|
2000
|
|
|
Apezteko gogoa eta euskaltzale izateko gogoa, biak batean piztu zitzaizkion, eta bere obra ere binomio etenezin horri zor zaio, fedea eta euskaltasuna bat ditu ezin banatuzko karrean. Iratzederrek esan ohi, Etxanizen modura,
|
berak
ez duela literatura egiten, bihotzean dituenak erran besterik ez. Baina bihotzekoa usadioak landutako molde nobleetan ematen du, hizkera gozo, irudi gutxiko eta hunkitze ahalmen handiko poemetan, espiritu minbera baten dotoreziaz, kantuan edo isilean esateko.
|
|
2001
|
|
|
Marc Legassek eta Piarres Larzabalek garai honetan izan zuten bihurrialdiaz Piarres Larzabalek
|
berak
ez du ezer asko argitzen, baina Marc Legassek eta Xarritonek ere eman dituzte argibideak11 1942ko Larzabalek ez zuen gupidarik euskal abertzale ez agertzeko, ez baitzuen bere burua halakotzat. Aintzina ko Larzabal, eta Enbata ko Larzabal, nahiz Anai Artea koa ez dira bat, nahiz eta, gisa denez, hainbat aldetarik gizon bakarra egon aldi historiko banatan.
|
|
|
Alegia, zergatik eta zertarako hizkuntz politika bat? Artetak
|
berak
ez dio burubiderik ikusten, espreski aipatzen dituen kasu gutxi batzuetan salbu.
|
|
|
Ezin da inor behartu, hizkuntza bat ezin da inposatu, antidemokratikoa baita, giza eskubideen aurkakoa. Estatu handietako hizkuntzekin eskubideen neurgailu
|
berak
ez du funtzionatzen. Hizkuntza horiek" obligaziozkoak" dira.
|
|
|
Beste toki batean azaldu dugu honen" konbertsioa" eta" berkonbertsioa". Interesgarria da honen testigantza, hizkuntza jipoitua duen kultura bateanno rmala delako horrela erreakzionatzea, berak dioen bezala, baina aldi berean garbi gelditzen da
|
berak
ez duela mekanismo horiekin jarrerarik hartu edo aldatu.
|
|
2003
|
|
|
Haatik, kontzientzia hartzea aldaketarako lehenurratsa den arren, ez da nahikoa. Bat etortzeen bidezkoFo roaren osaketak
|
berak
ez du ahalbidetzen helburu komunak eta ekintza orokorrak proposatzeko gai izango den organo erabakitzaile baten sorrera. Hasiera batean, horrekkontraesan gaindiezina dirudi.
|
|
2004
|
|
|
Nik, berriro, itaunaren gunea bilatu eta zernolakobahitura zen hura jakin nahian, ea Europak
|
berak
ez ote gaituen bahituko adierazi dut, inori ezer esan ez eta bakarrik banengo legez. Bistan da halakoak sarri sarri gerta daitezkeela, batik bat norberak gauzak noiz eta nola azaldu jakin gabe diharduenean.
|
|
2005
|
|
|
6 Philosophy and Social Hope liburuan modupragmatis tan Rortyk esan bezala,
|
berak
ez du" uste gauzak berez diren bezalako modu bat dagoenik", eta nahiago du" itxurazkoa errealitatea desberdintasuna mundua eta gu modu erabilgarrietan eta ez hain erabilgarrietan deskribatzen dituzten irudien arteko desberdintasunaz ordezkatu" (27 or.)." Ez dago egiarik", berresaten du Truth and Pro gress idazkian (1 or.), zeren berak" Nietzsche eta Jamesengandi... " Guk (pragmatistok) gertatzen ari denari buruz mintzatzeko modu ugari dagoela uste dugu, eta horietatik bat ez dago gauzak berez diren bezalako modutik gertuago beste bat baino.
|
|
2006
|
|
|
Joseba Intxausti Koldo Larrañaga, Ramon Gorostidi Andoni Sagarna, Henrike Knorr Paulo Agirrebaltzategi. Karlos Santamariak
|
berak
ez zuen bilera horretan parte hartzerik izan; baina berak ipinitako irizpideak hartu zituzten oinarritzat Jakin Hiztegiak lantzeko.
|
|
2009
|
|
|
Edonola ere, pribilegioaren teoria oso antzua da hurbiltze formulak bilatzen saiatzeko orduan. Izan ere, nork onartuko luke
|
berak
ez dituen pribilegioak besteak izatea. Arlo juridiko politikoko lurralde diferentzien kontzepzio hori gaindituz baizik ez daiteke akordiorik lor.
|
|
|
Ez ginen izan Labayru izenaren proposatzaileak ezta kontrakoak ere. Izenak
|
berak
ez digu inporta.
|
|
|
Eta harridura nagusitu zen gero, emakumeak pankarta bat atera eta, gaztelania ederrean, Nafarroako Gobernuaren diru publikoarekin hiltzaile bat gonbidatzea lotsagarria zela esan zuenean:
|
berak
ez zezakeela hori onar. Lehen uneko harridura gaindituta, antolatzaileek gela uztea gomendatu ziotenean, pankarta bildu, eta aretoa utzi zuen.
|
|
2010
|
|
|
Ez du literatura behar, hori gabe bizi daiteke eta apaletan hautsa baino ez die eragiten. R k ez du libururik erosten, eta bateren bat oparitzen badiozu zuzen esango dizu
|
berak
ez duela irakurtzen eta ez ezazula alferrik dirurik xahutu.
|
|
|
bera eta neu. Baina
|
berak
ez zuen nahi izan. Neuk egiteko, esan zidan.
|
|
2011
|
|
|
Hizkuntza ikastereduen sistemaren bilakaeraren interpretazioa aipatuko dugu horren lekuko. Espainol hutsezko ereduari eusteko nazioarteko zuzenbideak zein Espainiako Konstituzio Auzitegiak berak onartu ez duten" seme alaben irakas hizkuntza aukeratzeko" sasieskubidera jotzen du Baztarrikak (396, 237, 375 or.). 7 10/ 1982 Legeak
|
berak
ez du preseski eskubide hori aitortzen (2.b eta 15 art.); eta, aldiz, zera agintzen dio Jaurlaritzari: derrigorrezko ikasketak burutzean ikasleek bi hizkuntza ofizialak erabiltzeko ezagutza maila nahikoa izatea bermatzeko hartu beharreko neurriak hartzeko (17 art.). Dena den, Jaurlaritzaren Hezkuntza eta Kultura Saileko uztailaren 11ko 138/ 1983 Dekretuak hiru ikastereduko sistema ezarri zuen, eta lege maila eman zion Legebiltzarraren EAEko eskola publikoari buruzko otsailaren 19ko 1/ 1993 Legeak (10 xedapen gehigarria). 8 Horren arabera, ikasleek eskolak zer hizkuntza ofizialetan jasoko dituzten erabakitzea gurasoen esku da.
|
|
|
Baina uste dut askoz errealagoa dela betiko ihesean dabilen horrek esaten diguna:
|
berak
ez duela zubirik behar, hizkuntza dela bere zubia. Urrun egonda ere, euskaraz hitz egiten duenean, euskaraz irakurtzen edo entzuten duenean, bere herrian sentitzen dela.
|
|
|
Hasiera hasieratik, beraz, garbi dago zein den bere asmoa liburu honetan, zapalketaren aurkako matxinada horretan laguntzea. Halaber,
|
berak
ez du azterketa akademikorik aurkeztuko, bidaia literario bat baizik, itzulinguruz eta paradoxaz betea(" Gaiak mugatuz gero, akademikoagoa litzateke dena, elementu diskordanteak kanpoan geratuko lirateke, ordea", 14 or.), baina, ororen buru, asmo garbia du: " iraganaz eta botereaz idaztea" (14 or.). Eta hori da 33 kapitulutan zehar egingo duena, azken orrialdeetan (537 or.) puntu berberera iristeko.
|
|
2012
|
|
|
Horiei erantzuten die Txillardegik bere gutunean. Argi eta garbi dio
|
berak
ez duela ‘revolucion delakoan sinesten; eta horrexegatik ere letra xeheaz idazten duela hitz hori. Eskerrak ematen dizkio" lehen plauma" eman izanagatik.
|
|
|
Ez garela beste pertsona batez maitemintzen, pertsona horrekin gaudenean garenaz baizik. Eta elkarrekin bizitzearen kontua beharra dela, bakarrik ez sentitzeko beharra, funtsean; eta
|
berak
ez zuen jasaten besteren beharra sentitzerik (42 or.).
|
|
|
Ilunabarreko Teleberri informatiboa ikusten ari nintzen ETB2n. Halako batean emakumezko bat agertzen da esanez
|
berak
ez dituela bere bi umeak txertatu eta esperoan duena ere ez duela txertatuko. Txertoek ondorio txarrak izan ditzaketela gaineratu zuen, bere umeak ez direla gaixotu txertatu ez izanagatik eta antzeko argudioekin jarraitu zuen.
|
|
2013
|
|
|
Nik esango nuke baietz, izan ere, desadostasuna egonik, inork, ez
|
berak
ez nik, ez dugu inongo akatsik egin, ez dago eztabaidatzeko inongo aukerarik, ez dago errakuntzarik, ez dago argudiatzerik: berak berea eta nik neurea.
|
|
2014
|
|
|
Bederatzi egun zeramatzan agertu gabe. Elgoibarko traumatologo ezagun bat ekarri zidan, bazekien-eta zer zetorkion gainera,
|
berak
ez zekielako ezer banketxearen martxaz, nik eramaten nuelako dena. Carmelo
|
|
|
Txillardegik
|
berak
ez du bere burua aitzindaritzat hartzen, ez bera eta ez Mitxelena. Krutwigi aitortzen dio ohore hori:
|
|
2018
|
|
|
Eta ez da karitate kontua: nik hari laguntzen diot ahal dudalako eta
|
berak
ez duelako. Kontua ez da janaria ematea, baizik eta benetan sinestea gu bezalakoak direla, bizitza duina izateko gure eskubide bera dutela.
|
|
2019
|
|
|
Dei horren aurrean, Haidarrek esan zuen bere semeak ama barik ere bizi zitezkeela, beraien kargu egingo lituzketen senide eta lagun asko baitzituzten, beraz, ondo zainduak egongo liratekeela; baina ez
|
berak
ez bere semeek ere ezin zutela duintasunik, eskubiderik gabe bizi, eta amaiera arte jarraituko zuela.32 Une horretan, Aminatu Haidarrek irakaspen feminista bikaina eman zion munduari, ekintza politikoa emakumeen eta maitasunaren betebehar moralen aurretik jarriz. Gizakien duintasuna eta (giza, herri edo gizarte) eskubideak maitasunaren aurretik jartzean maitasuna lekualdatuz, birkokatuz.
|
|
2020
|
|
|
Ni abadegaia nintzela, irrati transistore bat ekarri zuen soldaduskatik gure anaia Imanolek eta, egun batean, taka! Non ipintzen diogun Arrate Irratia
|
berak
ez dakiela. Amama zurtz eginda:
|
|
2021
|
|
|
Oso langile soilak izan arren, euskararekiko zaletasun berezia zuten. Adibidez, eskola bateko guraso gazte batek, erdalduna zenak, etxetik hurbil zeukan A ereduko ikastetxe bat, baina
|
berak
ez zituen alabak han sartu nahi, ez behintzat A ereduan. Horregatik, ikastetxeko arduradunengana joan, eta eredua eskatu zuen.
|
|
|
Beraz, garrantzitsua da hizkuntzari eta kontzeptuei buruzko hausnarketa egitea kontzeptu horretaz baliatuz, Coetzee idazle hegoafrikarrak, 1985ean, ‘Confession and Double Thoughts’ argitaratu zuen, aitormenari buruzko saiakera bat, non aitormena ezinezko baita, hizkuntzak
|
berak
ez duelako ekintza hori bideratzen; gehigarria den horrek, hizkuntzak, aitormena oztopatzen du, ez baitago gardentasunik.
|
|
|
" Bik ez dute hitz egiten batek ez badu nahi", esan dio dantza taldeko irakasleak entseguko ariketak egiten zituzten bitartean hizketan ari zen gazteetako bati. Irakasleak isiltzeko eskatu die, nerabe batek erantzun dio
|
berak
ez duela hitz egin eta orduan bota dio esaera zaharberritua: " Bik ez dute hitz egiten batek ez badu nahi", zenbait hizkuntzatan ezaguna den" Batek gura ez badu, bi haserretzen ez" esamoldearen aldaera.
|
|
2023
|
|
|
Xarritonek ere ikaragarriko lana egin zuen Hazparneko eskola teknikoaren sorreran. Hazparneko kolegioko buru zela, apezpikuak eskola tekniko bat sortzeko manua eman zion, eta
|
berak
ez zekienez tutik horretaz, ezagutzen zituen irakasleak kontratatu zituen: Txillardegi, Benito del Valle...
|
|
|
Hori guztia aintzat hartuz, nabarmendu behar da zentro horiek direla gaur egun Euskal Herrian dauden herritarren eta erakundeen arteko parte hartzerako ekimenen artean orekatuenetariko eta arrakastatsuenetarikoak, mugimendu feministak
|
berak
ez ezik, oro har betiere, gizarte eragile zein indar politiko nagusiek ere aitortuta eta babestuta. Horretan ere laborategi funtsezkoak izaten ari dira, eta etxeen dinamiketan parte hartzen dutenen arteko eztabaida, tentsio eta gatazkek euskal ezkerra egun bultzatzen ari den politikaren nondik norakoen indarguneak, ahulguneak eta gakoak ezin hobeto seinalatzen dituzte.
|