|
2001
|
|
|
Baina, nondik atera ditzake balantzerako y unitateak? Uste daiteke hori arazo faltsua dela, zeren edozein herrialdek beti baitauzka
|
bere
eskumenean, bere monetan, bere kanpo erosketak ordaintzeko behar diren baliabideak. Hola, zerk galeraz dezake, H herrialdeak H diruko (x+ y) unitate gastatzea, I herrialdeko merkataritza esportatzaileen onurarako?
|
|
|
Hegoak bere esportazio netoen bidez irabazitako monetak Iparrekoak, Hegoaren beraren kanpo zorraren zerbitzurako jarri lirateke; hots, inolako kosturik gabe egon lirateke
|
bere
eskumenean. Dena den, argi dago ezen kanpo munduarekiko zordunduak diren Hegoko egoiliarrek ezin dituztela kosturik gabe eskuratu beren herrialdeak dauzkan monetak (4.3 azpiatalean aztertu dugu puntu hau).
|
|
|
Finantza bonu ez monetarioen (B) bi kopuruk elkar jotzen dute. Hegoak
|
bere
eskumenean Iparrak berriki jaulkitako BI bonuak dauzka bere merkataritza defizit korrontea finantzatzearren, Iparrak lehendik bere kanpo zorra eratua (pepealdia) zenean Hegoak jaulkitako BHbonuen metaketa eduki dezakeen bitartean. Lehen argudiatu den antzera, hiru zirkuitu berri eraturik daude, jadanik irudikatu ditugunen oso antzekoak direnak:
|
|
2003
|
|
|
Jaume Matas Ingurumen ministroak atzo esan zuenez, “Prestige” ren isurketak eragindako hondartzak eta kostaldeak garbitzeko kostua 133 milioi eurokoa da, Atlantiko Uharteetako Parke Nazionala barne, eta sei hilabete barru hondartzak berreskuratuta egongo direla eta “turismo denboraldiari behar bezala aurre egin ahal izango zaiola” espero du. Ingurumeneko titularrak azaldu zuenez,
|
bere
eskumenaren esparruan, hau da, parke nazionalei eta kostaldeei eragiten dien eremuan —atakak alde batera utzita—, gastua 99 milioi euro ingurukoa da kostaldean, eta 34 milioi eurokoa parke nazionalean. Kopuru horiek Gobernuaren aurreko kalkuluen ia hiru halako dira.
|
|
2004
|
|
|
Era horretara, errekurtsoaren beharrizana zentzuzko objektibotasunarekin ezarri da. «Kasazio interesa» modu objektiboan itxuratzeak segurtasun juridiko handiagoa dakarkie justiziapekoei eta euren abokatuei, eta horixe hobetsi da zenbait erakundek proposatutako beste metodo batzuen kalterako; beste metodo horietan, kasazioko auzitegiari ahalmena ematen zaio
|
bere
eskumeneko auziak hautatzeko. Itxuraketa horrek ezabatzen ditu, besteak beste, mesfidantza eta auzitegiaren erabakiekin bat ez etortzeko arriskuak.
|
|
|
Auzitegiak ofizioz aztertuko du
|
bere
eskumena.
|
|
|
2 Ez da deklinatoriarik onartuko atariko eginbideetan; hala ere, eginbideak zein epaileri eskatu eta epaile horrek ofizioz berrikusiko du
|
bere
eskumena, eta, eskabidearen gaineko ardura ez dagokiola uste badu, ardura horretaz abstenituko da, eta eskatzaileari adieraziko dio lehen auzialdiko zein epaitegitara jo behar duen. Azken epaitegi horrek ere bere eskumenari uzten badio, epaitegi bien artean dagoen goragoko auzitegi erkideak gatazka negatiboa erabakiko du, lege honen 60 artikuluan ezarritakoaren arabera.
|
|
|
2 Ez da deklinatoriarik onartuko atariko eginbideetan; hala ere, eginbideak zein epaileri eskatu eta epaile horrek ofizioz berrikusiko du bere eskumena, eta, eskabidearen gaineko ardura ez dagokiola uste badu, ardura horretaz abstenituko da, eta eskatzaileari adieraziko dio lehen auzialdiko zein epaitegitara jo behar duen. Azken epaitegi horrek ere
|
bere
eskumenari uzten badio, epaitegi bien artean dagoen goragoko auzitegi erkideak gatazka negatiboa erabakiko du, lege honen 60 artikuluan ezarritakoaren arabera.
|
|
|
Gauza bera aginduko da kautelaketa nagusian zer erreklamatu nahi duen aintzat hartu eta horren arabera aplikagarri diren legezko foruak, horiek aginduzkoak izan ala ez, ezin badira izan auzitegiaren lurralde eskumenaren oinarri. Halere, legezko foru aplikagarria esku emailea izanez gero, auzitegiak ez du
|
bere
eskumena bertan behera utziko, baldin eta alderdiak esanbidez jarri badira auzitegi horren jurisdikziopean, auzi nagusiari dagokionez.
|
|
|
Arduradunak
|
bere
eskumeneko espedienteak ebatzi ondoren, gainerako espedienteak zuzenean Zuzendaritzari helaraziko zaizkio, eta horrek agindu ahal izango du espedienteok eginbide berriekin zabaltzea; kasu horretan, berriro entzungo da Fiskaltzak esan beharrekoa.
|
|
|
Linux sistema eragilearen aldekoen susmoak izaten jarraitzen du informatika komunitateak. Linux sistema eragilearen ustez, Unixek du
|
bere
eskumena, eta SCO salatzen dute Microsoft en interesetarako balio duela.
|
|
|
errendimenduak hobetzea, izurriteei bizirik irautea, gaixotasun karentzialak sendatzen dituzten bitaminak sartzea, lur marjinalak aprobetxatzea eta ongarri kimiko eta pestiziden erabilera murriztea. Azkenik, FAOk adierazi du, merkataritza eztabaidak
|
bere
eskumenekoak ez izan arren, Europako Batzordea produktu transgenikoen lehen mugak jaisten hasi dela, nahiz eta “Bt 11” arto inportaziokoak soilik izan eta oraindik ere laborantzakoak altxatuta egon.
|
|
|
Eskatutako neurria ez duten arrainak, krustazeoak, moluskuak edo arrantzako beste produktu batzuk ontzian atxikitzeko, transbordatzeko, lehorreratzeko, garraiatzeko, biltegiratzeko, saltzeko, erakusteko edo merkaturatzeko debekua urratzen dutenek, Estatuko Itsas Arrantzari buruzko Legean eta horiekin bat datozen gainerako xedapenetan ezarritako arau hauste eta zehapenei egin diete aurre, 60.000,00 eurorainoko isuna edo kanpoko salgaientzako zigor osagarriak ezartzen baitituzte. Hainbat autonomia erkidegok, hala nola Andaluziakoak,
|
bere
eskumenak bere gain hartuta, itsas arrantza, itsaski bilketa eta akuikulturaren antolaketa, sustapen eta kontrolari buruzko araudia eman dute berriki. Araudi horrek barne uretako eta itsaski bilketako arrantza profesionaleko arau hauste eta zehapenen araubidea jasotzen du; barne uretako jolaseko itsas arrantzakoa; itsas haztegietakoa; eta arrantza sektorea antolatzekoa eta arrantzako produktuak merkaturatzekoa; horien zehapenak 60.000,00 eurokoak izan daitezke, kasuaren arabera.
|
|
|
72.000 hektarea inguruko parke naturalak. Orientazio Departamentuaren defentsa, haren Erregelamendua aplikatzea eta haren babespeko olioen kalitatea sustatu eta kontrolatzea Kontseilu Arautzailearen, Andaluziako Juntako Nekazaritza eta Arrantza Sailaren eta Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioaren esku daude, bakoitzak
|
bere
eskumenen esparruan. Beste DO batzuetan bezala, oliba olio birjina estra oliba barietate nagusi batetik abiatuta egiten da, hau da, olibetatik abiatuta.
|
|
|
Hala, publizitate informazioan, “Asepxia” k gaixotasun dermatologikoak (aknea) prebenitu, arindu edo hobetzeko propietateak ditu, eta propietate horiei buruzko irudiak erabiltzen ditu. Osasunari buruzko 14/ 1986 Lege Orokorraren 27 artikuluak administrazio publikoei esleitzen die, bakoitzak
|
bere
eskumenen esparruan, publizitate eta propaganda komertzialaren kontrola, osasunari dagokionez egiazkotasun irizpideetara egokitzeko eta osasunari kalte egin diezaiokeen guztia mugatzeko. Agindu hori garatzean, 1907/ 1996 Errege Dekretuak, osasun helburua duten produktu, jarduera edo zerbitzuen publizitate eta sustapen komertzialari buruzkoak, ezartzen ditu aplikatu beharreko debeku eta mugak.
|
|
2005
|
|
|
Zeinek ahalmentzen du Idahoko Legebiltzarrak gure autodeterminazioaren aldeko aldarrikapena egitea? Inork ez, eta gainera hori ez dago
|
bere
eskumenen artean, baina guk han hori egiteko komunitate garrantzitsua badugu, bada, egin egiten da. Juridikoki Europako Batasuna ez da estatuen barneko arazoetan sartuko, baina han hemenka gure konplizitate sarea eraikitzeko gai bagara, gure mesederako izango da.
|
|
|
Komunikazioa jatorrizko Erregistrotik hartu duen erregistratzaileak,
|
bere
eskumena kalifikatu eta hartu izana baieztatu ondoren, eskatutako aurkezte idazkuna egingo du, erregela orokorraren arabera.
|
|
|
Erregistratzailegaientzako plazak jabetzapean hornitzeko lehiaketa edo lehiaketak egin eta gero, Erregistroen eta Notariotzaren Zuzendaritza Nagusiak
|
bere
eskumenen barruan lehiaketa hori edo horiek noiz ebatzi, eta egun hori hartuko da datatzat, lerrundegiaren ondoreetarako. «Estatuko Aldizkari Ofizial»ean lehiaketaren zein lehiaketen emaitzak argitaratzean, data hori ere agerrarazi behar da.
|
|
|
6 Zuzendaritzaren urtekaria argitaratzea, teknikari kidegoaren, jabetza erregistratzaileen eta horren mendeko gainerako kidegoen lerrundegiarekin eta legearen 260 artikuluaren laugarren zenbakiak aipatu datu estatistikoekin batera, bai eta
|
bere
eskumeneko xedapen orokorren eta izapide hutsak ez diren ebazpenen argitalpena baimentzea ere.
|
|
|
Jabeen Batzordearen eginkizunen artean daude urteko kontuak eta diru sarreren eta gastuen aurrekontuak onartzea, aparteko eta hobekuntzako lanak egiteko baimena ematea eta horiek gauzatzeko dirua biltzea. Baina, lehenik eta behin, argi utzi behar da kontabilitatea komunitateko presidente administratzaileak egiten duela, eta hark,
|
bere
eskumenen barruan, komunitatearen kontuetatik dirua ateratzeko gaitasuna duela, hori beharrezkoa denean, eta, betiere, eraikineko gainerako bizilagunek baimena eman eta ezagutu ondoren. Normalean, ohiko mugimenduak dira bizilagun bakoitzari dagokion komunitateko kuotari dagozkion diru sarrerak, komunitatearen gastu orokor edo komunengatik.
|
|
|
Azken finean, kontsumitzailearengandik hurbilen dagoen agintaritza da. Izan ere,
|
bere
eskumenaren eta bere udal ordenantzen babesean, udal ikuskatzailetza zerbitzuek egiaztatu dute lokal batzuetan hutsegite larriak egiten ari zirela kontsumo araudiaren arloan. Udal kontroleko ekimenetan hartutako laginetatik, eta beharrezko analisiak egin ondoren, egiaztatu ahal izan da, kasu batzuetan, erreferentziako lokalean irekitako ontzitik lortutako edariak ez zituela betetzen gradu alkoholikoari dagozkion berezko ezaugarriak.
|
|
|
Olibaren mamia oso osorik irentsi zuenean, hezurra atera zuen ahotik. Ondoren, lurrerantz makurtu eta
|
bere
eskumako oinetakoaren gainean utzi zuen oliba hezurra, lokarrien gainean. Simon bandera eta zuloaren ondoan zegoen, Gurri begira, pozik.
|
|
|
Toki zein nazio mailako administrazioei egokituko zaizkie, bakoitzari
|
bere
eskumenen barnean, ingurumenaren gainean zertzen diren eskala handiko jarduera gehienak.
|
|
|
lurreko toki telebisten lizentzien banaketa. Nahi dituen irizpideak jar ditzake,
|
bere
eskumenean baitago oso osoan. Topagune erakundeak eta euskarazko komunikabideetako arduradunek eskari zehatzak egin dizkiote.
|
|
2006
|
|
|
Halaber, Konkurtso Legeak konkurtsoko epaileari zuhurtzia zabala eman dio
|
bere
eskumenak egikaritzeko. Horrela, prozeduraren malgutasuna erraztuko da, eta kasu bakoitzean gertatzen diren inguruabarretara egokitu ahal izango da prozedura hori.
|
|
|
5 Epaileak
|
bere
eskumena ofizioz aztertzeaz gain, zehaztuko du eskumen horren oinarria artikulu honetako 1 paragrafoan edo 3.ean ezarritakoa den.
|
|
|
2 Zordunaren administrazio eta xedatze ahalmenak eteten badira, konkurtso administrazioak
|
bere
eskumenen eremuan zorduna ordeztuko du, prozedura judizialen izapideak egin bitartean; horretarako, konkurtso administrazioa bertaratzen denetik bost eguneko epea izango du jardunean instruitzeko, baina konkurtsoko epailearen baimena du, prozedura horretan atzera egiteko, erabat edo zati batez amore emateko edota auzien transakzioa egiteko. Epaileak, betiere, zordunari helaraziko dio konkurtso administrazioak aurkeztu eskaria, bai eta konkurtsoan agertu direnei ere, baldin eta, xedea kontuan hartuta, pertsona horiek entzutea bidezkoa bada, epailearen ustez.
|
|
|
Eskumena uzteko ofizioarekin batera hurrengoak aurkeztuko dira lekukotzaren bidez: ofizioa zein idazkitan eskatu eta berori, Fiskaltzak, eta, hala denean, alderdiek azaldutakoa, emandako autoa, eta, auzitegiaren iritziz,
|
bere
eskumenaren oinarri izateko beharrezkotzat jotako gainerako guztia.
|
|
|
Auzitegi agindei emaileak
|
bere
eskumenari eusten badio, hogeita lau orduko epe-mugan hori jakinarazio dio eskumena uzteko agindeia jaso duenari; horrek auzia igorriko dio ebazpena eman behar duen auzitegiari, bertan burututako jardun guztia ere igorriz.
|
|
|
Agintari eta funtzionario guztiek, zigor prozeduran esku hartzen duten neurrian eta betiere bakoitzak
|
bere
eskumenaren barruan, ustezko errudunaren aurkako eta aldeko inguruabarrak jaso eta antzemango dituzte, eta, esanbidezko xedapenik izan ezean, hari argibideak eman dizkiote berak egi ka ri ditzakeen eskubide nahiz errekurtsoei buruz, defendatzailearen laguntzarik ez duen bitartean.
|
|
|
Akusazio guztiek egitateak delitu gisa kalifikatzen dituztenean, delitu horren zigorrak gainditzen badu zigor arloko epailearen eskumena, orduan horrek epaitzeko eskumenik ez duela adieraziko du, epaiketa amaitutzat joko du, eta jarduna audientzia eskudunari igorriko dio. Aurreko kasu horretatik kanpo, zigor arloko epaileak bere ustez egoki dena ebatziko du epaiketak aurrera egin edo hori amaitzeari buruz, baina inoiz ere ezin izango du ezarri
|
bere
eskumenari dagokion zigorra baino handiagoa.
|
|
|
Bizikidetzan sortutako interes juridikoen babesa baldin bada lege hauekneurtzeko irizpidea, zalantzarik ez dago ezkontzaren babesa beteagoa dela. Honenbidez Estatu zentralak
|
bere
eskumenak diren zuzenbidearen beste aldeetara erezabaltzen du berdintasun hau (oso bereziki Gizarte Asegurantza, oinordetza, etab.). Orduan, gaur egun mantentzen al dute zentzu juridikorik izatezko bikoteen legeek. Egia esan, nahiko murritza. Antikonstituzionaltasun egoera desberdina dute, legebakoitzak bere gerra propioa baitu, azaldu dugun bezala, irekia Nafarroak, itxiaEAEk eta zalantzazkoa Estatuaren ezkontza legeak, lerro hauek idazten ditugunean oraindik ez baitago garbi Alderdi Popularraren (PPren) oposizioak helegiterikjarriko ote dion.
|
|
|
Arabako kasua aztertu dugu orain arte; baina Bizkaiko kasuan, bertako kapareek bildu, eta, era kolektiboan, Bizkaiko jaunarekin
|
bere
eskumenak eta pribilegioak zehaztu zituzten. Arabakoen antzera? 1342an Gernikan, mendiaren erabilera hizpide izan zutelarik batik bat.
|
|
|
Baina orain arte hirietara bakarrik iritsi da indarrez sarbide mota hori, esan zuen Batzordeak. Hori dela eta,
|
bere
Eskumen, Informazioaren Gizarte, Eskualde eta Nekazaritza departamentuetako tresnak konbinatu nahi ditu, europar guztiek Sarean abiadura handian sartzeko aukera izan dezaten. Banda zabalaren azkartasuna txikiagoa da maiz landa eremuan, eta horrek zaildu egiten du datu bolumen handiak erabiltzea negozio bat edo tokiko gobernu bat kudeatzeko, Batzordearen arabera.
|
|
|
FDAk tamainari, etiketaren kokapenari eta nahitaezko aipamenei buruzko xehetasunak zehazten dituen araudia du. Edukiak bermatu behar du
|
bere
eskumeneko elikagaiak seguruak, osasungarriak eta behar bezala etiketatuak izatea. Aplikatu beharreko lege federalak hiru dira:
|
|
|
Adidae ren arabera, Forum Filatélico eta Afinsaren bidez aurrezki publikoa lortzea “argi eta garbi finantzieroa” da, Ustelkeriaren aurkako Fiskaltzak eta Zerga Agentziaren zenbait txostenetan onartua, eta “beharrezkoa da produktu horiek gainbegiratzea, kontratu horien izaerarekin bat datozen organismoetan kontrola daitezen”. Hala ere, erakunde horrek salatzen du Ekonomia Ministerioak eta erakunde erregulatzaileek finantza arloan (CNMV eta Banco de España) “beren erantzukizunei aurre egin eta beren funtzioak bere gain hartzeari” uko egiteak, ondasun ukigarrietan egindako inbertsioen merkatuan, agerian uzten duela “ezin onartuzko maniobra” bat Zuzenbide Estatu batean,
|
bere
eskumenak saihesteko, “erantzukizunak kontsumoaren eskumen esparrura desbideratu nahi izatea” astungarriarekin. Hori dela eta, Adidaek behin eta berriz esan du Kontsumoko Lankidetza Batzordea gaur bilduko dela zigiluen ustezko iruzurraren gaia aztertzeko, eta inbertsio merkatu hori kontrolatzeko edozein erantzukizun baztertu behar duela eta horretarako eskumena duten finantza erakundeek bere gain hartu behar dutela.
|
|
|
Ikerketa eta prestakuntza lanak ere garrantzi handia du, eta farmazialariek beren ezagutzak erabilgarriak izan daitezkeen ospitale batzordeetan parte hartu behar dute. Bere betebeharra da ospitaleko langile guztientzako sendagaiei buruzko informazio zerbitzua sortzea eta
|
bere
eskumeneko gaiei buruzko hezkuntza jarduerak egitea, ospitaleko langile sanitarioentzat eta pazienteentzat. Ospitale farmaziako zerbitzuak, halaber, bere ikerketa lanak egin behar ditu, beste unitate edo zerbitzu batzuekin elkarlanean, eta sendagaien eta osasun produktuen saiakuntza klinikoetan parte hartu.
|
|
|
Alde horretatik, garatutako herrialde gehienek argi eta garbi inportatzen dituzte elikagai gordinak; elikagaiak jasotzen dituztenek, berriz, garapen bidean dauden herrialdeetatik jasotzen dituzte. Herrialde inportatzaileak bere tokiko legeria ezarri ohi du,
|
bere
eskumenen esparruan kontsumitzen diren elikagai guztiek arau berak bete eta segurtasun maila bera izan dezaten. Gaur egun, alde handia dago Estatu Batuetako eta Europako filosofien artean.
|
|
|
ez zen
|
bere
eskumenekoa
|
|
|
ez zen
|
bere
eskumenekoa
|
|
|
ez zen
|
bere
eskumenekoa
|
|
|
ez zen
|
bere
eskumenekoa
|
|
|
ez zen
|
bere
eskumenekoa
|
|
|
ez zen
|
bere
eskumenekoa
|
|
2007
|
|
|
Federalismoarekin modus vivendi batera iritsiak dira Belgikan. Hiru federazio daude, eta federazio bakoitzak
|
bere
eskumenak ditu, gobernu zentralaren gain daude nazioko segurtasuna, armada, eta kanpoko harremanak.
|
|
|
Eskari edo kexa horiek barneratze zentroko zuzendariari ere aurkeztu ahal izango zaizkio. Zuzendariak eskari edo kexa horiek kontuan hartuko ditu,
|
bere
eskumenekoak badira, edo agintari eskudunari emango dio horien berri, bere eskumenekoak ez badira.
|
|
|
Eskari edo kexa horiek barneratze zentroko zuzendariari ere aurkeztu ahal izango zaizkio. Zuzendariak eskari edo kexa horiek kontuan hartuko ditu, bere eskumenekoak badira, edo agintari eskudunari emango dio horien berri,
|
bere
eskumenekoak ez badira.
|
|
|
h) Transferentzia beharrezkoa denean, edo legeak hori ezarri duenean, interes publikoa babesteko. Transferentziak izaera hori izango du administrazio fiskalak edo aduana administrazioak halakoa eskatu duenean,
|
bere
eskumenak betetzeko.
|
|
|
k) Transferentziaren helmuga Europar Batasuneko estatu kidea denean, edo beste estatu bat, baldin eta Europako Erkidegoen Batzordeak,
|
bere
eskumenak egikaritzean, adierazi badu estatu horrek babes maila egokia bermatzen duela.
|
|
|
2 Estatuaren Administrazio Orokorrak,
|
bere
eskumenaren esparruan, suspertuko ditu laguntza mekanismoak ezartzea, informazio zerbitzuak, eta interes orokorreko xedeak dituzten elkarteen jarduerak zabaldu eta aitortzeko kanpainak.
|
|
|
Gobernuak, edo kasuan kasuko autonomia erkidegoko gobernu kontseiluak, zentro publikoak sortu eta ezabatuko ditu, nork
|
bere
eskumenen esparruan.
|
|
|
Enpresa batzordeari gaitasuna aitortzen zaio, kide anitzeko organoa den ginoan, administrazio egintzak edo akzio judizialak egikaritzeko,
|
bere
eskumenen esparruko gai guztietan, kideek gehiengoz hartutako erabakiaren bidez.
|
|
|
2 Segurtasun eta osasuneko batzordeak ondoko ahalmenak izango ditu,
|
bere
eskumenak egikaritzean:
|
|
|
1 Lan agintaritza eskudunak erakunde kudeatzaile edo laguntzaile interesdunari eta Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiari komunikatuko dizkie
|
bere
eskumenengatik ezagutzen dituen egitateak, egitate horiek eragina dutenean erregelamendu honetan ezarri betebeharrak betetzeko. Lan agintaritzak egintza horiek komunikatuko ditu, ofizioz har daitezen erakunde horien guztien, eta Gizarte Segurantzaren araubideen aplikazio esparrura bildutako pertsonen eskubideak bermatzeko neurriak.
|
|
|
e) Erakundearen xedeak betetzeko beharrezkoak izanda, erakunde horri
|
bere
eskumenen esparruan eratxiki zaizkion osterantzeko eginkizunak, lege honen 13 artikuluan araututako Laneko Segurtasun eta Osasunaren Batzorde Nazionalarekin bat etorriz, eta, hala denean, arlo honetan eskumena duten autonomia erkidegoetako organo teknikoen elkarlanarekin.
|
|
|
Kongresuak eskaera hori Gobernuak eskatutakoari jarraituz onetsi dezake, edo nahi badu, aldatu egin dezake. Kongresuak baimena ematen badu, Ministroen Kontseiluak salbuespen egoera adieraziko du dekretu bidez. Adierazpenak autonomia erkidego bateko lurralde osoa edo zati bat modu esklusiboan ukitzen duenean, gobernu agintaritzak
|
bere
eskumenen egikaritza erkidego horretako gobernuarekin koordinatu dezake.
|
|
|
Erregelamenduak emateko titulartasuna Gobernu zentralak du
|
bere
eskumen esparruan. Gobernuak osoko bilkuraren bidez (Ministroen Kontseilua) edo beste organo batzuen bidez (Gobernuko lehendakaria, lehendakariodeak, ministroak) jardun dezake.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko lurralde historikoei erreparatuz, EKren 1 xedapen gehigarrian, 1979ko Autonomia Estatutuan eta TAOLen aitortutako foru berezitasuna dela bide, lurralde historiko bakoitzean (hau da, Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban), organo berezia dago, izaera ia legegilea duena, herritarrek udalekin batera zuzenean hautatzen dutena. Organo horri Batzar Nagusi esaten zaio, eta
|
bere
eskumen esparruaren barruan, Foru Arau izeneko arau juridikoak ematen ditu. Horiek modu formalean erregelamenduak diren arren, kasu batzuetan legearen berezko edukiak arautzen dituzte (batez ere tributu eta finantza arloan, lurraldeotan indarrean dagoen Ekonomia Itunaren sistema berezia dela bide).
|
|
|
1946ko Oinordetza Legearen 4 artikuluan organo hau ezarri zen, eta honela definitu: Estatu buruzagitzaren kontsulta organo gorena zen, eta buruzagitza horri laguntzen zion
|
bere
eskumen esklusiboko gai eta ebazpen garrantzitsu guztietan, eta gainera, Estatu buruzagitzako oinordetzari zegokion guztian parte hartzen zuen, lehen ikusi dugun bezala. Organo horren izena oso bitxia da, ez baitzegoen erregerik, arau frankistek Erresuma gisa definitzen zuten Estatuko Caudillo edo Buruzagia baino.
|
|
|
Amaitzeko, esan behar da Estatuko eta autonomia erkidegoetako legeek lerrun eta balio bera dutela, ez dagoela hierarkiarik haien artean; eskumen printzipioaren bidez arautzen dira: bakoitzak
|
bere
eskumeneko gaiak soilik arautu ditzake eta, dakigunez, Estatuaren eta autonomia erkidegoen legegintza eskumenak ezartzen dituzten erregelak Konstituzioan eta Autonomia Estatutuetan daude.
|
|
|
Foru Aldundiak, azken finean, izango dira Madrileko Gobernuari ordainduko diotenak. Izan ere, gobernu zentralak EAEn gastuak egiten ditu
|
bere
eskumenak burutzeko eta gastu horiek nolabait finantzatu behar dira, hain zuzen, Kupoaren bidez. Baina Kupo honen kontzeptupean ez dira bakarrik gastu arruntak eta inbertsio gastuak sartzen, elkartasuneko funtsa ere hor baitago, gero ikusiko denez; beraz, Kupoaren kontzeptua nahiko zabala da, ez bakarrik legediak ematen duen definizio zehatza, edukia konplexuagoa baitu.
|
|
|
Finantza harreman hauek zenbait printzipio bete behar dituzte. Alde batetik, EAEren zerga eta finantza autonomia bermatzen da
|
bere
eskumenak gauzatzeko, baina betiere, Konstituzioak eta Autonomia Estatutuak azpimarratzen duen elkartasuna oinarri bezala hartuta, nahiz elkartasun hori aurrera eramateko ezer gutxi adierazi; gero Lurralde arteko Konpentsazio Funtsa dela jakingo da, baina zertxobait gehiago ere izango da Espainiako estatuak Europako Batasunetik jasoko baititu zenbait funts elkartasunaren izaera dutenak hain zuzen...
|
|
|
Bere helburua, azken finean, Nafarroan estatuak egiten dituen gastu orokorrak finantzatzeko izango da. Izan ere, estatuak,
|
bere
eskumenak direla eta, aurrekontuetan bere gastu partidak ditu eta gastu horien bidez eskainiko diren zerbitzu publikoen horniketa Nafarroara ere iristen da eta ondorioz, nafarrek gastu horiek finantzatu behar dituzte. Finantzapen hori Kupoa edo Ekarpen ekonomikoa deritzana ordainduz egiten da.
|
|
|
Bi elementu hauek izango dira hurrengo Ekarpena kalkulatzeko oinarri. Ekarpenak, bestalde, finantzatu behar ditu estatuak
|
bere
eskumena esklusiboetan egiten dituen gastu guztiak eta Nafarroak, oraindik behintzat, bere gain hartu ez dituenak. Beraz, estatua arduratzen denean eskumen bat gordetzen, bere propioa delako edo transferitu ez delako, eskumen horien balioa konputatu behar da, gero Nafarroari ordaina eska diezaion.
|
|
|
Jakina da gobernu zentralak zenbait gastu EAEn egiten duela. Gastu horiek
|
bere
eskumenetan egiten dituenak dira, honela agintzen baitu Konstituzioak eta Autonomia Estatutuak. Bestalde, oraindik gordetzen ditu beste zenbait eskumena, adibidez Ikerketarena, EAEra transferitzeke baitago eta hainbat tirabira sortzen dira Madril eta Gasteizen arteko harremanetan.
|
|
|
PPk gobernatutako autonomiek testua kritikatu zuten atzo Kontsumoaren Konferentzia Sektorialean. Haren iritziz, Gobernuak
|
bere
eskumenak errefusatzen ditu, Erregelamendua ez garatzeagatik eta “legezko hutsune kaltegarria” mantentzeagatik. Bestalde, kontsumitzaileen elkarteek deitoratu egin zuten araua ez izatea Formum Filateliko eta Afinsako eskandaluaren ondoren espero zen guztia.
|
|
|
" Izan ere, azken azterketek erakusten dute emakumeen kontrako indarkeriaren biktima diren emakumeak gero eta gazteagoak direla", nabarmendu dutenez. Guzti horretaz jabetuta, Berangoko Udalak konpromisoa hartu du"
|
bere
eskumenen eremuan, udal politika eraginkorra, erabatekoa eta koordinatua garatzeko, berdintasunaren alde eta emakumeenganako indarkeriaren aurka, arreta berezia jarrita neska gazteengan". Horrela adierazi du Ane Miren Ayo zinegotzi berangoztarrak.
|
|
2008
|
|
|
Euskararen legeak lankidetza finkatzen du 1 erabaki gehigarrian: " Jaurlaritzak,
|
bere
eskumenen esparruan, Autonomia Elkartearen mugartetik kanpo jardunik, euskararen ikerketan, babesean eta sustapenean lan egiten duten erakundeen edo agintaritzen lankide izango da, horretarako kultura atxikipenak antolatuko".
|
|
|
Euskararen alde lan egin behar zuen lehen enplegatua zen Iparraldeko kolektibitate publikoetan. Okzitaniera ere
|
bere
eskumenetan bazuen eta lehen urtean Pauen kokatua zen14 Hortik landa, euskara teknikarien kopurua emendatu da Euskararen Erakunde Publikoaren sortzearekin (2004, ikus V).
|
|
|
1 Komunikazioa jatorrizko Erregistrotik hartu duen erregistratzaileak,
|
bere
eskumena kalifikatu eta hartu izana baieztatu ondoren, egingo du eskatutako aurkezte idazkuna eguna amaitzean, itxiera eginbidea egin baino lehen. Telekopia bat baino gehiago izanez gero, jasotze hurrenkeraren arabera egingo dira idazkunak.
|
|
|
Berdintasun printzipioari ekinez, autonomia erkidego guztiek ez dituzte eskumen berberak izan behar; horrez gain, erkidegoek ez dituzte euren eskumenak modu edo eduki berarekin zertan egikaritu, ezta emaitza berberak lortu behar ere. Autonomia izateak esan nahi du erkidego bakoitzak erabaki dezakeela
|
bere
eskumenak noiz eta nola egikaritu, betiere, Konstituzioaren eta Estatutuaren esparruaren barruan.
|
|
|
Gazteak pairatzen ari diren inkomunikazio egoeragatik kezkatuta agertu ziren gurasoak eta Esparza, eta hori bukatzeko eskatu zioten Javier Eneritzi. Ez dagokiola lan hori egitea eta ez duela
|
bere
eskumenen eremua gaindituko erantzun zien Eneritzek.
|
|
2009
|
|
|
Europako Parlamentua Batasuneko erakunde nagusia den arren, Ministro Kontseiluan duen boterea estatuetako ministro bakoitzak bere Gobernuaren aurrean duen boterea baino txikiagoa da. Gainera,
|
bere
eskumenak apurka apurka hedatuz joan badira ere, estatuek erabakitzen dute mugak non ezarri.
|
|
|
Bleuler bera haserre baino harrituta dago gertatu denarekin. Phineasek
|
bere
eskumako izterrari eman dio kolpea orain, min hartzeko moduan. Bleulerrek galdetu dio:
|
|
|
Lankidetza horren barruan sartuko dira kontsumitzaileen prestakuntza eta informazioa, gatazken ebazpena (Kontsumoko Arbitraje Sistema), produktuen segurtasuna, Kontsumitzaileen Informaziorako Udal Bulegoek (KIUB) jasotako kontsulta eta erreklamazioen jarraipena eta kontsumoaren antolamendua. Administrazio arteko harremanak eta lankidetza instituzionalizatzeko erabiliko den organo berrian, Estatuko Administrazioaren eta toki administrazioen arteko jarduera bateratuak planifikatuko dira, bakoitzak
|
bere
eskumenen esparruan, eta kontsumoaren arloan udal esparruan eragina duten eta prestatzen ari diren arauei buruzko txostenak ebaluatuko dira. Tresna hori baliagarria izango da, halaber, Kontsumitzailearen Informaziorako Udal Bulegoetarako (KIUB) informazio interesgarria banatzeko, merkatuaren kontrolean jarduteko irizpide adostuak transmititzeko eta tresna informatikoekin sare bat ezartzeko, kontsumitzaileen babesaren arloan erabakitzen diren jardueren kudeaketa errazteko.
|
|
|
Santiagoko ordezkariek Arrasateko egoera ez dutela ondo islatu salatu dute. “Arrasateko alkateak soldata parekatu ez dituela adierazi digu, ez borondaterik ez daukalako,
|
bere
eskumena ez delako baizik. Sindikatua, enpresa eta Foru Aldundiaren arteko bitartekaritza lana bideratu du Inok.
|
|
|
Non dago beraz defentsarako eskubidea? 6 Gure elkartasuna eta babesa bere familia eta lagun guztiei. Ezaguna da Manexek eta Mikelek, batak zein besteak gazte mugimenduan herri honetan garatu duen lan eredugarria.7 PNVri orokorrean eta Villabonako zinegotzi taldeari partikularki, deia
|
bere
eskumena den Ertzantzaren inguruan gogoeta sakona egin dezaten, zertan ari diren. Gatazka areagotzen ez bada, Herri honen konponbide demokratikoan gutxi laguntzen diote behintzat Villabonako kaleetan egunotan erakutsitako jarrerekin.
|
|
|
–Euskara babestea? adostu dute biek,, bakoitzak
|
bere
eskumenetik?. Euskara bi erkidegoetako, kultura ondarea aberasten duen hizkuntzatzat?
|
|
|
Konpromisoa hartzen du,
|
bere
eskumenen atalean eta indarreko legea aplikatuz, udal politika aktiboa, integrala eta koordinatua garatzeko, berdintasunaren alde eta emakumeenganako indarkeriaren kontra. Arreta berezia jarri nahi du nerabeen eta gazteenganako indarkerian, horien parte hartze aktiboa lagun.
|
|
|
I, igo Urkullu EAJren Euzkadi Buru Batzarreko presidenteak Onda Cero irratiari egindako elkarrizketan, leialtasun instituzionalak, bi aldekoa eta elkarrenganakoa? izan behar duela aipatu du,, erakunde bakoitzak
|
bere
eskumena eta lan esparrua duelako?. Egoera ekonomikoari aurre egiteko Carlos Agirre Ekonomia sailburuak Eudeli eta aldundi nagusiei gonbita egin die, eta aldundietako ordezkariak bilerara joango diren arren, hiru ahaldun nagusiak ez dira joango.
|
|
|
Presidente zela Kataluniako Gobernuaren duintasunaren alde egindakoa gogoratu behar da. Errepublikaren garairik beltzenak ziren garai haiek, Gobernua eta
|
bere
eskumenak eztabaidan jarri zituztenekoa.
|
|
|
Nazioarteko erakundeek egiten dituzten aurreikuspenak ere behin eta berriz berregin behar dituzte. Inozoa litzateke gurea bezalako ekonomia txiki bati buruzko aurreikuspenak egitea, non erabaki gehienak
|
bere
eskumenetatik kanpo dauden. Euskal ekonomia, ezinbestez, oso interdependentea da, Espainiarekin, Europako Batasunarekin eta herrialde garatuen multzoarekin.
|
|
|
Baina Oteizak, ondoren, Pilar Oteiza iloba izendatu zuen bere lanen oinordeko fiduziario, hau da, oinordeko ordezkaria edo. Pilar Oteiza
|
bere
eskumenetik harago joan eta oinordeko unibertsal gisa jokatzen ari zelakoan, artistaren gainontzeko oinordekoek, artistaren anai arrebek eta iloba gehienek, epaileengana jo zuten, baina auzia azkenean Pilar Oteizaren alde erabaki zen. Harrezkeroztik, bera da artistaren ondarearen oinordeko bakarra, unibertsala.
|
|
|
Erresuma Batuak urriko bileran uko egin zion
|
bere
eskumenak murrizteari, baina atzo, azken hitza Ecofinena izan daitekeela ikusita, erakunde berrien sorrera onartu zuen.
|
|
|
Hau guztiau aipatu nahi izan dugu erakusteko, edonola ere, hizkuntza aniztasunaren sustapena Euskadiko legeriari ez ezik Espainiakoari ere ez zaiola arrotz. Hortaz, eta hizkuntza politikako gaietan guztia gehiegi irizten diotenek begi onez ikusten ez badute ere, herri aginteek bakoitzak
|
bere
eskumenen arabera hedabideen zenbait arlotan hizkuntza kuota sistema jartzea Europako eta Espainiako legeriekin guztiz bat datorren bidea da. Oker ez bagaude, Euskadin, 1994an ezarri zen lehen aldiz kuota sistema, maiztasun modulazioko irratien kontzesio publikorako dekretuan hain zuzen ere.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko herri aginteek, sustapen politikari jarraiki, urteotan zehar, hainbat ekimen jarri dituzte epaileen eta fiskalen eskura hauen euskara gaitasuna hobetzeko helburuarekin, eta beste hainbat ekimen bultzatu dituzte, auzitegietako prozeduretan, euskara zuzentasunez erabili ahal izateko materialak sortzeko. Horrezaz gain, eta oraingoan sustapen hutsetik harantzago,
|
bere
eskumenez baliatuz?, Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioaren eskumenekoak diren auzitegi zerbitzuetarako Hizkuntza Normalizaziorako Plana ere onartu zuen Eusko Jaurlaritzak 2008ko urtearen hondarretan. Espainiako Gobernuko Justizia Ministerioak, ordea, plan hori erretira zezan eskatu zion Eusko Jaurlaritzari.
|
|
|
Deigarria eta tamalgarria baita Justizia Ministerioaren jarrera hizkuntza kontuetan: ...rei aitorturiko hizkuntza eskubideei bizkarra erakutsiz dihardu hogeita bost urteotan, arlo honetan dituen betebehar konstituzionalei muzin eginez eta hizkuntza legeria alboratuz, bai Estatuko legeria baita Euskal Autonomia Erkidegokoa eta Hizkuntzen Euroitunaren eskutik sorturiko europar legeria bera ere?, eta, bestetik, aurrekoa gutxi balitz bezala, oztopoak jartzen dizkio legeriaren barruan eta
|
bere
eskumenen esparruan euskararen erabilera bultzatzen saiatzen denari. Eusko Jaurlaritzari?. Ez da hori, inondik ere, Europako Kontseiluak espainiar Estatuari eskatzen diona.
|
|
|
Europar Batasuneko erakundeetan euskara erabiltzeak edo herritarrek Europako erakundeekin idatzizko harremanak euskaraz izateak sortzen dituen gastuak Eusko Jaurlaritzak hartzen ditu beregain, nahiz eta kasu guztietan bitartekari nahitaezkoa eta saihetsezina izan Espainiako Gobernua. Ez al luke Espainiako Gobernuaren beraren interesekoa izan behar Espainiaren hizkuntza pluraltasunari Espainian bertan eta Europako erakundeetan arnasa ematea eta, beraz, Espainian
|
bere
eskumenekoak diren arloetan (Aldizkari Ofiziala adibide bat baino ez da) eta europar erakundeetan" Espainiako beste hizkuntzen" sustapena bere egiteko propiotzat hartzea?
|
|
|
Hegan arrimatzea nahikoa, eta hantxe, momentu berean bikia, imintzio berberak eginez. Hurbildu ahala hurbildu bikia, mokoa eskumara eta baita besteak ere
|
bere
eskumara, jo mokotazoa haserre, eta baita biki haserreak ere... patxada bila luma orrazten hasi eta baita bikia ere apaintzen... salto leihotik berak eta baita bikiak ere... Beste leihoan koka orduko, une berean bikia hantxe.
|
|
2010
|
|
|
Bere segurtasuna arriskuan dagoela argudiatuz, munduko edozein txokotan aritu da NATO. Estrategia berriari esker, estatu kideetako muga geografikotik haratago zabalduko du
|
bere
eskumena nazioarteko erakunde horrek.
|
|
|
EHUko Estatutuen arabera, hizkuntza ofizialak euskara eta gaztelania dira (7 artikulua, 1 EHAA, 2004ko urtarrilak 12koa). Estatutuok diotenez, EHUk" euskararen eta gaztelaniaren erabilera normal eta ofiziala bermatuko du,
|
bere
eskumenen eta eginkizunen eremuan" (164 artikulua).
|
|
|
Europako parlamentarien errietari erantzun dio Frantziak eta ijitoen kanporaketak etengo ez dituela adierazi du. Era berean, Europako Parlamentuak
|
bere
eskumenak gainditu egin dituela esan du.
|
|
|
Europako parlamentarien errietari erantzun egin dio Eric Besson Frantziako Immigrazio ministroak eta ijitoen kanporaketak bertan behera utziko ez dituztela adierazi du. Era berean, Europako Parlamentuak
|
bere
eskumenak gainditu egin dituela esan du Bessonek.
|
|
|
Lehenengoa.Jaurlaritzak,
|
bere
eskumenen esparruan, Autonomia Erkidegoaren lurraldetik kanpo jardunik, euskararen ikerketan, babesean eta sustapenean lan egiten duten erakunde edo aginteekiko kultura harremanak bideratuko ditu.
|
|
|
Lehenengoa.Jaurlaritzak,
|
bere
eskumenen esparruan, Autonomia Erkidegoaren lurraldetik kanpo jardunik, euskararen ikerketan, babesean eta sustapenean lan egiten duten erakunde edo aginteekiko kultura harremanak bideratuko ditu.
|
|
|
3.Nazio Batuetako idazkari nagusiak, Komitea kontsultatu ondoren, erakunde espezializatuei bidali ahal izango dizkie txosten horien zatien kopiak, halakoak
|
bere
eskumenekoak direnean.
|
|
|
3.Nazio Batuetako idazkari nagusiak, halaber, Komitea kontsultatu ondoren, beste erakunde espezializatu batzuei, bai eta gobernuen arteko erakundeei ere, bidali ahal izango dizkie txosten horien zatien kopiak, halakoak
|
bere
eskumenekoak direnean.
|
|
|
Konstituzio Auzitegiak koordinazio printzipioa aplikatu du, estatuaren etaautonomia erkidegoen arteko gatazkak ebazteko xedez12 Gai batzuetan estatuakesku har dezake
|
bere
eskumenak egikaritzean, Konstituzioak ez baitizkio eskumeneremu zorrotzak eta itxiak aitortu. Koordinazioak kontuan hartu behar du eskumenak beste administrazio batzuek eremu eta gai berdinetan egikari ditzaketela13.
|
|
|
Baina hori ez da gehienetan gertatzen dena. Gehienetan, erakunde publiko batek lurralde baterako industri politika lantzen duenean,
|
bere
eskumenen barne dauden tresnak erabiliz jorra daitekeen politikaz ari da.
|
|
|
Hala ere, Ángel Gabilondok zuzendutako sailak konpromisoa lortu du ordutik lau urte igaro direnean. CGPU administrazio autonomikoen eta Ministerioaren arteko koordinazio organo gorena da unibertsitateen arloan, eta
|
bere
eskumenen artean hurrengo ikasturterako plazen eskaintza adostea du. Aurtengo berrikuntza nagusia da titulazio guztiak Goi Mailako Hezkuntzaren Europako Esparrura egokituta egongo direla, eta, beraz, ez da lizentziaturetako lanpostu berririk eskainiko, eta horien ordez graduak jarriko dira.
|