|
2000
|
|
|
Oinetakoen sektorea behera etorri den arren, Zuberoa ipar barnealdeko lehen arro industriala da, eta
|
bere
garapen gaitasuna bizirik dago hainbat aktibitate eta eremutan. Horiek horrela, birmoldaketa plan bat abian jarri da bertako enpresak garapen molde berri batean indar daitezen; era berean, Zuberoa kanpoko enpresen helburua izan dadin prospekzio bat burutu nahi da.
|
|
|
Bigarren tendentzia, mundu zabalean egiten dabiltzan demokrazia ordezkatzailaren inposaketa dugu. Kapitalismoak
|
bere
garapen egokirako demokrazia burgesa edo ordezkatzailea behar du eta laugarren globalizazioan honen aldeko saio berria bideratzen da.
|
|
|
Eleberri psikologikoetan pertsonaia baten barne munduan,
|
bere
garapen psikologikoan, sakontzeko ahalegina nabarmentzen da.8 Ondorioz, eleberri hauetako pertsonaia nagusi guztiak pertsonaia biribilak izango dira.
|
|
|
Aldi berean, Hirugarren Munduko herrietan mota guztietako diktadore eta militarrak sortu ziren mendebaldekoeredu demokratikoaren gerizpean. Baina, kapitalismoak demokrazia burgesa edoordezkatzailea behar du
|
bere
garapen egokirako, eta laugarren globalizazioan honenaldeko saio berria bideratzen ari da.
|
|
|
Bere sorrera berantiarragoa izatean (Institutua 1976an izan zen sortua), familia eskola psikoanalitikoen, estrukturalen, estrategikoen eta komunikaziozkoen eragin multzo handia du. Hortik aurrera lan eredu guztiz pertsonala garatzen zuten,
|
bere
garapenean pragmatismo sendokoa, hirurogeita hamarreko hamarkadaren bigarren erditik aurrera hedatuko zen eredueklektikoaren garapena ere ekarri zuena.
|
|
|
Ricardo k emandako irakaspenak, banku monetak oraingoz
|
bere
garapen modernoa lortu ez zuen epealdi batean, ondorengo gertakarien bilakaeren bidez baieztatuakizan dira. Gaur egun, munduko estatu guztietan, inolako salbuespenik gabe, monetanazionalak balioen edozein patroitatik deslotuta daude.
|
|
2001
|
|
|
Energia eolikoaren zabalkundea egitate ukaezina da. Baina, datorren hamarkadari begira, energia mota honek erronka garrantzitsuei egin die aurre, eta horrek, agian,
|
bere
garapena muga dezake. Sektore honetako adituek diotenez, kokagunerik onenak dagoeneko eskatuak daude.
|
|
|
fenomenoaizan daiteke. Sabatier eta Berry-k (1996) Berry eta besteen (Lonner etaBerry, 1986; Berry, Poortinga, Segall eta Dasen, 1992; Berry eta Laponce, 1994) akulturazio teoria eta
|
bere
garapena azaltzen dute. Teoria horren sorrera antropologia eta psikologia transkulturalean dago, teoria garatu ahalapsikologia sozialera hurbildu delarik.
|
|
2002
|
|
|
Beraz, botere gune nagusia eta bakarra estatua da, eta kultura hauen zoria eta hilzoria zehatzago esanda politikarik ezaren ondorioa da. Politikarik gabeko kultura folklorea dela esan izan da eta ez da gaizki esana, estaldurarik ez duen kultura etnikoak
|
bere
garapenerako ikaragarrizko mugak dituelako. Gainerakoan, beren garapen kulturalerako estaldura politikoa duten besteek aterpe bat dute, gaur gaurkoz estatu gisara antolatua.
|
|
|
Eleberriaren oinarri politikoa zela eta, elkarrizketa ugari eman zituen Atxagak, eta bertan gogoeta egin Euskadiko politikari abertzaleen ikuspegi eta jarreretan bere ustez nagusitzen zen gehiegizko erromantizismo politikoaz. Hausnarketa kritikoari dagokionez, esan daiteke, eskuarki, pentsatu zela eleberria gehiegi mugatzen zuela
|
bere
garapen tematikoak, eta nahiz testuaren kalitateaz dudarik egiten ez zen, kritikari gehienek obra txikia ikusi zuten honetan, Gizona bere bakardadean harekin konparatuz (ik. R.
|
|
|
Plataforma bakoitzarentzat hainbat bertsio dago (Macintosh, Linux, Windows, Java...) zein
|
bere
garapen fasean: zenbaitek nobedadeak lehenesten dituzten bitartean, beste batzuek egonkortasuna dute helburu.
|
|
|
gaztelaniaz garatzen ari dena euskaldundunahirik joan gara. Kontua da, ordea, hizkuntza bakoitzak
|
bere
garapen bidea behar duela eduki, bere beharrizan, baliabide eta erritmoen araberakoa.
|
|
|
Horrela ez goaz inora. Euskal Unibertsitateak bere ikerkuntza politika, bere irakaslego eredua,
|
bere
garapenerako estrategia... izan beharditu. Beraz, helburuak zehaztu behar dira eta estrategia bat markatu.
|
|
|
Oinarrizko ideia honako hauda: ...rrienak, zeren eta helburua hirihorren historia berregitea baita, jatorrian hasi eta gaur egunera artekoa, alegia.Zentzu horretan, gure jakintza-gaiak, hirian egiten den arkeologia ez ezik, hiriarenarkeologia izan behar du6 Azken finean, edozein arkeologia adarretan gertatzenden bezala, gure arkeologiak ere helburu zientifikoa izan behar du nahitaez, etahelburu zientifiko horren oinarria hiria eta
|
bere
garapen historikoa ezagutzea da.Dena den, kontuan hartzeko beste ohar bat ere egin behar dugu: gauza bat izangoda hiriaren elementuak deskribatzea eta zehaztea, baina beste bat elementu horienarteko barne erlazioak ezagutzea, eta etengabeko aldaketak ulertzea.
|
|
|
Modernizazioak
|
bere
garapenarekin dakartzan kimikoki eta atomikoki garatutako indar ekoizpenen arriskuak gaur arteko oinarriak eta kategoriak lehertzen ditu. Kontuan hartzeko baieztapena da hori,, ingurumenaz eztabaida bat egiterakoan, soilik irizpide kimiko biologiko teknikoak erabiliz, gizakia aparatu organiko modura, besterik gabe, kontsidera baitaiteke?
|
|
|
hedabideetako profesionalak zertan diharduen jakin behar duela, hots, zertan ari den bere hedabidea. Joera nagusiek eramaten utzita, profesionalak mesede txikia egiten dio gizarteari eta
|
bere
garapen kulturalari eta politikoari. Nonahi dira beharrezkoak begi kritikoak, are beharrezkoagoak eskuartean duguna lan publikoa denean, erantzukizuna erraz biderkatzen baita besteen aurrean dihardugunean.
|
|
|
Hasteko, sei mila hizkuntza inguru ditugu lurrean, eta horiei buruz baieztapen generikoak egitea ausarta da, gutxieneko zerbait esatekotan. Bestetik, izen handiko hizkuntzalariek aipatu izan dute nahiz nik ez dakidan zenbateraino dauden zuzen hungarierak (hurbileko hizkuntza bat aipatzeagatik), adibidez, bestelako bidea segitu izan duela
|
bere
garapen historikoan. Baina hori, egia esan, berdin zait.
|
|
|
honelako unibertsitatea ez da posible izango baldin eta zuzenki nahiz zeharka berau ahalbidetu behar duen pertsonala, hau da, irakaskuntzan eta ikerketan diharduen pertsonala hala nola administraziokoa eta zerbitzuetakoa, euskaldundu ez bada. Beraz, langile guztien euskalduntzea —ezagutza eta gaitasuna— bermatu da, hizkuntz normalkuntzaren egitasmo integralak bultzatuz eta
|
bere
garapenerako beharrezkoak diren baliabide ekonomikoak ezarriz.
|
|
2003
|
|
|
Petrolioaren erregai alternatiboa izateko lehen hautagaia da hidrogenoa orain, eta
|
bere
garapenak bigarren mailan utzi ditu
|
|
|
Zhdanov buruzagi berriak horrela definitu zuen errealismo sozialista: , errealismoa irudikatzeko ez da errealitatea era objektibo batean islatu behar, ezta akademiako estilo hertsian margotu behar, ez; aitzitik errealitatea
|
bere
garapen iraultzailean irudikatu behar da. Eta proiektu sozialistaren araberako bizimodu hori ere isla daiteke?.
|
|
|
Talde hau informazio arrazista, bortitza edo pornografikoa duten orrietarako sarbidea kontrolatzen saiatuko litzateke. Ideia oraindik forma hartzen ari da, eta taldeak
|
bere
garapena eta jarduera ildoak markatu eta definitu behar ditu oraindik. Taldeak, besteak beste, Zientzia eta Teknologia Ministerioa, Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioa, GKE batzuk eta haurren aldeko erakunde batzuk edo guraso elkarteak biltzen ditu.
|
|
|
Espainiako Zientzia eta Teknologia ministroak, Juan Costak, bere “uste osoa eta onartua” agertu zuen: Iberoamerikar erkidegoak
|
bere
garapen ekonomiko eta industrialaren alde egin dezakeen “apustu onena” dela jakintzan inbertitzea, Hugo Carvajal Boliviako homologoarekin batera prentsaurreko batean adierazi zuenez, Nekazaritzako eta Elikadurako Ikerketa eta Teknologia Institutu Nazionalaren egoitzan (INIA). Kostaldeak zehaztu zuen Lankidetzarako Plan Estrategiko bat egon zitekeela eskualdeko herrialdeen artean ikerketaren eta garapenaren arloan, “politikak, helburuak eta tresnak koordinatzeko eta ezagutza partekatzeko, benetako komunitate zientifiko iberoamerikarra egon dadin”.
|
|
|
Garbitasun mantxarik gabearen izenean, antzutasun nabarmena darie hitzei kasu askotan; goiko hori izan daiteke adibide bat. Planteamendu ausartak eta ez baztertzaileak behar ditu gizarteak oro har
|
bere
garapena ziurtatzeko, nik uste. Dena ala ezer ez baldin bada apustua, eta indar harreman koiunturalaren balantzak ezer ez horren aldera bultzatzen baldin badu, denarekin itsutzea ezer ezaren inposaketaren aldeko auto inmolazioa izan daiteke.
|
|
2004
|
|
|
Kontu pare batean, gutxienez, denak bat datoz: kausak neurologikoak dira, hots, ezkertiar ala eskuindar izatea garunak determinatzen du eta guraso ezkerrak seme alaba ezkertiar den aiseago atzemango du eta kontzientzia handiagoz lagunduko du umea
|
bere
garapenean.
|
|
|
Bi izari horien arteko dialektikan ez da arbuiatu behar garapen atzerapenetik eratorritako ezintasunak kritikatu nahia. Baina hizkuntzaren motorra soziala baldin bada,
|
bere
garapen eta egokitzapenaren eragileak gizartearekiko dituen hartu emanetan doitzen badira, barruan dituen arazoak testuinguru material horretan kokatu behar dira. Ez noski, berriro diot, barruko egituran sortu zaizkion gaitasun ahuleziak ukatzeko edo gutxiesteko.
|
|
|
Laburbilduz, eta beharrezkoak liratekeen ñabardurak alde batera uzten direlajabetuz, esan daiteke, gure ustez, lekuan lekuko komunitateekiko atxikipen eskasaerakusten duen kapitalismo transnazional ahaltsuaren aldean, MCC ko mugimendusozioekonomikoak jatorrizko komunitatean txertaturik jarraitzen duela, hein handibatean
|
bere
garapenean konprometituz, eta oraindik ere, oro har, bazkideen demokrazian oinarriturik11.
|
|
|
Prozedura horren akatsak gainditzeko, eboluzioaren teoriak osotasun integratu bezalaaztertu lituzke organismoak, eta kontuan hartu horien gorputz cgiturak (edo bauplanak) ez direla hautespen hitsaren ondorio, baizik eta herentzia filogenetiko, garapenbideeta arkitekturako hertsaduren bidez eratu direla. Horrek esan nahi du, organismoa osotasunean ikusita eta
|
bere
garapen prozesua kontuan hartuta, ezin dela pentsatu ezaugarri guztienoptimizazioa posible denik; izan ere, askotan garapen prozesuak berak murriztapenakjarriko dizkio ebotuzio posibleari.
|
|
|
Ahal bada, interesgarria da, halaber, etxean jolaserako txokoa sortzea, haurrak jarduera horrekin identifikatuko duen eta entretenitzeko behar duen guztia aurkituko duen lekua. “Bakarrik edo jolaskide onekin jolasten den haur batek, bere adinekoak nahiz helduak izan, onura handiak lortzen ditu, eta horrek lagundu egiten dio
|
bere
garapen globalari, eta ikaskuntza berriak bereganatzen ditu, jokoak berez dakarrena”, azaldu dute liburuaren egileek. Eraldaketa txikiak Hilabeteak igaro ahala, aldatu egiten da txikien izaera.
|
|
|
Ildo honetatik, eta egungo kulturan, argi dago herri txiki askotan zinemagintzak duen behar bezalako garrantzirik ez zaiola eman gurean. Eremu honetan, deskolonizazioaren bidetik jorratutakoak gehiago jo du erabilera politiko ideologikohutsaren aldetik tokian tokiko berezko kulturen adierazpideak eguneratzera baino18 Izan ere, herri bakoitzak
|
bere
garapen kulturalari ekin behar badio ere, kanpotik hartutako moderniaren ekarpenak aipatutako berezko garapen horren arabera eskuratu lituzke era askean, kultura gutxituei hitza ebatsi dieten bezala, irudia ere lapurtu baitiote. Menperatze prozedurak, gailendutako herrien mintzoa eta irudikapena birmoldatu ostean, faltseaturiko hitza eta irudia kontsumiarazten du beste alternatibarik eman gabe.
|
|
|
Agian, lehen arazoa izango da Planaren 40 orrian aipatzen denari erantzuna ematea: " oraindik ikuspegi komunik ez dago euskal kultura zer den, zein eduki dituen eta
|
bere
garapenaren beharraren inguruan". Zeren, zintzo izateko," euskal kultura" z eta" cultura vasca" z ari garenean, gauza beraz ari gara?
|
|
2005
|
|
|
Saenzek dio egoera horrek adingabekoaren manipulazioa ere ahalbidetzen duela, gurasoen artean gatazka egonez gero haurra presio modura darabiltelako zenbaitetan. Egoera horietan guztietan, kaltetuena haurra da eta
|
bere
garapenean ondorio txarrak izan ditzake.
|
|
|
Hartzen dituen hamaika itxurak gorabehera, familia da oraino haurrak eta
|
bere
garapen psikikoak funtsezkoak dituzten premia eta harremanei erantzunak ematea funtsezko eginkizuna duen erakundea.
|
|
|
Haurraren lehendabiziko urteko elikadurak berealdiko garrantzia dauka
|
bere
garapenean, orduantxe ari baita sekula baino azkarrago hazten eta, beraz, nutrizio premia handi handiak ditu.
|
|
|
landu behar den edukiak loturaeduki behar du ikaslearen egitura psikologikoarekin. Hau da, ikasleak aldez aurretik dakiena edo
|
bere
garapen maila kontuan hartu behar dira. Adierazgarritasunpsikologikoaren oinarrian beharrezkoa da ikasleak ikasiko dituen eduki berrien etaberak menderatzen dituen edukien arteko lotura.
|
|
|
Afrikako ekialdeko rift sistema Victoria lakuaren iparraldean (Nilo ibaiaren iturburuan) adarkatu egiten da, N S norabide orokor batekin 20°S eta 5°N latitudeen artean hedatzen diren bi graben eratuz (6.24 irudia). Mendebal deko adarra gazteagoa da eta
|
bere
garapena orain dela 12 Mu hasi zen estreinako prozesu bolkanikoekin. Oro har, prozesu bolkanikoak arroen eraketaren aurretik gertatu dira eta horien aurretik lurraldeak domo goratuaren geometria bereganatu zuen.
|
|
|
Gobernuak Telefónica, Indra eta Software AGk osatutako aldi baterako enpresa elkarte bati esleitu dio
|
bere
garapena
|
|
|
Fundazio horrek Anantapurren egiten duen proiektuak 30 urtetik gora darama lanean dálit komunitatearen alde edo ukiezinaren alde, herrialdeko kasta sistemako talderik baxuena baita, eta bi milioi pertsona inguru ditu onuradun. “CiberMaratoi” honen bidez, Vicente Ferrer Fundazioak backward cast eko kideak sartu nahi ditu
|
bere
garapen programan; izan ere, oso jende xumea da, eta gizartean bazterturik dago. Apadrinamenduak fundazioaren webgunetik egin ahal izango dira.
|
|
|
Herriek duten autodeterminaziorako eskubidea gogoratuz, horren arabera eskubidea baitute bere izate politikoa libreki erabakitzeko eta
|
bere
garapen ekonomiko, sozial eta kulturala lortzeko lanean jarduteko.
|
|
|
Baliabideen antolamendu arrazionalagoa lortzearren eta, horrenbestez, ingurumeneko baldintzak hobetzearren,
|
bere
garapenaren plangintzari buruzko ikuspegi integratu eta koordinatua jorratu lukete Estatuek, garapena eta giza ingurumenaren babes eta hobekuntza bateragarriak izatea ziurtatzeko, biztanleriaren onerako izango baita.
|
|
|
Hizkuntzaren benetako balioa, azken finean, honek gizakiaren izate pertsonal osoari ekartzen dionaren perspektibatik antzeman behar dugu, hau da, gizabanakoari
|
bere
garapena neurtasunez artikulatzeko eskaintzen dion laguntzatik.
|
|
|
Horrela, bada, Humboldten erreflexio hauekin bat eginez, garbi dago" hizkuntzen irakaskuntza" ez dela berez denbora pasa bat bakarrik baizik eta, egiaz, gizakiaren" hezkuntza" bera oinarritu behar duen zeregin garrantzitsuenetakoa. Norberaren hizkuntzak eta bestelako hizkuntzek, honela ikusi dugu lehenik, etenik gabe eskaintzen dizkiote gizakiari honek
|
bere
garapenerako behar dituen situazio ezberdinak, hau da, ezagupen edo sentipen berriak edukitzeko aukerak. Ondoren, eta aurreko ideia zehaztuz, hizkuntza ezberdinak ikastea bestelako mundu ikuskerekin konfrontatzea dela adierazi dugu eta, baita ere, nola jarduera horrekin pertsona bakoitzak bere ikusmoldea aberasteko aukera duen.
|
|
|
Honetaz aparte esan beharra dago, bukaeran adierazi bezala, hizkuntzen estudio entziklopedikoak baduela ere" bigarren mailako helburu" praktiko bat, honek hizkuntza ezberdinen ikas irakaskuntzari oinarri eta erreferentzi puntu bat eskaintzen dion heinean. Orokorrean esan dezakegu, beraz, autore honek interes handia duela hizkuntzaren estudioa beronen aniztasunetik bideratzeko, ze, bere ustetan, hau ezinbestekoa da gizakia bere izate pertsonalean gehiago ezagutzeko eta
|
bere
garapen prozesuan hobeto ulertzeko.
|
|
|
gizabanakoen humanizazioa, formazioa edo heziketa(" Bildung"), aipatutako gizakiaren berezko linguistizitatea dela eta, ezinbestean planteatu behar da hizkuntzaren estudioaren eta hizkuntzen ikerketen ildotik. Zentzu honetan hitz egiten du berak" hizkuntzaren izaera formatiboaz", ze, egiaz, honi esker bakarrik eduki ahal dezake gizakiak
|
bere
garapen pertsonalerako behar dituen situazioen eta esperientzien aniztasuna. Horrela, bada, gizabanakoak hizkuntza ezberdin gehiago ezagutzen dituen heinean, zabaldu eta aberastu egiten du bere mundu ikuskera propioa, eta, honengatik, hezkuntz proiektu orok ezinbestean kontsideratu behar du haien ikas irakaskuntza.
|
|
|
Gizabanako eta giza-talde bakoitza perspektiba indibidualizatzaile batetik, eta ahal bezainbeste aldetatik, ikertu behar da. " Kontua, hain zuzen, gauza bakoitza bere lurrean, objektu bakoitza aldi berean sostengatzen eta mugatzen duten besteekiko erlazioan, behatzea da" 21 Hemendik abiatuz bakarrik izango da posible pertsonari
|
bere
garapen prozesuan laguntzea, ze inork ezin du bere humanizazio prozesuan aurrera egin bere historia ahaztuz eta bere zirkunstantzia espazio tenporalei bizkarra emanez. Egia da, ordea, era honetan planteatutako ikerketa antropologikoak beti aurkituko duela giza-indibidualitateak dakarren muga.
|
|
|
Humanitatea, azken finean, giza-izaki guztiengan eta bakoitzarengan da bakarrik erreala eta, honengatik, gizakia benetan ezagutu nahi duen eta
|
bere
garapenean lagundu nahi dion antropologia batek, derrigorrez hartu behar du" giza-indibidualitatea" abiapuntu eta helburu bezala.
|
|
|
Gure autorearen arabera, baina, ez da horrelakorik gertatzen, ze" giza-idealitate" bezainbeste" giza-indibidualitate" dago: " gizabanako bakoitza errealitatean ageri den ideia bat da" 24 eta" giza-indibidualitate bakoitza agerpenean errotutako ideia bat da" 25 Perspektiba propio batetik bada ere, honela ikusi dugu jada, gizabanako bakoitza gizadiaren konkrezio oso bat da eta, honengatik, bakoitzak bere bidetik eta etengabean ekin behar dio
|
bere
garapen prozesuari. Pertsona beti bere errealitate indibidualaren eta bere posibilitate idealaren arteko esparru mugikorrean kokatzen da, alegia, jada denetik etorkizunean izatera irits daitekeenerako balantza batean bezala.
|
|
|
Pedagogo bezala diseinatzen du Humboldtek bere antropologia, hau da, garbi du bere helburua gizakia teorikoki ezagutzea baino pertsonari
|
bere
garapenean laguntzea dela, eta, honengatik," giza-indibidualitate errealean" edo" giza-karakterean" zentratzen da. Honi esker hitz egin dezakegu, egiaz, gizakiaren singularitate historikoaz, ze, finean, inor ez da baldintza espazio tenporal partikular batzuetatik at bizi, alegia, berorren naturan eta garapenean esentzialki ere —eta ez akzidentalki bakarrik— eragina duten zirkunstantzietatik kanpo.
|
|
|
Humboldtek, bestalde," zientzia teleologiko" 32 baten moduan ulertzen du antropologia, alegia," ezer" egin aurretik" zertarako" galdetzen duen edota" jarduera"" helburuen" arabera zehazten duen diziplina bat bezala. Honen zeregina, hain zuzen, gizakiak
|
bere
garapen prozesurako behar dituen erreferenteak lantzea eta eskaintzea da, gizabanakoari orain denetik geroan izatera irits daitekeenera hurbiltzen lagunduko diotenak. Honengatik ez ditu zientzia honek" errealki osatuak edo eratuak dauden karakterearen ezaugarriak bakarrik deskribatu behar", baizik eta" baita izatera irits daitezkeen edo luketen haiek ere" 33 Gizakiari buruzko haren teoria, kontraesankorra badirudi ere, ez da hainbeste teorikoa baizik eta batez ere praktikoa:
|
|
|
B. Condillac) urruntzen da eta, bere kabuz, problematika honi buruzko teoria propioa lantzen du63 Kontua da, eta hau azpimarratzea ezinbestekoa da, biraketa honek ez diola bere pentsamenduari etenik edo oinarrizko printzipioen desegiterik ekartzen. " Humboldten hizkuntzaren filosofiak", honela idazten du Quillien ek," filosofiA rekin hausten du baina ez Bere filosofiarekin" 64 Oraindik ere bere horretan diraute jatorrizko eta sakoneko kezkek, gizakiaren izatea eta
|
bere
garapena, eta egiaz berria den gauza bakarra arazo hau planteatzeko perspektiba linguistikoa da, berrikuntza honek beti ere berebiziko garrantzia duelarik. Honela azaltzen du C. Menzek antropologia konparatutik hizkuntz estudiorako haren pausoa:
|
|
2006
|
|
|
tarte horretan Kataluniak ez zion heldu Euskal Herriak hautatu zuen bagoiari. Eta horrela bakoitzak
|
bere
garapena izan du autogobernuan. Kataluniako nazionalismo moderatua damutu al da horretaz?
|
|
|
Bulto kasua indarkeriaren aurkako txerto ezin hobea izan zen katalanentzat, norbaiti bonba bat bularrean paratu eta leherraraztea guztiz onartezina izan zelako. ETAren lehen fasean, ikurrinak ipintzen zituzten, gero paketeak eta hortik aurrera
|
bere
garapena izan zuen. Fase hori ere izan zen Front Nacional de Catalunya-ren eskutik.
|
|
|
Teknologia, ezagueraren sorrera, berrikuntza, eta hauen gizarte aplikazioak, gizartea eta teknologia harremanak bezala, elkarreragite eredu konplexu baten emaitza dira normalean. Baina, gizarteak berrikuntza eta teknologia ez baditu baldintzatzen ere,
|
bere
garapena bultzatu, balaztatu edo moteldu dezake.
|
|
|
Erakunde publikoen obligazioa da ekoizpen horri babes egokia eskaintzea, batez ere azpiegitura industrial egoki bat osatzearen bidetik. Eta, kontsumitzaileon ikuspegitik, argi izan behar dugu lehoiaren buztan ala arratoiaren buru izan nahi dugun, alegia, ingelesez, espainieraz edo frantsesez sorturiko kultur produkzioen olatuaren azpian erortzen garen ala euskal kulturari eta
|
bere
garapenari babesa eskaintzen jarraitzen dugun.
|
|
|
Espainia nahiko haurreratua bada hizkuntza gutxituen ezagupenean, ez da gauza bera gertatzen frantzian non eskualde hizkuntzak jarraian Estatu aferak bilakatzen diren, Deixonne legea egon arren (1951). Jarrera hori urrundik dator, hizkuntza gutxituak, izan dadila euskara, bretoiera, korsikarra ala okzitandarra, frantsesaren etsaiak bezala ikusiak izan baitira,
|
bere
garapenerako oztopoak balira gisa. Errepublikak Monarkiapean nagusi ziren joerak indartu ditu.
|
|
|
Familia Zuzenbidea delakoakez ditu ezkontza, filiazioa, mantenua, dibortzioa, banaketa, seme alaben zaintza, adopzioa eta antzeko gaiak bakarrik jorratzen; badu loturarik gizarte, ekonomia etafinantza politikekin, gizarte segurantza sistemarekin, eta, modu osagarrian, lanmerkatua arautzen duten legeekin. Arau multzo honek zuzenean eragiten diofamilien bizitzari, eta baldintzatu egiten du
|
bere
garapenaren ildoa. Atal honetan, berriz, familia erregulatzen duten arau zibilak izango ditugu aztergai, eta liburuhonetako beste sail batzuetan aztertuko dira gainerako arloak.
|
|
|
Garapen fisiko eta psikologikoa. Izan ditzakeen gaixotasunei buruzkoinformazioa izatea, zentzumenen bat falta duen,
|
bere
garapena normala izan denedota atzerapen esanguratsurik izan duen, eta bere trebeziak eta ahuleziak ezagutzea.
|
|
|
besteak beste, adopzioahautatzera garamatzaten motibazioetatik hasi eta adoptatua izango den haurrarekintopo egiten den mementora arte doan tartea. Kapitulu hartan, adopzioaren aldekoapustua egiten duten bikoteei eragin diezaieketen fase edo mementoak azpimarratudira bereziki, eta prozesu konplexu horri aurre egiteko eta
|
bere
garapena erraztekogomendio orokorrak planteatu dira. Oraingo kapituluan, aldiz, haurraren garapenaren ikuspuntu ekosistemikotik adoptaturiko haurren heziketan garrantzitsuakdiren hainbat erronka izango ditugu hizpide.
|
|
|
Hitz batean: Modernitatea oinarri moral erlijiosoekin haziko da, baina
|
bere
garapenean oinarriok albo batera utziko ditu eta adaptazio oinarriak erabiliko. Arrazionalizazio sozialak, beraz, balio orientazioa deuseztatzen duen ingurumena sortzen du.
|
|
|
mundu ikuskera erlijiosoak bertan behera geratuko dira kulturaren oinarri bateratzaile gisa, eta kulturaren barruko arlo ezberdinek logika propioak garatuko dituzte, hau da, jarduera eta zentzu eremu autonomo bihurtuko dira (zientzia, teknika, artea, zuzenbidea, morala?). Kultur arlo bakoitza arrazionalizatuko da, eta modu horretan
|
bere
garapen propio eta autonomoa ahalbidetuko da, ikuskera erlijioso bateratzaile batek ezarritako traba barik (esaterako: arteak irizpide artistiko propioei jarraituko die soil soilik, ez inongo kontsiderazio erlijioso edo politikori).
|
|
|
Baina garapen politika horiek hobetzeko urrats garrantzitsua da, ezta? Bai, baina ez behin betikoa; izan ere, garapenak, errealitate konplexua eta sektore anitzekoa denez, gobernagarritasun demokratiko onaz haratago, herritarrak hezteko politika bat ere behar du, gai izan daitezen eta erantzukizunak bere gain har ditzan presta dadin,
|
bere
garapenaren eragile izan dadin. Halaber, garapen azpiegituretan (errepideak, ospitaleak, etab.) inbertsio handiak egin behar dira prozesu bera bultzatzeko.
|
|
|
Lemoizko Udalak iragan den ostegunean, urtarrilak 12, onartu zuen 2020ra arte
|
bere
garapen iraunkorrerako iparorratza izango den Agenda 21 ekimenaren tokiko ekintza plana. Planak 57 ekintza zehatzak jasotzen ditu eta Pedro Jesus Botejara alkatearen arabera bere helburu nagusia “2020 urtera arte garapen iraunkorra lortzea da, beti ere ekonomiaren hazkundea eta ingurumenaren garapena elkar lagunduz”.
|
|
2007
|
|
|
Blogak ezinbestekoa du irakurleen laguntza. Bere sortzaileak arduratuko dira bloga berritzeaz eta biltzen doazen materiala zabaltzeaz, baina beharbada irakurleren batek eurek ez dakiten zer edo zeren berri dute, edota besterik gabe ikuspegi desberdina eman nahi diote gaiari; hori ere aberatsa da blogarentzat,
|
bere
garapenarentzat.
|
|
|
Adoptaturiko pertsonaren egoera
|
bere
garapen alor guztietatik fisikotik, psikologikotik, heltze alorretik, kognitibotik, intelektualetik, sozialetik, etc. ebaluatzea komeni izaten da.
|
|
|
Echegaray psikologoaren iritziz, gauzak horrela izatea ulertzeko kontuan hartu behar da gizarte honetan gizakiak bere aldaketen subjektu aktibo izan nahi duela,
|
bere
garapen pertsonala patuak, denboraren joanak edo etsipenak determinatzeari aurre egiten dio.
|
|
|
Eta berdin indignatua dago Kant-en esakuneari buruz, gizakiak nagusi bat ukan behar omen duela; «abereek behar dute nagusia, ez gizon emakumeek», osteratzen du berak; eta gaitzetsi egiten du Kant-en historiaren filosofia, horren arabera gizajendearen bizioak baitira, boterearen eta munduko baliabide eskasen nagusigoaren irrika? lehia eta gatazka sustatzen dutenak, eta halatan progresoa, korolarioarekin, espeziearen hobekuntzarako ezinbestekoa dela banakoen sufrimendua (doktrina bat hau,
|
bere
garapen aberatsena Hegel baitan erdiestera destinatua, eta beste era batean Spencer-en doktrina eboluzionistan eta darwinismo sozialaren xelebrekerietan). Herder-ek doktrina hauei muzin egiten die, Weimar ko kosmopolitismo liberal, indibidualistaren izpiritu garbian.
|
|
|
Bere sexualitateari, zehatzago. Sexu heldutasunari dagokionez emakumea motelago doa,
|
bere
garapena pausoz pausokoa da: neskatxetan ez da gertatzen, zorionez, mutikoek pairatzen duten leherketa hormonal jasangaitz hori.
|
|
|
Kapitalismo fase hau bere azkenera heldu dela esaten du zenbaitek (ikusi I. Wallerstein, 1999), ez bakarrik krisi ekologiko larriak hortaraturik,
|
bere
garapena bera da azken muga. ZenbatEuskal Herri behar dugu, gure bizimoduari eusteko?
|
|
|
Iraupena eta jarraipena irudikatzeko eta gauzatzeko giltzak behar ditugu: edozein identitate irudizkoa da, gizakiok sortutako irudikapen bat. Atzera begira, esan dezakegu gu hori noiz sortu zen eta zein izan zen
|
bere
garapena, gu horiirudien bidez, sinbolo eta erritualen bidez gauzatzen dugulako. Jende eraikuntzahutsa delako.
|
|
|
Estatuaren edo elite boteretsuen eskuak zilegitzen du bata; aldiz, esku horren berorren gabeziak sortzen ditu gurean legitimazio eta onarpenarazoak. Euskaldun izateak ez dakar nahitaez, horretara, euskal herritar nazionalaizatea, baina, aldiz, gaztelau nortasunaren jabe izateak
|
bere
garapen historiko naturala izan du Espainiako herritarra bertako herritar nazionala bilakatzeko bilakaeran.
|
|
|
ere funtsean hastapen berdintsuak izango dituela oinarri gisa8 Berrikuntza berdin lehiakortasuna da bertako ekuazio nagusia. Izan ere, kapitalaren berrikuntza da
|
bere
garapenaren helburu eta esparru bakarra. Gizartegintza barneratuegiten da aldarrikapen bezala, baina kapitalaren berrikuntza teknikoaren mendeanipiniz betiere, eta berorren helburuetara atxikiz.
|
|
|
Fase horren klausura fundamentu teorikoen adostearekin gertatzen da. Aldihorretan arazoek garapen teorikoaren osagai dinamiko gisa ulertzeari uzten diote.Hori dela eta, arazoaren eta
|
bere
garapenaren arteko lotura hausten da. Fase postparadigmatikoan, arazoen jatorria kanpokoa da, bi direlarik bereizi ahal direnaldiak:
|
|
|
Haren funtzio nagusiahonako hau litzateke: nor
|
bere
garapena aipatutako ideal horien araberabideratzen ari den balioestea Superniaren ikuspegitik. Balioespenaren arabera, Superniak gaitzetsi egiten du, eta lotsa eta gutxiagotasun sentimendua sorrarazi; edo onetsi egiten du, eta norberaren estimua eta ausardia indartu.
|
|
|
–gaixo nago eta ez noa beharrera?. Ez da erabateko entimema bat, zeren,
|
bere
garapenean, enuntziatua ez bailitzateke silogismotankerakoa izango. Honen moduko zerbait litzateke:
|
|
|
Diskurtso publikoak egiari eutsi behar dio
|
bere
garapenean; edozerk ez du balio; helburuak ez du zertan bidea justifikatu. Duintasuna ez dago bakarrik jomugetan.
|
|
|
Hizkuntza, pentsamenduarekin bat? energia bat da, eta
|
bere
garapen eta sorkuntzetan erakusten ditu bere egiazko ahalak. Tung Sun en analisiekin ados egon beharrik ez dago lerroz lerro, haren behaketa kritikoa hizkuntza eta pentsamendu mendebaldar nagusiaren gainean eskergarriro irakastuna kausitzeko.
|
|
|
Landare familia horiek beren espezieen artean ilarrak, zekalea edo brokolia bezalakoak funtzio bikoitza betetzen dute. Lorategian bizitzeaz eta fruitua emateaz gain,
|
bere
garapen puntu gorenaren ondoren moztu eta birrindu egiten badira, substratua modu natural eta iraunkorrean ordaintzeko balio dute. Laguntza handia izan daiteke lurra urtero substantzia organiko eta mineralekin ongarritzeko beharrari dagokionez.
|
|
|
Infoempleo 2.0k lankidetzaren aldeko apustua ere egiten du, eta, helburu horrekin, lan merkatuko adituak, profesionalak, enpresak eta prestakuntza zentroak biltzen dituen topagunea du. Curriculum bideoa Hautagaiak
|
bere
garapen profesionala hobeki bideratzeko, atariak aukera ematen du aurkezpen bat irudi eta soinuan grabatu eta curriculumari eransteko. Horrela, enplegu emaileek egiaztatu ahal izango dute hautagaiaren komunikazio gaitasuna, motibazioa edo hizkuntzen ezagutza.
|
|
|
Bestea, kapitalismoak,
|
bere
garapenarekin batera, bere kontradikzioak sortarazi zituen. Horrela ikus daiteke 1950eko hamarkadaren erdialdetik aurrera hazkunde ekonomikoak zekartzan arazo sozialei aurre egiteko zer erantzun eta soluzio asmatu ziren:
|
|
|
1 Herri guztiek dute autodeterminazio eskubidea. Honen bitartez, bere izaera politikoa askatasunez ezartzen dute eta
|
bere
garapen ekonomiko, sozial eta kulturala egokitzen dute.
|
|
|
Gizartearen tipo psikikoa da, bere ezaugarriak dituen tipoa, bere existentzia baldintzak dituena,
|
bere
garapen modua duena, hain zuzen tipo indibidualek bezalaxe, baina beste modu batean.63
|
|
2008
|
|
|
Izan ere, ezinbestekoa da eguzkiak boilurrari zuzenean eragitea. Zuhaitz mota horien inguruan, gainera, ez da bestelako landaredirik sortzen, eta hori mesedegarria du
|
bere
garapenerako. Zuhaitzarekiko kontaktua nahikoa baitu, finean.
|
|
|
Baina hizkuntzalari eta zientzialari askok, Jim Cummins ek esaterako, frogatu dute" lagunarteko hizkuntza lortzeko 3 eta 5 urte artean behar izaten direla, eta hizkuntza formala edo akademikoa 7 urteren buruan lortzen dela". Hortaz, ikasleari denbora eman behar zaio
|
bere
garapenean.
|
|
|
Tratu indibidualizatua hartzen duenez, horri esker
|
bere
garapen emozionala lagunduko duen lotura sendo iraunkorra sortuko du.
|
|
|
pentsatzekoa den arren helburu lehenagoko bat ere izango zuela eragile:
|
bere
garapen ekonomiko propioa eta pertsonala?, artea, familia, baita Madrilen bertan gertatutako edozein txikikeria ere?; bilera haiek, beraz, pribatuak izaten ziren, bi gizonen artekoak; etxeak ongi bereizitako bi zati zituen, eta bi gizonek haietako bat hartzen zuten, egongela zabal bat zeukana, zerbitzuko neskamea haien menera, jan edatekoak, pastak edo pastelak, kafea eta botila bat absenta?... edo tabakoa, habanoak?
|
|
|
–Nazioaren garapena nork
|
bere
garapen pertsonalaren oinarrizko baldintza moduan hartzen du jende askok, edota bere senide eta lagunen garapen aukeratzat?.
|
|
|
Puntu honetan, automatizazio prozesua, hizkuntzalaritza oro korraren lagungarri bihurtzen da, eta fenomeno linguistiko jakin bat definitzerakoan beharrezko diren ezaugarri eta prozedurak, gizakiok gure kabuz beharbada errepara tuko ez genizkienak, argitan jartzen dizkigu. Hizkuntzalaritza orokorra, beraz, iturria da, baina automatizazioak
|
bere
garapenean laguntzen du askotan. Hortxe ageri zaigu diziplinarteko lana; azken batean, baliabide linguistikoak eta automatikoak konbina tzekoan, batak zein besteak eskaintzen dituzten ahalmen eta mugak ondo neurtu beha rra.
|
|
|
Adierazpen errenazentistaren garairik bereizgarrienean() argi taratu zuen. Gauza jakina da, berriz, aldi errenazentistari mugak jartzea zaila dela; izan ere,
|
bere
garapena ez zen eman aldi berean Europako herrialde des berdinetan: zenbait herrialdeetan XIV. mendearen lehen erdian kokatzen da aldi honen hastapena, bestetan, XV. mendearen bukaeran.
|
|
|
Berehalako garapen esparrua kontzeptuaren oinarrian, ikaskuntzaren eta garapenaren arteko harremanei buruzko teoria baten oinarria dago. Hain zuzen ere, prozesuaren ondorio bat izango da, baldin eta ikaskuntza hori pertsonak zuen
|
bere
garapen eta ikaskuntza prozesuak ez datozela bat. Garapen prozesua ikaskuntzahalako garapen esparruan gertatzen bada.
|
|
|
Haeckelek, hainbat espezietako enbrioien formek
|
bere
garapeneko zenbait unetan zituzten antzekotasunak kontuan izanik, oinarrizko lege biogenetikoa edo, laburbilketaren legea, planteatu zuen 1874an.
|
|
|
Hau da, gizakiaren enbrioiaren garapenak espeziearen garapena errepikatzen du. Hala, banakoaren enbrioiak, giza itxura hartu aurretik, giza espezieak
|
bere
garapenean pasatu dituen aro guztiak pasatuko ditu gure aitzindari zaharren enbrioien forma hartuz.
|
|
|
Prozesu bat da zeinean garapen proiektu, programa edo politika batean bidezko interesak dituzten komunitateak edo sektore sozialak, aurretiaz bazterturikoak bereziki? inplikatuta dauden ekimen horietan eragiteko erabakiak hartzeko edo baliabideak kudeatzeko, nor
|
bere
garapen propioaren aktore bihurtuta (Perez de Armiño, 2000).
|
|
|
Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundearen (ELGA) hezkuntza egoerari buruzko azken txostenak “Espainiako hezkuntzaren erradiografia itxaropentsua erakusten du, eta gure hezkuntza politikan lehentasun bihurtu den gabezia baten berri ematen du: ikasle batek ere ez dezala hezkuntza sistema utzi
|
bere
garapen pertsonal eta profesionalerako behar den kualifikaziorik gabe”, nabarmendu zuen atzo Senatuan Hezkuntza eta Prestakuntzako Estatu Idazkariak. Hezkuntza Ministerioaren lehentasunezko helburuetako bat da “ikasle batek ere ez dezala hezkuntza sistema arrazoi ekonomikoengatik utzi”, esan zuen Almuniak, 2008/ 09 ikasturteko hezkuntza arloko jarduera ildoak eta berrikuntza nagusiak azaltzean.
|
|
|
Ezker abertzaleak beti hauxe erran du: baldin eta eraikuntza nazionalerako prozesu bat asumitzeko gai bagara, horren ondorioa erabakitzeko eskubidearen jabe izatea da; eta, berez, horrek
|
bere
garapenean borroka armatuaren desartikulazioa eta bi estatuekiko oso konfrontazio politiko gogorra ekarriko ditu. Itxura egiteko baldin bada, edo helburu bakarra ETAren su etenak irautea baldin bada, ez da nazio eraikuntzaren aldeko prozesu bat.
|
|
|
Eta nola ez, euskaraz bizitzeko hautua egin behar dugu. Erabiltzeak ekarriko du unez une
|
bere
garapena eta aurrera egiteko grina, ez dago zalantzarik. Euskararen alde egon baino, euskararen alde egin behar dugu.
|
|
|
ehiza –markes jauna ehizazale itsua zen, kontsula ez hainbeste–, politika, Espainiaren eta Ameriketako herrien arteko harremanak, industrializazioa eta modernizazioa –markes jaunak noiznahi esaten zuen ezen bera ez zela ingeles bazkidearekin abiarazi zuèn meategiaren abentura hartan sartuko, baldin eta buruan Espainiaren modernizazioa eta garapen ekonomikoa izan ez balitu... pentsatzekoa den arren helburu lehenagoko bat ere izango zuela eragile:
|
bere
garapen ekonomiko propioa eta pertsonala–, artea, familia, baita Madrilen bertan gertatutako edozein txikikeria ere...; bilera haiek, beraz, pribatuak izaten ziren, bi gizonen artekoak; etxeak ongi bereizitako bi zati zituen, eta bi gizonek haietako bat hartzen zuten, egongela zabal bat zeukana, zerbitzuko neskamea haien menera, jan edatekoak –pastak edo pastelak, kafea eta botila bat a...
|
|
|
Adimen Artifiziala da makina adimentsuak, bere kasa erabakiak hartzeko gauza direnak, diseinatzeko helburua duen alorra. Adimen Artifiziala garunaren funtzionamenduaz interesatzen da
|
bere
garapenerako eredu bila ari denean eta, alderantziz, neurozientziak haren ekarpen teorikoak bereganatzen ditu garunaren funtzionamendua ulertzeko. Azken urteotan, garunaren zientziek eta Adimen Artifizialak elkarlanean dihardute, Kognizioaren Psikologia, Antropologia, Linguistika eta Logikarekin batera, Zientzia Kognitiboak deritzan alor berri bat osatuz.
|
|
|
Izan ere, Espainia nahiko aurreratua bada hizkuntza gutxituen ezagupenean, ez da gauza bera gertatzen Frantzian, non eskualde hizkuntzak jarraian estatu afera bilakatzen diren. Jarrera hori urrundik dator, hizkuntza gutxituak, izan dadila euskara, bretoiera, korsikera ala okzitaniera, frantsesaren etsai gisa ikusiak izan baitira,
|
bere
garapenerako oztopo balira bezala. Errepublikak monarkiapean nagusi ziren joerak indartu ditu.
|
|
|
Hyppolitek frantsesera itzuli zuen Fenomenologia() oso ona da, eta gehitzen dituen oharrak oso lagungarriak dira liburua ulertzeko. Lacani, adibidez, Frantziako intelektualen artean garrantzitsuenetakoari,
|
bere
garapen intelektualaren une batean, Hegelen pentsamenduaren (bereziki, Fenomenologia ren) aspektu batzuk asko interesatu zitzaizkion.
|
|
2009
|
|
|
Hizkuntzen historia sozialaren azterketa iker eremu berria da bai soziolinguistikaren eta baita linguistikaren diziplinetan. Hizkuntzen historia linguistikoak eta hizkuntzen historia konparatuak anitz dira baina hizkuntzaren dimentsio sozialaren azterketa sistematizatua
|
bere
garapen historikoan ez da ohiko ikerketa eremua. Zer esanik ez euskararen kasuan.
|
|
|
Hizkuntzen historia sozialaren azterketa iker eremu berria da bai soziolinguistikaren eta baita linguistikaren diziplinetan. Hizkuntzen historia linguistikoak eta hizkuntzen historia konparatuak anitz dira baina hizkuntzaren dimentsio sozialaren azterketa sistematizatua
|
bere
garapen historikoan ez da ohiko ikerketa eremua.
|