiki hau karlista amorratua genuen; 1834.eko urrian Karlos erregegaiak Bizkaian eratu zuen Aldundi karlistaren ahaldun kargua izan zuen ganboatarren aldetik, eta gerrate ostean, kanporatuta ibili eta gero, 1842.ean arazoekin ibili zen berriz ere Markinako beste apezekin batera Pedro Belarde kapitain karlista eta bere familia aterpetzeagatik. Horrela beraz, Juan Josek
|
bere
liburuan nekazarien betebeharrez aritu zenean, hain gutxi zerutiarra zen elizari zor zitzaizkien hamarren primiziez honela zioskun:
|
|
|
Apez ibilbideari Bizkaiko Montellanon eman zion hasiera, ondoren Zumarragara joateko; alabaina, 1947an Euskal Herritik ateraz, Sevilla, Ekuador, Kolonbia, Panama, El Salvador, Peru eta Argentinan ibili zen harik eta 1969an apez laguntzaile moduan Tolosara itzuli zen arte, non 1984ko abenduaren 26an zendu zen. Lan ugariren egilea,
|
bere
liburu gehienak eliz gaien edo zientzien ingurukoak ditugu. Argitara eman zuen lehenbiziko liburua Oraingo aste santua izan zen (Arantzazu, 1957), bi edizio izan zituena.
|
|
|
Baina hori gutxienekoa da. Levy Straussek
|
bere
liburuan frogatu zuenez, izen horren atzean dagoen usteak erabat baldintzatu eta mugatzen ditu senidetasun sistema eta ezkontza arauak. Alegia, sineste hori sistema batekin baino ez da bateragarri, trukaketa orokorrarekin hain zuzen ere (echange generalise).
|
|
2017
|
|
|
Uste izatekoa denez, Florentzio Basalduak ere buztinezko bihotza zuen, ahula, hauskorra, lau gelatako —kantak dioskunez—, eta antza, ostatu beroa eman zion Argentinako himnoari gela horietariko batean, Gernikako Arbolarenaren ondoan. Artean, 1931ko apirilean, La Baskonia agerkariak zioen Florentzio Basaldua Buenos Airesen zegoela pasaeran, osasunez kili kolo baina hurrengo egunetan itsasoratzekotan, bai Euskal Herria atzera ere bisitatzeko, bai
|
bere
liburu amaitu berria argitara emateko. Frantziako Tolosan argitaratu zuen urte berean Prehistoria e historia de la civilizacion indigena de Amerika, i de su destruccion por los bdrbaros del este.
|
|
|
Harrigarria da Janpierre Arbelbidek
|
bere
liburuari paratu zion aitzinsolasa. Hainbestetan aipatu den hitzaurre horrek, euskararen defentsa sutsuenetarikoa garatzen du, zeren, aita Arbelbideren ustez, euskarak isolatuko baitu Euskal Herria arrisku guztiez jositako munduarekiko; alegia, euskaraz egiten duen populua salburik egonen da, bekatutik aparte.
|
|
|
Gorago aurkeztu ditugu hizkuntzalari katalanaren teoriak 2010eko
|
bere
liburuaz jarduterakoan. Teoria hauek ez dute ia oihartzunik izan Euskal Herrian, baina ezin interesgarriagoak dira eragin dituzten zipriztintxoak.
|
|
|
Zientzialariek frogatu dutenean sinetsi dute humanistek humanista batek garatutako teoria. Noiz eta Humanitateen Urtean", dio zoriontsu
|
bere
liburuaren gaztelerazko bertsioaren hitzaurrean.57 Stephen Openheimer genetista ingelesaz ari da batik bat.
|
|
|
Cuencako Horcajo de Santiago herrian jaioa, Alcalako unibertsitatean ikasi zuen. Jesuita izaki, Italian bizi izan zen luzaroan, Konpainia Espainiatik egotzita egon zen denboran, eta han idatzi zituen, italieraz,
|
bere
liburuetarik asko. Handik itzuli ondoren argitaratu zuen, espainieraz, bere obrarik ezagunena:
|
|
|
Jidish a galdu dutenek edo erlijioa galdu dutenek, ez dute sekula galdu liburuarekiko, eztabaidarekiko eta pentsamenduarekiko lotura. Oraina
|
bere
liburu sakratuekin batera irakurtzen dute Nelly Sachs-ek, Paul Celan ek, Edmond Jabes ek eta beste hainbatek!
|
|
2018
|
|
|
Alabaina, Eltsoren datu fidagarririk ez dugu, eta anartean, ezin zehaztu Iruñearekin zeukan loturarik. Berari buruz dauzkagun datu bakanak
|
bere
liburuaren banaketari dagozkie. Edozein modutan ere, bere liburua aipatu beharrekoa da, Hego Euskal Herrian euskaraz inprimaturiko lehen liburu ezaguna baita izan ere, eta Euskal Herri osoan eginiko lehenbiziko dotrina.
|
|
|
Berari buruz dauzkagun datu bakanak bere liburuaren banaketari dagozkie. Edozein modutan ere,
|
bere
liburua aipatu beharrekoa da, Hego Euskal Herrian euskaraz inprimaturiko lehen liburu ezaguna baita izan ere, eta Euskal Herri osoan eginiko lehenbiziko dotrina. Tamalez, ez zaigu iritsi, eta gure benetako" Arrosaren Izena" geneukake Eltsorena:
|
|
|
Joakin Lantziego Ruiz de Eskide Oion aldeko Orrubusun jaio zen 1752an. Karmeldar sarturik, Frai Joakin Santa Barbararena izen berria hartu zuen, eta izen horrekin sinatu zuen
|
bere
liburu bakarra: Guia de colmeneros o tratado prdctico de abejas, acomodado por su estilo y claridad a toda especie de gentes con una breve exhortacion a fin de que los pudientes de esta peninsula pongan abejares para utilidad del comun y particulares.
|
|
|
Euskaldunen artean hazia eta hezia, Iruñea euskaldunean, eta Urepeleko neskatxa batekin ezkondua, alabaina, Alejandriak ez zuen ezertxo ere euskaraz atera. Guztiarekin,
|
bere
liburuetan euskarari eginiko aipamen bat edo beste aurki dezakegu.
|
|
|
Ilarregik dioenez, ezer gutxi dakigu Anelierren inguruan, eta zerbait baldin badakigu egileak berak
|
bere
liburuan esaten digulako da. Izan ere, Tolosan jaioa dela badakigu, eskuizkribuaren izenburuan (poemaren testuaren gaineko partean) letra gotiko larriak erabiliz eta elkarren txandan letra gorriak eta urdinak tartekatuz hauxe irakur daitekeelako:
|
|
|
lehenik, kontatzeko gogoa izatea eta jendeak irakurtzea idazleak kontatu nahi duena; bigarrenik, zer kontatu izatea eta, hirugarrenik, nola kontatzen jakitea. Aingeruren iritziz, idazlea lapur baten antzera dabil beti ideiak jasotzen eta lapurtzen leku guztietatik
|
bere
liburuetan sartzeko. Idazleen burmuinetan biltegi antzeko bat dago bertan ideiak gordetzeko eta behar dituztenean handik ateratzeko.
|
|
|
Bertan, Nafarroako Unibertsitateak argitaratu zuen liburuaren egileek izan zuten zer ikasi eta zer irakurri, haien liburuan ez bezala. Nik RIEVerako erreseina bat egin nuen
|
bere
liburuaz eta zertzelada batzuk gogoratu nahiko nituzke oraingoan ere. Gara egunkariak liburuaren berri eman zuen eta laburbilduz bertan jasotakoa aipatu zuen.
|
|
|
Christine de Pizan idazle veneziarrak misoginiarik ez duen testurik jada ez dela idatzi zuen 1405ean
|
bere
libururik ospetsuenean," Emakumeen hiria" goiburukoan. Eta hori bera da 600 urte geroago egiaztatu duguna Antsa Remiritz Kondesaren historia argitaratzean, emakumezko eliz buru bakarra izan baitzen eta Iruñeko gotzaina bitartean.
|
|
|
1871ko urriaren 18an hil zen, Iruñeko setioaren garaian. Manuel Iribarrenek ez du
|
bere
liburuan haren heriotzaz daturik ematen eta, beraz, ez dakigu ea karlisten ekintza militarren ondorioz hil ote zen edo, oraindik 54 urte betetzeko hilabetea falta zitzaiolarik, arrazoi naturalak zirela medio egun horietan hiltzea egokitu ote zitzaion. Ezin jakin.
|
|
|
Iruñeko alkatea izateaz gainera, Foru Diputatua ere izan zen, San Fernandoko Artizki Ederretako Akademiako kide eta Iruñeko Orfeoiaren presidente. Manuel Iribarrenek
|
bere
liburuan jaso zuen, eta idazle titulua eman zion, sorkuntza libururik ez idatzi arren. Eusko Ikaskuntzak Bergaran 1930ean antolatu zuen Kongresurako Arraizak La cocina Navarra izena zuen txostena idatzi zuen.
|
|
|
237. Maiorak ez du pasarte hau aipatzen
|
bere
liburuan, baina folioan dago.
|
|
|
Denboran aurrera eginez, Bidadorrek XVIII. mendeko idazleen berri eman zuen
|
bere
liburuan. Manuel Larramendiren nafar jarraitzaileak aipatu zituen:
|
|
|
Har dezagun, adibide gisa, Madrileko Juan Carlos Erregearen Unibertsitatean gertaturiko pasadizoa, 19 non errektore bat harrapatu zuten beste autore batzuen plagio sistematikoa egiten
|
bere
liburuetan. Errektorea lasai asko aurkeztu zen hauteskundeetara, eta harrigarria irudi dezakeen arren, erraz irabazi zuen kargua beste lau urterako.
|
|
|
Beraz honelatan,
|
bere
liburu eruditoan aita Guernicak Cuban 2 664 deabru zeudela izkribatu zuen," nehongo hutsik gabe"; zein ez baita nonbre handia, kontsideraturik Leonarda baitan 6666 bazeudela.
|
|
2019
|
|
|
Ondikozkoa bizi den haraindikoaren erantzun fidela zen, esan zuen," ni ez naiz, baina, umiliatuko". Amandre Demetria zurbiltasun erigarriak jota zegoen, fisikoari hots egin zioten, eta horrek gaitza ikertu zuen frantsesez idatzitako
|
bere
liburu gutxietan, aitajaun Pantxori deitzeko erregutu zuen," non den ere, hura hiltzeko dago eta". Eta aitajaun Pantxo Done Bikendi Arana inguruko lurretan zebilen, ez dakit zeinek esana baitzion Rodriguez kaporalari buruz ematen zituen ezaugarriak bat zetozela erdi ezkutuan eta larru gorridun zaldian zebilen norbaitekin.
|
|
|
Halakorik! Ongi egin zian aitajaun Pantxok zuek
|
bere
liburu kontuetatik kanpo lagata, bere oroimenetik ezabatuta, justuki ongi egin zian. Alabaina maite hinduen, animaliatxo leial etortzen hintzenean, goporra eskuan jaki eta eltzekariz eta beste janari hondar batzuez beteta.
|
|
|
Barandiaran jakintsuak Lehen Euskal Gizona izenburua jarri zion
|
bere
liburuari. Euskara buruan, jo eta ke aritu zen Euskal Herrian zehar hainbat aztarnategitan eta denbora izan zuen hausnarketa hori taxutzeko; baina, non oinarritu zuen bere baieztapena?
|
|
|
Lehena, ez dugu zertan pentsatu Etxeparek inolako kota jarri zuenik; izan ere,
|
bere
liburuan ikusten dena da garaiko euskara maila oso aberatsa dela, bertzerik ez. Hori baieztatzeko sartu baino ez duzu egin behar Perez Lazarragaren eta Leizarragaren lanetan, belaunaldi berekoak baitira.
|
|
2020
|
|
|
Entzun batzuek, hainbatek, aurreko saioan kontatu nuena, alegia zeruan irakurketa sala bat zegoela, denak Herodotoren Historia irakurtzen ari zirela han, Herodoto bera ere azaldu zela
|
bere
liburuaren pasarteak denen aurrean irakurtzeko...; entzun hori dena, eta keinu eszeptikoa egingo zuten. Zeruan irakurri?
|
|
|
Sasoi hartan laurogei urte inguru zituenez, eta apur bat ahulduta ere bazegoenez diabetesa zela-eta, amore ematea erabaki nuen. Begiratuko nituen
|
bere
liburuak berriro eta moldatuko nuen artikulua. Hala, hizketa lasaian jarraitu genuen, huntaz eta hartaz, nik asko, berak gutxi.
|
|
|
Oneen errespuestia ceubec daquizu". 250 Pentsa daiteke Jane Austenek hitz apur bat arraroa erabili zuela, haha, gurarien eta libertateen muga errepresentatzeko, Bartolome sinpleagoa izan zela neurri berba erabiliz. Baina fraideak ere lehenengotan ez ulertzeko titulua ipini zion
|
bere
liburuari: neurri, gatz eta ozpin hitzak korapilatuz.
|
|
|
Ez da mendebaldeko euskalkiko gauza bakarrik. Kristobal Harizmendi saratarra, Ziburuko apeza, honela mintzo zen 1658an argitaratuko
|
bere
liburuan:
|
|
2021
|
|
|
Les Bienveillants atera zuen garai hartan izan zen, egiten dituen bidaia horietako (Txetxenia, Siria, Uganda) biren artean. Gogoan dut
|
bere
liburu pare bat oparitu zidala, eta nik Atxagaren El hijo del acordeonista oparitu nahi izan niola. Oparia errefusatu zidan, gaztelaniaz ondo irakurtzen ez zuen aitzakian.
|
|
|
Gogoan dut Jean Echenozi
|
bere
liburu baten euskarazko itzulpena eman nahi izan niola, baina ez zidala hartu nahi izan.
|
|
|
Gogoan dut Gregorio Lurik
|
bere
liburuari egindako erreferentzia eskertu zidala.
|
|
|
Sinetsi nahi nuke aldaketa korronte horrek, Aspasiaren karismak aupaturik segur aski, Platonen pentsamendua ere blaitu zuela, nahiz eta ez zen inola ere berdintasunaren defendatzailea. Izan ere, filosofoak
|
bere
liburuetako batean adierazi zuen ezen gizon bidegabeak, zigor gisa, emakume berraragitzen zirela, eta horregatik existitzen zela sexu femeninoa. Ia sinestezina da emakume jaiotzea kondena eta espiazio dela idatzi zuen gizabanako hark berak lerro harrigarri hauek idaztea bere Errepublikan:
|
|
|
1774an argitaratu zenetik, pertsonaia tormentatuak dituen Goetheren eleberri honek amodiozko penak zituzten gazte europar asko bultzatu zituen nork bere buruari tiro egitera protagonista imitatuz. Autorea izu laborriz bizi izan zen oharturik nolako fenomeno sozial heriozkoa bihurtzen ari zen
|
bere
liburua berrargitalpen bakoitzean. Gauza jakina da zenbait herrialdetako agintariek debekatu ere egin zutela osasun publikoko arrazoiengatik.
|
|
|
Bidaiak eta testigantzak biltzen zituen obra luze bat idatzi zuen, Historiai izenburua jarri ziona, bere hizkuntzan" azterketak" edo" ikerlanak" esan nahi baitzuen. Guk oraindik erabiltzen dugu, itzuli gabe,
|
bere
liburuari eta bere egitekoari izena ematean birdefinitu zuen hitza: " historia".
|
|
|
Deus gutxi dakigu Herodotoren bizitza pribatuaz, eta harritzekoa da
|
bere
liburuan, pertsonaiaz eta pasadizoz gainezka egonda, hain gutxi kontatzea bere buruaz. Bere jaioterria Halikarnaso zela besterik ez du esaten, gaur egungo Bodrum, Turkian, badia eder batean dagoen hiria, portu jendetsua eta Asiaren, Ekialde Hurbilaren eta Greziaren arteko merkataritzako ibilbideetako pasabidea.
|
|
|
Inserere erabili zuen, grezieraren enkrinein aditzaren ordain (alea lastotik bereizi, bahetu, zetabetik pasatu), metafora bat, Alexandriako liburuzainen hizkeran egile bat aukeratzea esan nahi zuena. Horaziok,
|
bere
liburuak irakurriz txora txora eginda, bederatzi greziar liriko ospetsuenen pare zegoela uste zuen, eta ez zuen inolako zalantzarik izan irakurleei bere buruari buruzko hain iritzi inpartziala adierazteko. Oda liburuan bertan, lasai ederrean idatzi zuen bere poemek, papiro orri hauskorren gainean idatzirik, metalak eta harriak baino gehiago iraunen zutela:
|
|
|
Adierazten digu haietako asko janaria biltzeko erabili zirela azkenean, edo solemnitate gutxiko beste erabilera batzuetarako. Eta hauxe da
|
bere
liburua mehatxatzen duen akabera: " Zeren, bestela, sukalde beltz batera eramanda, zure orrialde bustiek berdel kume batzuk tapatuko dituzte edo intsentsurako edo piperbeltzerako kukurutxo bihurtuko zara".
|
|
|
bilatu ezazu Segundo, orain gizon librea, Luzense gizon kultuaren esklabo izandakoa, Bakearen tenpluaren eta Nervaren Foroaren atzean". Egile eskubiderik ez zegoen gizarte batean, Martzialek ez zuen deus jasotzen ez liburu denda horietan ez beste edozeinetan saldutako
|
bere
liburuengatik, baina agian bere poemen barrenean liburu denda horiek iragartzeagatik kobratzen zuen zerbait, eta horrek gaur egungo telesailen productplacement delakoaren aitzindari erromatar bihurtuko zuen gure poeta. Baliteke, gainera, gustura ibiltzea bere aisialdian denda horietan zokomiran, eta bere epigrametan haiek hilezkortu nahi izatea.
|
|
|
Beste idazle batzuek, ordea, beldurrez eta lotsaz bizi zuten kontrolik gabeko irekiera hura, aurpegirik gabeko irakurle talde gero eta zabalago batengana iristea. Horaziok bere herabetasuna aitortu zuen
|
bere
liburuarekin mintzo den gutun batean. Kargu hartzen dio bere obrari, bizitza propioa balu bezala edo, zehatzago esanda, kalera ateratzeko eta jende aurrean nabarmentzeko gogo handiegia duen gazte lirain bat balitz bezala.
|
|
|
Idazlearen eta
|
bere
liburu saltzaile eta konfiantzazko lagunaren historiaren erdia besterik ez dago bere gutunetan. Beste erdia taupaka ari da liburu saltzaileak Helenerentzat bilatu zituen liburuetan; izan ere, aukeratu duzun irakurgai bat norbaiti gomendatu eta ematea harenganako hurbiltze, komunikazio eta intimitate keinu indartsua da.
|
|
|
Kristal Hautsien Gauean, Berlin zirtaka aritu zen zuzien eta su emandako sinagogen argitan. Françoisek, argi hastean,
|
bere
liburu dendako eskailera mailetan eserita, burdinazko barra luzeak zeramatzaten bi gizon ikusi zituen hurbiltzen. Erakusleiho batzuen parean gelditu, eta hautsi egiten zituzten.
|
|
|
Frantziako enbaxadaren babes ahulak lortu zuen orduko hartan bederen dendari erasorik ez egitea. Françoisek pentsatu zuen gau hartan
|
bere
liburu dendari eraso egin baliote bere indar guztiekin defendatuko zukeela liburu bakoitza, lanbidearekiko atxikimenduagatik, baina baita higuinagatik ere," heriotzaren nostalgia amaigabeagatik".
|
|
|
1939ko udaberrian, ordea, errenditu egin zen begi bistakoa zen horretara: Berlinen ez zegoen tokirik
|
bere
liburu frantsesen oasi txikiarentzat. Ihes egitea zen zentzuzkoena.
|
|
|
51. KAPITULUA: Diogenes Laerzio, Filosofoen bizitzak, IX, 5 (Heraklitok
|
bere
liburuaren ale bat utzi zuen Artemisaren tenpluan, eta beste datu biografiko batzuk); IX, 56 (Heraklito enigmatikoa); Zizeron, Ongi gorenaz eta gaizki gorenaz, II, 5, 15 (Heraklito iluna); Heraklito, 111 eta 62 DK pasarteak; Platon, Kratilo, 402a (Heraklitok dio ezin garela bitan murgildu ibai berean); Jorge Manrique, Koplak aitaren heriotzagatik, 2527(" Gure bizitzak ibaiak dira"); Jor...
|
|
|
80. KApITuLuA: ...3, 3 (Berlingo murru bat Alexandrian); Amiano Martzelino, Historiak, XXII, 16, 15 (Museoa zegoen auzoko liburutegia, K.a. 272 urtean suntsitua), Paul Auster, El pas de las ultimas cosas, Edhasa argitaletxea, Bartzelona, 1989, 106.132 or. (Anna Liburutegi Nazionalaren hondakinetan); Michael Holquist, M. Bakhtinen The Dialogic Imaginationen hitzaurrea, Texas University Press, 1981, 24 or. (Bakhtinek
|
bere
liburuaren eskuizkribu bakarraren orriekin biltzen ditu zigarretak).
|
|
|
Arrisku izugarri handia, errepikatzen zuten porrot egindako proiektu pertsonal eta ederrak gogoratzean. Zer zaila den gaur egun Mao Zedongena bezalako arrakasta enpresariala lortzea eta, ondorioz,
|
bere
liburu dendan sei lanpostu sortzea eta estutasunik gabe kapitalismoa eraisteko lanari lotu ahal izatea.
|
|
|
Pertsona arrunt franko ere literatur testu luzeak zintzo zintzo errepikatzeko gai ziren. Agustin Hiponakoak,
|
bere
liburu batean, Sinplizio bere ikaskidea gogoratzen du, zeinak Zizeronen hitzaldi oso batzuk eta Virgilioren poema guztiak errezitatzen baitzituen, hau da, milaka eta milaka bertso, atzetik aurrera, alderantzizko ordenan. Irakurtzean, bihotza hunkitzen zioten esaldiak" oroimenaren taulatxo ezkoztatuetan" zizelkatzen zituen, gogoan izateko eta nahierara errezitatzeko, liburu bateko orrialdeei beha balego bezala.
|