|
2007
|
|
|
Ikaste sistema honek tranpa dirudi, lortu lukeen soluzioa ematen baitzaio. Baina garunak gauza
|
bera
egiten du. Gizakiok, adibidez, modu horretan ikasten dugu irakurtzen edo aurpegi bat ezagutzen:
|
|
|
Oso berezia da batzuetan kurrilo taldeetan, adibidez taldeak hartzen duen V forma. Taldeka hegan egitean airearen erresistentzia txikitu egiten da, eta, beraz, ibilbide
|
bera
egiteko energia gutxiago behar dute.
|
|
|
Bestetik, lehertu aurretik izar hark masa handia kanporatu zuen, eta hori
|
bera
egin du Esne Bidean, Lurretik 7.500 argi urtera, dagoen Eta Carinae izarrak. Hortaz, astronomoen iritziz, litekeena da hura ere supernoba eran hiltzea.
|
|
|
Hori egitean, bero apur bat ere berekin eramaten dute, eta saldan geratzen diren atomoak hoztu egiten dira. Bada, atomo hotzekin ere gauza
|
bera
egiten da; energia gehien dutenei tranpa magnetikotik ihes egiten uzten zaie. Horretarako, eremu magnetikoa pixkanaka jaitsi egiten da, energia gehien dutenak atera egiten dira, eta gelditzen direnak gehiago hozten dira.
|
|
2008
|
|
|
Gauza
|
bera
egiten dute elektrizitatea banatzen duten estazioek. Seinalea ekoizle batetik baino gehiagotatik jasotzen badute, korrontea alternoa da, uhin mota bat, azken batean.
|
|
|
Erloju atomikoaren bihotza zesio isotopo bat da. Pendulu erloju batean penduluak egiten duen lan
|
bera
egiten du isotopo horrek, maiztasun jakin batekin oszilatzen baitu egoera atomiko batetik bestera aldatuz. Baina, penduluari bezala, oszilazio hori eragin behar zaio atomoari; ez du berez oszilatzen.
|
|
|
Zergatik da garrantzitsua uhin baten fasea ezagutzea? Fase berarekin eta ibilbide edo distantzia
|
bera
egiteko asmoarekin foku beretik abiatzen diren bi uhinek fase bera izango dute helmugan. Bi uhin horiek egiten duten ibilbidea ezberdina bada, ordea, bata bestearekiko atzeratuta daude, eta ez dira fasean egongo.
|
|
|
Apur bat beranduago Ane heldu da etxera, eta, bere jaka eta poltsa esekitokian utzi ondoren, egongelako eserlekuan eseri da, autobusean ikusten ari zen Balbemendi telesaila ikusten jarraitzeko asmoz. Azken bi asteetan gauza
|
bera
egin duenez, etxeak ikasia du portaera hori. Beraz, Anek eskuz konfiguratu beharrean, PDAn ikusten ari zen telesailaren irudia egongelako ordenagailuaren pantailan jarri da, eta soinua, era berean, Home Cineman.
|
|
|
Aurreko atalean erakutsi den bezala, Lurrak Ilargiari eragiten dion efektu
|
bera
egiten dio Ilargiak Lurrari ere: errotazioa moteltzea.
|
|
|
Horixe
|
bera
egin nahi dute kilogramoarekin. Indar handiena duten bi proposamenek antzeko konponbidea eskatzen dute.
|
|
|
Eboluzioak ere ez du maximora jotzen, baizik eta egokitzera. Inguru jakin batera ondo egokitzen diren banakoak sortzen ditu eboluzioak, eta gauza
|
bera
egiten dute algoritmo genetikoek. Adibidez, duela mila urteko gizon emakumeekin alderatuta, haiek baino hobeto moldatzen gara gaurko gizartean, baina ez ginateke hain ondo moldatuko bat batean garai hartan esnatuko bagina...
|
|
|
Hori azaldu zuen, gutxi gorabehera, Darwinek espezieen eboluzioaren teorian, eta horixe
|
bera
egiten dute algoritmo genetikoek. Hasierako populazioa problema batek izan ditzakeen ebazpenek osatzen dute.
|
|
2009
|
|
|
Hau da, FtsZ eta tubulina erreminta beraren bi bertsio dira; eta prokariotoek eta eukariotoek oso lan desberdinak egiteko erabiltzen dute erreminta hori. Lan
|
bera
egiteko, berriz, oso erreminta desberdinak erabiltzen dituzte. Batetik, tubulinaren parekoa den FtsZ proteinaren lana egiteko, eukariotoek aktinazko erreminta bat erabiltzen dute.
|
|
|
Jaio ginenetik ari gara gauzak ikasten, ikusten, sumatzen... jakinduria handia dugu buruan, eta badakigu zein den ideien arteko erlazioa. 50 urteko ikerketa ez da nahikoa adimen artifizialak gauza
|
bera
egin ahal izateko. Guk datu guztiak buruan bilduta ditugu.
|
|
|
Are gehiago, zeruari tresna sinple baten laguntzaz begiratuta, nabigatzaileek jakin dezakete oso iparraldera edo hegoaldera dauden, latitudea alegia. Baina ezinezkoa da gauza
|
bera
egitea ekialdearekin eta mendebaldearekin; zeruak ez du ematen informaziorik posizio baten longitudeari antzemateko.
|
|
|
Eremu magnetiko batean, partikula kargadunak desbideratu egiten dira; eta, kargaren arabera, alde batera edo bestera joaten dira. Andersonek detektatu zuen partikula batek elektroien kurba
|
bera
egiten zuela, baina kontrako aldera.
|
|
|
Purdue Unibertsitateko Joseph Garnerren iritziz, baina, alferrikakoa da faktore guztiak kontrolatu nahi izatea. Izan ere, pertsonek detektatu ere egiten ez dituzten estimuluei erantzuten diete saguek, eta litekeena da faktore horien eraginez emaitza desberdinak lortzea esperimentu
|
bera
eginda. Ikertzaileek ez dakitenez zein diren aldaketa eragin duten faktoreak, gerta liteke emaitzak oker interpretatzea.
|
|
|
Horregatik, zuhaitzak landatzeak atmosferako CO 2 a xurgatzen eta biltzen lagundu dezake. Gaur egun, zuhaitzak landatzea arintze neurri gisa erabiltzea aztertzen ari da IPCC. Geoingeniaritzak, berriz, natura imitatuz, prozesu hori
|
bera
egiten duten egitura artifizialak proposatzen ditu, hala nola airea xurgatu eta CO 2 a lurpean biltegiratzen duten zuhaitz artifizialak.
|
|
|
Tira, sinplifikatzearren, normalena da biologo eta medikuek, alde batetik, pazienteen kasuak lortzea screening bat eginda, eta, beste alde batetik, gauza
|
bera
egitea gaitza ez dutenekin. Badira teknika batzuk gai direnak zeluletako proteinei eta geneei balio numerikoa emateko, screening a egiteko alegia; eta balio numeriko horiek adimen artifizialeko programen bidez konparatzen dira, ikusteko zer gene eta proteina dituzten espezifikoki espresatuak gaixoek.
|
|
2010
|
|
|
Berriz ere markak hausten Piccard. Globoz estratosferara igotzean marka guztiak hautsi zituen gizon bera, gauza
|
bera
egiten ari zen urpean, 20 urte beranduago. Baina Piccard-en helburua ez zen markak haustea, ikerketarako bide berriak irekitzea baizik; ordura arte behatu ezin zena behatzeko moduak aurkitzea.
|
|
|
Horixe
|
bera
egiten dute fisikariek materiaren oinarrizko osagaiak ikertzeko. Atomoak ikertzeko, gero eta energia handiagoa erabiliz puskatzen dituzte, eta sortzen diren puskak aztertzen dituzte.
|
|
2011
|
|
|
tumore zelulak hazteko, ugaltzeko eta hedatzeko behar dituen mekanismoak edo bidezidorrak identifikatzean, eta haiek oztopatzean, laborategian garatutako molekulen bitartez. Rodriguezek azaldu duenez, zelula arruntek ere erabiltzen dituzte bidezidor horiek; baina ez dute bakarra erabiltzen, baizik eta lau edo bost, gauza
|
bera
egiteko. Aldiz, tumore zelulek gehiegizko aktibazioa izaten dute haietako batean, eta besteak ez dituzte erabiltzen, ez baitituzte behar.
|
|
|
Denborarekin, bidezidor bat inhibitzen dugunean, tumore zelulek gauza
|
bera
egiteko balio duten beste bidezidorrak erabiltzen hasten dira, eta, orduan, inhibitzailearekiko erresistente bihurtzen dira. Hori dela eta, botikak konbinatuta eman behar izaten dituzte.
|
|
|
Telefono batzuek GPSaren funtzioa simulatzen dute GPSaren benetako seinalea erabili gabe. Telefono sarearen seinaleak, aldi berean, base batetik baino gehiagotik jasotzen direnez, seinale horien triangelaketaz ondorioztatzen dute geolokalizazioa; eta kalkulu
|
bera
egin daiteke Interneteko seinalearekin, WiFi konexio bat baino gehiago harrapatzen diren tokietatik. Hala ere, GPSaren simulazio horiek hiri inguruetan bakarrik izaten dira zehatzak (edo posibleak); handik kanpora, mendian edo itsasoan adibidez, nahitaezkoa da GPSa.
|
|
|
2005ean, kaiola moduko denda batean esperimentu bat egin zuten, eta orduan frogatu zuten saguzar horiek arrain biziak harrapatu eta jateko gai zirela. Orain, berriz, bere ingurunean ere hori
|
bera
egiten duela ikusi dute ikertzaileek: abiadura handiko bideoz eta infragorri bidez, ehiza jarduera grabatzeko aukera izan dute.
|
|
2012
|
|
|
Eta ez mundu ikuskera erlijiosoa izan eta gizakia apartekotzat jotzen dutenen aldetik bakarrik. Oso arrazoi desberdinengatik, beren burua sokaren beste muturrean kokatuko luketen askok hautu
|
bera
egin dute, eta kulturari eta ikasketa prozesuei soilik egotzi dizkiete, adibidez, gizonen eta emakumeen izaeran edo portaeran egon litezkeen desberdintasunak. Politikoki okerra izatera iritsi da, kasu batzuetan, kontrakoa aldarrikatzea; gure historia ebolutiboaren eta zerizan biologikoaren emaitza garela esatea, berdintasunaren eta giza eskubideen izenean baztergarri jotzen ditugun jokabideak justifikatzea balitz bezala.
|
|
|
Gauza
|
bera
egiteko bi modu dira, baina erreferentzia giza begia da. Hain zuzen ere, oinarrizko hiru koloreak erretinaren konoek jasotzen dituzten argi izpien koloreak dira.
|
|
|
Garunak bi irudiak konbinatzen ditu, eta distantziak kalkulatzen ditu. Eta horixe
|
bera
egiten dute zinemagileek hiru dimentsiotan grabatzeko. Bi kamera behar dira, bata bestearen ondoan jarrita, antzeko irudi ezberdinak har ditzaten.
|
|
|
1896ko Samuel Langleyren tripulatu gabeko makinak, Wright anaien Flyer famatuak eta hurrengo urteetan egin ziren hegazkinek kurbatuak zituzten hegoak bi aldeetatik, goitik eta behetik. Haietan, aireak ibilbide
|
bera
egiten du bi aldeetatik, eta Bernoulliren efektuak ez du eraginik. Paperezko hegazkinetan eta delta hegaletan, berdin.
|
|
|
Dokusare teknologiak hori
|
bera
egiten du, baina hainbat hizkuntzatan dagoen edukia erlazionatzeko eta antzekoenak bilatzeko gai da. Edukia hizkuntza batean baino gehiagotan duten komunikabide eta webguneek baliatu dezakete, edo kanpoko webguneetako eduki erlazionatua erakutsi nahi dutenek.
|
|
|
Gauza
|
bera
egin nahian ari dira bakterioen hizkuntza unibertsalarekin ere. Itxaropena da espektro zabaleko antibiotiko gisa erabiltzea, dio Basslerrek.
|
|
2013
|
|
|
Joera argia dago eramangarrietan flash memoriaren erabiltzearen alde, dio Espesok. Appleko MacBook Air izan zen nahitaez flash memoriarekin erosi behar zen lehenengo ordenagailua, eta, orain, Intelen eskutik fabrikatzaile askok gauza
|
bera
egiten dute ultrabook gehienekin. Eramangarri oso estuak eta arinak dira, gutxi kontsumitzen dute, eta nahitaez SSD memoria batekin funtzionatu behar dute.
|
|
|
Adibidez, 1990eko hamarkadako router ek bazuten flash memoria txiki bat. Orain erabiltzen ditugun flash memoriak ezberdinak dira, baina funtsean gauza
|
bera
egiten dute.
|
|
|
Dena prest duenean, bideko lehenengo nodoari bidaltzen dio mezua; han dagoen Tor softwareak bere gako pribatuaren bidez deszifratzen du mezua, hurrengo nodoaren helbidea lortzen du hala, eta geratzen den mezua hari bidaltzen dio; hurrengoak gauza
|
bera
egiten du, deszifratu, hurrengo helbidea lortu eta hari pasatu; eta horrela amaieraraino. Ikusten denez, bideko nodoek ez dakite aurrekoa eta ondokoa zein diren baino, beste ezer ezin dute jakin, guztia berek ez dituzten gakoen bidez zifratuta baitoa.
|
|
2014
|
|
|
Demagun zati guztiak itzulita daudela; esaldi berri bat itzultzeko, bilatu behar dira itzulita dauden zatiak, eta elkarrekin josi behar dira, sintaxiaren arabera eta abar. Bada, bertsoekin gauza
|
bera
egin nahi dugu: bertso bilduma handi bat dugu, eta, bertso zati egokiak hartuta, elkarrekin josten ditugu, ahalik eta modu koherenteenean.
|
|
2015
|
|
|
Bi muinotan, pertsona bana jarriko zen estalitako linterna batekin. Batek linterna desestaliko zuen, eta haren argia ikusi orduko, gauza
|
bera
egingo zuen beste muinoan zegoenak. Lehenak linterna desestali zuenetik bigarrenaren argia ikusi zuen arte pasatako denbora neurtuko zuen.
|
|
2016
|
|
|
Riosek ohartarazi duenez, gaur egun ere gauza
|
bera
egiten jarraitzen dugu. Ez ditugu populazioa mugatzeko neurriak hartzen, garrantzi handia ematen diogu zaintzari...
|
|
2017
|
|
|
Bestalde, AEBko industria astuna babesteko Trumpek hartu nahi dituen neurri protekzionistek nahi ez bezalako efektua izan dezakete enpresa teknologikoetan. Bereziki Txinatik heltzen diren produktuei zergak eta mugak jarri nahi dizkie, AEB bertako produktuak gehiago sal daitezen (Apple ren telefonoak adibidez), baina herrialde guztiek gauza
|
bera
egingo balute, AEBko enpresek ere kanpoan saltzeko zailtasunak izan litzakete. Halaber, AEBko enpresei Txinan ekoizteko oztopoak jarri nahi dizkie, lanpostuak AEBn sortzeko (berriz ere, Apple da eragin handiena jasango duena); baina horrek kontrako efektua izan dezake, kostuak igo baitaitezke eta produktuen prezioan eta enpresen errentagarritasunean negatiboki eragin.
|
|
2019
|
|
|
Bigarren familian ere analisi mota
|
bera
egin dugu. Zazpigarren kromosoman topatu dugu eremu interesgarri bat, 13 senide dislexikotatik hamaikak dutena, eta gainontzeko kideetako batek ere ez duena.
|
|
|
Adibidez, Beaker nabigatzaileak aukera ematen du webguneetan nabigatzeaz gainera webguneak P2P moduan ostatatu eta zerbitzatzeko. Bestalde, IPFSk gauza
|
bera
egiteko balio du (webguneak P2P moduan ostatatzeko, zerbitzarietan ostatatu beharrean), erabiltzaileen ordenagailuan instalatutako softwarearen bidez. IndieAuth logeatzeko protokolo deszentralizatu bat da, zerbitzu batean sortutako erabiltzaile bakarrarekin beste zerbitzuetan autentifikatzeko balio duena. Zerrenda amaigabea da.
|
|
2020
|
|
|
Gauez, are errazago: izarren posizioarekin eta altuera erlatiboarekin kalkulu
|
bera
egin dezakezu, eguerdira arte itxoin behar izan gabe.
|