|
2000
|
|
|
Eta bagenituen, nola ez baitzitekeen izan bertzela, geure azienda eta geure abereak ere, zeinek, gaztelu zaharraren denboran, behe solairua izan baitzuten ukuilu eta establia, eta zeinek, jauregi berria eraiki zenean, kanporako bidea hartu baitzuten, abere bakoitza
|
bere
kideekin eta espeziekoekin, halako suertez, non halatan baikenituen, haien zaintzeko eta babesteko, etxola batzuk —behitegi bat, zaltegia, oilotegia, baita txakurtegi bat ere, etxeko ehiza txakurren ostatu eta bizileku—, jauregitik laurehun bostehun bat urratserat zeudenak, Urbiaingo senar emazte bikote batzuen —hiru familia orotarat— ardurapean.
|
|
|
Bertzenaz, hiru euskaldunon ondoan kasik beti izaiten genuen Goruki zeritzan indiar gaztea, zeina baitzen Antonio Ibarbiak Santo Tomáseko pulpería n jaso zuen indiar ostikatua,
|
bere
kideei gertatuaren berri eman ziena, eta zeinak baitzekizkien gaztelaniazko hitz guti batzuk, elkar ulertzeko balio izan zigutenak.
|
|
|
Eta banindoan, banindoan, eta bat batean oroitu nuen nola guardia buruak erran zigun ezen puta haiek bertze jende batzuekin elkar harturik behar zutela... baina oroitzen nituen, halaber,
|
bere
kideen hitzak eta haien irriak eta haien bertze hainbat keinu eta xehetasun, eta gero eta gehiago iduritzen hasi zitzaidan ezen guardia haiek zirela putekin elkar harturik zeuden gizonak. Eta ez ote zituen Mignon biluziak ere oinetakoak jarririk, ez bere ahalkearen eta bere dekoroaren ezkutatzeko, nola aitortu baitzidan, baina arintkiago eta fitezago ihes egin ahal izaiteko?
|
|
2001
|
|
|
Irribarre zabal batez eta lasai, objezioa bukatzen duela ospatzeko atzo putetxe batera joan zela ari zaie kontatzen Fernando petrilean eserita dauden
|
bere
kideei. Beste guztiekin batera barre egin duen arren, eskandalizatuta dago Tasio.
|
|
|
Jode, ez nuke tipo horien lekuan egon nahiko, aitortu du Arrillagak
|
bere
kideen pentsamenduen oihartzun gisa jokatuz. Indarberritu den isiltasunean, larriki zaurituriko haurtxo baten aurrean zerbait kabala egiten asmatuko ote lukeen galdetu dio bere buruari Tasiok, zalantzan, eta ariketa masokista batean eszena irudikatzen saiatu da.
|
|
2002
|
|
|
–Ixo, ixo? , xuxurlatu zion
|
bere
kideak?. Ez ezazu txintik ere atera.
|
|
2003
|
|
|
Ekaitz ikusgarri baten pean. Ez dakit ataka gaizto honetatik bizirik aterako garen ala bertan fin gaitz egingo dugun, Laroussek eta
|
bere
kideek egin zuten bezala. Har itzazu nire sentimendurik leialenak", dio hurrengoak.
|
|
2004
|
|
|
Eta hala izatekotan, arrain handia hobetsi eta txikia gaitzesten ari zaigu Sudupe. Eta hori, jakina, ezin diogu onartu, ezkailu batek ezin baitio barkatu
|
bere
kideari horrelakorik egitea. Ezkailuen bizitza bera dagoelako jokoan.
|
|
|
–Bada garaia Kultura hitza termino politikoan eta nazionalean definitzeko eta horren araberako politika kulturala egiteko. Kultura nazio batek korpartitzen dituen erreferentzien multzoa da.708(...) Kultura, gizarte baten agerpidea da; barrura begira
|
bere
kideen aurrean eta kanpora begira besteen aurrean bere burua agertzeko gizarteak duen bide eragingarriena?. 709
|
|
|
Zeri dagokio" do" hori españeraz? Non du
|
bere
kidea euskal esakuntzan. Liferente ere alemaneraz:
|
|
|
Min sor batek hartu ninduen, nire gorputz zafratuak bidaltzen zidana baino sakonago eta eramangaitzagoa zen min batek. Franz idi lepoak maletako hesgailuak trakeski itxi eta
|
bere
kide meheari luzatu zion. Hau gelatik atera zen, niri inoiz ere begiratu gabe.
|
|
|
Bitartean, polizia flakostak bere buru distiratsua pentsakor makurtzen zuen. Hitz egin zuenean ez zidan niri begiratu,
|
bere
kide sendoari baizik.
|
|
|
–Hortxe zegok berriz ere! –hots egin zuen Del Vallek, zoriontsu
|
bere
kidearen eginkizun nazkagarriez ahantzi ahal izateagatik. Hansek, zigarreta hatz erraldoien artean erabiltzeari utzi gabe, begiak txitxildu zituen.
|
|
|
–egin zuen irribarre Del Vallek. Eta
|
bere
kide alemanaren isiltasun kontzentratua hautsiz–: Etxean pistola bat eman ziotek.
|
|
2005
|
|
|
Telefonoa eskegita burua astindu du,
|
bere
kideari ironiaz begira. Hark ere irribarrea itzuli dio.
|
|
|
Ez duk uste? –galdetu zion
|
bere
kideari.
|
|
2006
|
|
|
Bat batean, poliziak kutxa eskuetatik kenduta, hustu egin zuen idazmahaiaren gainean. Anek erotu balitz bezala begiratu zion
|
bere
kideari.
|
|
|
Orain bere kemen guztiaren beharra zuen pentsamendu beltzei aurre egiteko. Hala ere,
|
bere
kidearekin jaten zuenetan, itxurak egiten ahalegintzen zen. Ezin erran ahalako lotsa emanen zion polizia zaharra ezertaz ohartzeak.
|
|
|
Maletategia zabalduta, bi eta bost tiroko eskopeta bat atera zituen. Ane autotik atera eta, eskuak besazpietan babestuz,
|
bere
kideari begira egon zen, honek kartutxoak eskopetaren errekamaran sartu bitartean.
|
|
|
Bitartean, entzun zuen Geppert ilunpean zutitzen zela. Ezer ikusi ez arren, iruditu zitzaion
|
bere
kideak tunelean behera egiten zuela, ahotsa entzuten zen tokirantz. Hitz egiten jarraitzea erabaki zuen.
|
|
|
Anek
|
bere
kidearen eskua sentitu zuen sorbaldan. Polizia zaharrak keinua egin zion.
|
|
|
Dutxa hartu eta jantzi ostean, Ane
|
bere
kidearekin elkartu zen hoteleko harrera gelan. Gepperten maletak BMWan sartuta, Anerentzako auto bat alokatzera joan ziren.
|
|
|
Bat batean, Anek arrotz sentitu zuen bere etxea, norbait bertan ezkutuan ibilia zen susmoak gela isilak kutsatuko balitu bezala. Larriturik begiratu zion
|
bere
kideari.
|
|
|
–Ez zenion ezer berririk erranen. Arotza kasuaren ikerketako oharren arabera, Geppertek eta
|
bere
kide Brissonek Villeneuverekin lotutako arrasto bat ikertu zuten 1987ko martxoan. Antza, lekuko batek odol arrastoak zituen auto bat ikusi zuen gazteluaren inguruetan.
|
|
|
Maltzurkeria haietaz pentsatze hutsak gaizkitu egiten zuen. Eta, fitsik ere sinetsi ez arren, errudun sentitzen zen
|
bere
kideari buruzko halako pentsamenduei bide emateagatik. Azkenean autopistako zerbitzugune batean gelditzea erabaki zuen.
|
|
|
iglu gutxi batzuk haizearen babes pittin bat lor zitekeen fiordoko bihurgune batean, non iglu bakoitzaren aurreko hondakin eta zabor tontorrak adierazten baitzuen han bizi zenak gizartean zeukan kategoria. Hala ere, zeruko atea iruditu zitzaien Knudi eta
|
bere
kideei 1917 urtean Thuleko bigarren espedizioa amaitu ezinean zebiltzanean. Bien bitartean, 1910 eta 1917 urteen arte horretan, bi espedizio antolatu zituen Knudek.
|
|
|
Altxatuek Etxeberri eta bere familia preso hartuak zituzten noski eta Lüküzeko gaztelura eraman. Haiekin biltzekoa zen, luzamendu handirik gabe, Atharratze ministroa ere,
|
bere
kide lapurtarra bezala goiz hartan berean Oztibarren atzemana.
|
|
2007
|
|
|
ezjakin, basati, kaiku... zer ez ote digute esan mendeetako menderakuntza etengabean; hori esatea bera badirudi ez dagoela modan, ez dela komeni, baina egiak esaten hasiz gero hori ere jarri da mahai gainean; eta, egia osoa esateko, euskaldunaren kontrako arrazismo zikinena eta tristeena gelditzen zaigu: euskaldunak berak egindakoa; herri kolonizatuetako autogorrotoaren mekanismoa geureganatuta, euskalduna lotsatu egin da bere euskalduntasunaz, kaka zaharra iruditu izan zaio bere kultura, hutsaren hurrengoa bere herriaren ondarea; eta euskaldun hori, kanpotarren kulturaz apur bat janzten hasi denean, bera bihurtu da, maiz aski,
|
bere
kideen trufatzaile nagusi.
|
|
|
Oso minduta zegoen Follas novas liburuak
|
bere
kide batzuengandik jaso zuen harrera txarragatik, eta Murguíari aitortzen zion: –No volveré a escribir nada en nuestro dialecto, ni acaso tampoco a ocuparme de nada que a nuestro país concierne?.
|
|
|
Simone de Beauvoirrek eman digu
|
bere
kidearen kezka nagusi horren berri (C.A., 26). Pasartea ezagutaraztea oso komeni delakoan, hitzez hitz emango dugu euskal itzulpena:
|
|
|
Fichte-k dauzka, batzuek nazionalismo itsuaren probatzat gustura ailegatzen dituzten hala moduzko esaldiak (Humboldt gaztearen estreinako gogoetak hizkuntzari buruz haren jarraigoan eginak izan direna, probatua da) 56. Askoz gehiago da gizakia hizkuntzak eratua, hizkuntza gizakiek eratua baino? 57. Zinez mintzo dena ez da gizakia, baizik eta giza natura da harengan dena mintzatzen eta
|
bere
kideari iragartzen. Eta halatan, esan litzateke:
|
|
2008
|
|
|
Aurkezlea ozen mintzatu zen: eskerrak eman zizkion, lehenik eta behin, Jainkoari; eskerrak eman zizkien gero ikusleei ikuskizunera etortzeagatik; goretsi zituen
|
bere
kideak, bakoitzak zuèn abileziagatik, eta azkenean esan zuen:
|
|
|
Silverrek berak ere, jaten ari zela, Flint Kapitaina sorbaldan zuela, ez zuen gaitzespen hitz bakar bat esan
|
bere
kideen zabarkeriaren aurrean. Eta horrek harritu ninduen gehien, orduan bezain azeri sekula ez zuela jokatu iruditzen baitzitzaidan.
|
|
|
–Bristolen, banketxeetan eta, erantzun zuen
|
bere
kideak.
|
|
|
Izan ere, bi gizon zeuden oholesiaren bestaldean, oihal zuri bati eragiten bata, eta bestea, nor eta Silver berbera,
|
bere
kidearen aldamenean patxada ederrean.
|
|
|
Handik pixka batera txanela goletatik aldendu eta kostalderantz abiatu zen; eta txano gorriko gizona eta
|
bere
kidea kabinako eskaileretan behera ezkutatu ziren.
|
|
|
Begirada bat aski izan nuen, ordea; eta ez nintzen, gainera, ausartu begiradatxo bat besterik ematera segurtasunik gabeko batel hartatik. Hands eta
|
bere
kidea elkarri lotuta zeuden hil edo biziko borrokan, biak eskua bestearen zintzurrean jarrita.
|
|
|
Hitz haiekin suspertuta, bukaneroak bizkorrago jarraitu zuen aurrera, eta Silverri zerbait eman ondoren, eskutik eskura, are sasoi hobez erretiratu zen
|
bere
kideen ondora.
|
|
|
Silver isildu egin zen, eta Georgeren eta
|
bere
kide izandakoen aurpegietan hitz haiek ez zirela alferrik esanak izan ikusi nuen.
|
|
|
Bi eskifaiak lehian joan ziren hondartzaraino; baina ni nindoan txalupak, hasieratik abantaila zuelarik, eta arinagoa eta hobeto gidatua zenez, atzean utzi zuen
|
bere
kidea; eta hala, gure batelak ertzeko zuhaitzen artean sartu zuenean branka, eta nik adar bati heldu, kanpora jauzi egin eta hurbilen neukan sasi artean barruratu nintzenean, Silver eta besteak ehun yardara zeuden artean.
|
|
|
Garrasia entzutean, ezproina sentitutako zaldia bezala zutitu zen Tom; baina Silverrek ez zuen begirik kliskatu. Lehengo tokian geratu zen, makuluan pausaturik pixka bat, eta ekitera doan sugeak bezala begiratzen ziola
|
bere
kideari.
|
|
|
Nire gordelekutik atera eta atzerantz jo nuen arrastaka, ahal bezain azkar eta isilik, basoaren alderdirik irekienera iritsi nahian. Nindoala, bukanero zaharraren eta
|
bere
kideen arteko oihuak entzun nituen, eta arrisku seinale horrek hegoak eman zizkidan. Baso artetik atera nintzenarekin batera, inoiz ez bezala egin nuen korri, norabidea bost axola zitzaidala, baldin hiltzaileengandik urruntzen baninduen; eta korrika nindoala beldurra hazi eta hazi ari zen neure baitan, eroaldi bihurtzeraino.
|
|
|
Hogei metrora dagoen polizia postura eraman nau,
|
bere
kideari erakutsi dio eta barrezka hasi dira.
|
|
|
Aurkezlea ozen mintzatu zen: eskerrak eman zizkion, lehenik eta behin, Jainkoari; eskerrak eman zizkien gero ikusleei ikuskizunera etortzeagatik; goretsi zituen
|
bere
kideak, bakoitzak zuèn abileziagatik... eta azkenean esan zuen:
|
|
2009
|
|
|
Hala ere irudipena ateratzen duzu, Gandiaga ez dela inoiz ailegatu, enpatia guztiaz ahalegindurik ere, jende hau, berarentzat estereotipikoki automata, saldokoa, etc., bere bakoiztasunean ikustera eta sentitzera. Mendia eta menditarrak ez bezala, hiria eta hiritarrak espektakulu bat dira, barne bizitzako
|
bere
kideak baino gehiago. Ba al dute barne bizitzarik, etengabe joan eta etorri, etorri eta joan dabiltzan horiek?
|
|
|
ezkutatzeko; aitzitik: sarjentu galoiarekin batera, soldaduen gainetik egoteko arrazoitzat zituen bere ezaugarri haiek guztiak, halako moldez, non, soldadu erreserba berri bat zetorkion bakoitzean, hasberriei bere abileziak erakusteko beharra nagusitzen baitzitzaion, baita Domingo eta
|
bere
kideak iritsi zirenean ere; hala, sarjentuak, eguzki galdak bazterrak astintzen zituèn uda bukaera hartako egun ezin beroago batean. Domingo eta bere kideak kanpamentura iritsi eta handik hilabetera edo?, konpainia instrukziorako zelaiunean bildu, soldaduei sutsu mintzatu?. Aberriak gorputz arinak behar ditu, behar bezala defendatuko dutenak: nirea bezalako gorputz arinak, alegia, oraintxe erakutsiko dizuet zergatik??, eta gero, lasterketa labur baten ondoren eskuak lurrean bermatu eta airean bi txilinbuelta jarraian egiten zituela, esan zuen:
|
|
|
ezkutatzeko; aitzitik: ...iarekin batera, soldaduen gainetik egoteko arrazoitzat zituen bere ezaugarri haiek guztiak, halako moldez, non, soldadu erreserba berri bat zetorkion bakoitzean, hasberriei bere abileziak erakusteko beharra nagusitzen baitzitzaion, baita Domingo eta bere kideak iritsi zirenean ere; hala, sarjentuak, eguzki galdak bazterrak astintzen zituèn uda bukaera hartako egun ezin beroago batean. Domingo eta
|
bere
kideak kanpamentura iritsi eta handik hilabetera edo?, konpainia instrukziorako zelaiunean bildu, soldaduei sutsu mintzatu?. Aberriak gorputz arinak behar ditu, behar bezala defendatuko dutenak: nirea bezalako gorputz arinak, alegia, oraintxe erakutsiko dizuet zergatik??, eta gero, lasterketa labur baten ondoren eskuak lurrean bermatu eta airean bi txilinbuelta jarraian egiten zituela, esan zuen:
|
|
|
Ondoko lauzpabost segundoak bizitzako mementorik zoriontsuenetakoak bezala oroituko zituen Domingok; Domingo, izan ere, hilabete bakarra zeraman arren, itota sentitzen zen, batik bat Besatroncosen jardunagatik, hainbeste estutzen zituen sarjentuak soldaduak; baina, bera ez ezik, konpainiako soldaduak ere, gutxiago edo gehiago, potroetaraino zeuden potrozorri hartaz: esan nahi baita Domingoren garaipena ez zela berea bakarrik izan,
|
bere
kideena ere bai: horregatik sentitzen zen hain pozik, horregatik hain arin eta horregatik hain bete, hegan egin gabe hegan egiten ariko balitz bezala; zorion hark, ordea, ezin iraun zezakeen luzaro, eta, hala, segundo labur haien ondoren sarjentuak Fiiiiiiirmes!
|
|
|
–armadan ezagutu zuèn sarjentuaren irudia piztu ote zitzaion Domingori une hartan irudimenean, flash batean bezala??, eta bere helburua lortu zuen; are gehiago: ...lizia kolokan jarriz, erori ez erori, harik eta zaldizkoak, aho uhalaren tirakada bortitz batez, zaldia berriro menderatzea erdietsi zuen arte; emakumea ihesi zihoan ordurako, lehenago edo geroago, eszenatokian agertzeko beti prest dagoen aktorea ohi da bizi sena?, eta Domingok ere ihesari eman zion, baina, burua jiratu eta ohartu zenean ezen polizia, zaldiari atseden emateko edo, atzeraka zihoala
|
bere
kideengana, bera ere atzera itzuli, kartera jaso, eta handik ez oso urruti zegoèn manifestari multzo batengana hurbildu zen; gero, tiro hots batzuk entzun, eta berandu gabe jakin zuen Domingok manifestaziora etorritako guztiak ez zirela etxera itzuliko, haietako batzuk zerraldo erori baitziren, bat, bi, hiru, lau, bost eta sei; Eisensteinen Potemkin korazatua filmean ez bezala, herritarrak ez zi... esateko modu bat da, borra duena edo zaldia duena beti baitago maila bat eta mila maila gorago, pistola edo fusila duena zer esanik ez?
|
|
|
goranzko biraketa bat eragin baitzion pistolari, hogeita hamar bat gradukoa, biktima tirabidetik kanpo utzi eta orduan, orduan baizik ez? tiro egiten zuela; eta, halere, Domingok ongi bai ongi ikusi zuen nola biktima gelditu zen ziplo, haren gorputzak goitik behera egiten zuela, mugimendu baldar batean; zer antzerki mota zen hura, baina?; edo zer erakutsi nahi zion bere buruari, etsaia barkatzera bultzatzen zuèn jarrera errukizko harekin?;
|
bere
kideak baino pertsona hobea zela?; zergatik zen hobea, ordea?; ez al zekien, bada, barkatuak izan zitezkeenak ez zirela barkaberak izango, ez ziotela inori ezertxo ere barkatuko, alegia?, zeren halakoa baitzen langileen izerdiaren kontura bizi zèn lapur parasitoen kasta, gerra giroan zer esanik ez?; edo ez al zen, jarrera higieniko hutsagatik, besterik ez bazen ere, potroei itsatsita eta ongi helduta zegoèn edozein zorri kuadrilla deuseztu eta desegin behar, azazkalen artean banan banan hartuz eta gupidagabeki lehertuz?; eta, hala ere, hala eta guztiz ere?, Domingok haserre zirudien bere buruarekin, halako moldez, non, itzulerako bidean Gonzalok bere iritzi hura berriro azaldu zionean:
|
|
|
Ikerketa nobelatuta dago, eta protagonista Luis Urquiza da, euskal jatorrikoa. Errepresioaren aurka egin zuen polizia bat
|
bere
kideek preso hartu eta torturatu egin zuten. Orain, abenduaren 10ean, Kopenhagen aurkeztuko da danierazko itzulpena, eta gidoilari eta zuzendari bat gidoia idazten ari da zinemara eramateko.
|
|
|
" Burgeskume txiki handi bat besterik ez haiz!"; arrazoi haiekin batera, baina –biktimari tiro egin edo ez egin, hartan zetzan auzia–, Domingok bazuen beste arrazoi bat, menturaz, itzaletik bultzaka ari zitzaiona, norabide jakin batean: ...ta hamar bat gradukoa, biktima tirabidetik kanpo utzi eta orduan –orduan baizik ez– tiro egiten zuela; eta, halere, Domingok ongi bai ongi ikusi zuen nola biktima gelditu zen ziplo, haren gorputzak goitik behera egiten zuela, mugimendu baldar batean; zer antzerki mota zen hura, baina?; edo zer erakutsi nahi zion bere buruari, etsaia barkatzera bultzatzen zuèn jarrera errukizko harekin?;
|
bere
kideak baino pertsona hobea zela?; zergatik zen hobea, ordea?; ez al zekien, bada, barkatuak izan zitezkeenak ez zirela barkaberak izango –ez ziotela inori ezertxo ere barkatuko, alegia–, zeren halakoa baitzen langileen izerdiaren kontura bizi zèn lapur parasitoen kasta, gerra giroan zer esanik ez?; edo ez al zen –jarrera higieniko hutsagatik, besterik ez bazen ere– potroei i... " Kendu ditiagu sasi batzuk, eta justizia eta askatasunaren loreak oparoago haziko dituk orain... ezta, Domingo?", Domingok ez baitzion, joanekoan bezala, mihiari eutsi; aitzitik, honela erantzun zion:
|
|
|
" Putakumea!" –armadan ezagutu zuèn sarjentuaren irudia piztu ote zitzaion Domingori une hartan irudimenean, flash batean bezala? –, eta bere helburua lortu zuen; are gehiago: ...kan jarriz, erori ez erori, harik eta zaldizkoak, aho uhalaren tirakada bortitz batez, zaldia berriro menderatzea erdietsi zuen arte; emakumea ihesi zihoan ordurako –lehenago edo geroago, eszenatokian agertzeko beti prest dagoen aktorea ohi da bizi sena–, eta Domingok ere ihesari eman zion, baina, burua jiratu eta ohartu zenean ezen polizia, zaldiari atseden emateko edo, atzeraka zihoala
|
bere
kideengana, bera ere atzera itzuli, kartera jaso, eta handik ez oso urruti zegoèn manifestari multzo batengana hurbildu zen; gero, tiro hots batzuk entzun, eta berandu gabe jakin zuen Domingok manifestaziora etorritako guztiak ez zirela etxera itzuliko, haietako batzuk zerraldo erori baitziren, bat, bi, hiru, lau, bost eta sei; Eisensteinen Potemkin korazatua filmean ez bezala, herritarrak ez zi... esateko modu bat da, borra duena edo zaldia duena beti baitago maila bat eta mila maila gorago, pistola edo fusila duena zer esanik ez... bat, bi, hiru, lau, bost eta sei; haietako bat Alberto zela jakin zuenean, ezpainetara hitz bakarra etorri zitzaion –putakumeak, putakumeak eta putakumeak! –, eta begietara malko asko eta asko, mina eta sumina bihotzean nagusi.
|
|
|
Putakumea –maiuskulaz–, haren izaera eta haren nortasuna hitz bakar batez definitzeko ez baitzegoen, antza, hitz egokiagorik hiztegian; hain zuen espiritu militarra barneraturik, non, konpainiaren kargua eta ardura hartzen zuenean, egunaren hogeita lau orduetan egoten baitzen soldaduei begia gainetik kendu gabe, haien potroei atxikitako potrozorri bat bezala, haien akatsak azpimarratzen – ¿ qué modo de desfilar es ése?, ¡ el pecho fuera, como María Guerrero, y la cabeza como Juan Oropesa, que la tenía siempre tiesa! –, edo haiei burla egiten – ¡ con maricas así, hasta los moros nos darán al fin por culo! –, biraoka noiznahi, bere burua katoliko apostoliko sutsutzat bazuen ere, ultrakatoliko ultraespainartzat, alegia; sarjentua, beraz, soldaduen gainetik sentitzen zen nor, eta soldaduak izorratzen gozatzen zuen; eta ez zuen, jakina, bere gorputz lerden hura –gihartsua bezain arina– ezkutatzeko; aitzitik: sarjentu galoiarekin batera, soldaduen gainetik egoteko arrazoitzat zituen bere ezaugarri haiek guztiak, halako moldez, non, soldadu erreserba berri bat zetorkion bakoitzean, hasberriei bere abileziak erakusteko beharra nagusitzen baitzitzaion, baita Domingo eta
|
bere
kideak iritsi zirenean ere; hala, sarjentuak, eguzki galdak bazterrak astintzen zituèn uda bukaera hartako egun ezin beroago batean –Domingo eta bere kideak kanpamentura iritsi eta handik hilabetera edo–, konpainia instrukziorako zelaiunean bildu, soldaduei sutsu mintzatu –" Aberriak gorputz arinak behar ditu, behar bezala defendatuko dutenak: nirea bezalako gorputz arinak, alegia, oraintxe erakutsiko dizuet zergatik" –, eta gero, lasterketa labur baten ondoren eskuak lurrean bermatu eta airean bi txilinbuelta jarraian egiten zituela, esan zuen:
|
|
|
Putakumea –maiuskulaz–, haren izaera eta haren nortasuna hitz bakar batez definitzeko ez baitzegoen, antza, hitz egokiagorik hiztegian; hain zuen espiritu militarra barneraturik, non, konpainiaren kargua eta ardura hartzen zuenean, egunaren hogeita lau orduetan egoten baitzen soldaduei begia gainetik kendu gabe, haien potroei atxikitako potrozorri bat bezala, haien akatsak azpimarratzen – ¿ qué modo de desfilar es ése?, ¡ el pecho fuera, como María Guerrero, y la cabeza como Juan Oropesa, que la tenía siempre tiesa! –, edo haiei burla egiten – ¡ con maricas así, hasta los moros nos darán al fin por culo! –, biraoka noiznahi, bere burua katoliko apostoliko sutsutzat bazuen ere, ultrakatoliko ultraespainartzat, alegia; sarjentua, beraz, soldaduen gainetik sentitzen zen nor, eta soldaduak izorratzen gozatzen zuen; eta ez zuen, jakina, bere gorputz lerden hura –gihartsua bezain arina– ezkutatzeko; aitzitik: ...in batera, soldaduen gainetik egoteko arrazoitzat zituen bere ezaugarri haiek guztiak, halako moldez, non, soldadu erreserba berri bat zetorkion bakoitzean, hasberriei bere abileziak erakusteko beharra nagusitzen baitzitzaion, baita Domingo eta bere kideak iritsi zirenean ere; hala, sarjentuak, eguzki galdak bazterrak astintzen zituèn uda bukaera hartako egun ezin beroago batean –Domingo eta
|
bere
kideak kanpamentura iritsi eta handik hilabetera edo–, konpainia instrukziorako zelaiunean bildu, soldaduei sutsu mintzatu –" Aberriak gorputz arinak behar ditu, behar bezala defendatuko dutenak: nirea bezalako gorputz arinak, alegia, oraintxe erakutsiko dizuet zergatik" –, eta gero, lasterketa labur baten ondoren eskuak lurrean bermatu eta airean bi txilinbuelta jarraian egiten zituela, esan zuen:
|
|
|
Ondoko lauzpabost segundoak bizitzako mementorik zoriontsuenetakoak bezala oroituko zituen Domingok; Domingo, izan ere, hilabete bakarra zeraman arren, itota sentitzen zen, batik bat Besatroncosen jardunagatik, hainbeste estutzen zituen sarjentuak soldaduak; baina, bera ez ezik, konpainiako soldaduak ere, gutxiago edo gehiago, potroetaraino zeuden potrozorri hartaz: esan nahi baita Domingoren garaipena ez zela berea bakarrik izan,
|
bere
kideena ere bai: horregatik sentitzen zen hain pozik, horregatik hain arin eta horregatik hain bete, hegan egin gabe hegan egiten ariko balitz bezala; zorion hark, ordea, ezin iraun zezakeen luzaro, eta, hala, segundo labur haien ondoren sarjentuak Fiiiiiiirmes!
|
|
2010
|
|
|
Metodoa erreta dago. Gobernua ez da sekula berriro ETArekin eseriko, esateko
|
bere
kideak ez dituela atxilotuko. Imajinaezina da.
|
|
|
amaitu zuen bere txostena. . Hala bada, begiratzen den tokitik begiratzen dela, behatzaile neutro eta inpartzialak onartu du ustezko faltsifikatzaileen jakintza eta erudizio maila Gorrotxategirena eta
|
bere
kideena baino handiagoa dela. (...) Baina hori ezinezkoa da:
|
|
|
Eta hau izanen da uso eriari bizitzatik geratuko zaion oroimena: eguzkiaren argi isil eta bizigarria, berezko hildutasuna, eztia eta erruz betea (ezen eritasuna erruaren kontzientziari lotzen zaio agidanez)?, baita gainerako usoak ere,
|
bere
kideak, hiltzen ari direnak, sutuak, errukirik gabe, zentzurik gabe?. Hala zioen hungariarrak, Nobel Saria jaso baino lehenago, Galeraren egunkaria ren oharretan.
|
|
|
(. Faxismo alemaniarraren teoriak?) artikuluan Die Gesellschaft aldizkarian. Benjaminek Jüngerri eta
|
bere
kideei gerraren mistizismoa aurpegiratu zien, Lehen Mundu Gerra eredu, Jüngerrek eta bere akolitoek heroismo gerrazalea aldarrikatzen zuten eta. Okerreko bidetik jotzea leporatu zien Benjaminek, gerra material berrietan ez zegoelako lekurik heroismorako.
|
|
|
Orobat Frantziako espioitza zerbitzuen txostenetan agertzen da Valentziako Puig eta Denian ziape gasa produzitzen zutela. Geroago,
|
bere
kide britainiarrek aipatu zuten Bizkaiko munizio lantegi batean, Talleres de Guernica S.A. izenekoan, instalazioak aldatuak izan zirela ziape gasaren bonben manufaktura industriarako. Antza denez, beti berragertzen da Gernikaren itzala.
|
|
2011
|
|
|
Pirinioetan abandonatu ditu errepublikarrak. Mendialde hartan akabatu du mandatari bat, barrenak zartatu dizkio haren amoranteari, jakin gabe Campoamor ontzikoa ordaintzera etorri zaion armadorearen emazte ohia zela berak eta
|
bere
kideak bortizki zamalkatu zuten soin ederra. Padul goitizenez bataiatu zuen emakumeak bere burua gerran, Erriberagoitiko herrixka baten toponimoa hartu baitzuen Kasi Iturrizak izengoititzat, gurasoen omenez, Gesaltza ingurukoak baitzituen haiek.
|
|
|
Desager daiteke tribu gisa, eta urtu hiritar komunitate batean. Galera handia litzateke hori
|
bere
kideontzat, apenas munduarentzat. Hain zuzen, euskaldunon tribuaren biziraupena guretzat bakarrik delako arazo?.
|
|
|
–Beti kontatzen du hona bidali zutenean ikusi zuela elurra lehenbizikoz. Hemeretzi urte zituen, eta bera eta
|
bere
kideak liluraturik gelditu ziren elur malutei begira. Laster, ordea, gorrotoa hartu zieten elur, izotz eta antzigar guztiei.
|
|
|
Kontuan hartu behar duzu 1941ean alemanak jaun eta jabe zirela mugaz bestaldean. Aitona eta
|
bere
kideak askotan elkartzen ziren alemaniar soldaduekin mendian. Eta aitona Kurtekin adiskidetu zen.
|
|
|
Ekaitz handia omen zekarren. Kamioietatik jaitsi zirenerako aitona eta
|
bere
kideak izozturik zeuden. Nolanahi ere, lehenbiziko orduetan ez zen ezer gertatu.
|
|
|
Pezetak ziren gehienbat, eta libera ingeles bakan batzuk. Ekaitza,
|
bere
kide zaurituak, mutil aleman hura... dena urrun gelditu zitzaion aitonari. Gizajoak segituan ikusi zuen zer eskura zezakeen dirutza harekin:
|
|
2012
|
|
|
Denek trukatu zituzten begiradak. Polizia gazteenak
|
bere
kideari begiratu eta, ondoren, Orue andreari eta haren abokatuari txandaka begiratuz hitz egin zuen.
|
|
|
Forentseak Poliziari bere ustez etakidea bortxatua izan zela esaten zion unea zen itzulitako zatia. Bere kideek hil aurretik bortxatu zutela uste al zuen galdetzen zion Poliziak, eta forentseak erantzuten zion ezin zuela jakin
|
bere
kideek, poliziak edo beste norbaitek bortxatu ote zuen, baina probak egiten jarraitu nahi zuela, bortxaketarena egia zela frogatu ahal izateko.
|
|
|
Hartzailea laguna edo etsaia ote zen, hari bost. Polizia bat harroxko jarri zen, baina
|
bere
kideek lasaitu egin zuten: –Déjales; esto no va con nosotros?.
|
|
|
Ez dut gerri atsegingarriagorik ez zaluagorik ezagutzen! Haren arnasa freskoak aurpegia laztantzen zidan; batzuetan, kizkur bat, balsaren zurrunbiloan
|
bere
kideengandik bereizita, leunki lerratzen zitzaidan masail goritik... Hiru itzulbira egin ditut.
|
|
2013
|
|
|
Izan ere, nola erran zezakeen berak hura, baldin eta gerra hartan mujahidin eta gerlari bazebilen, Yazîdek amets zuen bezala? Gainera, nola eginen zuen Hamzak gerra hartarik ihes,
|
bere
kideak utzita, salduta?. Ez al zen hura, bada, Allahk erakutsi ziòn bidea, Hamzak kosta ahala kosta segitu behar zuena, Guztiahaldunak bertze seinaleren bat igorri arte??
|
|
|
Horrekin batera, Koldorekin Kanbodian izan zuèn elkarrizketaren espirituak bultzatuta, eztabaida berria piztu zuen Koldok
|
bere
kide antimilitaristen aurrean: armak erabiltzea zilegia edo ez zilegia ote zen, arma ekoizpenaren aurkako borrokan.
|
|
|
Beharrik, euria hasi zuen, elur usaineko erauntsi hotz eta sarria. Jendea barreiatzen hasi zen, bakarrik utzirik zaldun berria eta
|
bere
kideak, eta jendearekin batera gu ere bai, lasterka, Gilenen etxe aldera.
|
|
|
–Ez da zozoa gure birigarroa,
|
bere
kideen epela hobetsita. Toursetik bi eguneko bidea baizik ez zuen Saumurrera.
|
|
|
Gilen Abaurrek soinean zuen herrien gobernamenduari letra tikia ezartzen diotenen tunika beltz luzea. Zerbait luzeagoa eta pisuagoa zuen, nafar nahiz frantses, mugaz bertzaldeko
|
bere
kideena baino. Urrezko lepoko lodiak inguratzen zion lepoa; hartatik dilindan, Gaztelako gaztelua eta Aragoiko barrak agertzen zituen medaila batek.
|
|
|
Zeharka, 70eko hamarkadako bere ibileraz ari zela. Eta Komando Autonomo Antikapitalistetako
|
bere
kideenez. Eta oro har klandestinitateaz.
|
|
|
Lopez Ocañak deklaratu zuen uda hartan Donibane Lohizuneko kanpin batean egon zela errefuxiatuen inguruko informazio batzuk egiaztatzeko. Arrazoien inguruan, esaten da Gaston Defferre Frantziako ministro sozialistak
|
bere
kide espainiarrei aholkatzen ziela frantsesek OASekin egin zuten bezala egiteko, atentatua atentatuaren truke. Gero, nik uste dut estatu itun bat izan zela GALen inguruan, Fragak eta Felipe Gonzalezek horretaz hitz egin zutela eta ados jarri zirela, batak egiten zuenaz bestea isilik egoteko eta horren inguruan ez eztabaidatzeko.
|
|
|
Ezkon bidean daudela, neskei gustatu egiten zaie noiz edo behin amodio hutsegite txikiak jasatea. Zer edo zertan pentsatzeko modua ematen die, eta
|
bere
kideen artean halako dotorezia ukitu batez janzten ditu. Noiz izango da zure txanda?
|
|
|
–Tira, eta orain zer? , galdetu zuen Leilak,
|
bere
kideek erantzunik izango ez zutela jakitun.
|
|
|
Horrekin batera, Koldorekin Kanbodian izan zuèn elkarrizketaren espirituak bultzatuta, eztabaida berria piztu zuen Koldok
|
bere
kide antimilitaristen aurrean: armak erabiltzea zilegia edo ez zilegia ote zen, arma ekoizpenaren aurkako borrokan.
|
|
|
Izan ere, nola erran zezakeen berak hura, baldin eta gerra hartan mujahidin eta gerlari bazebilen, Yazîdek amets zuen bezala? Gainera, nola eginen zuen Hamzak gerra hartarik ihes,
|
bere
kideak utzita, salduta.... Ez al zen hura, bada, Allahk erakutsi ziòn bidea, Hamzak kosta ahala kosta segitu behar zuena, Guztiahaldunak bertze seinaleren bat igorri arte...?
|
|
2014
|
|
|
Hasierako planean Gabi bakarrik askatzea zen asmoa, Pauen preso zen IK ko beste kideak, Maddi Hegi heletarrak, kondena labur laburra baitzuen. Alta, kanpoan informazioa lortzeko prozesu luzean zebiltzan bitartean, behaketa isil baina disziplinatua burutu zuen Maddik espetxe barruan, eta, gisa hartan, Filipe eta
|
bere
kideek bestela ezagutuko ezinezko detaile baliosak lortu zituzten. Momentua iritsita, Maddik sasitar bihurtu eta borrokan segitzeko berak ere ihes egin nahi zuela esan zienean kideei, ezin izan zioten ezetzik esan.
|
|
|
IK ko kideek antzezlana zehatz mehatz nola izango zen kontatu zioten zuzendariari. Poliziaz jantzitako Filipe eta
|
bere
kideak beti ondoan zituela, kartzelara sartuko ziren denak, eta zuzendariak Gabi Mouesca eta Maddi Hegi presoak espetxez aldatzeko agindua zekarrela esango zien zaindariei. –Zenbatek parte hartu zenuten ihesean??
|
|
|
Kezka eta elkartasun erabatekoak azaldu bazizkioten ere, basoko etxolan gertaturikoak kontatzean Leire susmagarri sentitu zen, eta polizia etxean entzundako hainbat eta hainbat gezurren antza hartu zien bere hitzei. Bere bizitzako lotsarik handiena sentitu zuen
|
bere
kideek espetxe batean ikusteagatik.
|
|
|
Orain arerioen aurpegiak ikusten ahal zituen. Baina zailena, benetako erronka, bederatzi hilabetez
|
bere
kideak ia ezer jaten ez zuela ez ohartzea izan zen. Denen aurrean jan behar zuenez, jolasean ibiltzen zen jakiekin.
|
|
|
Asiain beste galdera bat egitera zihoan, baina ikusi zuen Mikhailek keinua egiten ziola
|
bere
kideari, hitz egin zezan.
|
|
2015
|
|
|
Andonik etsipena eta burlaren artean begiratu zion
|
bere
kideari, elkarbanatzen zuten mahai jiratik jaiki eta eskua sakelan sartzen zuen bitartean, komisaldegiko kafe makinan goiz erdiko ebakia ateratzeko sosen bila. Karmelek ez zion erantzun ordea, eta ordenagailuaren pantailari iltzatuta jarraitu zuen, erabat kontzentraturik.
|
|
|
Karmelek, bitartean, post it bat hartu eta,
|
bere
kideari ezer aipatzeko tentaziorik gabe, mahai gaineko paper artean azkenean topatutakoa idatzi zuen isilean. Izen bat, helbide bat.
|
|
|
Nahiz eta probableena, onartu zion Errek bere buruari, Eme deitzen zuen prostituta hura oraindik putetxean egotea zen. Bere paper xaxtar hura irakurtzean harritu egin izana, barrez lehertu,
|
bere
kideei algara artean erakutsi eta egun tristeagoetan irribarre bat sortzeko zorroan gorde izana. Eta orduan ez zen denbora galtzen ariko bere zain, baizik eta erridikulorik gorriena egiten ariko zen.
|
|
|
Ofiziala ez zen
|
bere
kidearen heriotzaz ohartu. Liburuzainari begira zegoen eta, ikara batean,, ez, aita, ez!?
|
|
|
Otegi eta
|
bere
kideen atxiloketaren ondoren, Argitzen txostenaren hedatzaile eta interpretatzaile bihurtu izan zen Gara. Polizi operazioaren osteko egunetan, editorial eta analisi ugari plazaratu zituzten, atxilotuek esku artean zer zeukaten azaltzeko eta Argitzen txosteneko edukiak lerro artean irakurtzeko gakoak emateko.
|
|
|
ETAk, hasieran? aurre egin zien baina, Powellen hitzetan,. Otegik eta
|
bere
kide Rufi Etxeberriak asmatu zuten [ezker abertzale barneko] adostasuna ETAk aurre ez egiteko moduan finkatzen?. 294 Whitfieldek ere erabakigarritzat du Otegi eta bere gertukoen, gaitasuna?: –Lidergo hori gabe, ETAren indarkeriaren bukaera ez zen lortuko?. 295
|
|
|
errebeldea al nintzen ni garai hartan? Errebelde hitza ez dator euskal hiztegietan (bai, errebel?, Iparraldeko
|
bere
kide zuzena), baina hitz horixe da nik behar dudana: bihurria haur bat izan liteke; hezigaitza eta managaitza kontzeptu negatiboak dira; mutiriak lotsagabezia adierazten du; errebeldea, aldiz, sistema baten kontrako jarrera aktiboa duena da, haren aurrean errebelatzen dena.
|
|
|
Tipo sinpatiko eta berritsua suertatu da. Drakar era iristean
|
bere
kideei irribarretsu aurkeztu dizkie lagun berriak. Denei egin die grazia hainbesteko antza duten bi espainol haiek ezagutzeak.
|
|
|
Eskuak metrailadorean eta begiak San Pedro mendian gordetako etsaien lerro oraingoz geldian iltzatuta, irribarre egin zuen Kepak. Lubakiko
|
bere
kidearen arrosarioa etengabea zen, hezurretaraino bustitzen zituen zaparradaren pareko. Martxoarekin batera hasi zuen euria, eta hilabete osoan ia atertu gabe zirauen, erremedio gabe bazter guztietako errekak gainezkatu eta zelaiak urpetuz.
|
|
|
Tximista jaurtikitzen duten jainkoen artean grekoen Zeus eta
|
bere
kide erromatarra, Jupiter, dira ezagunenak Europako mitologian.
|
|
|
Plazaren erdira iristen ari nintzen unean, bi lagun ikusi nituen kontrako norabidean zetozenak. Bata luze eta meharra zen eta bestea ttikiagoa, urrats urduriz
|
bere
kidearen oinkadak berdindu nahian zebilena. Ez zidan luze jo haietako bati antzemateak:
|
|
|
–Gero gertatu da ikaragarriena, soldaduak labana hartu eta goitik behera ebaki digu bekokia, gizonaren bekokia alegia, eta ebakiaren alde banatatik atzamar puntak sartuta, tiraka hasi da, indarrez, burezurra agerian utzi arte eta azaletik guztiz erauzi arte; hau guztia
|
bere
kideen hitzetatik igarri dut, galdetu egin diote-eta: –zertan ari haiz??.
|
|
|
Kar kar kar! , esan die soldaduak
|
bere
kideei, barre algaraka?. Argazkikoarekin hitz egin nahi du aitaitak!
|