|
2001
|
|
|
Goiz batean, ordea, eguzkia irten orduko bete zitzaien bizartegi ohia On Domingori eta
|
bere
kideari. Denek gauza bat eskuan:
|
|
|
Gerraren edo gerlaren bila ez, baina ihesi genbiltzala, gudu  jatorra hautatu beharrean, besterik esan nahi badu ere, guda sasikoa aukeratu genuen; santu (saindu) eta fruituren ihesi genbiltzala, deun eta arnari gurasorik gabekoak hartu genituen; abuztua atsegin ez zitzaigulako, antzinako hitz galdu bat" ederturik" âzegoen zegoenean ezin utziâ dagonilla  sortu genuen3; eztakit hau zer dukan eta antzeko barrabaskeriak idazten hasiak gara (ez ote digu oraintsu gramatikari ezagun batek erakutsi izan bedi, izan bitez hitanoz nola esan behar diren?)," Logika" k horrela eska  tzen duelako; horrexegatik beragatik, dautso, daust erabili behar omen dira Bizkaian, deutso, deust zokoratuaz," orainaldiak a behar duelako". Batasunera bidean, gutxietsi dituzte Bizkaian Euskal Herri osoko ditu (z) eta
|
bere
kideak," giputzak direlako". Euskaldun guztion aho lumetan aspaldidanik dabilen osasunaren gaineanen ordez, ezin barkatuzko erdalkeria zelakoan (hamar egunen buruan, hilabete barru eta horien gisako beste zenbait esaera ere ez bagenerabiltza bezala), barregarrizko edo negargarrizko tzaz agertu da, atzizki jator bat dagokion lekutik atereaz.
|
|
|
Eta Axularrek
|
bere
kideei esaten zienak badu oraindik ere indar eta mami. Gizona eta gizartea ederki ezagutzen zituen; bazekien ere zer komeni zaion egitea gizonari lurrean ahalik ongien bizitzeko eta betiko bizia eskuratzeko.
|
|
|
Werther gizajoa. Txillardegik Leturiaren bizkarrean ezarri du bere eta
|
bere
kideen nahigabe zama astuna. Ez hori bakarrik.
|
|
|
Baina ordukoek ez bezalako arretaz jasotzen zituen hitz zaharrak, gutxi erabiliak, eta maiteago zituen beti euskarak berezko dituenak. Ohartzen zen, nonbait,
|
bere
kideak gehienetan ez bezala, ez duela aski hizkuntza batek hitzak, beharra sortu ahala, ingurukoetatik hartzea, eta ernal iturria agortu ahala, hizkuntza bera ere agortuz doala.
|
|
|
Hizkuntza zatikatze honek politika eta administrazioaren banaketetan ditu
|
bere
kideak, elizarenak eta bestelakoak aipatzen ez ditugula, eta egoera berdina izan dugu beti, Nafarroako erresumaren mende garaietan eta aurrekoetan izan ezik. Halaz ere zatikatze hauek oinarriko batasunaren sena âageria nahiz ezkutuaâ erabat suntsitu ez zuten bezala3, euskalki ugaritasunak ere ez zuen inoiz hizkuntzaren bat izate hori zalantzan jarri, maila guztietan ageri denez:
|
|
2003
|
|
|
Euskaldunetaz aparte, jendea jende kontsideratzera ez zen heltzen. Boz eta
|
bere
kideek adibidez, hara bere burua zurrunbilo hartarik baztertzen hasten zela, ez zituzten beltzak maite, lorpen sozial ageririk erakusten ez zuten herrestak oroz bat: Baionako karriketan zebil  tzan girgila saltzaileak trufa eta tunakoka sorkatzen zituzten lotsa barik" Hi Etxeberri!" oihuka.
|
|
|
Karmeldarrarengan izugarrizko eragina izan zuen Juan Antonio Mogel bere herrikideak. Dantzen auziak biziki kezkatu zuen Mogel, eta,
|
bere
kide guztiek bezala, berak ere ez zuen Larramendiren estiloko probabilismorik onartzen inondik ere: dantzak bekatu mortala ez izan arren, oso hurbil dabiltza, eta beti ere hobe da ez joatea; debekatuz gero eskandalu handiagoa etortzen dela ez da egia, eta hala balitz ere, San Paulori jarraitu behar diogu:
|
|
|
Misioak hasi behar zuenean, Kabildoa sakristiatik irteten zen, eta, herritar guztiekin batera (eta inguruko herrietatik hurbildutakoekin), misiolariek ostatu hartu zuten lekura (hospizioa, normalean) joaten ziren haien bila. Arratsalde hartan dotrina predikatu behar zuen aita misiolaria Gurutze handi batekin eta kanpaitxoarekin jaisten zen, eta
|
bere
kidea âsermoia esateaz arduratuko zenaâ berriz, Ama Birjinaren estandartearekin; elizara joaten ziren denak prozesioan, apaizek misioko bertsoak euskaraz kantari eta herritarrak kantuz haiei erantzuten. Arratseko laurak aldera hasten zen misiolaria bere dotrina esaten, hiru ordu laurdenekoa, gutxi gorabehera; hurrena sermoia zetorren, beste honenbeste irauten zuena.
|
|
|
Bere hitz jarioak eta herritarrengan zuen eragin nabarmenak eraman zituen frantsesak Independentzia Gerratean, aipatu bezala, Etxeberria beren kausaren alde bereganatu nahi izatera; ukatzeagatik espetxean igaro zituen hainbat hilabete. Bizirik zegoela, bost liburu argitaratu zituen euskaraz, guztiak erlijio gaietakoak; ez zuen, ordea, hizkuntzalaritza landu, eta bere euskarazko idatzi eta predikuen ustezko zabarkeriak hainbat kritika ekarri zizkion, horien artean Zabala
|
bere
kidearena.
|
|
2006
|
|
|
Ikusi besterik ez dago hainbat bertsolarik edo bertsozalek elkartearen jarduna dela-eta erakusten duten satisfakzioa. Ez dut uste euskalgintza eta kulturgintza osoan hain esker oneko erakunderik egonen denik,
|
bere
kideei hain zapore gozoa utziko dienik.
|
|
2009
|
|
|
Benetako uhin xenofobo eta antisemita batek eragin zion, bestalde, Frantziako medikuen estamentuari hogeita hamarreko hamarkadan. Zer aurpegiratzen die, adibidez, 1930ean, jatorriz atzerritarrak diren
|
bere
kideei Medikuen Sindikatuen Konfederazioko idazkari nagusiak. Sasian abortuak egitea, drogazaleei ematea eta" botikak, gure artean, terrazatan tapizak saltzen diren bezala saltzea8", horra.
|
|
|
Talde Popularrak Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Estatutuaren Legeko VII. kapitulua, kontsumitzaileen hizkuntza eskubideak finkatzen dituena, osorik ezabatzea proposatzen zuen lege proposizioa ere aurkeztu zuen. Talde Popularraren lege proposizio hori aintzat hartu eta tramitera jarri edo ez erabakitzerakoan,
|
bere
kideek eta Talde Sozialistakoek aldeko botoa eman zuten, baina bertan behera erori zen, gehiengoak popularren lege proposizioaren kontra bozkatu baitzuen, baita popularren legez besteko proposamenaren eta sozialisten aldaketa eskaeraren aurka ere. EAJ PNVk, EAk, EB Berdeak eta Aralarrek babesa eman zioten aipatu dekretuari.
|
|
2010
|
|
|
–Adopzioaren galderarena oso truku xinplea izan delako. Juana Mariren bikotekidea adopzio bidean dagoela bazenekienez, galdera niri egin ea zeharka
|
bere
kidea ote nintzen ateratzen zenidan. Emakumeak gara, gero, esamesa zaleak!
|
|
2011
|
|
|
–Benetan diotsuet, esan zien
|
bere
kideei?: maite zeuen etsaiak, eta egin otoitz pertsegitzen zaituztenen alde.
|
|
|
), Janaismon izeneko kapitainaren agindupean iritsi ziren frantsesen ontziak, gaur Ea izeneko portua den badian lehorreratu zirelarik. Sekulako sarraskiak eta lapurretak egin omen zituzten, eta ez zuten inolako eragozpenik izan euren ekintzak eginda minik jasan gabe alde egiteko, artean oso lanpeturik baitzebiltzan soloroak Asturiasko Juristo kapitainaren eta
|
bere
kideen aurkako gudu latzean. Azkenean, ordea, lortu zuten Juristo Soloriatik botatzea eta bakea itzuli zen.
|
|
|
Zaldun horren askazia azkar zabaldu zen eta bere lehen oinordekoa Pedro Sancho de Abendaño izan omen zen. Hau Nafarroako errege Antso Abarkaren zerbitzari zen, eta behin errege honen kapitain bat, Frondemiro izenekoa, Arabako lurretan sartu zen
|
bere
kideekin, inguruetan, su eta odol, sarraski handia eraginez. Abendañoko honek, bere laguntzaileak bilduta, aurre egin zion Frondemirori Aberasturi herriaren ondoan, eta bertan hil zuen.
|
|
|
basoan etsai talde handi bat zegoen erasorako prestatzen. Denborarik galdu gabe,
|
bere
kideak bildu zituen eta erasorako prestatu. Abiatu zen horrela Gurilam Puenbazter eta bereak zeuden hariztirantz.
|
|
|
Esan bezala lehenengo guda amaitutzat jo ondoren, egoera ez zegoen konpondua. Isabel eta
|
bere
kideak izan ziren garaile, baina karlistek bide parlamentarioa motela zela uste zuten. Beren ustean asaldura armatuari ekin eta berriro ere guda hasi zen.
|
|
2019
|
|
|
Gita haraino eraman duen SSetako ofizialak
|
bere
kidearengana zuzendu du neska. Estropezu egin du, tifusaren ondorioak baititu oraindik.
|
|
|
Errusiarrek elkarri begiratu diote. Zaharrenak beste aldera begiratu du, begiak itxi eta eguzkiaren aldera jaso du aurpegia, elkarrizketaren ardura
|
bere
kideari utzita.
|
|
|
Ez daki hurrena zer esan, ez dio larritasunari ahotsa eman nahi. Eserita jarri da berriz,
|
bere
kideei begiratu gabe, bere bulkadei eusteko ahaleginean. Ezin inorekin fidatu, bere buruaz gutxi kontatu, argi ibili...
|
|
|
–Ez duzu uste Vinson jaunak eta
|
bere
kideek bestelako asmoak izan zitzaketela?
|
|
|
Abuztuak hartu die aurrea beste guztiei. Abuztu, eta
|
bere
kide diren aboztu, abustu, agustu, agostu, aguztu, agostue, abustuila... Asko erabili izan dira zenbait parajetan aurreko izen horiek.
|
|
2020
|
|
|
Juan Uribe Bruggen bizi zen joandako azken lau urteetan. Amilibia eta
|
bere
kideentzat lan egiten zuen. Hans van der Vliet euren bezeroa eta hornitzailea zen.
|
|
|
Jokalariei barneratuarazi behar diegu Athletic dela eurentzako talderik egokiena, zaleengandik beste inon ez bezalako miresmena eta maitasuna jasoko dutela eta euren etorkizuna bideratzeko aukera ezin hobea izango dutela. Athletic bakarra da munduan eta
|
bere
kide izatea gutxi batzuren pribilegioa.
|
|
2021
|
|
|
Artean ez nion Pancorbori igarri. Ignaziorekin hitz egin nuenean, iruditu zitzaidan nahita eman nahi izan zuela aditzera irudi zuena baino buruargiagoa zela
|
bere
kidea.
|
|
2022
|
|
|
2018ko azaroaren 12an, LucÃa Méndezek El Mundo egunkarian egin zion elkarrizketa batean, Nicolà ¡ s Sartoriusek aditzera eman zuen" erabakitzeko eskubidea erreakzionarioa dela". Nazio historiko edo autonomia erkidego batek
|
bere
kideei legalki kontsulta egiteko duen eskubidearen gaineko argudio bat aurkeztu zuen Sartoriusek. Modu erretoriko honetan mintzatu zen:
|
|
|
Kanadako Gorte Gorenak Quebecen sezesioari buruz onartutako ebazpena bereziki baliagarria da gogoeta honetarako, eragile politikoak eta goi funtzionarioak demokrazia konstituzionala berriz ebaluatzera gonbidatzen dituelako," ez
|
bere
kideen nolabaiteko antolamenduarekin arazoak behin betiko konpontzen dituen sistema gisa, baizik eta denboraren poderioz dibertsitatearen aitortzari eta batasunaren exijentziei buruzko gatazka menderaezinen aldeak adiskidetuko dituzten jardunbideen multzo konplexu gisa" (Tully, 2000: 4).
|
|
|
Gandhik honakoa esan zuen behin: " Nazio baten handitasuna neurtzeko,
|
bere
kiderik ahulenak nola tratatzen dituen hartu behar da kontuan". Ideia hori birformulatu egin da Kanadan, métis herrien aldarrikapen politikoen eta eskubide historikoen aldarrikapenen testuinguruan.
|
|
2023
|
|
|
Behin bakarrik egon zen benetako arriskuan, ezen marinel batek, handienak eta indartsuenak, ukitu egin nahi izan zuen kapitainarekin negoziotan ari zen bitartean;
|
bere
kideei keinu bat eginez atzetik hurbildu, eta, Rozinak arreta galdu zuen une bat baliatuz, bizkarra emanda zegoen emakume txiki eta arinari gogor heldu zion, brusa zakar askatu, botoiak etenez, eta bularrak ukitu zizkion, laztanduz; gero, aurpegi iletsua lepoan jarri zion, beste marinelak laguna adoretuz inguruan biltzen zitzaizkien bitartean, paliomalákas, emaiok, emaiok; baina, bat batean, ema... Marinelak jauzi egin zuen, suge batek zizta egin balio bezala, lurrera bota zuen emakumea, skatá, eta beste marinelak aldendu egin ziren isilik; urrunagotik begira geratu ziren geldi geldi, begiak arranpalo, aho handietan hortz hori txantxarrez beteak eta mingain puztu lakar gris berdetsuak agerian.
|