|
2001
|
|
|
Hurrengo egunean ospatuko eben Udabarriko jaia eta trajea atondu behar eutsan  gizonari. Gizona
|
bere
arbasoengandik jasotako basurde larrua janztekoa zan. Basurde larru horrek baltzitu samartuta eukan alde bata; bestea, argixeagoa.
|
|
2003
|
|
|
Urte ezti batzuen ondotik, ordea, paradisua infernu bilakatu zitzaion eta drogen munduan erori zen. Asko kostata hasiko zen tunelaren bukaeran argi izpi bat ikusten, eta oraindik indar gehiago bildu behar izango zuen
|
bere
arbasoen herrira itzultzeko eta batik bat han zain zeukan bere amaren gaitzespenari aurre egin ahal izateko. Gero, maitasuna berriro ezagutu eta gauzak poliki samar joaten hasi zitzaizkionean, beste behin kolpatuko zuen bizitzak, hiesa gaixotasun gogorra ezarri zionean.
|
|
|
izena, izana. Izan ere, badirudi
|
bere
arbasoetako bat erromesa izan zela, eta Erromarainoko joan etorria egin zuela: hortik baserriaren izena.
|
|
2004
|
|
|
Dominikar Errepublikan jaiotako ikasle hau Bartzelonan bizi zen lasai, bere ametsik handiena aberastuko zuen lan on bat topatzea izanik. Ez
|
bere
arbaso pirataren bizitza, ez harena bezalako beste itsaslapurrena ez zituen sekula begi onez ikusi. Aldiz, bere lagun Ferranek asko maite ditu, bera ere nahikoa pirata delako Interneteko ozeano mugagabean.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, 5.000 ale inguru aztertu ondoren, horietako askotan enbrioidun ezkurrak eta ernaltzeko gaitasuna duten polen aleak aurkitu ziren. Horregatik, “Quercus orocantabrica” genetika lerro berri bat da,
|
bere
arbasoetatik independentea.
|
|
|
Ikek
|
bere
arbaso alemanen ondoretasuna ziren arrano begi argiak josi zituen bulego zabaleko atean. Bulego hartan lan egiten zuenetik anitz pertsonaia bitxi sartu ziren ate hartatik:
|
|
|
Jantzia besterik ez da aldatu, emakumezkoek prakak erabili, erre, ikas dezakete, baina pertsonei buruan hozka eginez gero,
|
bere
arbasoengandik jaso dutena azaltzen dute.
|
|
2006
|
|
|
Gure euskalduntasunaren oinarriak, taloaren artoa, babarrunak, piperrak, patatak... ez da gurea. Zuk esaiozu orain baserritar bati gaztaina,
|
bere
arbaso guztiak mantendu dituena negu oro, ez dela hemengoa, ba ez da. Orduan zer da hemengoa?
|
|
|
lantegiak, industria, kultur erakundeak, hizkuntzarekin loturiko mundua... Gernikako Juntetxea ere ikusi nahi zuen,
|
bere
arbasoek foruen zina egin zutelako bertan, balio sinboliko handia zuelako.
|
|
|
Arimarentzat, beti hor zelako besteei laguntzen, izaeraren gainetik ikusten zuen, eta edozein sufrikario bazekien sendatzen?. (Bere begirada Jack en gainean pausatu zuen momentu batez)?... eta gorputzaren medikua; bai,
|
bere
arbaso emeetarik zuen dohaina erabiltzen jakin izan zuen, beti besteen onerako eta horrela ez genuen sekula beste nonbaiteko medikurik behar izan. Bai, beti zure eskasa sentituko dugu, baina erraiten zenuen bezala, gorputza eta arima bi gauza oso ezberdinak dira, nahi ala ez nahasiak badira ere.
|
|
|
Ondoren, beste nonbait zela iduri zuen eta bere buruari hazka egin zion. Momentu hartan ez zuen gehiago
|
bere
arbaso gaizto eta iluna iduri, baina gazte kezkatu bat. Nik ere ez nuen sobera ideiarik, baina zerbaiten erraiteko bota nuen:
|
|
|
Ur zaletasun horrek Migel Mailurengan pizten zuen eskandalua ez da hemen aipatzekoa. Menderen mendetan
|
bere
arbaso larru apaintzaileek Argaren ertzetan bildu nekearen heinekoa zirudien aitatxik urari zion gorrotoak.
|
|
2007
|
|
|
Hegan egiteko modu bat aukeratu behar izatekotan, eta ikusitakoak ikusita, ez genuke, ez, lan erraza izango! Zorionez edo zoritxarrez, horrelakorik aukeratzerik ez daukagu; animalia bakoitza
|
bere
arbasoen ondorengoa da, eta bizitzeko egokitu zaizkion ezaugarriekin bizi beharra dauka. Alde on eta txarrekin.
|
|
2008
|
|
|
Inguru hauetako basozainen enbor lodiaren adaxka bat nauzu. Lur hauetako seme zen Ohakak zioenez, jarraitu zuen, pentsamendua atzerantz galduz?,
|
bere
arbasoek kontatzen omen zizkioten basoko sekretuak. Baso baketsua omen zen hau garai batean, baketsua, indiarren izpirituak hemen biltzen ziren garaian.
|
|
|
«Que se abuelo compuso a la gente de la otra machinada». Kasu honetan, memoria historikoa gordetzeaz gain, bidegabekerien aurka altxatzeko eskubidea aldarrikatzen zuten matxinoek, mugimendua baretu nahian zebilen handikiari
|
bere
arbasoak ere matxinoak izan zirela aurpegiratuz.
|
|
|
Espezie honen garezurra tetrapodo primitibo batena bezalakoa da, baina haren proportzioak arrain batenaren antzekoak dira, eta haren baraila bien artean dago. “Ventastegak” aldaketak izan ditu buruaren formari dagokionez,
|
bere
arbasoen aldean, begi eta mutur handiagoekin eta uzkurtzen hasten den garezur batekin. Espezie horrek hutsune morfologiko ebolutiboa betetzen du, “Tiktaik” hegats lobulatuen arrainaren eta “Acanthostega” eta “Ichtyostega” tetrapodo primitiboen artean, talde zientifikoa zehaztu zuen.
|
|
|
Eta hura ustiatu ostean, atzean uzten du. Horrekin atzean lagatzen ditu
|
bere
arbasoen hilobiak ere, eta ez dio axola. Lurretik bere seme alabena izan lukeena lapurtzen du, eta ez dio axola.
|
|
2009
|
|
|
Tetrok, 18 urteko argiztatzaile batek, AEBetatik Argentinara joatea erabakitzen du,
|
bere
arbaso italiarren bila. Bidaia horrekin hasten da filma.
|
|
|
Hautu bat. Gandiagak beti
|
bere
arbasoen munduan, arbasoen fedean jarraitu du, eta hala ikusi du, edo ahalegindu da, ondo kostata, ikusten (ikustea ez baita, tradizio batean egon eta automatikoa) bizitzeko lana.
|
|
|
Baina ez gaitezen engaina; jaraunspen hori ez da irabazia, ez da pilatzen eta egonkortzen den erdiespena; gehiago da pitzadura multzoa, jaraunspena bera ezegonkor bihurtzen duten artesiak, failak eta maila heterogeneoak, barnetik eta behetik oinordeko ahulari mehatxuka ari direnak: " gizaki batzuen espirituan ematen den injustizia eta ezegonkortasuna, beraien anabasa eta neurrigabekeria,
|
bere
arbasoen erruen —askotan emandako desegokitasun logiko, sakontasun falta, azkarregi ebatsitako ondorioen— azken emaitzak dira" 23 Jatorriaren bilaketak ez du oinarririk ematen; aitzitik, mugiezina zirudiena astintzen du, batua zirudiena zatikatzen du; bere baitan osatua zirudienaren heterogeneitatea agerian jartzen du. Zein uste sendok egingo lioke aurre?
|
|
2010
|
|
|
Familia biologikoaz dituzten oroitzapenak azaltzeko ez dute arazorik izan beren gaur egungo gurasoen aurrean horrek lagundu egiten du azpimarratzen dute. Peruren oroitzapenak lausotuta daude ez dut garbi gogoratzen horregaitik ahal duenean gustura joango da Peru-ra
|
bere
arbasoen berri jakitera. Joan nahi dut esaten du eta irrifarra ateratzen zaio ezinbestean.
|
|
|
Jendea urduri jartzen hasia zen. Ezkonduz gero, berak ere
|
bere
arbasoak bezala eginen balu. Zer kenduko zien?
|
|
|
Egia esan, ez dago arrazoi kultural edo antropologiko berezirik emakumeak hilekoa hilero hilero eta maiztasun jakin horrekin edukitzeko. Gaur egun, jaiotza tasak behera egin duenez eta edoskitzaroa asko laburtu denez, emakumeek antzinako
|
bere
arbasoek baino askoz ere hileko edo menstruazio kopuru handiagoa dute.
|
|
|
Amak,
|
bere
arbasoek bezala,
|
|
2011
|
|
|
Kairon sortua, 1920an,
|
bere
arbasoak libanoarrak zituen. Ikasketak eskola frantsesean egin zituen.
|
|
|
Parrokiako artxiboko paper horietatik ondoriozta liteke kriptaren kokaleku zehatza. Pedro II.a mariskalak 1509an eraman zituen
|
bere
arbasoen hezurrak Olibako monasteriotik San Pedro de la Ruara, eta don Pedro beraren gorpuzkinak ere leku horretara garraiatu zituzten Simancasetik. Nafarroako" bigarren parrokiarik garrantzitsuena" ei zen hura, zer gutxiago erreinuko leinu boteretsuenak deskantsatzeko...
|
|
|
Don Blasek dioenez,
|
bere
arbasoek kontatzen zuten txanak aurretik mendian bizi zirela. Basoetan.
|
|
|
Biktima bat. Gaur arte bere lurrean bizi zen norbait, naturarekin bat eginda,
|
bere
arbasoak bizi izan diren moduan, mendez mende. Eta orain estatuak, ez dakit nongo aurrerapen, ongizate edo progresoren izenean, bota egiten du bere etxetik, kendu egiten dio bere lurra, bost sos pagatuta, lurrarekiko harremana ere tratugaia balitz bezala, eta ez zerbait sakonagoa.
|
|
|
Urteak dira karrera amaierako proiektua lantzera Kaliforniara joan zela, bere herrikide asko bezala; baina, han laketu, asko ikasi eta urte batzuetan pozik bizi arren, ibilaldi luze baten etapa bat besterik ez zen bihurtu egonaldi hura. Munduan barrena eman ditu azken urteak, bere kamera besotik zintzilik, non edo han saltzen dituen argazkiak eginez, edo tokian tokiko komunikabideetan freelancer gisa lan eginez ere bai, hala nola hemen, abizenaren arabera
|
bere
arbasoena omen den lurralde honetan, non bere izenak halako irribarreak pizten dituen.
|
|
|
Aitaren anaia Rafael ere bere buruaz beste egiten saiatu zen. Zorotasunak sortzen duen herstura jaso zuen Salvadorrek
|
bere
arbasoengandik. Baina, garrantzi gehiago izan zuen haren patologiaren sorreran anaiaren heriotzak.
|
|
|
Sarriren begietan, dena den,
|
bere
arbaso Pedro Hilarion Sarrionandia da pertsonaia nagusia, hasierako kontakizunari koherentzia eman eta aitzakia eskaintzen diona kolonialismoaren arazoetan murgiltzeko. Izan ere, paralelo asko ditu Pedro Hilarionek, batetik bera bezalako misiolari ilustratu eta herrizaleak, hala nola Jose Lertxundi euskalduna (Sarri" Jose Lerchundi" idazten enpeinatzen da, ez dakit oso ondo zergatik) edo Charles de Foucauld frantsesa, baina baita ere guretzat askoz ere ezagunagoa den Resurreccion Maria Azkue.
|
|
2012
|
|
|
Patxi Lopezek Euskal Autonomia Erkidegorako hauteskundeen deialdia egin zuen une berean aspaldiko eskuizkribu bat etorri zitzaidan gogora, gure historian agertu den lehen bando independentista. 1855 urtekoa da itxura guztien arabera, eta Xabier Irujok aurkitu zuen,
|
bere
arbaso Manuel Irujo Apeztegiaren karpeta batean. Urte hartan Espainiako Ogasunak indarrean jarri nahi zuen desamortizazio lege berri baten aurka idatzia dago, espainolez; zorrotza da bere estilo dotorean.
|
|
|
Eduardo Fano EHUko psikobiologoaren esanean, adibidez, gure espezieak eta
|
bere
arbaso zuzenak ehunka mila urte daramatzate egungoa ez den ingurumen batetara egokitzen. Egokitzapen guzti horrek eraginik izan ez balu bezala aztertzen ditugu gure jokabidearen inguruko auzi asko.
|
|
|
Hitzak falta ditut haren konbentzitzeko gaitasunaren norainokoa, haren abandonu suharra adierazi ahal izateko. Sineste hori, nolanahi ere,
|
bere
arbasoen etxeko harri grisei lotuta zegoen (lehenago ere iragarri dudan bezala). Sentikortasunaren baldintzak, harri haietan, osagaien kokatzeko moduan gauzatzen ziren Usherren ustez:
|
|
|
Gatzarekiko tolerantzia duen arbasoaren polena erabili da gari gogorraren barietate komertziala ongarritzeko. Horren ondorioz, hainbat belaunaldiren autopolinizazioa gertatzen da, bost bat aldiz, landarearen ezaugarriak bat etorri arte gari komertzialaren barietatearekin eta
|
bere
arbasoaren ezaugarrietako batekin, gazitasunarekiko tolerantziarekin. Gainera, arbasoaren, zurtoin luzeen edo errendimendu apalaren ezaugarri desiratuak aldaera horretara pasatzea saihesten da.
|
|
|
Dieta orekatua egiten duten animalietan ere gertatzen da. Espezialista honen aburuz, landareak jateak lotura handiagoa du ohitura ebolutibo batekin,
|
bere
arbasotik (otsoa) jasoa. “Otsoak bezala, txakurrak ez du baztertzen bazkalostean bizpahiru egun igarotzea aurkitzen dituen belarrak baino elikagai gehiago irentsi gabe”, azaldu du.
|
|
|
Barregarria izango litzateke, joko zuzenaren ondorengoa den padelak zeharkako jokoa kanporatuko balu,
|
bere
arbasoen aldarrikapenerako.
|
|
|
B) Juan Jose Maria Yandiola Garay, Galdamesen (Bizkaian) jaio zen, 1774ko apirilaren 7an, eta Bilbon hil zen, 1834ko irailaren 3an. Enkarterrian eta Kantabrian zituen
|
bere
arbasoen sustraiak. Salamancako Unibertsitatean egin zituen Zuzenbide ikasketak, eta 1799an lortu zuen doktoretza.
|
|
|
Handik, La Habanako egonaldia Carlos Adalbertok kontent iragan bide zuen: segur, atsegin zituen egoitza luxuzkoetan egiten zizkioten abegiak eta notableek aurkezten zizkioten alaba graziosekin solastatzea, halaber, guztiak aiduru zituela, historian gaindi
|
bere
arbasoek Espainiaren alde burutu balentriak kontatzea.
|
|
|
Eta ez du beldurrik sentitzen bere zaintzapeko murruetan zaldien azazkalek egiten duten soinuaren oihartzuna aditzean. Ezta ere Arzozko jaunari entzun dionean
|
bere
arbasoen kontrako irain eta juramentuak botatzen: koldar arraza, zakur beaumondarrak, erregearen eta patriaren saltzaileak!
|
|
|
Tradizio bat da, sasi mugaren babesa aski ez denean euskaldunak itsasoa jartzen du bera eta etsaia edota miseriaren artean. Eta kontinente berrian zaharreko ekanduen propaganda egiten du, utzi eta gainditu nahi zituen gaitzak hedatzen ditu, lehoiaren buztan izatetik arratoiaren buru izatera pasatzen da, ezinbestean, azalaren koloreagatik eta bihotzaren ahuldadeagatik,
|
bere
arbasoek bertakoen odol eta izerdiaz pilatutakoaren oinordeko da, nahigabe ere.
|
|
2013
|
|
|
Nire alaba. Nire alaba bizkaitarra da, baina pentsatu nuen liburuari esker jakinen zuela bera nondik datorren eta zein den
|
bere
arbasoen historia, eta ez dut zalantzarik horretaz oso harro sentituko dela.
|
|
|
Jasson Baffa surflariak zuzendutako Bella Vita filmak Chris del Moro surflari, artista eta ingurumenaren defendatzailearen istorioa kontatzen du. Italiara bidaiatuko du hark,
|
bere
arbasoen lurraldera, eta mundu zaharreko ohiturek eta tradizio artisauek surfaren bizi estiloan izan duten eragina ikusiko du. Lucy Walker estatubatuarrak zuzenduriko The Crash Reel ek snowboardean oinarrituriko istorio dramatiko bat kontatzen du, kirolari baten garuneko lesioa ardatz hartuta.
|
|
|
Denborarekin, baina, haren seme Abdel Haqq Musallem ez zen aita baino gutiago izan, hark ere
|
bere
arbasoek Al Andalusen bizi izandakoak hartu baitzituen erreferentzia funtsezkotzat?
|
|
|
Sortzez aljeriarra, munduratu zen urtean, nazioarteko tropa errepublikazaleekin bat egin eta Espainiara jo omen zuen haren aitak, gogotsu eta airoso, Francoren altxamendua berehala mendean hartuko zutelakoan. Elizak Jaengo
|
bere
arbasoei ostutako lurra berreskuratzeko ahaleginetan ere ari omen zen, bidenabar. Eta nola gertatzen diren gauzak:
|
|
|
«Animaliak informazio asko trukatzen du isatsaren, mugimenduen eta hartzen dituen posizioen bidez», diote Kanadako Victoria Unibertsitateko Stephen Leaver eta Thomas Reimchen biologoek. Txakurrak bere gogo aldartea eta isatsaren bidez borroka egiteko edo borroka egiteko gogoa adierazten du «Otsoak otsoa
|
bere
arbasotik bereizi duen arren, bere gogo aldartea, jolasteko gogoa, lagunak egiteko gogoa eta beldurra edo beldurra sentitzen duen jakiteko informazioa ematen du oraindik ere.» Ikertzaile horiek 500 bat harleren erantzuna aztertu dute, eta beste batzuek, berriz, gorotzak eta beste zenbait posizio. Horretarako, txakur zakar bat sortu zuten.
|
|
|
Gizakien izenekin orobat gertatu da eta munduko hainbat naziotako biztanleei menperatzaileen izen deiturak ezarri dizkiete. Maiz oroitzen naiz Cassius Clay boxeolari matxinoarekin, hura ere ez zen nire ustez oso fin ibili eta
|
bere
arbasoen kulturaren izendapena edo aukeratzeko beste menpertatzaile batzuena hartu zuen: Mohammed Ali.Zazpi urte urte zituela, eskolako lehen egunean Nelson izena eman zioten Rolihlahla Dalibungo zenari eta hala dirau egun ere. Hegoafrikan halako izendatze sistema bikoitza dute beltzei dagokienean, izen bat etniakideen artean baliatzeko, eta beste bat europarra kontu ofizialetarako.Izenak izen Mandelaren ospe eta itzalak etniak, kontinenteak eta mendeak zeharkatu ditu.
|
|
|
Denborarekin, baina, haren seme Abdel Haqq Musallem ez zen aita baino gutiago izan, hark ere
|
bere
arbasoek Al Andalusen bizi izandakoak hartu baitzituen erreferentzia funtsezkotzat...
|
|
|
Neska hark indigena aurpegia zeukan,
|
bere
arbasoei gaztelera ezarriko zioten, naski. Orain gure udalerrian etorkin berria da.
|
|
|
Emazteak bere baitan gogoetak egin zituen
|
bere
arbasoen lurrak utzi behar zituelako.
|
|
|
Emazteak bere baitan gogoetak egin zituen
|
bere
arbasoen lurrak utzi behar zituelako.
|
|
2014
|
|
|
Hala M. Dozy, Espainia musulmanaren historialari gailena, arraza linguistikoz holandesa da, frantsesa oso ongi menderatzen ere ez duena. Baina urrutiko
|
bere
arbasoengatik jatorri higanot frantsesekoa omen da; beraz, Renanentzat, hainbat belaunaldiren ostean ere, hizkuntza eta erlijioa eta naziotasuna aldatu eta gero ere,. Français d, esprit et de race, da beti822 M. Salvador frantsesa da hizkuntzaz eta kulturaz; baina arraza judukoa da, eta ikertzaile gisa ere arraza juduaren dohainak eta akatsak dauzka823 Bere matematika eta fisikako irakaslea seminarioan, frantses hutsa hizkuntzaz,, n? était, je crois, qu? à demi de race française? 824. L, islamisme et la science?
|
|
|
Antonio Iturrioz Eibarko alkate errepublikanoak La Voz en idatzitako «Mi Vascongadismo» artikulua horren adibide garbia da. Bertan, Iturriozek errepublikano izatea eta euskalduna izatea kontrajarriak ez zirela defendatu beharrean aurkitu zen, eta eman zituen arrazoien artean azaldu zuen
|
bere
arbasoak euskaldunak zirela, bere emazte eta seme alaben moduan, eta txikitatik amak euskaraz irakatsi, besterik ez zekielako, eta berak euskaraz egin zuela.
|
|
|
H. Pertsona baten odola eta
|
bere
arbasoena beste gutxiengo erlijiosoenekin (judu, mairu, agot) nahasi gabea denean.
|
|
|
Jose Mujika jatorriz Bizkaitarra da. Duela bi urte jin zen
|
bere
arbasoen baserria ezagutzeko. Gizon austeroa da, bere irabazien parte handi bat emaiten du pobreeri eta Uruguairen zainketa ona egin du.
|
|
|
I978an, bere hautuz, euskalherriratu zen, euskara ikasirik, eta orduan Aiherran erretor zen Emile LARREk zuen hartu berekin eta lagundu
|
bere
arbasoen erroeri lotzen (ikus" AIHERRA Nafarroaren leihoa" liburuan berak idatzi bururatzeko solasa, erdaraz, E. LARREk galdaturik).
|
|
2015
|
|
|
Joe ni baino lehenago hilko zela esatera ausartu zitzaigun, ahurrean irakur ziezaiokeenez, bizi marra labur laburra zuelako. Ni, erneguz baino areago entzuten nengoena sinetsi nahi ezik, gaizki esaka hasi nintzaion, eta bere iragarpen ahalmena zalantzan jartzeagatik, alarguntza ezkon bizitza baino okerrago igaroko nuela promes egin zidan,
|
bere
arbasoen izenean zin eginez eta esan berri zituen hitzok ahurrean ttu eginda zigilatuz.
|
|
|
Andereño Garazik behin azaldu zien Jhonen azala ilunagoa izateak gauza bakarra esan nahi zuela:
|
bere
arbasoak toki beroago batekoak izan zirela; gainerakoan eurak bezalakoa omen zen, eta Iratik sinetsi egin zion, gelako umeek andereñoak esandako guztia sinesten zutelako, Imanolek, goizero Simca zaratatsu batean etortzen zen maisu berriak azaldu zien arte dena, baita gauza argienak ere, dudan jartzea zela hezkuntzaren oinarria.
|
|
|
Langile klasearen oroigarriak txikizkako salmentan: pikotxak, meatzerako kaskoak,
|
bere
arbasoen bizimodu loriatsua gogoratzeko jendeak erosten dituen zaharkin apaingarriak, baita langile literatura ere,. Germinal, etik edozein liburukotetaraino, bere egileak, intelektualik mizkinena izanda ere, lantegiren batean behatz muturra inoiz sartua bazuen.
|
|
|
Sekretu batzuk badaude, baina ez ditugu kontatuko, herritarrek beren iritzia eraikitzea nahi baitugu”, azaldu du Eduardo Arreseigor irakasleak.Irekiera ekitaldi jendetsua“Segaz moztutako belarra sardeaz biltzen hasi da baserritarra. Sustraiak bere erroetatik erauzi ditu,
|
bere
arbasoen izana, gure iraganeko ondarea gurera ekarriz. Hontzaren jakintza, aizkolariaren ausardia, langilearen kemena, trenaren triki traka, arraunlariaren indarra, sorginen aztikeria…” Hitz horiekin eman zioten hasiera muralaren irekiera ekitaldiari.
|
|
|
Nazioarteko mintegia Bilbon antolatzeagatik eskerrak emanez hasi zuen aurkezpena mexikarren espainiera argian. Pozarren zegoen lehenbizikoz
|
bere
arbasoen sorlekua ezagutuko zuelako; eta horren garrantzitsua zitzaiola frogatzearren, Harvardeko bere ikerketa taldekoek burutu berri zuten urte luzetako ikerketaren ondorioak plazaratuko zituen, beste inon baino lehen, hemen, gurean. “Anai arrebok, arbasook, gizateriaren ongizateari, bizi itxaropenari zein bizi kalitateari, Bilbori eta Espainiari, alimaleko onurak ekarriko dizkien albiste mundiala izango da, Historiak gogoan hartuko duenetakoa.
|
|
|
Euskaldunak hazkuntza eta esnegintzan izan ziren pionerrak. Buenos Aires era doanari, gomendatzen diogu Puerto Maderoko ur bazterrez bazter ibilaldi zoragarri baten paradaz balia dadin Museo eder horren bisitatzeko eta, oroigarritzat,
|
bere
arbasoen etorrerako agiria eskuratzeko sartzean den bulegoan.
|
|
|
Santiago de Txileko Euskal Etxean, Francisco Montory jaunaren ezagutza egin dugu eta luzaz aipatu ditugu
|
bere
arbasoak. Txilera etorri zirenak hemeretzigarren mende ondarrean Urruña sorterria utzirik.
|
|
|
Gure kusiak,
|
bere
arbasoen berri jakina zuen eta guk aldiz ez. Horra zertako interes haundia ginuen bere entzuteko.
|
|
2016
|
|
|
Estatuek eta inperioek beren gainbeheraldiak dituztenean, eta batzuek zein besteek zer den atsekabea eta pobrezia nozitzen dutenean, ez naiz geldituko aditzera ematen zeintzuk izan ziren d. E**** ren Bretainiako leinua hondamendira arian arian eraman zuten arrazoiak. Marquis d. E**** irmoki borrokatu zen bere egoeraren aurka,
|
bere
arbasoak izan zirenaren zertzeladatxo batzuk gerora ere gorde nahi zituelako, eta munduari erakutsi behar zizkiolako; baina arbasoek egin arinkeriek babesik gabe utzi zuten markesa. Nahikoa geratzen zitzaion iluntasunaren eskakizun ttipientzat.
|
|
|
Dudarik gabe, beren pasabaimen propioak idatzi zituzten horietako askok, eta askatasunera bidean abiatu. Alex Haleyk, Roots [Sustraiak] izeneko liburuan,
|
bere
arbasoen bizitza kontatu zuen, fikzio eginda, eta, liburu horretan, Kunta Kinteren emazteak, Bellek, ahalegin handiak egiten ditu, eta bere kasa irakurtzen ikasten. Ezkutuan irakurtzen zuen nagusiaren egunkaria, eta, horrela, gertaera politikoen berri izaten zuen; ondoren, bere ahizpa eta neba esklaboei helarazten zien informazioa.
|
|
|
Hala, gogoz kontra bada ere, Arroitajauregia izandakoa Arroita bihurtu zen Estatu Batuetara sartzean, hala nola galdu baitzuen Begoñak bere marratxoa eta Begona soil bilakatu. Alabaina, Alsina alabari behin eta berriz errepikatuko zion, izatez Arroitajauregia zela bera, euskalduna, eta ez ahazteko inoiz, ez bere aberria ez bere deitura, izana eta izena, Arroitajauregiatarrak izan baitziren
|
bere
arbasoak, Arroitajauregia bere aita...
|
|
|
bere baitan gorderik baina aski atzendurik zeukan euskara agerira atera behar zuen berriz, oroitu, hobetu, herdoila kendu eta izarniatsu agertu. Zekitenek eta ezagutzen zutenek erdaraz egingo zioten Bergara hartatik urrundu eta baserri batera jo zuen, hango giro basati baina garbian, erdal kutsurik gabeko nekazarien ondoan,
|
bere
arbasoen hizkuntza zaharra biziberritzeko.
|
|
|
–Behin Baqueirara eskiatzera lagunekin joan nintzenean, hantxe egin genuen geldialditxo bat, eta izena buruan grabatuta gelditu zitzaidan?. Josebak erantzun zion eskiatzea gustatzen bazitzaion, Aran ibarrera joan zitekeela bertako autobusak gidatzera, eta bide batez
|
bere
arbasoen gaskoia ikastera, han oso bizirik zegoelako. –Txantxetan esaten duzu agian, baina ez litzateke izango horrelakoak egiten ditudan lehenengo aldia, eta ez da hain ideia txarra ere?, esan zuen Iratik.
|
|
|
1961ean denak Euskal Herrira hiru hilabete pasatzera etorri zirelarik norbaitek hartu argazkian ikusten da familia osoa, protagonista guziekin. Hori da Joanek
|
bere
arbasoen herrira egin duen bidaia bakarra.
|
|
|
Munduaz jabetu eta bere oinordekoen artean banatu. Hori, noski,
|
bere
arbasoren batek lanak eginda eman ez badizkio. Mundua konkistaturik duen errege indoeuroparrak bere inperioak ongi funtziona dezan erabaki jakintsuak hartuko ditu.
|
|
|
Agoten eskakizunen alde agertu zen Aita Saindua eta apezei manatu zien elizetako bereizkuntza gelditzeko. Ohartzen gara 1469ko aktan notarioak ez zuela agian dretxorik Ameztoiko Bernat" cristian" deitzeko, ia baitziren 100 urte baino gehiago
|
bere
arbasoak Erromako sinesle zirela, fidatzen baldin bagara 1513ko agoten eta Aita Sainduaren erranei, baita historiako gertakariei, xehekiago aipatzen ditugunak ondoko kapituluan.
|
|
|
Familia bilkura egina dute Buenos Aires probintziako Saladilloko Itxaropen Euskal Etxearen egoitzan Leiciaga, Arrospide, Elordi eta Aguirre familiakoek. ...rtako fundatzaile izan zen eta geroztik Misiones probintzian bizi delarik Corpus Christiko Eusko Etxeko lehendakari eta ‘alma mater’ den Olga Leiciaga emazte airos eta ekilea antolazaile, bildutakoek ezuste bat baino gehiago ukan zuten, Noel Elorgaren laguntzari esker Olgak familiaren xiberotar erroak ikertu baititu (Leiciaga, Hilero, Rospide eta Bertereche deiturak), atxemanik, hasteko,
|
bere
arbasoen deitura Euskal Herrian Leiciaguezahar zela, Argentinan Leiciaga laburtua (eta Hilero ere Ilhero zela, Rospide Arrospide den gisan). Sorpresaz beterik, xiberotar sorburua Ainharben, Urdiñarben eta Urdatx Santa Grazin duen familiak, Noel Elorgaren ikerketeri segituz, beren familiaren adar berri oso bat atxeman dute, bakarrik argentinaratu zela pentsatzen zuten birraitatxi, egiazki anaia eta arrebekin joan baitzen, eta orai hori jakin eta jendaki andana ederra topatu eta ezagutzeko parada ukan dute eta ukanen baitute.
|
|
|
Ez daki hemen nongoa zen bere familia. Nonbait
|
bere
arbasoek 1850 inguruan emigratu zuten Argentinara eta etxean beti entzun zuen Hendaiatik abiatu zirela. Zinez nahiko luke zerbait jakin.
|
|
2017
|
|
|
Baina hizketan aritu zitzaion gelditu gabe. Nikaraguan izana zela bazekiela esan zion, berak ez bezala,
|
bere
arbasoen herria ezagutzen zuela. Bertara Nikaraguako iraultzari laguntzera joan zela eta, azkenean, amona Gracielak eta amak lagundu ziotela.
|
|
|
Begiratzen badugu euskalduna zer den, euskarazko hainbat hitzen eta esaeraren jatorria zelta, latina, germaniarra, arabiarra da, gaztelaniazkoa eta franko edo kaskoina ahaztu gabe. (Gutako edozeinek herri horiek denak eta besteren batzuk zenbatu behar ditu
|
bere
arbasoen zerrendan, hamasei, euskal abizen, garbi baditu ere).
|
|
|
Ez du lurra ahizpatzat edo arrebatzat hartzen, etsaitzat baizik. Xahutu duelarik, gutxietsi egiten du eta bere bidea jarraitzen du,
|
bere
arbasoen ehorztokia eta seme alaben eskubideak gibelean utzita. Azienda edo apaingarriak balira bezala tratatzen ditu Amalurra eta anaia edo neba Zerua.
|
|
|
Eta ni beldur naiz hola hola gerta dakion Eskual herriari: Bere mintzaya atchikiren dueno, behatuko da bethi
|
bere
arbasoen irakaspeneri eta hetan tieso egonen; bainan joanago eta sartzenago dohala mintzaya arrotzetan, ai geroztik akhabo izanen da laster Eskual herriaz!".
|
|
|
Serge Harismendy mintzatu da antolatzaileen izenean hizlaria kartsuki eskertuz eta goretsiz. Biziki hunkia zen, etzuen hori aise gordetzen ahal,
|
bere
arbaso batzu ere ibiliak eta Ternuako aldean, batto segurik ez aldi bat bainan orotarat 36 urtez!
|
|
2018
|
|
|
Hunek kontatu zuen bere birrosaba, Aldude Xiloineko Benoit Gariador, Abu Gosheko beneditanoen buruaren bizia, Xiloineko batzuentzat balizko apezpiku Jerusalemen... Hitza pasatu zion Mikel Erramousperi; hunek
|
bere
arbaso
|
|
|
Danak beste hiru bidaia egingo ditu iraganera, eta haietako batean senarra izango du lagun. Prozesu horretan, lakuko mutikoa, Rufus,
|
bere
arbasoa dela jakingo du. Izan ere, Rufusen eta Alice izeneko neskato beltzaren semea da bere birramonaren amaren aita.
|
|
|
Harrituta geratu zen bere amaren bigarren abizena ikustean matxinoen izenen artean. Harro sentitu zen
|
bere
arbasoren bat izan zitekeelakoan.
|
|
|
Harrituta geratu zen bere amaren bigarren abizena ikustean matxinoen izenen artean. Harro sentitu zen
|
bere
arbasoren bat izan zitekeelakoan.
|
|
|
Oktavioren harrotasuna kulunkatzeko Horaziok sortzen zituen kantore lausengatzaileak hondakinetako oihartzunak baizik ez dira orain, Sartaldeko populuek entelegatzen ez duten marmar hutsala. Anartean, prentsaren besoek Pirinioetako seme baten orrialdeak biderkatzen dituzte, mintzaira berrian
|
bere
arbasoen garaipenak eta eguzki errepublikaren santutasuna ospatzen dituztenak.
|
|
|
Valdespina, Zabala, Eraso, Iturralde eta Zumalakarregiz. Valdespina, erran zidan, Bizkaiko familia ospedun eta zaharrenetarik baten semea da. Ermuan sortu zen,
|
bere
arbasoen jauregi txit ederrean, kristinoek errearazi duten horretan. Gazte denboratik beretik, armak eraman zituen herria defendatzeko.
|
|
2019
|
|
|
Eta bereganatu zituen, beti bereak izan balitu bezala. Eta gau argi eta baketsutan, izarrei begira jarri eta otsoak bezala uluka hasten bazen,
|
bere
arbaso guztiak gogoratzen zituen. Ez zen bera uluka ari zena, bere aitona amonak baizik, gizaldiz gizaldi honela ari zirenak.
|
|
|
Erakundearen xedea, DNA analisiak egin nahi dituenari, edo jada egin dituenari baina aurrera nola jarraitu ez dakienari, gidaritza eta aholkularitza ematea da. Eman beharreko urratsei buruzko gomendioak eskaintzen dizkiete eta baita ikerketan lagundu ere, adoptatutako umeak izan eta euren guraso biologikoen bila dabiltzanei batez ere, baina baita donazio bidezko ernalkuntzatik jaiotakoei edo DNA frogak egin eta emaitza" bitxiak" jaso dituztenei ere, hitz batean,
|
bere
arbasoak bilatzeko zailtasunak edo hormak topatzen dituen edonori. DNA analisi batekin hastea da euren aholkua, eta merkatuan eskura daitezkeen analisi mota ezberdinen artean zeintzuk diren egokienak ere gomendatzen dute.
|
|
|
Eduardo Fano EHUko psikobiologoaren esanean, adibidez," gure espezieak eta
|
bere
arbaso zuzenak ehunka mila urte daramatzate egungoa ez den ingurumen batetara egokitzen. Egokitzapen guzti horrek eraginik izan ez balu bezala aztertzen ditugu gure jokabidearen inguruko auzi asko.
|
|
|
Alabaina, bost ateen aurrean dagoen portugaldarren armadak ez du besterik itxaroten, oihu hauxe entzun nahi du aldi bereko eraso orokorra jotzeko, dakigunez, gatazkarako plan behin betikoa hezurmamitzeko ezarri ziren erasorako neurrietako lehena, gure errege onak deliberatu zuenaren arabera, bere estatu nagusiaren iritzia entzun eta gero. Ez gara eroriko erasorako agindua mairu oharkabeen ahotan jartzeko erabaki ironikoari makiabelikoa deitzeko tentazioan, Makiabelo, artean, jaio gabea zelako, eta Lisboa hartu zen garaian, edo lehen, bizi zen
|
bere
arbasoetako inor ez baitzen engainatzeko artean maila nazioartekoan bereziki nabarmendu. Kontu handiz usatu behar dira hitzak, ez dira inoiz ideien zirkulazio orokorrean sartu ziren garaia baino lehen erabili behar, bestela norbait gainera jauziko zaigu anakronismoaren salaketa jaurtiz, zeina, idazketaren eremuan kondenagarriak diren ekintzen artean, plagioaren hurrena baita.
|
|
|
Alkateak eta apezpikuakjarritako oztopoak gainditu behar ditu Justizia egiteko eta berea dena defendatzeko. Bi pertsonaiakgizon langileak eta onak dira, benetan sinesten duten hori gogor defendatuz (Mason eta Foster, 2015). Kolyak
|
bere
arbasoen etxea defendatu nahi du, aberria, Errusiar herriaren sustraiak. Hondartzan ageridiren hezurrak Kolyak aurre egin behar dion Leviatanaren sinbolo dira, munstro boteretsu bat.
|
|
|
Aitak eta amak estimu handitan dute, aberatsa bada ere. Blanchek behin kontatu zidan
|
bere
arbasoak gaztelu batean bizi zirela. Artzainak dio gehiegi gustatzen zaizkiola gauza friboloak, axal axalekoak.
|
|
|
Horregatik, atzo, gaur eta bihar adberbioak" beldur naiz" belaunaldiaren hiztegian sartzen ez baditugu, aditzak jokatzen ez zekitelako izanen da: gure aztarnategian," min hartu dut" kotaren azpian dagoen substratuan, aditzak jokatzen ez zekitenen artean hura izan baitzen azken belaunaldia; hori, bai, belaunaldi hori eta
|
bere
arbasoak izan ziren perifrastikoaren oinarriak indarrean jarri zituztenak.
|
|
|
1) " utz bazenu"," uzten baduzu" eta" min hartu dut" belaunaldien hiztegietan aditzen sarrera aukeratzeko, gaur bezala, partizipioaren forma da logikoena, eta, horrenbertzez: etorri eta hartu bezalako formak sartzen ahal ditugu hiztegi horietan; ez, ordea," beldur naiz" belaunaldiaren eta
|
bere
arbasoen hiztegietan, non aditzoinak soilik sartzen ahal baititugu.
|
|
2020
|
|
|
Bestela, estatuaren zorra ondorengo belaunaldiei pasatzen ari gara. Eta zein neurrian da justua oraindik jaio ez den norbaitek
|
bere
arbasoek sortutako zor bat ordaindu behar izatea. Nik uste dut belaunaldi bakoitza joan litzatekeela hilobira bere zorrak kitatuta.
|
|
|
Beraz, nahiz eta seguru asko akordeoia askoz lehenago ere ezaguna zen Euskal Herrian, esan dezakegu izenez ezagutzen dugun lehenengo akordeoilaria Juan Bautista Busca Pretto dela, zeinak 1859tik jotzen baitzuen Goierrin Piemontetik ekarria zuen akordeoia. Haren musika ibilbidetik dokumentalki ezagutzen duguna beraren biloba Jose Maria Busca Isusi() Zumarragako idazlearen aipamena da, askotan ekartzen baitzuen gogora, lagunartean,
|
bere
arbasoak akordeoiaz azaltzen zuen kalitate musikala. Badakigu, halaber, Cesnolako (Italia) haren jaiotetxean akordeoia jotzen zela.
|
|
|
(10) BBC Worldeko kazetari Jaime Gonzalezek, berrikitan kontatu du nola deskubritu zuen Pedro Nicolas Chopitea
|
bere
arbasoa zela eta esklaboekin trafikatzen zuela: " Korrespondentzia irakurtzeak duen zirraragarriena esklaboen egoerari buruzko deskribapenak dira".
|
|
|
Hala eta guztiz ere, beldur handia zen nagusi Ainararen baitan. Haatik, amatxiri, hil zen egunean, emandako hitzak indarra ematen zion etxe hartan,
|
bere
arbasoen izandako etxean, jarraitzeko.
|
|
|
Butrek etsipen irribarre egiten zuen: belaunaldiz belaunaldi,
|
bere
arbasoek ikustarazi zioten lorategi hura ispilu bat besterik ez zela, harearen bihurrikeria.
|
|
|
Izerdia lehortzeko segundo horien ondoren lanean jarraitzen zuen:
|
bere
arbasoek ulertarazi zioten zaldizko haiek ilusio bat zirela, basamortuko iruzurra alegia.
|
|
|
Aberats izatea, antzinako aberats zehazki, eta aldi berean progresista izatea, aurrerakuntzekin edo ideia aurrerakoiekin konprometitua egotea posible zela frogatu nahi omen zuen Egurrolak. Hori bai, beti, ezer baino lehen, argi gera zedila bere dirua ez zela ordu laurden lehenago eta meriturik gabe irabazitakoa, baizik eta
|
bere
arbasoengandik jarauntsitakoa eta berak bere jaiotzatiko talentu ekintzaileari esker biderkatua. Halakoak esaten zituenean, edo beste batek esateko ordaintzen zuenean, Egurrola ez omen zen konturatzen aberats izatea eta dirua pilatzea genetikarekin lotutako talentu edo dohain bat zirela iradokitzen ari zela, eta hori ez zela bere irudia kutsu ultraeskuindarrez eranzteko biderik hoberena.
|