|
2000
|
|
|
Eta bi idurien idurikotasuna —Jesu Kristorena eta haren amarena, eta enea eta ene amarena— konfirmatzerat etorri zitzaidan —edo hala uste izan nuen nik bederen istant hartan, edo sinetsi nahi izan nuen— ezen, Jesu Kristo jarraibide harturik, apez egin behar nuela; izan ere, ez al zen hura nik sagastian ustekabean hartu nuen erabaki zentzugabeari bere zentzu ezkutua eta egiazkoa edireiteko modua? ...ezen jauregitik ihes egiteko asmoarekin hartu nuela, printzipioz, apez izaiteko deliberamendua, egia baitzen, halaber, ezen Jainkoak xuxen skribatzen zuela, baina lerro okerretan, halako suertez, non ene hatsarreko okerra ere geroak xuxendurik gerta baitzitekeen, Jainkoaren borondatearen arauaz; eta, zeren, horrela, nik asmatu estakurua eta desenkusa Jainkoaren probidentziak bideratua eta Jainkoak
|
berak
asmatua izan baitzitekeen, ororen buruan, eta ene gezurra, beraz, Jainkoak gidatua, gezurraren bidetik egia zedin bete eta konpli. Zorionekoa ene burutazio hura, kontzientzian nuen karga astuna guztiz arindu zidana... harik eta iduritu zitzaidan arte ezen ene arima hegaldatzerat zihoala, artean eri nengoen arren!
|
|
2001
|
|
|
‘Ez dut uste, tropikala delako, ’ dio Arantxak. ‘Espainolez bestelako izena du, baina gure aitak dantzalorea esaten zion, izena
|
berak
asmatuko zuen seguru asko.’
|
|
2003
|
|
|
Baina Matias pentsatzen hasita zegoen entziklopedia saltzailearen kontua mitoa baino ez zela. Edo entziklopedia saltzaileak
|
berak
asmatu zuen beharbada. Susmatzen zuen Matiasek ez zuela ezer aurkituko azkenean, arrasto guztiei ederto batean jarraitu arren.
|
|
|
Pentsatu baino ez ditut egin horiek guztiak, noski, baina, antza denez, nahikoa nabarmenak izan dira nire harridura eta haserrea, Antton berehala konturatu baita, eta azalpenak emateari ekin dio. Lasai egoteko, ez zirela" benetako eskutitzak",
|
berak
asmatuak baizik, ez zela beraz ez dagokion askan muturra sartzen ari.
|
|
|
Pertsonaia horietako batek, Kattinek, bere ideiak direla eta, arazoak ditu bere koadrilakoekin, arazo larriak, gure herrian, zoritxarrez, aski ohikoak direnak. Pertsonaien izenak eta Anttonek
|
berak
asmatuak direla noski, baina ezagutu izan duela Kattinenaren antzeko kasurik bere ikasleen artean, arazo ideologikoengatik koadrilarik gabe geratutako kasurik, alegia. Kasu hori burutik kendu ezinik luzaroan ibili eta gero, zera burutu zitzaiola:
|
|
2006
|
|
|
Baina berak zu ignora zaitzake eta ignoratzen zaitu, zuk bera ezin duzu ignoratu. Kontuak horrela, irakurle errealistari utziko diogu ipuin honen azken logikoa
|
berak
asmatzeko aukera: maitatuz ala higuinduz amaituko du gure gizonak, ignoratu ezin duenez gero, halako bere hirikidea?
|
|
|
Menéndez Pelayo ren" castizo" ari Unamuno-k bere casticismoa kontrajarriko dio:
|
berak
asmatu (kopiatu) duen intrahistorian kausitzen omen dena, ez artxibo eta liburu zaharretan(" la tradición mentida que se suele ir a buscar al pasado enterrado en libros y papeles y monumentos y piedras"); Menéndez Pidal ek, katolizismoan gabe, Volksgeist espainola El Cid en eta epikan ikusiko du; Ortega, hor ere, batera eta bestera ibiliko da66, arima espainolaren oso baiezko ezbai ba... Morón Arroyo k ironiaz komentatzen du:
|
|
|
Orokorki Unamuno-ren hegelianismoari buruz esan behar da, doi doi horixe dela eta ez gehiago: bere buruarentzat
|
berak
asmaturiko legenda aurea bat. " Aprendí alemán en Hegel, en el estupendo Hegel, que ha sido uno de los pensadores que más honda huella han dejado en mí –idatzi dio Juan Montseny anarkista katalanari (1901) – Hoy mismo creo que el fondo de mi pensamiento es hegeliano" 190 Garai honetan Unamuno-k Hegel-en ideiarik ere ez dauka191, seguru asko ideia handirik inoiz ez du eduki192 (beharbada alemana ere inoiz ez du lar jakin) 193 Komentatzen du P. Ribas ek erruki gogorrez:
|
|
|
Burdinazko mingaina du oraindik ere. Ez dio esan Piliri bere aitaren izena ez zela German, Paulo zela, Paulo Etxebarria, eta German horren izena
|
berak
asmatuko zuela edo gaizki ulertuko zuela, bere amak ez duela inoiz German izeneko gizonik ezagutu. Hori guztia pentsatu du baina ez dio ezer esan, haginka egin dio ezpainari, eta komunerako aitzakiarekin pasillora irten da.
|
|
2007
|
|
|
Grafologiak?
|
berak
asmatua duzu, badu haren filosofiarekin zerikusirik, eta berdin haren karakterologiak950 Klages en aburuan arima eta gorputza zer bat bera da, eta arima barneko edozein higikune eta zirkin txikiena bera gorputzean agertzen da, halako moldez non idaztaldiko hatzen mugimendu gorputzezkoetan arimako analogoak islatzen baitira.
|
|
|
968 Hitza bera Campe k sorturikotzat eman behar baldin bada, iraultzazale fin bat du, gainera, asmatzailea, Allah fede! (Campe k berak uste zuen,. Brüderlichkeit?, fraternité itzultzeko,
|
berak
asmatua zuela orobat; baina Lavater ek 1776an erabilia bide zegoen jada, ik. KLUGE, F., loc. cit., 104).
|
|
|
zentzumenetan barrena zer sartzen zen, horixe zen gogamenean zegoena, eta hor asoziazio legeei leku berezia aitortzen zitzaien gogamena, zentzumenetan zeharreko elementuetatik abiatuz, nola garatzen den ulertzeko orduan. Wundten ikuskeran, nahimenak edo borondateak funtsezko zerikusia zuen gogamenaren jardueran eta, horregatik, bere sistemari boluntarismoa deitu zion, eta ez estrukturalismoa? 671 Wundt ek medikuntza eta fisiologia ikasketak zituen eginak, eta gogamenaren analisian fisiologiako metodoak aplikatzen ahalegindu da,
|
berak
asmatu baititu lehenbiziko laborategi psikologikoak. Haatik, metodo horiek psikologiaren parte batean bakarrik izango dira erabilgarriak; ez herrien psikologia edo kulturalean.
|
|
2008
|
|
|
–Jolas eta jolas? Goseak hilko hau, Nikolas!?, jakin ez izebak
|
berak
asmatutakoa ote zen edo ingurutik jasotakoa?, harik eta, denboraren denboraz, Beñardoren asmo on guztiak beste bide baterantz lerratu ziren arte, zentzabidetik okerbidera. Oroimenean, izan ere, hain pisu handia hartu zuen igande hark, eguzki distiratsu bat bezala agertzen zitzaionak, non eguzkiak egunaren ordu ia guztiak eta orduen segundo ia guztiak erakartzen baitzituen eta harako norabidean ipintzen, denborak ere eguzki hura ipar balu bezala.
|
|
|
Baita lotarako ordua bazen ere. Ohean gure ondoan eseri eta
|
berak
asmatutako istorioak kontatzen zizkigun. Esate baterako, esaten zigun itsasora joaten zenean ez zela lanera joaten, bazuela Stornoway izeneko herri batean beste emazte bat, eta lau seme alaba ere bai, gu lakoak, eta haiengana joaten zela.
|
|
|
zen. Ez zuen esan poema
|
berak
asmatu zuela, 1833an, Parisen. Frantsesez idatzi zuela eta gero Baionako estudiante bati eskatu ziola hura euskaraz jartzeko.
|
|
|
" Jolas eta jolas? Goseak hilko hau, Nikolas!", jakin ez izebak
|
berak
asmatutakoa ote zen edo ingurutik jasotakoa–, harik eta, denboraren denboraz, Beñardoren asmo on guztiak beste bide baterantz lerratu ziren arte, zentzabidetik okerbidera. Oroimenean, izan ere, hain pisu handia hartu zuen igande hark, eguzki distiratsu bat bezala agertzen zitzaionak, non eguzkiak egunaren ordu ia guztiak eta orduen segundo ia guztiak erakartzen baitzituen eta harako norabidean ipintzen, denborak ere eguzki hura ipar balu bezala.
|
|
2009
|
|
|
galduta dagoena, bere habitat jakina ez daukana, instintoek esaten ez diotena zer egin,, libre? dena, biologikoki espirituala hortaz; babesik gabe sortu dena, bere existentzia osoa
|
berak
asmatu beharra duena eta existentzia hori asmatzen bizi guztia eman duena. Askatasunak esan nahi du, gizakia, ez dena gehiago dela, dena baino (gehiago dela proiektu bat, asmoak, eta identitatea osatzen duen iragan bat, memoria:
|
|
|
Esan eta entzun egiten ditu. Poetarentzat mendien izen propioak,
|
berak
asmatu ez dituen hitzak dira; aspalditik berarengana etortzen aurkitu dituenak, herentzia sakratu bat. Gorde eta zaindu egiten ditu.
|
|
|
epopeia paratu du, etopeia hobeto. Virulo hori(. Gixona?), poemako protagonista,
|
berak
asmatu du eta bi bolumenetan biografiatu (Gaztaroa, Eguerdia), horren etopeiaren baliabideaz bere autobiografia espiritual moduko bat eskaini gura izan baitigu. Gixona familia tradizionaleko bilbotarra da, egitandien amesle gazte, baina, probintzian!?
|
|
|
Dirua apurka apurka ateratzen hasi eta Oskarren kontrako zurrumurruak zabaldu zituen. Auzoko horrek ikusi zuen ubeldura makillajea besterik ez zen, bere adiskide horrek, Marisak aipaturiko beldurra gezur hutsa zen, Marisak edo Anak
|
berak
asmatua!
|
|
|
Berak billarra gustatzen zaiolako eta nik egiten dakidalako eta beti galtzen duelako eta, baina? bereziki galtzen duenean edo bola beltzak ihes egiten dionean
|
berak
asmatutako irainak esaten dituelako. Batzuetan, kasuen riau?
|
|
|
hain zitala, non Diputazioaren babespean tuberkulosiaren aurkako dodekalogoa idatzi zuèn mediku espezialistarengana eramatea erabaki baitzuen amak, don Emeterio Izagirre doktorearengana? ez, halere, amak berak aurretik bere ahalegintxoa egin gabe; Reginak bazuen, izan ere, jarrera berezko bat, etxera sartzen zirèn egunkari zein aldizkarietako iragarkiak irakurtzera bultzatzen zuena, baita bertan azaltzen zèn hainbat produktu, etxeko beharrez gain, Reginak bazuen beti beste behar bat buruan,
|
berak
asmatua, erostera ere:
|
|
|
Domingok gutxi behar zuen
|
berak
asmatutako historian sinesteko, historiak, irudimenaren esparrutik harat, gertagaitza zirudien arren: gauzak zeudèn puntuan egonda, gainera, zerbait sinesten zuen jada, eta zerbait baino gehiago ere bai, ausaz, halako eran, non, denbora iragan ahala, don Zoilok esandakoaren ondotik, egongelan bildu ziren anai arrebak, guztiak ere buru makur, bera izan ezik?, behar adinako indarrarekin sentitu baitzen, berriro erasoari ekiteko:
|
|
|
Domingok, beraz, hutsune bat zuen, eta hutsuneak min ematen zion? horregatik ahalegintzen zen hutsune hura bere ametsekin betetzen eta mina
|
berak
asmatutako historiekin gozatzen; Benjamin Maria hil zenetik astebetera edo izan zuen, hain zuzen, beste amets bat, aurrekoaren antzekoa, hura ere, honen antzera, ez baitzen oso zehatza, halako moldez, non, buruan, forma aldakorrak eta ertzik gabeko irudiak nahastu baitzitzaizkion, berak hala kontatu zion bederen Albertori?, harik eta, halako batean, intziri egiten zuèn fantasma baten irudi garbi... –Benjamin Maria al zara??, baina mutila galdera egin bezain laster itzarri zen; nork esan zuen, baina, fantasmak ez zirela existitzen?; zer zen, bada, berak ametsetan ikusi zuena?
|
|
|
nola erreakzionatuko zuen, barrura sartzen utziko zion ala ez, eta ez baitzekien, sartzekotan, zerekin topatuko zen: egia zen Domingok bere historian sinesten zuela?
|
berak
asmatutako fantasmaren historian?, amets bat ere izan ez zuen, bada!, ezin hobeto bukatzen zena! Amets hura ez ote zen, baina, amesgaizto bihurtuko errealitatearen galbahetik pasatzerakoan?, berak sinesten zuenaren aurka, hura ere gerta baitzitekeen; bazuen, azkenik, urduri egoteko beste arrazoi bat, odolari lotua, bere anaiatxoa lehen aldiz ikusteko aukerak artega jartzen baitzuen, ezinbestean.
|
|
|
–Kontatu aitari zer amets izan zenuen lehengoan, amona, eta nola amonak halako keinu bat egin baitzuen, xehetasun hura garrantzi gabekotzat joko balu bezala (amonak
|
berak
asmatua izan ote zen amets hura, Gabinoren munduan sartzeko eta harekin jolasteko modu bat ere izan zitekeena?), Gabinok berak jarraitu zuen?: Globo berde bat agertu zitzaion, herriko belardien kolorea zuena?
|
|
|
Guztien jakitun egon behar zuen etortzekoa zenak, kanpoan egon bitartean haren ama Katalinak jakinarazita. Suhia erditik kentzeko eta gero ordezkatzeko
|
berak
asmaturiko jukutria ere ezagutzera emana zion semeari. Nahiago nuen hala ez izatea.
|
|
|
Aubigné ere kolpaturik gertatu zen borrokan. Lana bururatzera itzuliko ote ziren beldur, Miossensek eta Aubignék
|
berak
asmatu zuten beren nagusia babesteko jokoa. Itxuraz, Henrikeren aspaldiko ezagun batekin harremanetan jartzeko manera izan zuten:
|
|
|
–Kontatu aitari zer amets izan zenuen lehengoan, amona –eta nola amonak halako keinu bat egin baitzuen, xehetasun hura garrantzi gabekotzat joko balu bezala (amonak
|
berak
asmatua izan ote zen amets hura, Gabinoren munduan sartzeko eta harekin jolasteko modu bat ere izan zitekeena?), Gabinok berak jarraitu zuen–: Globo berde bat agertu zitzaion, herriko belardien kolorea zuena...
|
|
|
Domingok gutxi behar zuen
|
berak
asmatutako historian sinesteko, historiak, irudimenaren esparrutik harat, gertagaitza zirudien arren: gauzak zeudèn puntuan egonda, gainera, zerbait sinesten zuen jada, eta zerbait baino gehiago ere bai, ausaz, halako eran, non, denbora iragan ahala –don Zoilok esandakoaren ondotik, egongelan bildu ziren anai arrebak, guztiak ere buru makur, bera izan ezik–, behar adinako indarrarekin sentitu baitzen, berriro erasoari ekiteko:
|
|
|
Domingok, beraz, hutsune bat zuen, eta hutsuneak min ematen zion... horregatik ahalegintzen zen hutsune hura bere ametsekin betetzen eta mina
|
berak
asmatutako historiekin gozatzen; Benjamin Maria hil zenetik astebetera edo izan zuen, hain zuzen, beste amets bat, aurrekoaren antzekoa, hura ere, honen antzera, ez baitzen oso zehatza, halako moldez, non, buruan, forma aldakorrak eta ertzik gabeko irudiak nahastu baitzitzaizkion –berak hala kontatu zion bederen Albertori–, harik eta, halako batean, intziri egiten zuèn fantasma baten i... " Benjamin Maria al zara?", baina mutila galdera egin bezain laster itzarri zen; nork esan zuen, baina, fantasmak ez zirela existitzen?; zer zen, bada, berak ametsetan ikusi zuena?
|
|
2010
|
|
|
Horra hor, bai, gaitz psikologikorik larriena, esaldi bakar batean deskribatua: gizona, gizonak
|
berak
asmatu duen asmaziorik gezurrezkoenaren mende! Bere mendekotasunetik mintzo baita Ivan, bizi bizirik duen Jainkoaren ideia kolokan jartzerakoan askabidean jarri bada ere.
|
|
|
Horra hor, bai, gaitz psikologikorik larriena, esaldi bakar batean deskribatua: gizona, gizonak
|
berak
asmatu duen asmaziorik gezurrezkoenaren mende! Bere mendekotasunetik mintzo baita Ivan, bizi bizirik duen Jainkoaren ideia kolokan jartzerakoan askabidean jarri bada ere.
|
|
2011
|
|
|
Zenbat istorio kontatzen zizkien Estanisek, berak osabari adituak? edo Estanisek
|
berak
asmatuak, beharbada, Estanisen asmamena ere ez baitzen nolanahikoa! Eta, kontu kontari hasten zela, Abd el Krim buruzagi mairuaren berri ematen zien, Annualen eta Gurugun espainiar armadaren azotea izan zenarena?
|
|
|
hango eta hemengo leiho erdi hertsien bertzaldean antzeman zitezkeèn bizilagunen begi izutuen aitzinean. Eta Onofrek eta Efrenek ate bakoitzean burezurra paratzen zuten bitartean, jota hura kantatzen zuen don Jaimek,
|
berak
asmatua, itxuraz: España no será roja,/ ni nunca ha de serlo rota.
|
|
|
baita merkatari batzuek zabaldu ere zinta urdina zuèn zikoina ikusi zutela auskalo non: Atilanok
|
berak
asmatu eta zabaldu ez ote zuen merkatarien kontu hori, apeza are irrigarriago uzteko, baita herritar anitzen gozamenerako ere, hain zen gizon hura zakarra eta autoritarioa?
|
|
|
Buruari eman nion Gure Jaunak ur gutxi dakarrelako eta abereak flakatzen dituelako dugula agorrila. Gogoetatu nuen, umilki, ea
|
berak
asmatu duen egarria, ea berak egin duen gosea, eta ea zergatik galdegin nion Gure Jaunari. Ez nuen loaz bertze erantzunik eduki.
|
|
|
Erizain lanaz gain, alegia? aurrena kosta egin zitzaion bere eginkizuna zehaztea, baina azkenean, zorua kojinez betea zeukan gela handi bat aurkitu eta gero, Margaritak kartzelan egiten zuen gauza berbera egin behar zuela erabaki zuen, hots, jendea kontsolatu, baina ez
|
berak
asmatutako hitz baldarrekin, baizik eta liburuetan zeudenekin. Hala, ametsak aurrera egin zezan?, gela hura beterik imajinatu zuen; bere burua ikusi zuen neska eta mutil erien artean eserita eta irakurtzen.
|
|
|
Julio Medemen lana. Istorioak sortzen ditu Medemek, zerotik abiatuta, berak idazten dituelako gidoiak,
|
berak
asmatzen kontakizuna. Bere sorkuntzen lekuko den txokoan hartu nau gainera; Madrilgo zentroan egonagatik, zalapartatik at dagoen atiko bateko estudio txikian.
|
|
|
Zur landuzko bionbotik zehar begirada botatzen zioten irudi dantzari izugarriek, baina berari ez zion axola. Gogora etorri zitzaion baita ere nola, kostaldean ziren bakoitzean, bere kasa alde egiten zuen ur ertzeraino, eta zerbait kantatzen zuen,
|
berak
asmatutako zerbait, ur pila harro hari arretaz begira. Izan zen bestelako bizitza bat ere:
|
|
2012
|
|
|
Idaztekotan, Ibanek idatziko dik. Eta irakurle guztiek
|
berak
asmatutakoa dela pentsatuko ditek.
|
|
|
»Hortaz, muga egokia ipini ondoren
|
berak
asmatu dituen aurreiritziei, eta, aurkitu den gorpua Marierena bazen, oso denbora gutxi eman behar zuela uretan suposaturik, honela jarraitzen du kazetariak:
|
|
|
Dena
|
berak
asmatutakoa izan arren, ekarri zion lortu nahi zuen ondorioa. Atkins belauniko jarri zen, eta kapitainari erregutu zion gobernariaren aurrean bitartekari izateko, hark barkamena eman ziezaion; eta beste guztiek ere erregutu zioten, Jainkoaren izenean, Ingalaterrara ez bidaltzeko.
|
|
|
Hivertek sori hartu zuen ozenki jalgitzea haien eraginkortasunari buruz zenbait zalantza. Baina botikariak ziurtatu zuen sendatuko zukeela
|
berak
asmatutako ukendu antiflogistiko batez, eta bere helbidea eman zuen:
|
|
|
Antza denez, zure istorioak oihartzun zabala sortu du han... Printzesa zure menturak kontatzen hasi da, kaleko esamesei inondik ere
|
berak
asmatutako zertzeladak erantsiz... Alabak jakin minez entzuten zion.
|
|
2013
|
|
|
Raissak, denborarekin, neska irudimentsua zela erakutsi zuen: berezkoa zuen Raissak irudimena, baina ezin uka osaba Tayyebek ere bere eragina izan zuela Raissaren nortasunaren atal hartan; osaba Tayyeb, izan ere, fede kontuetan gogorra eta zakarra izan zitekeen arren, umetu eta itxuraldatu egiten zen ipuinak kontatzen zituenean, ahozko tradizioan ikasiak gehienak,
|
berak
asmatutakoak ere ez guti. Tayyeb, beraz, ipuin kontalari aparta zen?
|
|
|
Itzulerako bidaian Marenek berak kontatu zidanez, apenas hitzik egiteko aukerarik eman zion. Besarkatzen zuen bitartean kontatu omen zion aitak egunez egun nola joan zen bere itxura irudikatzen, eta, ume batek nerabezaroan nolako itxura izango duen asmatzeak ezinezkoa dirudien arren,
|
berak
asmatu egin zuela errepikatzen omen zion pozarren, eta esaldi hori esatean negar zotinek ahotsa korapilatu egin omen zioten eztarrian.
|
|
|
Raissak, denborarekin, neska irudimentsua zela erakutsi zuen: berezkoa zuen Raissak irudimena, baina ezin uka osaba Tayyebek ere bere eragina izan zuela Raissaren nortasunaren atal hartan; osaba Tayyeb, izan ere, fede kontuetan gogorra eta zakarra izan zitekeen arren, umetu eta itxuraldatu egiten zen ipuinak kontatzen zituenean, ahozko tradizioan ikasiak gehienak,
|
berak
asmatutakoak ere ez guti... Tayyeb, beraz, ipuin kontalari aparta zen... etxean edo herrian izaten zirèn festetan bere lekutxoa izateaz gain, entzuleria ezin leialagoa zuena, haur, pertsona heldu eta atso agureek osatua.
|
|
2014
|
|
|
Ez dugu pentsarazi gura, gaur egun eskandalagarriak begitantzen zaizkigun arraza kontu hauek, Renanek
|
berak
asmatu dituela. Renan ez da propioki, Gobineau bezala, arrazen teoriko bat izan.
|
|
|
1651 Nazioaren kontzeptu boluntarista edo subjektibista soila ezin da
|
berak
asmatzen duen sorgin gurpiletik atera: zein da euskalduna?, zein da judua?, frantsesa?
|
|
|
–Horrela, bada, nazio modernoen eratzen ikuspuntu etnografikoak ez du ezer balio izan? 1802 Hizkuntzari buruz beste hainbeste esan behar da: . Arrazaz esan berri dugunak hizkuntzari buruz ere balio du? 1803 Hori gertakari historiko ukaezina da, Renanek seguru asko badakiena Frantzian bezain gutxi Alemanian inork ezjakiten duela; baina berak probetxuz alegatu ahal uste duena,
|
berak
asmatua duen, germanismo, aren aurka.
|
|
|
1812 Renan artista da (hitzaren esanahi dudagarrienean), errealitatea
|
berak
asmatzeko askatasun handienaren jabe, eta jendeari entzun gura duena esaten ere artista, zehaztasunarekin eta egiarekin inoiz ez oso eskrupulutsua. Han hemen bere tesiak perspektibak dira, eta perspektibak momentuko interes eta komenentzien arabera aldatzen ditu.
|
|
|
Dena dela, bide ortatik jo zuen Renanek, eta atera zitzaion Jesus hori bere gisakoa da oso, gizaki bitxia. Egilleak iturrietatik nai duena artzen du, nai duena ixiltzen edo zokoratzen du, utsuneak eta zuloak
|
berak
asmatutako betegarriekin estaliaz. Labur:
|
|
2015
|
|
|
Errealitatearen marra gero eta lausoagoa da. Bere oroitzapenen artean bila hasten denean, ez daki zer den erreala eta zer
|
berak
asmatua, eta nahigabeak are zakarrago atximurkatzen dizkio gorputzeko gihar denak. Burua gero eta gehiago nola nahasten zaion ohartuko ez balitz, lasaiago legoke.
|
|
|
Eta horri, pentsatu zuen Lilyk, pintzelean berdea hartuz, eszenak asmatze horri deitzen diogu norbait «ezagutzea», norbaitekin «pentsatzea», norbait «gogoko izatea»! Hitz bat ere ez zen egia;
|
berak
asmatua zen; baina horren bidez ezagutzen zuen inor. Tunelean barrena jarraitu zuen koadroan, iraganerantz.
|
|
|
Zer gertatu ote zen galdetu zion bere buruari, berriro puntuari helduz, senarra azkeneko aldiz bakarrik ikusi zuenetik? Gogoan zeukan bera jantzi eta ilargiari begira egon zela; Andrewk afarian gehiegi altxatu zuela platera; goibeldu egin zela Williamek esandako zerbaitekin; txoriak zuhaitzetan; eskailera buruko sofa; umeak esna; Charles Tansleyk esnatu zituela liburuak erorita... ez, hori
|
berak
asmatua zen; eta Paulek larruzko zorro bat zeukala erlojuarentzat. Zeini buruz hitz egin senarrari?
|
|
|
Baina ez zion bere ahotsari den gutxiena ere aldatzen utzi ipuina bukatzean, eta liburua itxiz gehitu zuen, azken hitzak
|
berak
asmatuak balira bezala, Jamesi begietara so: «Eta oraindik ere bertan bizi dira».
|
|
|
Vaquerizaren irakas teknika ez dakit Sobiet Batasunekoa ala
|
berak
asmatua ote zen, ez dakit eragingarria zen ere: gela batean edukitzen gintuen, dena estatua txuriz betea, eta haietakoren bat marraztu behar genuen.
|
|
|
Kantu polita da Moustakik abesten duen hori, dudarik gabe. Testua ez dakit
|
berak
asmatua den, baina itxura hori du behintzat, bere jatorriaz eta bere inguruabarraz ari baita; ederra izateaz gain, kantuak badu beste dohain bat, arestian literaturaren helburutzat jo duguna: irakurlea edo entzulea hunkitzeko gaitasuna, honek bere sentitzen duen esperientzia bat hitzetan adierazia aurkitzen duelako, artistaren bizitzako zertzelada partikularra gizon emakume guztion ondare unibertsal bilakatzen delako.
|
|
|
Amari zaila egin zitzaion ordea,
|
berak
asmatzea eta kontatzea lortzen ez zuen Miamiko bizitza arranditsu eta aberatsa utzi eta Zarautza etortzeko erabakia hartu genuela onartzea; eta lagunei telefonoz, badakizue, nire alaba berezi xamarra da ta, esaten harrapatu nuenean ulertu nuen, bere alaba eta biloben gabezia sufritu arren, gehiago gozatzen zuela gure urruntasun eta aberastasunei buruz hitz eginez, gu etxean bere aldamenean edukitzeaz baino.
|
|
|
Bere bonba paketeak bidaltzeko, Dinamitari Bakartiak, matematika irakasle isil batek, etxeko sukaldean
|
berak
asmatutako tramankulu bat erabiltzen zuen. Nahiz eta lege berezi batek terrorismoari lagungarri gerta dakiokeen edozein argibide ematea zorrotz debekatu, ez ziren falta, ezta gobernuaren aldeko egunkaririk hedatuenetan ere,, munstro odolgiroaren?
|
|
2016
|
|
|
Euskal herritarra ez, baina euskalduna nintzela erantzun nion nik. Jolas batean edo bestean hasteko irrikaz bezala, kanpokoa banintzen, nongoa nintzen
|
berak
asmatu zuela erran nion. Bigarren saiakeran asmatu zuen.
|
|
|
Emazteak dena posea dela erantzun ohi du, bere ahizpari buruz berotasun gehiegirekin hitz egiten atzematen nauenean,, bere filosofiarekiko zaletasun hori bezalaxe?, erantsi ohi du, pentsalari handien aipuak tartekatzeko ohitura baitu hitz egiten ari denean, ez filosofo klasikoenak, izenez bederen ezagutzen ditugunenak, berriagoenak baizik. Batzuetan nago ez ote dituen aipuak eta filosofoen izenak ere
|
berak
asmatzen. Tarteka, ordea, lagunekin edo argitaletxeko lankideekin ateratzen denean bereziki, nabarmenagoa izaten ere badaki, edo bazekiela esan nuke, iraganaz ari bainaiz, dantzan hasi eta stripper baten gisan bukatzen baitzuen, hala diote behintzat, nik ez dut ikusi, bere arropak ingurukoen, askotan ezezagunen artean banatzen.
|
|
|
Harrotasun puntu batekin kontatu ohi zuen pasadizoa lagunarteko txolarteetan, gau berandukoetan bereziki, eta idazle zaharrarekin gau horretan edukitako elkarrizketa errepikatu ohi zuen,
|
berak
asmatutako zertzelada patetikoren bat edo beste erantsiz betiere. Gorputzeko atal hain garrantzizkoaren berpizkundeak gorputz osoarena iragartzen zuela eta maitaleren bat aurkitu zuela esan omen zion, eta idazle zaharrak, sinetsirik,, hala uste al duzu??,, seguru al zaude??
|
|
|
Ederki hasi dira. Gurru Gurru animatu da gero, eta
|
berak
asmatutako izena bi aldiz errepikatu du, nola ez:
|
|
|
Baina han ez zen euren arteko inolako laztan goxorik egon. Eta orain Mariolak badaki zurrumurru gaizto hori
|
berak
asmatutako faltsukeria dela.
|
|
|
Beragatik, Alsinagatik joan zen ama Estatu Batuetara, gogo onez edo txarrez, aitona amonak Mexikon utzita; beragatik, Alsinagatik bizi izan zen gurasoengandik aparte, bizi ziren ala hil ote ziren jakin gabe, barkatu zioten ala oraindik erresuminez beterik zeuden jakiteke, eta haien aipamenik txikiena ere egin gabe,
|
berak
asmatutako ipuina alabari kontatzeko ez bazen. Beragatik, Alsinagatik hainbeste oinaze, hainbeste ez ulertu eta hainbeste sufrikario.
|
|
|
hegazkineko emakumeak 1940ko udaberrian Europa Mendebaldeko frontean gertaturikoa oroitzen duenean, edo, zehatzago esanda, Frantziako deskalabruaz pentsatzen duenean, ez zaio burura etorriko hildakoen zerrendarik, ez erabilitako tanke modeloen daturik, ez politikoen adierazpen nahasirik. Irudiak etorriko zaizkio burura, baina ez berak ikusitakoak, ezin?, ez argazkietan jasotakoak, ez amak kontatutakoaren gainean
|
berak
asmaturikoak; 1940ko maiatz amaiera hartan eta ekainean Parisen eta Frantzia osoan gertatu zirenak irudikatu nahi dituenean, nahi gabe ere, film bateko irudiak datozkio begira, zeluloide puskek hartzen diote oroitzapenen lekua; zein film ote den jakin nahiko du batek baino gehiagok, eta ez daukagu ezkutatzeko: lehen ere esana dugu harentzat garrantzizkoa dela eta inor ez da harrituko Casablanca aipatzen badugu, Michael Curtiz en film kasik mitikoa.
|
|
|
Baina aipatutako moldaketa horiek baino gehiago ere egin zituen Orixek, Jakak bere ikerketan zehazten duenez. « [Tormesko itsumutila ren] itzulpena argitalpen elebidun batean jatorrizkoaren ondoan agertzekoa zenez, eta
|
berak
asmatutako kapitulua gaztelaniazko jatorrizkoarekin bat ez zetorrenez, Orixek euskaraz idatzitakoa gaztelaniara itzuli zuen, eta jatorrizkoa balitz bezala eman». On Kixote ren kasuan, atal bakarra itzuli zuen, eta ezin jakin, beraz, nola jokatuko zukeen zaldunaren pasarterik blasfemoenekin.
|
|
2017
|
|
|
Zorba hitz eta pitz ari zen, irudimenak lakioak paratzen zizkion eta hura haietan bete betean erortzen zen. Apurka apurka, libertiturik eta hunkitua,
|
berak
asmaturiko ipuinak berak sinisten zituen. Andereñoaren pikondoaren aurretik igaro ginenean hasperen sakon bat egin zuen eta besoa luzatu zuen, zin egiteko tankeran:
|
|
|
Gizona bere burua ulertu ezinda dabil,
|
berak
asmatu duen emakumearen korapiloan korapilatuta.
|
|
|
Barreak eta txaloak entzun ziren, zalaparta sortu zen eta Karrek unea aprobetxatu zuen mugikorra atera eta giroa grabatzeko,
|
berak
asmatutako leloa oihukatzen zuen bitartean:
|
|
2018
|
|
|
Baina berak zu ignora zaitzake eta ignoratzen zaitu, zuk bera ezin duzu ignoratu. Kontuak horrela, irakurle errealistari utziko diogu ipuin honen azken logikoa
|
berak
asmatzeko aukera: maitatuz ala higuinduz amaituko du gure gizonak, ignoratu ezin duenez gero, halako bere hirikidea?
|
|
|
Nik ere ondorio pertsonalak eta familiarrak izan ditut; beraz, ez naute ezustean harrapatu. Ez ditu
|
berak
asmatu, egiazkoak dira. Baina badakit bestelako jazarpen kasu batzuk ere izan direla?.
|
|
2019
|
|
|
Bistan denez, emakume horrek adierazten dituen ideiak ez dira Claude Mauriacenak berarenak, horri ez baitzaio sekula ideia bat bera ere ezagutu; litekeena da, noski, emakume horrek gizonengandik datozen ideiak adieraztea: gizonen artean ere, batek baino gehiagok uste du bereak direla
|
berak
asmatu ez dituen ideiak; galde dezakegu ea Claude Mauriacek ez duen nahiago Descartesen, Marxen, Gideren oihartzun on batekin mintzatu, bere buruarekin baino; nabarmentzekoa da ezen, gu horren nahasmenduagatik, Mauriac San Paulorekin identifikatzen dela, Hegelekin, Leninekin, Nietzscherekin, eta bere gorentasun horretatik erdeinuz hartzen du berdinetik berdinera hitz egiten ausartzen zaizkion ema... erabiltzeko.
|
|
2021
|
|
|
Atxika. Eta darabilen euskara ez da garbia, hots,
|
berak
asmatu berri duena edo asmatzen dabilena edo asmatu asmo duena edo, hots, espainiarren ortografia eta lexikoari muturretan ahalik eta gogorren ematearren euskaldun jator askori hortz haginetan zuzenean jotako ukabilkada, askori mihia erdarari emanaraziko ziena.
|
|
|
Zeren Herodoto, Xenofonte edo Tuzididesen Antzinako Garaiak gauza pertsonala baitziren Richardentzat. Herodotoren istorioak
|
berak
asmatuak balira bezain berriak ziren Mendebalde iletratuan. Urtero irakurtzen zituen Persiarren gerraren historia, Peloponesoko gerrena eta Hamar Milen Erretiratzearena.
|
|
|
Berba egiten zuen. Esandako hitzak
|
berak
asmatzen zituen, jendeak, ostera, ez zuen belarriaz entzuten, bere barneaz baizik. Bere buruarentzat berba egin eta eurek txalotu egiten zuten:
|
|
|
" Berba egin diot". Urrunetik, oso erraza ematen zuen; orduan ez baitzegoen bere esanetara; elkarrizketa hartan,
|
berak
asmatuko zituen erantzunak. " Ezin dio uko egin; maite baldin banau, ezin dio uko egin".
|
|
2022
|
|
|
Horrekin laugarren graduko Vladimirren kondekorazioa iradoki nahi zuen, eta jada irudikatzen zuen nola kontatuko zuen bazter guztietan
|
berak
asmatutako hitz joko hura, merituzkoa, irudimena eta ausardia erakusten zituelako; alta, kondeak egunkarian jarri zuen berriro arreta, buruaz keinu bat eginez.
|
|
|
Elgoibartik Markinara? Igual errepide hori ere
|
berak
asmatua duk –jarraitu zuten denbora betetze aldera.
|
|
2023
|
|
|
Eñautek lasai hartu du galdera, Aitziberrek erdi pentsaketan, lasai lasai, galdetu diolako; eta ez tonu ozpinduan edo erasokorrean. Galdera bera Twitterren guztiz gaitzigarri zitzaiokeen, tonua
|
berak
asmatu zukeelako eta haserre notak irudikatuko zituelako belarrian.
|
|
|
Adibide gisa, nire lagun min batek, koloreko emakumea bera, lanpostu bat lortu zuen enpresa berri sofistikatu batean, emakumeentzako klub bat garatzea helburu zuena, goi mailako erdiko klaseko emakume zuri hiritarrentzat batik bat. Nire lagunak indiar izen luze eta nabarmen bat zeukan, eta, orduan, enpresako zuzendari nagusia –emakume zuria bera–
|
berak
asmaturiko izen laburrago batez deitzen hasi zitzaion. Nire lagunak ezinegona agertu zidan, eta, horregatik, harritu nintzen nola behin, enpresa hark antolaturiko solasaldi batean, zuzendari nagusia oholtzara igo eta izengoitiaz aurkeztu zuen nire laguna, haren egiazko izena esan beharrean.
|