|
2021
|
|
|
XVIII. mendearen bigarren erdian entzute handiko bertsolaria izan zela ezarri izan da, Xahok garai bat markatu zuela aitortu zion (1855: 159) eta Dassancek
|
bere
bertso batzuk 1769an datatu zituen39.
|
|
|
¡ Onek bai euskera ta aberriari abesten ziola! Erosi ta irakurri zazute ‘Alkar’
|
bere
bertso olerki liburua. ¡ Bai biotz ikuitzailea!
|
|
|
598). Adinak eta kiloek nahieran mugitzea eragozten bazioten ere, jendeak
|
bere
bertsoak eta presentzia eskatzen zituenez, plazarik plaza jarraitzen zuen: " Alde batetik bestera gurdiz edo automobilean eraman behar izaten zuten" (id.:
|
|
|
Honela jarraitzen du: " Bertsolariya asteroko onen asmoa da bertsolarik ederrenak bildu, eta liburu bikaiñ bat egitea (3.500) zar eta berri urte betean izango ditu gutxienez, lau orrialdi, aurreneko biyak bertso berriyak, eta beste bi bertso zarrak asko aztuta txokoan dauden Xabalategi, Pernando, Udarregi, Xorrola, Ardotx, Xenpelar[...] Txirritak itza eman digu, astero orri bat osoa beteko dubela
|
bere
bertso berriyakin eta gañera ondoren, Lexoti, Sailburu, Telleri Txiki[...] eta gañerako gogo duten guziyak, zarrak eta gaztiak izango dute lekua nai badute idatzi[...]".
|
|
|
229). Baita lortu ere, hurrengo urteetan ohikoak bihurtuko baitira aldizkarian
|
bere
bertso jarriak.
|
|
|
Bertsolari askok gaur egun jadanik ez du kantatzen entzuleria osoak onar dezakeen horren arabera. Gaur egun gertatzen da bertsolaria publikora makurtu beharrean, publikoari eskatzea
|
bere
bertsoaren mailara igotzea[...]. Bertsolaritzaren erronka nagusia gainerako adierazpide artistiko guztienen antzekoa izango da.
|
|
|
Pierre Lhande izan zen Gure Herria aldizkarian 1923ko uztaila, abuztua eta irailean, hiru zatitan argitaratu zuen" Le barde Etchaoun" artikulu luzearekin berriro zirkulazioan jarri zuena. Horren ondotik haren biografia fikzionatu zuen Picochetek,
|
bere
bertso ezezagun batzuk argitaratu zituen Gallopek, eta Aingeru Irigaraik Chamisso alemaniarrak bertsolariaren figuran oinarriturik idatzitako poema eman zuen ezagutzera193.
|
|
|
Aitzol zanari, guda asi eta emendik aldegin bear izan zuanean, beste kezka askoren artean noski,
|
bere
bertso bildumarekin zer egingo zuan bururatu zitzaion, eta onelatsu pentsatu zuan: ‘Nik nere bilduma ori nun utziko det?
|
|
|
Urepelekoaren figurari beste ezein bertsolarik ez bezalako dimentsio bat eman ziona, ordea, 1976an
|
bere
bertsoak jasotzen zituen diskoa eta Odolaren mintzoa argitaratu berritan bere omenaldian gertatutako heriotzaren tragikoa izan zen. Ez dago ziklo honetan egun hari baino orrialde gehiago eskaini zaion gertakaririk.
|
|
|
1953ko eta 1977ko urteurrenen jarraipena egiten duten testuen edo Labayenen nahiz Castresanaren liburuen iruzkinetatik haratago urretxuarraren figura eta biografia askotariko ertzetatik aztertzen dituzten artikuluak aurki ditzakegu: ...ok koadro baten historia kontatzen du, edo urretxuarraren azken bizitokia izan zen baserria bota berria zutela azaldu; bizi behar izan zuen txirotasunaz dihardute Jose Busca Isusik eta M.L.I. siglekin sinatzen duen norbaitek; Jose Artetxek Lertxundi jeneralarekin edo Egaña senatariarekin izan zituen hartu emanetan sakontzen du; Eusebio Erkiagak fikziozko elkarrizketa bat asmatzen du, Ana Etxaidek
|
bere
bertsoak hungarierara itzuli dituztela kontatzen du, edo Francok Washingtonen daukan enbaxadorea ere animatzen da" euskal bardo" az idaztera... 279
|
|
|
338 Laxaro Azkuneri 1993an irratiko alorreko Argia saria eman zioten
|
bere
bertso irratsaioengatik. ez da teknikoki ere erraza. Irratiak berez baduke horretarako gaitasunik.
|
|
|
Azken minutuetan buruz burukora pasatu berritan publikoaren txistuak jasan ondoren publiko hori bera txaloka jarri zuen Xalbadorren bertsoa entzun daiteke: "[...] lehen planoan Urepeleko artzaina ageri zaigu,
|
bere
bertsorik ezagunena kantatzen: ‘Anai arrebak, ez otoi pentsa... ’ Irudi zirraragarria da, Xalbadorren aurpegiak erakusten duen ezinegona, nola eusten dion haserreari, nola irensten duen listua..." (Martinez, 2011:
|