|
2000
|
|
|
Zeren, amets hartan, jauregiko gelan sentitu bainintzen bat batean eta supituan: ...irentsi zuen; eta aitzina egin zuen sugeak Elbiraganantz eta, neskak irri lizun bat egiten zuela, zangoak zabaldu, eta han nonbait galdu zen animalia herrestaria; eta plazer handi batek inarrosi zizkidan orduan barrengo zainak eta barrenagokoak, eta halatan itzarri nintzen, hain bustirik eta hain xipaturik, non baitzirudien ezen Iruñan uholdeak izan genituela eta uholdeak betean harrapatu zuela,
|
bere
bidean, ene ohea.
|
|
|
Eta hura
|
bere
bidetik joan zen, eta ni neuretik.
|
|
|
Ez nuen erantzun. Kokotsa bi erdi egin balidate bezala sentitzen nuen, eta arnasak ez zuen oraino
|
bere
bidea erabat aurkitu sabel ahoan. Minik biziena, ordea, arima deitzen den leku aurkiezinetik lotua zitzaidan.
|
|
2001
|
|
|
Iparraldeko Estatu Batuen antzeko latin nazio handi bat osatu nahi zuen. Laster, ordea, askatasunaren nahikundeak eraginda, ordura arte Espainiaren azpian zeuden nazioek zeinek
|
bere
bidetik jo zuten.
|
|
|
Ederrena trena zen, orduantxe ikusi zen han urrun zizarea bezala trena
|
bere
bidean eta, ibarra sortaldera mendi bizkarrean amaitzen zenez gero, turutaren abisuekin mendi barrura sartzen...
|
|
2002
|
|
|
–Auskalo –hausnartu zuen– Agian norberak
|
bere
bidea jorratzen dik, edo agian patu mugatu bat zaukak gutako bakoitzak, eta, orduan, egiten dugun edozein gauza ondo zagok. Akatsik ez horrela –eskua uretan sartu zuen, pentsakor.
|
|
|
–Zientziak ere
|
bere
bideak ditu, ordea...
|
|
|
Hargatik eman nahi zidan neuri karrera bat, kosta ahala kosta, eta hargatik esan zizkidan, beharbada, hitz haiek: " Zientziak ere
|
bere
bideak ditu, ordea...", bere lantokiko laborategietako jendea gogoan zuelako. Eta esaten zidan:
|
|
|
" Gaur, hemendik konbertituko ditinat Kristoren fedearen berri ez dakiten haur fedegabeak, neure otoitzekin eta neure limosnatxoekin, eta bihar, berriz, handik, berandu gabe moja izango bainaiz eta Txinara joango bainaiz, misioetara". Auskalo bere xede hura bete izango ez ote zuen, baldin eta
|
bere
bidean beste irakasle hura tartekatu izan ez balitzaio, batxilerra Donostiako mojetxe batean ikasten ari zela! Doña Remedios zuen izena.
|
|
2003
|
|
|
Europan, berriz, Austriako, Turkiako, Errusiako inperioen aurka Italiak, Serbiak, Hungariak edo Poloniak aldarrikatu zuten lehenbizikotz Nazionalitateen Printzipio famatua; hots, Nazio bakoitzak bere estatu propioaren izaiteko duen eskubidea alde batetik, eta Estatu bakoitzak bere nazio bakarraren osatzeko duen eskubidea bestetik, bermatzen duen teoria. Eta geroztik, XVIII. mendeko Estatu Nazioaren filosofia garatzen zuen printzipio horrek
|
bere
bidea egin zuen Populuen udaberria ospatuz, XIX. mendearen erdialderaino bederen.
|
|
|
Arren eskatu nion eta garbi asko esan ere bai baldintza hori bete ezean ez egitekoren bat egiteko gai nintzela, erabat nire onetik ateratzen nintzelako. Nobela bat bukatzen ari zarenean azken egunak tristeak eta grisak izaten dira, eta argitaletxera bidaltzeko estalkian sartu eta begira geratzen natzaiolarik, ez da askotan saminik sentitzen, arintasuna baizik, hainbeste ordu kendu dizkizun izaki hori
|
bere
bidea egiten hasiko delako, bere gisara jitoan badoalako. Mundua txikia da eta ondoren, erakusleiho batean harro edo norbaiten eskuetan maitekiro ikusten duzularik, apenas jeloskortasunik sentitzen den.
|
|
|
Mundua txikia da eta ondoren, erakusleiho batean harro edo norbaiten eskuetan maitekiro ikusten duzularik, apenas jeloskortasunik sentitzen den. Badakit dagoeneko ez dela nirea eta nire izenik eta babesik gabe egin behar duela gainera
|
bere
bidea. Inoiz edo behin nire liburu bati buruz hitz egiten badidate, arreta handiz entzun ohi ditut esanak eta dagoeneko arrotz egiten zaidan istorio horri buruzko xehetasunak eskatu ohi dizkiet, eta ezagunen batek suharki neure lanen bat gomendatu didanean, erostera ere iritsi izan naiz.
|
|
|
Gure koadrila hau ez da munduko onena izango, baina ez gara hain bildotsak ere. Jendea ari da bere lekua egiten, eta
|
bere
bidea markatzen.
|
|
2004
|
|
|
Edukazio txarrekoa, halakoa! Taxiak
|
bere
bidea jarraitu zuen.
|
|
|
Gureak ez dik konponbiderik eta kito! Zaldiak zaldi, astoak asto, bakoitza
|
bere
bidetik.
|
|
|
Lehenik eta behin, euskaldunaren izaera baldintzak zedarriztatzeko orduan indibidualismo metodologikoaren irizpideak erabiltzen badira, Oñederrak darabiltzan gisa, ez dago zer esanik: nork
|
bere
bidea hautatzen du pentsabideetan barrena. Hori aitortu ondoren, ordea, egin dezagun honako galdera hau:
|
|
|
Hori dela medio, denbora eske zetorkion euskal idazle bat besteari: horretara, euskararen urak
|
bere
bidea egin ahala, urak daramatzan gauzaki eta gizakien tasunak euskaldundu egingo direla iradoki nahirik. Egonarria, mesedez!
|
|
|
Ezta fitsik ere. Indarraren legeak
|
bere
bidea eginda utzi baldin badu, orain errealitatearen arau bihurtuko dugu lege hori hizkuntza politika demokratikoa egiteko. Labur zurrean:
|
|
|
Gainerakoan, bat ororena izan beharrean, batena bakarrik den euskara batua ez baitu orok etxekotzat joko, eta euskara estandarraren eta euskalkien arteko zubia egiteke egongo da. Nolanahi ere, zubigintza hori
|
bere
bidea zabaltzen ari dela uste duen euskaltzalerik badago. Esate baterako, Rosa Miren Pagola:
|
|
|
Izen harrotuen artean, Pello Aierbe ere agertu zaigu, adituen taldean. Jakingarria da, nik uste, hasierako irizpide psikolinguistiko eta soziolinguistiko errealista haien aldeko argudio sorta ezaguturik, esperientziaren urak
|
bere
bidea egin duenean, emariari buruzko ebaluazioa behatzea. Iragan hurbilaren eta etorkizunaren arteko ataka honetan, Aierbek zehaztapen hauek egin nahi dizkigu.
|
|
|
badakizute zertaz ari naizen. Alegia," pakea" egin bear omen dugu gure artean, pakea bakarrik; baña, orrez gañera, nork
|
bere
bidetik segi dezala, besteai kasorik egin gabe: eta gure" misterioak" gero denborak garbi ditzala:
|
|
|
Egia esateko, gauza berbera ez da denboran zehar bi aldiz gertatzen. Euskal Herria’k, alde hortatik,
|
bere
bide berezia billatu behar du osoki, iñun kopiatu gabe; eta beste herrien kondaira interesgarri izan baditeke ere, gauza ageria da gure kinka hauxe ez dala iñun osotara bere hortantxe iñoiz gertatu.
|
|
|
Gero berbetan ikusi zituzten, apenas erabiliz berbarik, berbaldi isilean. Gero mahaitik altxatu eta bakoitzak
|
bere
bidea hartu zuen. Horrela sartu zen Gino nego zioan.
|
|
|
Zertan ari zen:
|
bere
bidea jarraitzen, bere nahimenak erabakitako aukerei men egiten... edo menperatu ezin zuen kate ezezagun batek herrestan zeraman lekuetatik ibiltzen?
|
|
|
Kalean, supermerkatuan, banku etxeko ilaran... Minutu batzuk hitz egin, gehiago egoteko desioa sentitu, eta bakoitzak
|
bere
bidea jarraitu du beti.
|
|
|
Motorrak berriz ere
|
bere
bidea hartu duenean, Antonioren sorbalda izerditsuan hondoratu du burua. Sorbaldan jarrita duen ezkerreko belarritik Antonioren taupadak entzun ditu, gero eta ozenago, gero eta indartusago, eta eskuineko belarritik sirena hotsak, gero eta gertuago.
|
|
2005
|
|
|
–Iritzi profesional bat eskatu didazu, eta nik eman egingo dizut, komunikabideetako profesionala naizen neurrian. Oraindik gaxtea zara, bon, eta nik baino hobeto dakizu gorputz bakoitzak
|
bere
bidea egiten duela. Hala ere, begi bistan ditudan datuekin, ezin uka bide onetik zoazela:
|
|
|
Poltsak igogailuan utzi dituenean heldu zaio benetako atsedena. Eskuei begiratu eta estutu eta luzatu ibili da, odolak
|
bere
bidea egin dezan, hotzak zuritutako eskuetan ildo gorriek etorkizun berria marrazten diotela. Ea bizitzaren marra ere luzatu didaten, edo sexuarena, holakorik badago.
|
|
|
Orduko sei lagun banaezinak. Horiekin zelan ahaztu, gero bakoitzak
|
bere
bidea hartu bazuen ere (batek kartzelara eramango zuen bidea hartu ere, harremanari eutsi dion bakarretarikoa). Baina, argi dago, Urko ez zen talde horretan ibilitakoa, eta, egia aitortze aldera, haiek mespretxu apur batez begiratzen zieten euren mailako besteei, markatutako bideari jarraitzen zioten bildotsak zirelakoan.
|
|
|
Geltokiak inurritegia dirudi, jendea saldoka arineketan alde batetik bestera, Amets bide erdian jarritako oztopoa delakoan gehiegi begiratu gabe bultzatzen dutela. Holakoetan sumimasen10 sor bat entzuten du, bultzatzailea atzera begiratu gabe
|
bere
bideari darraiola. Linea laranja topatuta eskaileretan behera abiatu da, bere trenaren bila.
|
|
|
odol zipriztinez beterik; azkenik, Ramonen buruari begiratu zion eta, keinu azkar batean askatuta, begirada galduarekin, sukaldeko atea zeharkatu zuen. Itziar
|
bere
bidetik kendu zen eta ni Ramonengana joan nintzen. Hilda zegoen.
|
|
|
–Agur, Kepa –esan zidan,
|
bere
bidea harturik eta niri bizkarra emanda– Ikusten duzunez, nik badakit zure izena, alaba zutaz mintzatu baitzait...
|
|
2006
|
|
|
Borroka politikoari
|
bere
bidea lagata, liburu bat idazten duenak beste lan batzuetan dihardu: herri bat badagoelako kontzientziari eutsi, erraustu ziguten memoria berpiztu, galtzailearen arrazoia errebindikatu.
|
|
|
Guztiz ezezaguna egin zaio izekoren tonua. ozpindu egin da. nekatuta dago. Ez du hegan egiten jada, eta ez du
|
bere
bidean argi distiratsurik uzten. lurrera jaitsi da. Lurra zapaldu du.
|
|
|
Une hartan, nik uste pasibitate hutsa izan zela: han egon, ez ezer esan, ez ezer egin, eta inertziari utzi, beraz,
|
bere
bidea egiten. Gupida apur bat ere egon zitekeen erabaki horretan, eta, zergatik ez esan, mirespenak gizendutako harrokeriatxoa.
|
|
|
Liburu bakoitzak, gezurra badirudi ere,
|
bere
bidea egiteko joera izaten du. Eskuetan duzun honek, besteak baino gutxiago izan nahi ez eta, adur berezia erakutsi du horretarako eta, bide batez, bere irizpide propioa eta egoskortasuna argi eta garbi adierazteko.
|
|
|
Ez zegoen nire baitan. Arrosek niri eman zorroak
|
bere
bidea burutu behar zuen oraino. Bitartean, egotea bertze lanik ez nuen, auskalo noiz arte.
|
|
|
Mendebaldeko Galizian zuen sorterria, baina Frantziako maisu handienekin ikasitakoa omen zen hura ere. Elkarrekin aritutakoak izan arren, gertakariek behartuta, bakoitzak
|
bere
bidea hartu zuen, eta urte luzetan bizpahiru bider besterik ez zuten elkar ikusi; azkenekoa gertaera larri baten ondorioz. Ez zidan argitu, eta neronek ere ez nion ezer galdetu.
|
|
|
Berandu baino lehen, bakoitzak
|
bere
bidea hartzeko ordua zen. Bagindoazen.
|
|
|
Azken sartu ginenean aurrea hartu eta ermita parera heldu ziren. Bostetan bost, horixe zuten aurretik hitzemandako seinalea, birigarroa bost bider entzun arte jarraitu behar zuen txalupak
|
bere
bidean. Nik uste baino hobeto antolatua zuten.
|
|
2007
|
|
|
Carvalho Calerok
|
bere
bidetik hau dio: –Rosalía é, por excelencia, o poeta da saudade?.
|
|
|
Askotan, askatasunaren akuilatzaileago da tirania eta errepresioa, tolerantzia baino. Kontzientziaren (izpirituaren) historia, kontzientziak bere buruarekin dituen borroken historia da, kontzientzia unibertsalak hainbat eta hainbat kontzientzia partikular eder sakrifikatu behar izan duelarik
|
bere
bidean. Andre gizonak bortizkeria artean ikasten du askatasuna.
|
|
|
Eta, jarraitasunaren kariaz hain zuzen, esaten dugu: begira, Mesopotamiako hiri horrek, oraindik hain despotiko, superstiziotsu, barbaro bazen ere, beste herriek ez eta berak inkarnatzen zuen momentuan munduko izpiritua (munduko beste herri guztiak berak ordezten zituen, bera zen gizadia) 559, kontzientziak
|
bere
bidea handixe pasatuz egiten ziharduena, hurrengo maila posibilitatu duena. Despotismo eta joputza guztiekin ere, herri hori zen, non ere izpirituak bere askapenerantz bidea egiten zuen, eta ez gaurko behatzaileari askoz libreagoak irudi lekizkiokeen tribu patriarkalen batzuk (Estaturik gabe historiarik ez, hots, askatasunera biderik ez) 560 Askatasunaren bidea sakrifizioz, bortxakeriaz, krimenez betea dago.
|
|
2008
|
|
|
Luzaroan ibili zen, bai, akats batek beste akats batera zeramala eta ezezko batek beste ezezko batera, lege hura Reginaren berezkotasunari lotua balego bezala, naturak edo patuak halaxe ezarria. Baina nola ezezkoaren baitan datzan, halaber, baiezkoaren hazia, lehertzeko eta hazteko bere denbora eta bere garaia behar duena, hala, beren harreman berrituen konfiantzazko giroan, haziak
|
bere
bidea egin zuen, azkenik: esan nahi baita baiezko bihurtu zela ezezkoa, okerra zuzen eta akatsa bertute?
|
|
|
Herrena, bai, zu, eta herrenak andaluz guztiak!?, erantzun nahi izan zion Reginak, oso litekeena da; bere mihi elbarriarekin, ordea, zekièn gaztelera apurrarekin? ezin inola ere iritsi euskaraz jada pentsatua zuèn tokiraino, halako eran, non, azkenean, hitz bakoitzak
|
bere
bidea hartu eta nahaste borraste batean murgildu baitzen Regina:
|
|
|
Gero, baserrien norabideak bereizten zituèn bidegurutzera iritsi zirenean, Kaxkagorrik laguna utzi eta honek
|
bere
bideari ekin zion, bakarrik. Baina Beñardo ez zegoen ongi, eta nola etxera gizon iritsi nahi baitzuen, denbora egiteko edo, bide ertzetik bospasei metrora zegoèn toki batean eseri zen, zuhaitz baten enborra bizkartokitzat harturik, non, berandu baino lehen, lotan gelditu baitzen.
|
|
|
Markeserriko balantzaren beste platerean, markesa anderea zegoen, bere klaseko jendeen artean emakume normaltzat har zitekeena: bere burua katolikotzat zuen, noski, baina ez erlijioak ez bere mariazaletasunak ez zioten inoiz ere eragotzi mundukoa izatea, bazekien arren, irakatsi ziotèn doktrinaren arabera, arimaren etsaiak zirela deabrua, mundua eta haragia; baina, arau orok bere salbuespena duen bezala, izen handiak
|
bere
bide bereziak zituen, markesa andereak naturaltasun osoz ibiltzen zituenak: ondorioz, munduan bizi zen eta munduak bizi zuen, kontzientzi arazo handirik gabe.
|
|
|
Markes jaunaren kontrastean, berriz, kontsulak apur bat zorabiatua zirudien, bi hodeiren artean harrapatuta balego bezala: absentaren mundutik zetorren hodeietako bat, malenkoniaren lurrun ikusezinak egituratua izan zitekeena, eta zigarroenetik bestea, gero eta trinkoagoa eta ikusgarriagoa; bi hodei haiek, baina, ez zihoazen jada zein
|
bere
bidetik, gero eta nahastenago baizik, kontsularen baitan biek bat egin zuten arte: absentak eta zigarroak, penak eta amorruak, puruari kendutako xurgada amorruz egotzi zuen behinik behin?, sentipen ia irreal batean; eta orduan esan zuen:
|
|
|
Reginak urte onuragarri bezain intentsoak egin zituen Madrilen, bai, baina Ernestinak ere
|
bere
bideari ekin zion denboraldi hartan.
|
|
|
–Arrazoi du berorrek? , hitz egin zuèn eran, baina, entonazioaren kadentzian batez ere, nornahi ohar zitekeen esaldia bukatu gabe utzi zuela, eta hala, beste mojak lasaitzeko asmotan (borondate onez ari zela zirudien behintzat), edo ama nagusiaren merituak gutxiesteko asmotan (borondate onez ari zen arren, ama nagusiaren aurkako areriotasun inkontzienteak ere
|
bere
bidean behar zuen, ama nagusiaren gailentasun erabatekoari bere erabatekotasuna kentzeko gutxienez), honela jarraitu zuen?: –nahiz eta lapurrak ihes egina behar duen, lapurrak, lapurreta eginda gero, beti egiten baitu ihes.
|
|
|
Karmeldar oinutsen komunitateak
|
bere
bidea egiten zuen, ikaraldi handirik gabe, ama nagusiaren zuzendaritzapean eta frai Millanen gidaritza espiritualaren pean, bisitari arrotz batek ez zuen besterik esango, begirada azaleko baten menera egotekotan:
|
|
|
–Nork
|
bere
bidea din, eta hik ere aurkituko dun noizbait heurea, Regina.
|
|
|
Lehia hartan, ez zekien nor aterako zen garaile: poza ala urduritasuna; azkenean, baina, ez zen garailerik ez galtzailerik izan; edo garaile eta galtzaile izan ziren biak, nondik begiratzen den, sentimendu bakoitzak
|
bere
bidea hartu baitzuen, pozak ezpainetara irria ekartzen ziola eta urduritasunak ahora ahots dardara.
|
|
|
Eta hartan,
|
bere
bidea hartu zuen.
|
|
|
Hispaniolak berak, harexen lorratzean bainindoan biraka yardaren bat edo beste atzerago?
|
bere
bideari lotu edo ez lotu zirudien, eta bere belazurrunak pixka bat kulunkatzen ikusi nituen gaueko iluntasunaren kontra; izan ere, hobeto begiratuta, goleta ere hegoalderantz jiratzen ari zela baieztatu nuen.
|
|
|
Eta beste guztiak ikaratuegi zeuden erantzuteko. Ausartu izan balira, nork
|
bere
bidetik alde egingo zuen korrika; baina beldurrak elkarrekin eusten zien, eta Johnen ondoan, haren ausardiak babesa emango balie bezala. Johnek, berriz, bere ahultasuna menderatua zuen ia erabat.
|
|
|
Azkenean, ikusirik ontzia
|
bere
bideari lotzen zitzaiola, eta beren oihuen irismenetik urruntzen ari zela bizkorki, haietako batek, ez dakit nork, marru zakar batekin zutitu, mosketea besaburura eraman eta tiro bat jaurti zuen, Silverren buru gainetik txistuka pasa eta bela nagusia zeharkatu zuena.
|
|
|
Erabat blai eta izuturik, lehengo postura bera hartu nuen segituan, eta horrekin coraclea zentzatu bezala egin zen, eta lehen bezain emeki eraman ninduen uhin handi haien artetik. Bistakoa zen bere kasa utzi beharra zegoela, eta, martxa hartan,
|
bere
bidea aldatzeko modurik ez nuenez, itxaropenik geratzen al zitzaidan lehorrera iristeko?
|
|
|
Eta zera aurkitu nuen, uhin bakoitza ez dela kostaldetik edo itsasontzi baten kubiertatik ematen duen mendi handi, leun, distiratsua, baizik eta antz handiagoa duela lehorreko mendi ilara batekin, haien tontor eta toki zelai eta haranekin. Coracleak, bere kasa utziz gero, jira eta bira,
|
bere
bidea bilatzen zuen, nolabait esateko, toki baxuenetatik barrena, eta alde egiten zuen uhinaren aldapa piko eta tontor garai, dardaratietatik.
|
|
|
hau da, ez zaigu deusetarako interesatzen Irlandako nazionalismoaren eredua. Eredu hori nahi duenak, egin beza
|
bere
bidea, zeren eta bere nazio eredu horretan guk, euskaldun bizi nahi dugunok, ez baitaukagu inolako tokirik. Etxekalte izateaz nazkaturik gaude, eta are gehiago abertzale erdaldunekin; jatorrizko herritarrok arroztegian bizitzera kondenatzen gaituen eredua da Irlandakoa, eta ez gaude prest amu hori irensteko.
|
|
|
tartea erabat hazi da hamarkada hauetan guztietan, eta aspaldi galdu zen herrialde independentearen ilusioa. Baina sinetsi gura dut uztear gauden herri honek topatu duela
|
bere
bidea, Modibo Keitaren izarrak badaukala argirik eta egungo presidente Amadou Toumani Toureren ahaleginek, alderdi guztiak biltzeko eta urrats sendoz ibiltzeko, emango dutela fruiturik. Inx?
|
|
|
Eta gero, filmetakoa: batzuek atzetik bultza eta besteak azeleragailua gogor sakatu eta lortu dugu irtetea, ondo urrundu dugu autoa eta
|
bere
bidea jarraitu du mutilak. Inora eroatea gura duen galdetu diogu; ez daki frantsesik, bere bideari lotu zaio beste barik.
|
|
|
batzuek atzetik bultza eta besteak azeleragailua gogor sakatu eta lortu dugu irtetea, ondo urrundu dugu autoa eta bere bidea jarraitu du mutilak. Inora eroatea gura duen galdetu diogu; ez daki frantsesik,
|
bere
bideari lotu zaio beste barik.
|
|
|
hormetako lelo antikolonialistek, negritudea eta beste mugimendu batzuetako liderrak gogoratzen dizkigute, Amilcar Cabral, Agostinho Neto eta Patrice Lumumba bezalako izenak dauzkate kaleak? munduko bazterrik txiroenetakoan gaude, ez dira hamarkada bi jendea gosez hiltzen zela, zailtasunak zailtasun, herri hau
|
bere
bidea egiten ari dela sinetsi gura dugu. Ekonomikoki aberatsago izan arren, noraezean edo boteretsuen morroi ikusi ditugun beste leku batzuk baino bere buruaz ziurrago sumatzen dugu.
|
|
|
Bekainak altxatuz diosala egiten badiot, berriz, irribarre lotsati batekin erantzun ohi dit, beldur da nonbait nirekin hizketan ikusiko ote duten. Horregatik, jeneralean, elkarrekin baina aparte antzean ibili ohi gara, bakoitza
|
bere
bidetik, gaizki konpontzen diren bikote adinekoen antzera, eta ibilaldi baten buruan semaforo batek gelditzera beharturik edo kristalen baten bestaldean atzematen dudanean, buruaren keinu batekin egiten diogu diosala elkarri, disimuluan. Begirada barea du.
|
|
|
GEHIAGOez genuen kointziditu. Gure bizitzak une hartan bertan elkartu ziren eta gero nork
|
bere
bidea hartu zuen. Ia ia ukitzen diren bi ibai handi balira bezala, beren bihurgune luzeetan.
|
|
|
Reginak urte onuragarri bezain intentsoak egin zituen Madrilen, bai, baina Ernestinak ere
|
bere
bideari ekin zion denboraldi hartan.
|
|
|
–Arrazoi du berorrek... –hitz egin zuèn eran, baina, entonazioaren kadentzian batez ere, nornahi ohar zitekeen esaldia bukatu gabe utzi zuela, eta hala, beste mojak lasaitzeko asmotan (borondate onez ari zela zirudien behintzat), edo ama nagusiaren merituak gutxiesteko asmotan (borondate onez ari zen arren, ama nagusiaren aurkako areriotasun inkontzienteak ere
|
bere
bidean behar zuen, ama nagusiaren gailentasun erabatekoari bere erabatekotasuna kentzeko gutxienez), honela jarraitu zuen–: ... nahiz eta lapurrak ihes egina behar duen, lapurrak, lapurreta eginda gero, beti egiten baitu ihes.
|
|
|
Markeserriko balantzaren beste platerean, markesa anderea zegoen, bere klaseko jendeen artean emakume normaltzat har zitekeena: bere burua katolikotzat zuen, noski, baina ez erlijioak ez bere mariazaletasunak ez zioten inoiz ere eragotzi mundukoa izatea, bazekien arren, irakatsi ziotèn doktrinaren arabera, arimaren etsaiak zirela deabrua, mundua eta haragia; baina, arau orok bere salbuespena duen bezala, izen handiak
|
bere
bide bereziak zituen, markesa andereak naturaltasun osoz ibiltzen zituenak: ondorioz, munduan bizi zen eta munduak bizi zuen, kontzientzi arazo handirik gabe.
|
|
|
Markes jaunaren kontrastean, berriz, kontsulak apur bat zorabiatua zirudien, bi hodeiren artean harrapatuta balego bezala: absentaren mundutik zetorren hodeietako bat, malenkoniaren lurrun ikusezinak egituratua izan zitekeena, eta zigarroenetik bestea, gero eta trinkoagoa eta ikusgarriagoa; bi hodei haiek, baina, ez zihoazen jada zein
|
bere
bidetik, gero eta nahastenago baizik, kontsularen baitan biek bat egin zuten arte: absentak eta zigarroak, penak eta amorruak –puruari kendutako xurgada amorruz egotzi zuen behinik behin–, sentipen ia irreal batean; eta orduan esan zuen:
|
|
|
Hitz erdiak jaten baitituzue! Herrena, bai, zu, eta herrenak andaluz guztiak!", erantzun nahi izan zion Reginak, oso litekeena da; bere mihi elbarriarekin, ordea –zekièn gaztelera apurrarekin– ezin inola ere iritsi euskaraz jada pentsatua zuèn tokiraino, halako eran, non, azkenean, hitz bakoitzak
|
bere
bidea hartu eta nahaste borraste batean murgildu baitzen Regina:
|
|
|
Luzaroan ibili zen, bai, akats batek beste akats batera zeramala eta ezezko batek beste ezezko batera, lege hura Reginaren berezkotasunari lotua balego bezala, naturak edo patuak halaxe ezarria. Baina nola ezezkoaren baitan datzan, halaber, baiezkoaren hazia, lehertzeko eta hazteko bere denbora eta bere garaia behar duena, hala, beren harreman berrituen konfiantzazko giroan, haziak
|
bere
bidea egin zuen, azkenik: esan nahi baita baiezko bihurtu zela ezezkoa, okerra zuzen eta akatsa bertute... harik eta egun batean ohartu zen arte gaztelerazko hitzek oztopo handirik gabe egiten zutela burutik mihirako bidea, guztia berez baletorkio bezala eta mintzoari neurria hartzen hasi balitzaio bezala... ordu arte malda gora izan zitzaiona malda behera jarri balitzaio bezala, edo, malda beherakorik ezean, errepide lau gutxienez.
|
|
|
Lehia hartan, ez zekien nor aterako zen garaile: poza ala urduritasuna; azkenean, baina, ez zen garailerik ez galtzailerik izan; edo garaile eta galtzaile izan ziren biak, nondik begiratzen den, sentimendu bakoitzak
|
bere
bidea hartu baitzuen, pozak ezpainetara irria ekartzen ziola eta urduritasunak ahora ahots dardara.
|
|
|
Karmeldar oinutsen komunitateak
|
bere
bidea egiten zuen, ikaraldi handirik gabe, ama nagusiaren zuzendaritzapean eta frai Millanen gidaritza espiritualaren pean... bisitari arrotz batek ez zuen besterik esango, begirada azaleko baten menera egotekotan: bazegoela, alegia, haien artean, halako bake giro orokor bat, komunitatearen funtzionamendu ona berresten zuena; egoerari astiro begiratuz gero, ordea –mojekin egun batzuk eginez gero, adibidez, minututxo batzuk egin beharrean–, arrotzak beste ondorio batzuk aterako zituen, beharbada, bai baitziren, itsaso ustez bare hartan, indar ezkutu batzuk, grina gaiztoei lotuak –zeloak, inbidiak eta abar–, itsasoa, aldian aldian, zakartzera eramaten zutenak eta aditzera ematen zutenak ezen bazegoela gerra moduko bat –edo lehia bat, zehatzago esanda– bi talderen artean, zeinen buruak ama nagusia eta sor Klara izeneko moja baitziren... edo ama nagusia eta frai Millan bera, sor Klara frai Millanen soka berekoa izaki.
|
|
|
Gero, baserrien norabideak bereizten zituèn bidegurutzera iritsi zirenean, Kaxkagorrik laguna utzi eta honek
|
bere
bideari ekin zion, bakarrik. Baina Beñardo ez zegoen ongi, eta nola etxera gizon iritsi nahi baitzuen, denbora egiteko edo, bide ertzetik bospasei metrora zegoèn toki batean eseri zen, zuhaitz baten enborra bizkartokitzat harturik, non, berandu baino lehen, lotan gelditu baitzen.
|
|
|
–Nork
|
bere
bidea din, eta hik ere aurkituko dun noizbait heurea, Regina.
|
|
2009
|
|
|
Poesia erlijiosoa da, baina, Arantzazun batik bat, Gandiagarekin poesia Ama Birjina eta elizatik kanpora atera da, mendira, basora, lanbro eta eurira, udaberrira. Lurrera,
|
bere
bideekin, ardiekin, urtaroekin: berehalaxe Euskal Herria bihurtuz joan den lurra, Gandiagaren eboluzioan.
|
|
|
(E, 130), aitortu digu berak. Aldakuntza larrien garaia tokatu zaio, eta Gandiagak ezbaiz beteriko urratsak emanez egin izan ditu
|
bere
bideak, inseguru beti, atzean gelditu gabe hala ere. Lehenengo, nazional katolizismo espainoletik askatu beharra, nahiko gazterik.
|
|
|
arazo bezala ulertzen dugu (zer argumentu dago sinesteko, ez sinesteko?), baina zinez batere zerikusirik ez daukala horregaz egiaztatzen da behin eta berriro (sinestunentzat berentzat bederen sinestea inoiz ez dela filosofia arazo bat). Horregatik, XVIII eta XIX. mendeetako kritika filosofiko eta esplikazio zientifiko guztien ondoren, engoitik logikoki mila bider hila egon behar zuenean, hura dena berari ez balihoakio bezalaxe jarraitzen du Europan bertan erlijioak
|
bere
bide autonomoa. Filosofiak bere planoan nahi du fedearekin eztabaidatu; egia da, lehenago, fedeak berak askotan nahi izan zuela filosofiaren planoan bere burua justifikatu:
|
|
|
Filosofiak bere planoan nahi du fedearekin eztabaidatu; egia da, lehenago, fedeak berak askotan nahi izan zuela filosofiaren planoan bere burua justifikatu: baina batean bezala bestean, fededunen fedeak arrazoiketa filosofikoei jaramon handirik egin gabe segitzen du betiere
|
bere
bidea. Gandiagaren hitzetan esateko, fedea bizitzaren forma bat da.
|
|
|
Kontuak kontu, XVIII. eta XIX. mendeetan, zientzia eta erlijioaren antzera, zientziak eta poesiak ere elkarren aurka borrokan bezala dihardute. Zientziak kontenplaziorik gabe
|
bere
bide suntsikorra aurrera segitzen duen bitartean, literatura eta artea, hark hilozten duen mundua atzera janzten eta berriro biziarazten saiatzen dira, Naturari eta espazio/ denborari giza zentzu bat ematen, aurrien erromantizismoz, mitologia greko edo antzinate zeltar germaniarreko irudiz poesia blaituz, edo pintura nazaretar eta preraffaelitaz, eraikin neorromaniko eta neogotikoz, hots, zientzi... Gaur nobelak, zientzia fikzioak, zinemak, National Geographicek jarraitzen dute Natura poetizatzen eta giza zentzu maiz sentimentalez janzten.
|
|
|
Azkenean, bada, biziaren teologia honen ekibokoak, ez ekintzara, baizik haren eskuetan geldi gelditzera eta kietismo mistikora gakartza. Biziari
|
bere
bidea ibiltzen utzi behar zaio. Izan ere:
|
|
|
Nortasuna proiektu bat bada, egun batez proiektua bukatzen da, ez bera burutua delako, baizik denbora bukatu zaiolako, berdin zaharrari hala gazteari. Bizitza proiektu edo nortasun bezala batetik, eta bizitza denbora tarte bezala bestetik, elkarrekin ez datoz bat, are elkarren kontra korritzen dute bakoitzak
|
bere
bidetik. Ulertzen da, erlijio eta filosofia askok modu diferentetan biok harmonizatzea bilatu izan badu, heriotzarentzat, momentu bezala?
|
|
|
Bi historia diferenteegiak izan gara biok, ni neure historiatik mintzatuko naiz?, baina biok Arantzazu izan gara, edo gara, eta gure historia hori gogoratu dut Bitorianorekin azken egunotan. Ni neure bidean joan naiz; zergatik joan da bera
|
bere
bide horretatik. Esatea ondo dago, beste zer esango dugu??,, hil da, baina haren obra gelditu zaigu?.
|
|
|
Euskararen indarberritzeak, haren mespretxu olinpiko eta pertsegizioen artean abiatu du
|
bere
bidea. Euskara ofizialki hizkuntza madarikatua da, legeak baino ere gehiago mespretxuak.
|
|
|
Eguzkia zeruan erregea da eta munduan hark maite duen erregina Espainia maiestate zoragarrikoa: Jainkoak berari eman dio munduko zeptroa;
|
bere
bidean eguzkiak inoiz ez du, su poder vasto y profundo, begietatik galtzen.
|
|
|
Elizkizuna bukatu zenean, hildakoaren gurasoek elkarri eskua eman eta banandu egin ziren, nor
|
bere
bidetik.
|
|
|
Mutil horrekin ezkondu balitz, huts handia egingo zukeela esan bide dio neskatxak berak. Neskatxak
|
bere
bidea garbi ikusten du. Berarekin ezkontzea.
|
|
|
Betiko kale kantoian egin genuen parada, bakoitzak
|
bere
bidea hartu aurretik. Aurrez aurre geratu ginen minutu luze batez isilik, bata bestearen alkohol hatsa neurtzen ariko bagina bezala.
|
|
|
Uretan ziren gainontzeko ontziei bozina jotzera joan zen hara. Abisu gisa, baldin eta benetan gertatu zenaz zerbait banekien,
|
bere
bidera ez irteteko. Eta hala ez bazen, apur bat beldurtu eta ikerlari jolasak utzi nahi izateko balioko zuen.
|
|
|
Dena. Urak
|
bere
bidea topatzen zuen beti.
|
|
|
Bata bestearen itzala ziren. Lehenak eman behar zituen urratsak, bigarrenak
|
bere
bidean jarrai ziezaion.
|
|
|
Pixka bat aurrerago, trena berriro
|
bere
bidea Donostia aldera zuzentzen hasten zen puntuan, Saikolan geratzen ziren etxe bakanei erreparatu nien. Bertan jaio zen gure amona.
|
|
|
Joan zen, bada, Ada langelara; itxi zuen atea kisketaz, zer gustura ixten zuen, espazio hura, hamabi metro koadro baino gehiago ez zituena, bere askatasunaren arnaslekutzat balu bezala!?, ireki zuen leihoa, eseri zen ehungailuan lan egiteko aulkian, atera zuen poltsatik tabako kaxa, egun batzuk lehenago egunkari batean irakurri zuen, bakanetan agertzen zirèn tabakoaren aurkako artikulu batean, erretzea osasunarentzat kaltegarria ote zen? baina osasunak eskatzen zion, hain zuzen ere, Adari tabakoa, lur agorrak ura bezala!?, bildu zuen zigarreta bat, piztu zuen, atera zion kea bospasei xurgada ezin luzeagotan, zazpi, zortzi, bederatzi, hamar?; gero, baina, arestian bizi izandako estutasunak eta barruan pilatutako larriminak bat batean
|
bere
bide naturala aurkitu balute bezala, beldurraren, lotsaren eta sentimendu zapaldu guztien hormak eta eustormak lehertarazi ondoren, jakina?, negar batean egon zen?. Ai, Ana, ez gaude elkarrengandik hain urruti?!, esan zuen, halako batean, kexu eta hasperenen arteko hitz bakarretan?, harik eta, lehen zigarretarekin batera, malkoak agortu zitzaizkion arte; piztu zuen bigarrena leihoan, hirugarrena aulkian?. Zer uste duzue, bada, gizonezkook bakarrik duzuela erretzeko eskubidea ala???
|
|
|
jakizue bai zure lagunak eta bai zuk ere, guztiz debekatuta duzuela elkar ikustea; berak bihar jakingo du, karta bat bidean du-eta: ez zait iruditzen, ez, korura gehiagotan joango zaizunik!; eta ezustean elkar ikusten baduzue, agur eta aurrera, bakoitza
|
bere
bidetik!; jakin ere, jakin behar baituzue, aingerutxo bat izango duzuela zaintzaile, baina ez umetan sinesten genuena, hezur haragizko bat baizik: nire lagun detektibe bat, alegia, zure laguntxoaren berri eman didana eta zuen pausoak jarraituko dituena, batarenak zein bestearenak, komenientzien arabera; eta jakizu, azkenik, gurasoei ez diedala ezer esan, tabakoarena esan ez nien bezala:
|
|
|
Nahiz eta jakin nahi ez izateak halako jakin min berezia piztu behar zion, eta nahiz eta, kontrapuntu gisa, Maria Bibianak gogoan behar zuen izeba Ernestinak inoiz eman ziòn irakaspena?. Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu??, erdibidea bilatzera bultzatu zuena, bide estutik ihesi, eskrupuluak ez zituen jada garai bateko etsai?, bi emakumeei elkarri idazten utziz baina elkar ikusten ez; hala, bada, Maria Bibiana lasai zegoen, ahizparen eta Txaroren arteko bitartekaritzak maila bateko arazoak (moralak) zekarzkion arren, ez ote zuen Jainkoak, beste ikuspuntu batetik, jardun hartarako aukeratu? Zeren, baldin eta gauzak
|
bere
bidetik ateratzen baziren, bera hantxe egongo baitzen, balizko okerrak zuzentzeko eta berbideratzeko prest?, baina ez zegoen lasai; atea zaintzen egon behar izateak, gainera, baita Adaren barre txikiek ere, tentsio puntu bat erantsi behar zioten bere nerbio sistemari; afalordua ere gainean zuten?; esan nahi baita Maria Bibianak askoz arrazoi gehiago zituela lasai ez egoteko lasai egoteko baino:... horregatik egiten zitzaion minutu bakoitza bost minutuko, eta Adak irakurtzen zuen orri bakoitza hamar orriko.
|
|
|
etxean baztertuta sentitzen bainaiz ni ere, zurekin lotzen nauen aferak eztanda egin zuenetik: Domingo
|
bere
bidean, kontatu nizun anarkista egin zela, eta ni neurean, askatasunaren aldeko bidean biak ere?
|
|
|
alferrik? urak, azkenean,
|
bere
bidea egiten baitu beti, goitik ez bada behetik, hartarako lur geruza bat edo hamaika lur geruza iragazi behar baditu ere; izan ere, nola estali iragana, edo nola hautsi iraganean bizi izandako hainbat eta hainbat bizipenekin, baldin eta bere baitan Domingoren aldeko sentimendua inoiz baino errotuago nabaritzen bazuen?, landareak, bai, errotik atera baitaitezke, sentimenduak nekez; esan nahi baita Ada bere ohiko jarrera agertzen hasi zela, lehen egunetako jarrera guztiz esanekoaren ondotik; eta izeba eta ahizpa, halere, poztu egin ziren hasieran; goiz erdi batean, gainera, Adak aria batzuk kantatu zizkien etxeko emakumeei, Reginari pozezko malko batzuk isurarazi zizkiotenak, baita iruzkin bat aterarazi ere:
|
|
|
Hitz bakoitzak eta esaldi bakoitzak ohi du
|
bere
bidea, eta Domingo esaten ari zenak ez zuen irri zabal baterako bidea baizik irekitzen; han, baina, Domingok eman behar zuen baimena: hots, berak egin behar zuen irri lehendabizi, nola egin baitzuen, atzetik bulegariak jarraitzen zitzaizkiola, baita hizlariaren eta entzuleen arteko hormak orduantxe hautsi ere; bulego buruak ere irri egin zuen, jakina, baina harena beste irri bat zen ausaz, beste irri bat zen seguru, irri asimetriko bat:
|
|
|
Semeak baiezko keinua egin bezain laster bereganatu zuen Reginak, antza,
|
bere
bidea hantxe amaitu zuelako sentipena, baiezko hura bere solasaldia errematatzen zuèn helmuga balitz bezala; ehun eta laurogei graduko bihurgunean sartu eta kontrako bideari ekiteko garaia zen, beraz, eta alabari erruki gutxieneko bat erakustekoa:
|