|
2003
|
|
|
1970 oroitzapenekin batean gogoratzen zait oraino, Txillardegi adiskideak
|
bere
eleberriez eta gramatika lanez gain bazuela jada eginik Hizkuntza eta Pentsakera saioa eta Albert Memmiren Portrait du colonisé deitu obra ederraren itzulpena, gaurko entziklopediek, ez dakit zergatik, ahantzia dutena. Politiquement correct ez zaielako arauz!
|
|
2008
|
|
|
Urduri baina pozik ikusi nuen. Etxera iritsi eta
|
bere
eleberriaren hasiera irakurri nahiko zidan, idazle orok exhibitzeko duen lainezarekin. –Hasiera bakarrik irakurriko dizut, ea zer iruditzen zaizun?, esango zidan, ni sofan, eskuan kopa bat ardo nuela, eserarazi ondoren.
|
|
|
Emakumea zakurrarekin zain izaten dut pasealekua bukatzen den zabalgunean. Egunero egiten dugu aberetzarra aurretik dugula ibilaldia eta esertzen gara ondoren, bakoitzak
|
bere
eleberriarekin saio bat egiteko. Ez da beti idazteko aldarterik izaten.
|
|
2011
|
|
|
Ez zitzaidan argitaratzerik burutik pasatu ere egin, gaztetako lehen lanean eragin nabarmenegiak barkakizun badira ere, bigarren lan batean onartezinak direlako. Alemanera itzulpenak egiten zituen adiskide bati eskatu nion itzultzeko, Zuricheraino joan, maisuari omenaldi modura eman eta
|
bere
eleberria zenbat miresten nuen adierazteko. Banekien, baldin berarekin hitz egiterik lortzen banuen, euskalduna nintzela esango niona.
|
|
2014
|
|
|
Erabateko arrakasta bildu zuen Jules Vernek
|
bere
eleberrietan geografia eta zientzia jorratuz; baina bide luzea ibili behar izan zuen horra iritsi aurretik.
|
|
|
Bide luze horretan zer topatuko duten eta zer gertatuko zaien kontatzen digu Jules Vernek, abenturazko eleberrien egile klasikoenak,
|
bere
eleberririk goraipatuenean.
|
|
2015
|
|
|
Karmele Jaiok arrakasta lortu du
|
bere
eleberri eta ipuin bildumekin. Trebezia erakutsi du artikulugintzan ere.
|
|
|
Joan Mari Irigoien (Altza, 1948) futbolari, ingeniari eta Venezuelan erdi misiolari ibilitakoa izan arren, idazle gisa nabarmendu da gure artean. Ezagunak bezain estimatuak dira
|
bere
eleberriak: Oilarraren promesa (1973), Poliedroaren hostoak (1983), Udazkenaren balkoitik (1987), Babilonia (1989), Consummatum est (1993), Kalamidadeen liburua (1996), Lur bat haratago (2000), baina haiekin batean beti landu izan du poesia:
|
|
|
doinu zoro, oinazetu, arrotz, estrainio berdina. Halako gailurrak lortzeagatik, irudimena bizkortzeagatik, bidente bilakatzeagatik, azken batean
|
bere
eleberrien amoreagatik, Balzacek, Goriotek alabengatik bezala, bere burua sakrifikatu zuen: kafe katilukada anitzez eta anitzez zigortzen zuen gibela, bere burua egunean hogei orduz idaztera behartuz.
|
|
2016
|
|
|
BOVARY AK. Parisen gortinadun zalgurdiak erabiltzen zituen Flaubertek, bere maitale Louise handik zebilela entera ez zedin. Rouen-en,
|
bere
eleberri nagusiko protagonistak antzeko zalgurdia erabili zuen, gortinak beheraino jaitsita, Emma Bovary seduzitzeko. Madame Bovary argitaratu eta urtebete baino lehen hasi ziren Hamburgon. Bovary, ak erabiltzen.
|
|
|
Euri jasak ez zuen atertzen eta emakumeak ez du jatetxeko barran geratzea beste erremediorik izan eta, hitz egiteko gai hoberik ez genuenez, bere senarrari buruz jarraitu dugu hizketan, nik gutxienez
|
bere
eleberriak ezagutzen nituelako eta berak ere zer kontatua bazuelako, berehala ohartu bainaiz bere gai kutunetako bat senarrari buruz hitz egitea zela, beste emakume askori gertatzen zaien bezalaxe, bestalde. Gainera, senarrari buruz saltzen duen irudia ez da akatsik gabea.
|
|
|
Nik nirearekin jarraitu dut. Ez dudala uste, errepikatu behar izan diot, gertatua txiripa bat edo zoriaren kontua izan denik, ezin zezakeelako Gorbeiako gurutzearen oinetan
|
bere
eleberriaren kopia bat utzi aurretik nire testua irakurri ez balu, edo norbaitek nire testuaren berri eman ez balio, gauza horiek halaxe izaten baitira, irakurtzen duzu testu bat, gustatzen zaizu xehetasun bat, eta bere horretan, ezer aldatu gabe, fikziotik errealitatera eramaten saiatzen zara, jatorrizko ideiari zor zaion errespetuagatik.
|
|
|
–Ez niri horrela begiratu; aipua ez da nirea:
|
bere
eleberriaren helburuak azaltzeko Mary Shelleyk esandako hitzak dira, Frankensteinen zenbait edizio argitaratu ondoren idatzi zuen hitzaurretik hartuak.
|
|
|
36ko gerrak irabazle eta galtzaileak izan zituen; baina galtzaile guztiak ez ziren berdinak, ezta irabazle guztiak elkarren adiskideak ere. Franco epelegiav zelakoan, nazien laguntzaz iraultza egin nahi zuten falangista bilbotar batzuen istorio ezkutua dakarkigu Jose Inazio Basterretxeak, gerrako eta gerraosteko pasadizo ezezagunak fikzionatzeko
|
bere
eleberri sortari jarraipena emanez. Horrekin batera, 1986an, 40 urte baino gehiago igarota, Suitzatik datorren emakume eder eta misteriotsu bat agertzen da detektibe pribatu bilbotar baten bulegoan, bere gurasoak nor ziren jakin nahi duela eta.
|
|
|
Kixotenearen bila. Hau da Miguel Cervantes idazleak
|
bere
eleberririk ezagunenean aipatu gabe utzi zuen herria. Edo hori diote adituek.
|
|
|
To bo so. Cervantesek argi eta zehatz aipatzen du herriaren izena
|
bere
eleberrian, eta bertan kokatzen du kontakizunaren zati garrantzitsu bat. Herria, noski, ez dago aukera alferrik pasatzen uzteko, eta hasieratik uzten diote argi hori bisitariari; herriko lehen etxearen atarian irakur baitaiteke eleberriaren bigarren liburuko 9 ataleko testu puska txikia.
|
|
|
Toboso... Herri horietan dago Cervantesek
|
bere
eleberrian aipatu gabe utzitako herria, eta, aldi berean, akaso ez dago hemen. Lurrak bezainbeste irudikatzen dute liburuek hemen paisaia, eta bi plano horiek gurutzatzen diren punturen batean dago Kixoteren sortetxea, hortxe Kixotenea, aldi berean hemen eta inon ere ez.
|
|
2017
|
|
|
King Kong teoria da euskaratu zaion lehenbiziko liburua, 2006 urtean argitaratua, Frantziako Estatu Kontseiluak Baise moi filma zentsuratu eta debekatu eta sei urtera. Despentesek, Coralie Trinh Thi aktore pornoarekin batera zuzenduriko film horretan, irudietara eraman zituen izen bereko
|
bere
eleberria eta hango gaiak: bortxaketa, prostituzioa eta, batez ere, bortizkeriara joz erantzuten duten emakumeak; hori guztia, puta eta bortxatua izaniko zuzendari batek kontatua.
|
|
2018
|
|
|
Eta 1984tik aurrera beste modu batera irakurtzen da M.D. Literatura film bilakatzen du J.J. Annaud ek 1992an, baina M.D. ez dago ados ez gidoiarekin, ez egokitzapenarekin, eta hala berridatzi zuen Txinako Iparraldeko Maitalea (1991), lehenengo eleberri famatu haren aztarnei beste ikuspegi batetik begiratzeko, batetik, bai eta, bestetik,
|
bere
eleberria nola egokitua nahiko zukeen iradokitzeko ere. Oso testu ederra da, idazkera objektibo hutsez egina, hirugarren pertsonan, literatur arau eta paktu orotatik aske, modu eder eta bikainean emana.
|
|
2019
|
|
|
Gogoratzen hastean, ohartu zen zein bizitza aspergarria izan zuen zentzu horretan. Senarra Pasaia erdiaren kuleroetan usnaka ibili zen bitartean, berak leial leial iraun zuen,
|
bere
eleberriak eta bere arrauna beste kezkarik gabe.
|
|
2020
|
|
|
Urteak ziren euskarazko eleberri batek hautsik harrotzen ez zuela, eta gutxiago kalapitarik eragiten. Telefonoa lepoaren kontra jarri eta bi eskuak igurzten omen zituen, baldin Agirrezabali jipoi on bat ematen bazioten
|
bere
eleberriak zer nolako oihartzuna lortuko zuen pentsatuz. Baietz erantzun omen zion, soldatapean ez baina argitaletxeko idazleen nominan genuela Agirrezabal hori eta, berak entzuna zuenez, traidorearen eta heroiaren gaiarekin zebilela hara eta hona ikerketak egiten eta zein figura hoberik gai hori ilustratzeko Mikel Lejarza baino?, esan omen zion.
|
|
|
Agirrezabalek ere
|
bere
eleberrian nortasun bikoitzarekin jokatzen du luzaz. Ezagutzen ez dudan psikologo bat aipatzen du, zeinak dioen badaudela pertsona batzuk, trauma baten ondorioz edo, egun bakoitietan nortasun bat eta bikoitietan beste bat dutenak.
|
|
2021
|
|
|
Edenetik ekialdera dago Nod lurraldea (batzuen ustez Afganistan inguruan edo), eta harantz abiatu zen Kain, nolabait Edenetik hurbil bizi ziren Adam eta Eva utziz. Edenaren ekialdera dagoen lurralde horri egiten dio aipu John Steinbeckek
|
bere
eleberrian.
|
|
2022
|
|
|
" Amek ez dute idazten, idatzita daude", Susan Suleiman idazle eta literatura ikertzailearen aipuan oinarritu zen Katixa Agirre
|
bere
eleberri arrakastatsuaren izenbururako. Azken hamar urteotan, ama feministok barra barra idatzi ditugu saiakerak, nobelak, komikiak, ilustrazio bildumak, kazetaritza liburuak...
|