|
2001
|
|
|
garen Shisha Pangma igotzen eta
|
berak
erantzun dit isiltzeko mesedez, zoratuta nagoela, zaharrak garela gu, mendia gauza serioa dela eta zoratuta nagoela eta zahartuta. Neure burua ondo zahartuta ikusten dut, hori bai, baina Rosa gazte gazte dago, hogei urte zituenean bezala edo hogeita bi urte zituenean bezala.
|
|
|
Barreka hasi gara eta berriro galdetu diot Andoniri, Eta hemen zer moduz,
|
berak
erantzuna emana duen arren, nire jakingurak ahaztu duen gaizki enterratuta dagoelako hori.
|
|
|
Nire erantzunaren zain egon da apur batean,
|
berak
erantzun orduko:
|
|
2002
|
|
|
–Ez da ba Imanolen adar jotzea izango? –Julenek
|
berak
erantzun zion bere buruari– Baina... ez. Zertarako egin behar zuen, ba?
|
|
2003
|
|
|
Eta, zergatik ukatu, Museoko langile baten atzetik ere bazebilela, eta berrogeitazak urteko andretxu bat zela, alarguna, eta soltero zegoela bera, eta batek dakiela bizitzak zelako bueltak ematen dituen, bihar etzi, edo etzidamu. Gero sumatu zuen gizonak Matias apur bat nerbioso zegoela, eta esan zion trankil egoteko eta, nahi bazuen, erantzungo ziola berak galdera horri, nahiz eta Museoko langilea ez izan; oso ondo ezagutzen zuela berak Museoa, eta botatzeko galdera, esan zion gizonak,
|
berak
erantzungo ziola, ahal bazuen, eta trankil egoteko. Berehala ikusi zuen Matiasek gizonak ezin ziola bere jardunari eutsi, eta gauzak esan eta esan zebilela, gelditzeko asmo aparenterik gabe.
|
|
2004
|
|
|
Galdera hori neure buruari egin nion, baina ahoz goran egin nuen konturatu gabe, eta, hortaz,
|
berak
erantzun zuen:
|
|
|
Hizkuntza berezia gorde duten herriak, ala" folklore" atal hau galdu dutenak? Irakurleak
|
berak
erantzun beza.
|
|
|
Eta gero epeak zeuden. Esan hiru dokumentu egiteko ostiralerako, eta
|
berak
erantzun baietz, eta prestatzen zenituen hiru judu haientzako arropak, eta gauez mahastien artean ihes egiten lagunduko zien nekazariari ere ematen zenion abisua, monasterioan egoteko ostiral iluntzean, eta beste dena ere prestatzen zenuen, eta zain geratzen zinen, noiz etorriko ardo saltzailea garrafoiz betetako gurdiarekin, han iritsiko baitziren dokumentuak, eta zain zain, baina han ez zetorre...
|
|
|
Eta egun batean esan egin nion jendea gaizki esaka ari zela. Eta
|
berak
erantzun zidan:
|
|
2005
|
|
|
Berarentzat ere lehenengo aldia izan zela konturatuta, ea zergatik ez zidan aitortu galdetu nion, eta
|
berak
erantzun nik ere ez niola esan, ez dakit nola jakin zuen baina. Garrantzirik ez zuela gaineratu zuen, eta horretan ere zuzen zegoen.
|
|
2007
|
|
|
Eta
|
berak
erantzun zidan:
|
|
|
Ostatu hori ere utzi behar izan nuen sei hilabete doi igarotakoan, erreumak jota. Azkue sendagilearengana joan eta esan nionean Barkaiztegioruetagoikoaren etxean nengoela apopilo,
|
berak
erantzun zidan, aitaren egin ondoren:
|
|
2008
|
|
|
ezen Gerardoren irriak beste esanahi bat ere izan zezakeela: honek bere burua saritzeko modu bat izan zitekeen, adibidez, Ricardok egindako galderari Gerardok
|
berak
erantzun ezin zehatzagoa eman ziolako: –Hortxe bereizgarria:
|
|
|
John Luxeak
|
berak
erantzun zion:
|
|
|
Baldintza haietan, irriari irriz erantzutea erabaki zuen Nataliak –ahalegin bat ere igarri zitzaion zentzu horretan, ezpainen mugimendu hautemangaitzean–, baina ezin... buruan beste pentsamendu bat sartu baitzitzaion orduan, ausaz, irria ezpainetan izoztu ziona, ohartu zenean –ohartu edo– ezen Gerardoren irriak beste esanahi bat ere izan zezakeela: honek bere burua saritzeko modu bat izan zitekeen, adibidez, Ricardok egindako galderari Gerardok
|
berak
erantzun ezin zehatzagoa eman ziolako: " Hortxe bereizgarria:
|
|
2009
|
|
|
Zuri ez zaizkizu umeak gustatzen, Elena? Eta hitzik esateko astirik eman gabe,
|
berak
erantzuten zuen: niri bai, asko.
|
|
|
Telefonistak hartzen zuen, eta abisua pasatzen zigun. Eta nik galdetzen nion norena zen, eta
|
berak
erantzuten zidan,, betikoa zen, egge hori zeukana?. Gero, hori deportatu egin zuten, eta Iparraldetik dei egiten zigun.
|
|
2010
|
|
|
beti asmatzen nuen aitzakia bat ez joateko; Domingok, izan ere, ez zuen txistua atsegin?. Konparatuko didazu txistua akordeoiarekin?!? esan zidan behin edo behin?, euskararen aldeko sentiberatasunik ere ez zuen, planetako hizkuntza zaharrena zela aipatzen nionean,
|
berak
erantzuten zidan, zuk (orduan ere zu tartean, Damaso!) etxekoei irakatsitako bidetik: –Dinosauroek, beraz, euskaraz hitz egingo zuten???, eta neure bokazioaz ere ez nuen anaiarekin jardun nahi, beldur bainintzen bere ateraldi haietako batekin izorratuko ez ote ninduen.
|
|
|
Gilek horixe azpimarratu zuen galdetu zioten guztietan. Bera arkeologoa zela, beste adituek erabaki behar zutela piezen izaeraz, baina
|
berak
erantzuten zuela metodo arkeologikoen gainean. Eta aztarnategitik egozteko erabakia neurriz kanpokoa izan zela.
|
|
|
–Azkaratek esan zion Gili lanak atzeratzeko amarrutan ari zela? adierazi du batzordean koordinazio lanak egin zituen Agustin Otsoa Eribekok,, eta
|
berak
erantzuten zuen ezetz, gauzak biltzen ari zela, ez ziola denborarik ematen, gauza asko zituela egiteko, azkenean nazkatu egin ziren.
|
|
|
Carlos Agirre Robert eta Ryan sasi kazetarien eskuetan, aurreko egunean Mario egon zen bezala. Maskara non zegoen galdetu,
|
berak
erantzun ez, torturatu, eta gizonak aitortzen ez zuelako, gehiegi estutu eta akabatu.
|
|
|
...ean —beldur nintzelako edo, aitarekin hautsi zuen bezala, nirekin ere berdin hauts zezakeela... — beti asmatzen nuen aitzakia bat ez joateko; Domingok, izan ere, ez zuen txistua atsegin —" Konparatuko didazu txistua akordeoiarekin...!" esan zidan behin edo behin—, euskararen aldeko sentiberatasunik ere ez zuen —planetako hizkuntza zaharrena zela aipatzen nionean,
|
berak
erantzuten zidan, zuk (orduan ere zu tartean, Damaso!) etxekoei irakatsitako bidetik: " Dinosauroek, beraz, euskaraz hitz egingo zuten..." —, eta neure bokazioaz ere ez nuen anaiarekin jardun nahi, beldur bainintzen bere ateraldi haietako batekin izorratuko ez ote ninduen.
|
|
2011
|
|
|
Esan diot boaren pasadizo hori berbera kontatu niola lehengo batean ezagun bati, eta
|
berak
erantzun zidala:
|
|
|
Orduan hura esnatu eta esan zuen: «Lo egin dut?», eta
|
berak
erantzun: «Bai.
|
|
2012
|
|
|
gure estilokoa: nik galdetu egiten dut, xaxatu, bideratu, probokatu, eta
|
berak
erantzun, batzuetan popatik hartzera bidaltzen banau ere,, hor oso soziologia kaxkarra egin duk, esanez, edo, pasa orria, gai hori ez zaidak zipitzik interesatzen?.
|
|
|
Otordu bakoitza sei edo zazpi orduz luzatzen zen. Nahi genituenak galdetu dizkiogu;
|
berak
erantzun ere bai. Baina beti berrituta heltzen zen otordu bakoitzera, misterio berriekin, lilura berriekin, fantasia berriekin, kezka berriekin, haserre berriekin.
|
|
2013
|
|
|
Sutan. Etxeko atea danbateko bortitz batez itxi aurretik, bezperan Antoni Vladok
|
berak
erantzun ziona gogorarazi zion: –Zuk esan zenion joango zinela; niregatik, popatik hartzera joan daitezke tren geltokiko erasotzailea, eraikin honetako bizilagunak, Esloveniako panorama musikala?
|
|
|
42 urte bete zituen arte adiskide bati ematen zizkion bere diskurtsoak irakur zitzan, eta ondoren ere liburu pila handiak jarri ohi zituen bere aurrean hitz egin behar zuen bakoitzean. Behin galdetu zioten ea zergatik betetzen zuen mahaia liburuz, gero aipamenik egiten ez bazuen, eta
|
berak
erantzun zuen liburu pila horien atzean ezkutatuta seguruago sentitzen zela, esan nuen, eta ezin izan nuen leihatilatik zabaltzen zitzaigun ikusmirari begiratu gabe jarraitu.
|
|
|
Behin Laura neska lagunarekin joan zen feministen bilera batera. Hango neska batek galdetu zion ea zer egiten zuen han, eta
|
berak
erantzun zuen emakumeen eskubideen aldekoa ere bazela. Injustizia bat ikusten zuen lekuan protesta egiten zuen».
|
|
|
Bidaia zela-eta, Lady Catherinek beste hainbat itaun zeukan egiteko, eta, den denak
|
berak
erantzuten ez zituenez, beharrezkoa zen adi egotea, oso gauza zorionekoa Elizabethen ustetan; bestela, buruan hainbeste gauza izanda, beharbada non zegoen ere ahaztuko zitzaion eta. Gogoetak bakardade orduetarako gorde behar ziren; bakarrik geratzen zen bakoitzean, haiei bide eman eta arindurik handiena hartzen zuen; eta ez zitzaion egunik joaten oroitzapen desatseginen eztitan gozatzeko ibilaldi bakartirik egin gabe.
|
|
|
–Beti esaten nion aitonari oso erraza izango litzatekeela lapur batentzat hemen sartzea, kar kar kar! Eta
|
berak
erantzuten zidan: –Nork lapurtu nahiko du hegazkin bat, ordea??
|
|
2014
|
|
|
–Liburua?
|
berak
erantzun, jakaren gainean nik utzitakoa, Gaueko gezurrak, seinalatzen zidala?. Galdetu dizut egilea gogoko ote duzun.
|
|
|
«Nire baimena duzu ahalik eta gehiena arriskatzeko» esan zuen isilune labur baten ondoan. «Ez dut inolako arriskurik nahi» esan nion lehor;
|
berak
erantzun horixe espero zuen, nahiz eta doinuak, apika, harritu egingo zuen. «Ongi da.
|
|
2015
|
|
|
KASen txosteneko jarrera maximalistari, borroka armatua tresna estrategikoa da, independentzia eta sozialismoa lortu artekoa? ETAk
|
berak
erantzun ziola interpretatu daiteke, handik hamar hilabetera Egin en argitaratutako elkarrizketan balio taktikoa eman zionean: –Borroka armatua erabiltzen dugu, gaur egungo marko juridiko politikoan Euskal Herriari bere oinarrizko eskubide demokratikoak, KAS alternatiban biltzen direnak hain zuzen ere, ukatzen zaizkiolako.
|
|
|
Laster galdetuko zion semeak: «Joango gara farora?» Eta
|
berak
erantzun zion: «Ez, bihar ez.
|
|
|
–Hara joan eta, bi asteren buruan, ez zidan kasurik egiten; egun osoan etxetik kanpo, elkar ikusi gabe, eta esan nion: , hitz egin behar dugu?, eta
|
berak
erantzun: –gustura ez bazaude, itzultzea daukazu?.
|
|
2016
|
|
|
Bere proiektu izate hori zer ote zen galdetu nion, eta
|
berak
erantzun zidan, pertsonek badutela beraien buruak ukatzeko erraztasun itzela, eta normalean denek hala egiten dutela. Arras jende gutxi dela bere buruaren aurka eginez bere burua ezagutu nahi duena.
|
|
|
–Arratsalde on, bai! ?
|
berak
erantzun. Ironia zikina sumatu nuen, alaiegi ematen baitzuen.
|
|
|
–Gabon, mutil?
|
berak
erantzun?. Baina ez erantzi kapela, ez erantzi!
|
|
|
Gurasoen begirada kezkatiek jarraituta, telefono txokoan neure burua itxi eta zenbakia markatzen nuen. Ia beti
|
berak
erantzuten zuen: hain bizkor gainera, non susmoa bainuen aparailua eskumenean edukiko zuela etengabe.
|
|
|
Milaka arrazoirengatik?
|
berak
erantzun?, baina batez ere nirekin maitasuna egiteko pentsamenduak nahastu, aztoratu egiten zuelako: neba batekin, zera, Albertorekin egitea pentsatu balu bezalaxe.
|
|
|
Hegazkineko laguntzailearen eskaintzaren aurrean agertu dituen duda mudek ere pentsaraz diezagukete izaera zalantzati eta aiurri aldakorrekoa dela; hala ere, laranja uraren ostean whiskia hobetsi duela-eta, hor ibiliko da bat edo beste, ondorio presakako, azkar usteko eta okerrak biribiltzen, emakumeak erreprimitu nahi baina eutsi ezin dion balizko alkoholismoa dela eta ez dela. Gure hitzetako bakoitza beste zerbaiten zantzua dela pentsatzeko joera izan ohi du zenbait irakurlek, edozein pertsonaren ekintza bakoitza beste zerbait ezkutuko eta sakonagoren adierazgarri dela uste duten psikologoen antzera; baina, behin batean puru bat erretzen ari zela galdetu omen zioten Sigmund Freud handiari puru horren esanahi ezkutuaz, eta
|
berak
erantzun batzuetan puru bat ez dela puru bat baizik; era berean guk erantzun genezake hitz bat ez dela hitza baino, eta kopa bat whiski eskatu izanak ez duela esan nahi emakume horrek edanarekiko arazo larriak dituenik, baizik eta, beste askori bezala, gustatu egiten zaiola noizik eta behin kopa bat whiski edatea, endemas hegazkin baten barruan ozeanoaren gainean doanean ama galdu berriaren sorte...
|
|
2017
|
|
|
–Ondoren prentsan agertu zen Aita Santuaren eskutitzarena, Frantzisko I.ak
|
berak
erantzun zigula, lehenago eskutitz bat bidali geniolako lagun baten bidez, laguntza eske. Gestio hori isilean gorde nahi genuen, ez genuen publizitatea izaterik nahi, baina abokatuak espedientean sartu eta handik, epaitegitik, filtratu egin zuten.
|
|
|
Eta segidan galdetu zidan ea gai izango nintzatekeen berari oheratze proposamenak egiteko, hamaika aldiz ukapena jaso ondoren. Eta neuk ezetz, emakumeekin duintasun handiagoz portatu naizela beti, eta
|
berak
erantzun, farre eta algaraka, ez nituela nahastu behar begirunea eta lotsa, eta hain lotsatia ez banintz, behin eta berriro egin nizkiola maitasun gonbidapenak, benetan maite baldin banuen. Eta benetako maitaleak, hamaikagarren ukapena jaso ondoren, hamabigarrenez ere saiatzen direla.
|
|
|
Nahikoa zeukan gertatutakoarekin. Zerbait jakin nahi bazuen
|
berak
erantzungo ziola adierazi zion, alaba eta bera etxean elkarrekin zeudela tiroketa izan zenean.
|
|
2018
|
|
|
–Lehendakari!?. Eta
|
berak
erantzun: –Eta zu, ministro!?.
|
|
2019
|
|
|
Non eta noiz izango ziren haren hiletak galdetu zidan doluminak eman ondoren. Beste lagunak berari ari zitzaizkion galdezka, eta
|
berak
erantzunik ez. Argazki bat erakutsi zidan.
|
|
|
Badakit galdera asko dakarzuela buruan hona zatoztenean. Lehena, zergatik esaten didaten azti, eta ez sorgin, baina horri, beste galdera guztiei bezala, prozesuak
|
berak
erantzungo dio, aurrera egin ahala. Ulertu behar duzuna zera da, eta komeni da hori ahalik eta azkarren barneratzea:
|
|
|
Eskua telefonoaren gainean pausatu zuen, itxaron egin zuen oraindik ere, isiltzeko azken aukera eman nahiko balio bezala, eta azkenik entzungailua jaso zuen, zer etorriko zen zehatz bazekielako ustean, Silva jauna al zara, galdetu zuen telefonistak, eta
|
berak
erantzun zuen, labur, Bai, Inork hartzen ez zuenez, eskegitzekotan nintzen, Zerbait nahi al duzu, Nik ez, Maria Sara doktorea da zurekin hitz egin nahi duena, itxaron apur bat. Eten bat izan zen, zaratek konmutazioren bat salatzen zuten, antza, nahikoa denbora izan zen Raimundo Silvak pentsatu ahal zezan, Maria Sara du izena, partez asmatu zuen, baina jakin gabe, zeren, alde batetik hatz salatzailea Maria izenaren gainean zuela lo gelditu zela egia bazen ere, egia baitzen, baita ere, horretaz ez zuela oroitzapenik gordetzen, eta iratzarri zenean, liburuaren gainean zabal zabal zegoen eskutik burua altxatu, eta bi eskuez igurtzi zituen begiak, eta horrela kendu zuen orritik orientazio seinale behin behineko hura, bakarrik bi muturretako erreferentziak edukiko lituzke, eta jakingo zuen, gehienez ere, aurkitu zuena Manuela eta Marularen artean zegoela, eta izen horiek, bestalde, berehala kanpo uzteko modukoak dira, pertsona edo pertsonaiaren nortasunari guztiz desegokiak zaizkiolako.
|
|
|
Lau aldiz joan zen argitaletxera hara joateko arrazoirik eduki gabe, bere lana, dakigunez, bakarka eta etxean egitekoa baita, langile arruntak lotzen dituen menpekotasun gehienetatik aske, administrazio eginkizunetan, zuzendaritza literarioko lanetan, produkzio, zabalkunde eta gordetegikoetan dabiltzan langileak zaindaritzapeko munduan bizi dira, haientzat zuzentzailearen lana askatasunaren erresumakoa da. Zer nahi zuen galdetzen zioten, eta
|
berak
erantzuten zuen, Ezer ez, hemendik hurbil pasatu naiz, sartzea bururatu zait. Minutu batzuk egoten zen, elkarrizketei, begiradei adi, susmo baten haria, disimuluzko irribarre probokatzaile bat, esanahi ezkutua harrapatzeko moduko esaldi bat atzeman nahian.
|
|
2020
|
|
|
Nik ere kopa bat ardo hartu nuen eta ondoan egokitu zitzaidan gizonezkoari galdetu nion ea diskurtsoak bukatuak al ziren, hilari buruzko informazioa bildu ahal izateko ezinbestekoak izaten direlako jardun gehienetan deitoragarri horiek. Ez zela egon diskurtsorik erantzun zidan, hilak berak idatzita utzi zuelako azken borondate hori, ez zedila alegia inor aritu berari buruz zernahi esaten,
|
berak
erantzuteko aukerarik ez zuenean, eta ez zitzaiola gaizki iruditzen erantsi zuen gizonak. –Bizitza osoan esatera ausartu ez diren gauzak esaten hasten dira batzuk zerraldo bat aurrean ikusten dutenean?, esan zuen.
|
|
|
Eredua orokortu ahal izateko, uste du kenkariak bereziki handitu behar zaizkiela etorkizunean hilero pentsio osagarri modura kobratuko diren enpleguko BGAEen ekarpenei, erretiratutakoan errenta zerga osorik pagatuko dutelako. " Produktu honek zergatik dauzka hobari fiskalak?", galdetu du BGAE Federazioko buruak, eta
|
berak
erantzun: " Gizarterako hobe delako pentsiodunek pentsio ona izatea:
|
|
2021
|
|
|
Eutsi egin nion Esterrekin kontaktuan jartzeko grinari (zer nezesidade pailazoarena egiten hasteko?!). Fridari berriz idaztea ez zitzaidan burutik pasatu ere egiten(
|
berak
erantzun zidan ba...). Eta zeharo hoztua zen Arantxa eta bion artekoa.
|
|
2023
|
|
|
Patxi arreta osoz entzuten ari zitzaion; tarteka bertakoen bizimoduaren inguruan galderak egiten zizkion. Batzuetan Basajaunek
|
berak
erantzuten zion, eta beste batzuetan, Xaxik, bitartekari lanak egiten. Dama txakurtxoa besoetan zihoan, alai, hari kontutxoak esaten.
|