|
2000
|
|
|
Eta, puntu honetan gaudela, zilegi
|
bekit
beriro erraitea bertze nonbait errana: zenbat eskertzen diodan Felisari, umetan ipuin haiek kontatu zizkidalako; zenbat jaun Marceli, Erromako eta Greziako historia haiek irakatsi zizkidalako, baita haiek deklamatzen ere; eta zenbat osaba Joanikoti, jostetan ibiltzen irakatsi zidalako, mugako mugaren inguruan beti ere, hura hautsi ez hautsi!
|
|
|
Une honetan, erregu bat irakurleari: zilegi
|
bekit
ahanztura. Galdera horien guztien aurrean zilegi bekit oroimen galtzea.
|
|
|
zilegi bekit ahanztura. Galdera horien guztien aurrean zilegi
|
bekit
oroimen galtzea.
|
|
2001
|
|
|
Batek baino gehiagok ere izan du tentaldia ezker abertzalearen baitan perfekzionamenduaren teoria jorratzeko. Zilegi
|
bekit
oraingoan ere ñabardura alde batera utzi eta ezker abertzaleak su etenaren hausturaren ondoren hautatu duen ildoa hitz gutxitan definitzea: ENAMek gorago aipatu ditugun Mayor Orejaren alternatibaren zutabe nagusiak profitatu nahi izan ditu EAJ eta EA kate motzean lotzeko.
|
|
|
Narrazio eta prosa lanez ari bagara ere, zilegi
|
bekit
poesiaren alorrekoadibide bat eskaintzea, Hnuyn ere hain esanguratsua den joera hau irudikatzeko.Ekar dezagun gogora. Herri proiektua, poemaren bukaera:
|
|
|
Azterketa librearen izarrak bildu omen gaitu, ordea, bertatik eta urrutitik, Deiaren inguruan, eta horrexek lasaitzen dit barrena. Argi hori
|
bekit
, beraz, balia.
|
|
|
Nire ustea da hori, eta barka
|
bekit
ustea uste bezala, beste irozgarririk gabe, hemen azaltzea; bestelakorik, gainera, erraz aurki daiteke sostengu bila hasiz geroz. Dena den, gogo duenak ikus dezake nola agertzen diren gertatuak eta gertatu ustekoak" kondaira" honetan, eta hitz hau Txillardegik berak" Orangutanen ugartea" n usatu zuen eran hartu dut.
|
|
|
Nire gogo eta nahia ahotan hartu dutenez gero, zilegi izan
|
bekit
neronen mingainez adieraztea. Euskal kultura nahi nuke, kultura horrek euskara mintzabide duela.
|
|
|
Hona tokialdatzen ditut, direnak diren, Eduardo Txillidaren omenez beste aldi baterako prest neuzkan lerro batzuk1 Ongi dakit ez naizela honelako egokiera batez baliatzeko jaioa. Barkakizun izan
|
bekit
, halaz guztiz, hemen aski destenorez plazaratzea. Hark eta nik, izan ere, adiskidetasuna dugu bitarteko; nik harengana, esker oneko agertu beharra.
|
|
|
Ez
|
bekit
esan maitasun hori kalterako izan daitekeenik. Semea lainezaz betetzen duen gurasoak, galbidean jartzen du maiz asko:
|
|
|
hangoen idazkiak, zorigaiztoz, hemengoak ez ezik, ez ditugu ongi ezagutzen. Aski izan
|
bekit
, nabarmenenetako bat ahotan hartzeko, Haranederren gaitzizenez dabil  tzan Harrieten Lau Ebanjelioak: hiztegia ez baitute segur aski Dassancegandik jaso3 Hiribarrenek, ordea, fama txarreko hiztegiari egotzi dio Larramendiren zordun agertzea.
|
|
|
Nik, eta barka
|
bekit
" izenorde higuingarri" honezaz hasten banaiz mintzatzen, profeta baten gisan ikusten dut aurrenik gure Oteiza, gure artean nola eta nondik ez dakigula, aldiz bizardun, aldiz kokots soil?
|
|
|
10 Bada liburu eta artikulurik franko XIX. mendeko euskal literaturaz berri aberats bezain zehatzak biltzeko. Zilegi izan
|
bekit
, beraz, hemen isil gordean uztea, oharren bat edo beste egiten dudalarik.
|
|
|
ezagunak nituen aldez aurretik. Laburzki mintzatuko naiz eta barka
|
bekit
okerrik itzurtzen baldin bazait presakaegi irakurri dudalako.
|
|
|
Eta kulturarekin batera, berea duen bigarren betebeharrean ere, hizkuntz politikari dagokionean ere, zer egingo ote duen jakitea ez da erraza, baina niri behintzat, nondik datorren ikusita, itxaropen apur bat piztu zait. Hala ere —zilegi
|
bekit
transgresio koxkor hau— ezin dut burutik kendu, Euskaltzaindiaren eraginez, edo akademiaren erabakiak gizarteratzeaz arduratzen direnen eraginez, nire burua askotan eta askotan analfabeto gisa ikusten dudala euskaraz, ez dakidala ziur zuzen idazten dudan, ez ditudala ulertzen hainbat eta hainbat erabaki, eta iruditzen zaidala, gainera, ez naizela honetan bakarra. Akademiak, nolabait, alde batera utzi duela hiztunekiko konpromisoa, eta gure hizkuntzse gu rtasuna kolokan dagoela.
|
|
|
Uste dut halaber so soilaren indarra animalea dela. Behin goizeko ordu batak eta erditan etxeratzen nintzela, ttuku ttuku, gertakari harrigarri baten lekuko izan nintzela aitortzea zilegi
|
bekit
: bidearen betean, liburuetan sekula ikusia ez nuen izengabeko kabala bat zegoen.
|
|
2002
|
|
|
BAINA, denbora aurrera, Humpty Dumpty zilegi
|
bekit
irudi hau erabiltzea bere borobiltasunak arrautza ez ezik bonbilla gogorazten didalako piztuz doa, gero eta argi gehiago ernetzen da bere gogoetatik. Gaur egun, bistan da, inoiz baino balio estrategiko handiagoa duen lurralde bihurtu da hiztegia, eta ezin da munduan inperiorik garatu, ez estaturik, ez talde armaturik, harako sarrerarik gabe.
|
|
|
Seguruenik, denok izango dugu gogoan abesti hura. Zilegi
|
bekit
maisu horienberba horiekin segitzea, une batez. Iruditzen zait bihar etziko UnibertsitateEuskalduha. Euskal Unibertsitatea, alegia?
|
|
|
Bilera hauek, neurri handian, EuskalHerriko27 ekoizpen historiografikoaren heldutasuna markatu zuten. Zilegi
|
bekit
, beraz, urte horiek hausnarketa honen abiapuntutzat hartzea.
|
|
|
Nik bai nai. Gogua neurri dala gertatu
|
bekit
. Bitartian Jaungoikuaren Pake ederrak gure lurreko uzta gauzak zaindu bitza:
|
|
|
Baina zilegi
|
bekit
hemen pasadizo baten berri ematea, aspaldi gertatutako istorio baten historia, geroago etorri zitzaigunaz argia ematen baitu, nire ustetan. Ez dakit hartuko diozun azpia historia honi, baina badu, zinez, eta ez txikia.
|
|
|
Horra hor Jakin ek proposatzen digun lehenengo galdera. Zilegi
|
bekit
aditzaren pertsona aldatzea," gu" hori nor den ez baitakit. Egingarritasunaren auzi hutsari lotuko natzaio.
|
|
2003
|
|
|
Ta barne guztia/ berotan dodala argi biur
|
bekit
/ eriotz itzala.
|
|
|
Baina, o, Sokrates, zilegi
|
bekit
ohartaraztea gerlarik ez balitz literaturarik ez genukeela; Troiako suntsiketa itsusia kontatu ez baldin bazuen Homerok, Iliada linbo ilunpeetan preso geratuko zen eta Peloponizako hogeita bat urteko gatazkatik atera zen, hain hunkigarri agertzen nauen Tuzididaren obra ikaragarria! Eta gure tragedia sail guztiak Troiako gerlaren umeak direla aitortzeko ordua etorri zaigu:
|
|
|
Begien bistakoa da testu horretan IKTak ezartzeko eta zabaltzeko politika baino hizkuntza politikaja rri lukeela. Zilegi
|
bekit
bihurrikeria hori gure hizkuntza politikaren alderdi populista antzua agerian uzteko. Populismoa ren adibide klasikoa dahe rriak nahi duen intentsitate eta erritmoan esatea eta egitea, hizkuntza politika herriak eginen bailuen!
|
|
|
Hilda, eta lurperatuta. Eta aldizkariaren atal honek nolabait egunerokotasunari lotuta egon behar badu ere, ez nintzen garaiz iritsi aurrekoan, eta zilegi
|
bekit
, orain, hilabete batzuk joan diren honetan (maiatzaren amaieran ari naiz hau idazten, baina beranduago kaleratuko da), Jorge Oteiza hil egin dela idaztea. Hemen idatzita gera dadin.
|
|
2004
|
|
|
Zuzentzekorik baduke; hala ere, bere osotasunean eusten diot muinari. Zilegi
|
bekit
, bada, orain gizarteratzeko aukera dudan honetan, sailka eta orraztuta ateratzea.
|
|
|
Zinez eta benetan diot halere: ez dut halakorik egiteko asmorik inoiz inorekin izan, eta barka
|
bekit
baten batek susmo hori baldin badu. Dena dela, aitor dut, horrenbeste testu zati horrenbeste testuinguru desberdinetan erabili izanak bekaturen bat edo beste eginaraziko zidala neuk gutxien espero nuen tokian.
|
|
|
Nik badakit, ondo asko gainera, hemen jasotzen ari naizen aipu hauen ñabardura ahalmena usuenik arras mugatua dela, aipua egin zeneko testuingurua ere halakoxea izango zelako seguru aski. Hori jakinda ere, zilegi
|
bekit
halere Gau Eskoletako lagun zaharrari ohar kritikoren bat egitea. Atzera begira jarrita, euskararen egungo egoerak egundoko hobekuntza egin omen du; hori aitortu berri digu Aizpuruak.
|
|
|
Soziolinguistikak soziologiatik ezer baldin badu, jakintzagai honetan gabiltzanok oinarri oinarrizko gauza bat ez genuke sekula ahantzi. Jakintzagai honek psikologiatik gehiegi eta soziologiatik gutxiegi eduki duenez, zilegi
|
bekit
soziologiaren harrobitik jakingarriak izan dakizkigukeen zenbait ideia ateratzea. Demagun, esaterako, sozializazioaren joan etorrian gertatzen zaigun hainbat doitze kontu argitu nahi dugula, gizakion gizarteratze mekanismoak azaltzeko.
|
|
|
Ondoren izango dugu betarik kulturaren euskal izaria xehatzeko. Zilegi
|
bekit
, beraz, kulturaz ari garenean gogoan zer dugun argitzeko aurrelan hau egitea, beste hamaika hitzen kasuan bezala, oinarrizko eskakizuna baita gogoeta jardunean pentsamenduaren tresnatzat darabiltzagun hitzen mamia zertaz osatua dagoen jakitea. Euskal osagaiaren mamia buruhauste korapilatsuen sorburua baldin badugu, kultura terminoaren adiera zehazteak ere lanak ematen dizkigu, lanak ematen dizkigunez.693
|
|
|
Ez diot inori gogait gaiztorik eragin nahi. Baina zilegi
|
bekit
, traba eta oztopo askoren isla gisa, Joxemi Zumalabe zenaren eleok hemen landatzea: –Gasteizko Gobernuak herri mugimenduek sor dezaketen presioaren aurka jokatu du, eta zer esanik ez nafarrak.
|
|
|
Elebakartasunaren eta elebitasunaren auzia beste atal batean jorratua izango denez, ez diogu hemen horri helduko. Dena dela, ohartxo bat egitea zilegi izan
|
bekit
. Egungo munduaren konplexutasunak, oroz gainetik, hizkuntza harremanak ugaltzea esan nahi du, ez hizkuntza nazio bakan batzuen hegemonia egoera moteltzea, eta hain zuzen, besteak beste, elebakartasunean bizi ahal izateko aukera ahalbideratzea?
|
|
|
1539 an neurri gogor bat hartu zuen Fraintzia’ko gobernuak (Villers Cotterets’en agindua) handik goiti, zuzenbidetzan eta administrazioan, frantsesera izango zan hizkuntza bakarra. Gerozko Grégoire’ren agindua gorago aipatu dudan ezkero, utz
|
bekit
Falc Hun bretoin jakintsuaren iritzia aipatzen: " Convention’eko gizonen aginduz, hauxe zan erresumako eskolako lehen betekizuna:
|
|
2005
|
|
|
Bestela esanik, ez diogu ezer kendu nahi izan Lauaxetaren poesia, obra eta pertsonari, eta ez diogu kendu, gure iritzian. Argitasun gehiagoren aiduru gelditzen gara, etaanartean zilegi
|
bekit
azalpen poetikora makurtzea, hots, politikari poesiaren arauak aplikatzeak eragindako hutsegitetzat atxikitzea nire memoria literarioan.5
|
|
|
Hemendik aurrera irakurleak badaki euskal hizkuntzari buruz, berau hitz egiten duen herria ezaugarritzeko erabil daitekeen guztia. Unea da orain hau bera hizkuntza bezala deskribatzeko eta, honetarako xehetasunez arduratzen den diskurtso lehor bat ezinbestekoa denez, zilegi
|
bekit
hizkuntz ikerketa hutsetan interesik ez dutenei agur esatea. Helburua ez da hemen Euskal Hizkuntza bera irakastea, baizik eta bakarrik adieraztea, nola berau beste hizkuntzetatik, zahar zein berri, nabarmentzen den.
|
|
|
Zilegi
|
bekit
jarraian —hizkuntz estudio osoarekiko erlazio orokor hau dela eta— hizkuntzaren analisi edo zatitze hau burutzeko gogoan dudan erari buruzko hainbat argibide eskaintzea.
|
|
2006
|
|
|
–Zilegi
|
bekit
zalantza egitea –erran zuen Anek– Dena den, postariak paketea eramaten duenean, eta bulegoan sailkatu bitartean, traste horrek seinaleak bidaliko dizkigu etengabe.
|
|
|
Sintomak: erregistro okerrak aukeratzea (koadrilako lagunei" zilegi
|
bekit
" esatea, amonari hika hitz egitea...).
|
|
|
non dago muga? Zilegi
|
bekit
demagogia pixka bat (han eta hemen ikasia), galdera hau egiteko: pepita saltzaile bat bere denda koxkorreko mostradore atzean tiroz josita zerraldo uztea, adibidez, asko jota, konpondu beharreko gatazka baten testuinguruan kokatu beharreko gertaera deitoragarria al da, pepita saltzailea PPko zinegotzia baldin bada Zumarragan?
|
|
2007
|
|
|
Zilegi
|
bekit
bere horretan uztea.
|
|
|
Zilegi
|
bekit
, beraz, bihotzez maite dudalako, neure iritzi batzuk apalki eta anaikiro jaulkitzea.
|
|
|
" Hizkuntza eta hezkuntzari" buruzko jardunaldi hauetan, nire ustez, bada nahikoa jorratu ez dugun aspektu bat, hain zuzen, hizkuntzaren eta hizkuntz pedagogiaren esanahi etiko morala. Horregatik, bada, zilegi
|
bekit
hemen horren inguruko ohar osagarri gutxi batzuk eskaintzea. Hain da jakina hezkuntza etiko morala, bere osotasunean edo zatirik handienean, hizkuntzaren bitartekaritzari esker gauzatzen dela —adibidez aholkuak eta sariak emanez—, ezen ez baitugu batere beharrik horretaz hitz egiten jarraitzeko.
|
|
2008
|
|
|
Zilegi
|
bekit
politikagintzaren eta hizkuntzaren arteko hartu emanez zehaztasun batzuk egitea. Militante politiko abertzalearen buruan hizkuntza gutxietsi eta politika handiesteko joera baldin badago, eta egon badagoela uste dut nik ere Garziak bezalaxe, ez ote genioke halakoari oharren bat edo beste helarazi?
|
|
|
Guztiarekin ere, zilegi
|
bekit
Barandiaranen gogoetaren gainean pixka bat maiseatzea. Xehetasun hutsala iritziko dio agian irakurleak egitera noanari, baina ez nago erabat ados horretan.
|
|
|
Gure inguruko hizkuntzetako ikerketak gogoan izanik, gure hizkuntzaren kasuan zer gertatzen ari den itauntzea zilegi
|
bekit
. Gureko estandarizatze lanetan norantz goazen eta zein abiaduretan itaundu beharra dugu, nor edo nork kontrolatzen duen edo inork kontrolatzen ez duen edonora ote goazen.
|
|
|
(28r),, zeure biotza bera bekizu,/ badozu piedaderik? (30r),. Balia
|
bekit
,/ oi, badot adiskiderik? (48r).
|
|
|
Aurrekari modura, zilegi
|
bekit
1993ko uztailean Yrizarri bidali nion adizki horri buruzko txosten txikia hona ekartzea, txostena, hain zuzen, Yrizarren lanak oinarri zuen ohiko esparrutik kanpoko gauza nimiñoa izate an, argitaratu gabe geratu zenez. Honela idatzi nion orduan Yrizar maisu handi, langile nekagaitz, bere adinean!?
|
|
|
horrengan behialako Homero handiak bere Odisean kanta kontatu zuen Polifemo haren oihartzuna, Markinako herri ipuinetan Alarabia> bilakatua8 Besterik da, ordea, pertsonaia hori zer nolako bide zidorretatik heldu zaigun asmatzea. Eta itzulpen mitzulpen kontuaz ari garenez gero, zilegi
|
bekit
hemen Mediterranioko erraldoi begibakar honen istorioaz zenbait gogoeta egitea.
|
|
|
Barka beza berorrek, askotan errieta egin dit ez direla hemen esateko kontuak, baina detaileok kontatu badizkiot harira datozelako izan da, Inazio zein arretatsua den esateko, azken momentuko zirkin itsusiren bat gorabehera inor ez baita Inazio bezala portatu nirekin, inor ez, hori da nik garbi utzi nahi niona berorri... ...ika eta bezeroen aurrean, eta nik, buruan ez bainuen Inaziorekin erabakitakoa besterik, zaputz egin ordez, obeditu egiten nion apal apal eta ohean sartzen nintzen, baina gogoa Inaziorengana joaten zitzaidan eta harekin pentsatzen egoten nintzen denbora guztia, Inaziorekin eta Tomas paretik kentzeko moduarekin, hori gabe ez nuen-eta lortuko Inaziorekin bizitzea, eta nik ez nuen beste ametsik, barka
|
bekit
berorrek, zer prestatu genuen eta nola moldatu ginen jakin nahi du eta, baina oraintxe kontatuko diot entzun nahi duena, dena zorrotz zorrotz preparatu genuen, nik Tomas erakarri behar nuen eta hortik zehar egun pasa egitera gonbidatu. Burua hartan nuela, Apeza deitzen dutena etorri zen tabernara eta ukondoak barra gainean jarririk eta irribarre gaiztoa erakutsiz, galdetzen ez dit ba Sanglasak gustatzen zaizkidan!, eta nik, tupustean eta tuntunarena eginez, San Blasak?, galdetu nion ahal nuen xaloen, urruti zeudela San Blas jaiak baina asko gustatzen zaidala egun hartako opilen anis puntua, eta Apeza zer esan ez zekiela gelditu zen, asmatu ezinik bezala adarra jotzen ari ote nintzen, Tomas mokadutxo bat jaten ari zen mahaira joan zenean, eta sekulako larritasuna sartu zitzaidan eta Pilarika ostiralez tokatzen baitzen eta asteburu osoa jai hartzekotan baikinen, erabaki nuen ezin genuela Tomas hiltzeko asmoa atzeratu...
|
|
|
dogma eta fedeko artikulu huts; ikusten ez den ke baten heineraino nakar ustekabean. Aski izan
|
bekit
neure burua den eta ez den zera hori sentitzearekin.
|
|
2009
|
|
|
Jakin beza galduta nagoela, nire fedeak berorrena duela oinarri eta berorren behar gorrian nagoela. (?) Ni ezertan banau, etor
|
bekit
, arren eta arren, markesa andere agurgarri hori, Benjamin Mariarena gertatu zitzaidanetik ez baitut burua altxatzen, ezta altxatuko ere, martxa honetan. (?) Gainera, Limpiasko Kristo agurgarria bere adierazpenak egiten hasi zenetik, hortxe jarraitzen du berean, eta hara ere joan gaitezke bizpahiru eguneko txangoan, berorrek hala nahi badu(?)?.
|
|
|
Lerro hauek idazteko orduan espekulazioak baizik ezin ditugu egin Hego Euskadiko mendebaldeko lurralde historikoetan (zilegi
|
bekit
gaurko apeta hau, Euskadi izena erabiltzea alegia, bere jatorrizko erranahian, hau da, nazio bat eraikitzeko asmoa adierazten zuenekoan) nork lortuko duen Eusko Jaurlaritza.
|
|
|
Eta, hori guztia, Estatuaren logika eta zigorraren negozioa zilegi
|
bekit
erredundantzia sendotzeko, alegia, gure dirua eta gure zergak baliatzeko, zigor industria gero eta oparoagoei eusteko, polizia gehiagori, epaile gehiagori eta gero eta kartzelazain gehiagori eutsi ahal izateko, gero eta makro kuartel gehiago eraikitzeko, justizia kriminaleko jauregi gehiago egiteko, makro kartzela gehiago, eta gu guztiok haien segurtasunaren balizko arerio bihurrarazteko.
|
|
|
Pablo Anto, ana hil berri zaigu zilegi
|
bekit
datiboa, eta harekin batera euskararekiko jokaera kultural bat ere pixkanaka badoa. Gaztelaniaz idazten dutenen artean zaila baita gurean euskara benetan maite duenik topatzea.
|
|
|
Zilegi
|
bekit
zuei hitzok helaraztea, hitz gutxi batzuk baino ez, zuen artean egon daitezen nire ordez, ni neu ezin bainaiz hor egon, zuekin; baina, besterik ezinean, bihotz arimaz lagunduko zaituztet.
|
|
|
Ulisesen antzera zilegi
|
bekit
konparazioa egon naiz neu ere orain arteko bertsolari txapelketak iraun duen bitartean. Saioetara joan ezinik, baina txapelketaren zurrumurruari adi.
|
|
|
Jakin beza galduta nagoela, nire fedeak berorrena duela oinarri eta berorren behar gorrian nagoela. (...) Ni ezertan banau, etor
|
bekit
, arren eta arren, markesa andere agurgarri hori, Benjamin Mariarena gertatu zitzaidanetik ez baitut burua altxatzen, ezta altxatuko ere, martxa honetan. (...) Gainera, Limpiasko Kristo agurgarria bere adierazpenak egiten hasi zenetik, hortxe jarraitzen du berean, eta hara ere joan gaitezke bizpahiru eguneko txangoan, berorrek hala nahi badu(...)".
|
|
|
" Sentitzen dut jakinaraztea Claude txikia ondoezik dagoela eta haren ama, berriz, bakar bakarrik. Zilegi
|
bekit
aholkua: itzuli zaitez berehala zure emazte eta alabarengana"?.
|
|
|
Aldeak alde, zilegi
|
bekit
konparazioa: kapitalismoak erabili ohi duen estrategia, nazionalismo espainiarrak mendebaldeko euskaldunokin erabilitakoarekin aldera daiteke, aldeak alde eta ñabardurak ñabardura.
|
|
|
Horiek guztiek azaldu dituzte zauri pertsonalak eta arazo sozialak. Orain, ekipamendu biologikoan daude idatzita zoriona, sufrimendua edo palomitak jateko zaletasuna (zilegi
|
bekit
karikaturizatzea). Eta, ondorioz, erremedio berriak proposatuko dira, logika berriez zipriztinduriko sendabelar berriak:
|
|
|
herrialde batek biztanleen %10ari ordaindu dio ondasunak suntsitzeko, errepideetan zuloak egiteko eta autoak hondatzeko, eta beste %10 bati ordaindu dio hori guztia konpontzeko; bigarren herrialde batek, ordea, biztanleen %20a enplegatu du osasuna hobetzeko, hezkuntza sendotzeko eta kultura sustatzeko; bada, BPG berbera izango dute bi herrialdeek, batak eta besteak ongizateari dagokionez bi mundu eraiki badituzte ere. Beharbada Euskal Herriaren ibilbide ekonomiko oparoaren zatitxo bat horrela esplikatzen da, zilegi
|
bekit
maltzurkeriatxoa: abertzaletasun ez instituzionalaren borrokak txikizioak eragiten ditu asteburuetan, aste bitartean konponduko ditu abertzaletasun instituzionalak.
|
|
|
Modianok kontatzen duen antzeko eszena bat datorkit gogora. Zilegi
|
bekit
kontatzea. Autoan noa, atzeko eserlekuan alaba bigarrena daramat, negar bizian, adierazi nahi dudanarekin zerikusi zuzenik ez duten zirkunstantzia batzuengatik.
|
|
|
Baina, dudarik ez izan, horrekin ere egongo litzateke pieza guzti guztiak faltsuak ez direla, eta horiek salbatu behar direla defendituko lukeena. Neurri batean, zorroztasun eta zurruntasun zientifikoaren zaleen, eta zientziaren ikuspegi aske eta, horrela esatea zilegi
|
bekit
, autogestionatuaren arteko eztabaida da. Autoritate akademikoari garrantzia ematen diotenak alde batean daude; hori existitzen duenik ukatzen dutenak, bestean.
|
|
2010
|
|
|
Zilegi
|
bekit
gaur ogibidea dudaneko esparruaz aritzea. Ohi bezala, nire golkotik eta ez inoren ordezkari.
|
|
|
Gaur garbi daukat amak alzheimerra pasatu zuela, zilegi
|
bekit
horrela hitz egitea, gaitzaren termino medikoa orduan ohikoa ez zen arren, Alzheimer doktoreak gaitzaren lehen deskripzioa mende hasieran egin bazuen ere, oker ez banago: Zapiain estimatuari galdetu diot??, amaren kasuan nabaria izan baitzen haurtzarorako itzulera:
|
|
|
Zuk ebanjelioak dituzu gidaliburu, Gabino, kristautzat duzu zeure burua, eta zilegi
|
bekit
kristautasunaren kritika egitea?, eta gogoan izango dituzu, beraz, San Mateo, San Markos, San Lukas eta San Juan. Lauron artean patroi bat aukeratzekotan, baina, lehena eta zaharrena aukeratuko zenuke, beharbada:
|
|
|
Eta beste hau esatea be zilegi
|
bekit
: Gure misiolarien egintzen ondorioak ikusiz, eta beste herri batzuen gaurko entusiasmua asmatuz, gure herriaren gaurko egoerea gogarte gai bihurtzen jatan.
|
|
|
Zuk ebanjelioak dituzu gidaliburu, Gabino —kristautzat duzu zeure burua, eta zilegi
|
bekit
kristautasunaren kritika egitea—, eta gogoan izango dituzu, beraz, San Mateo, San Markos, San Lukas eta San Juan. Lauron artean patroi bat aukeratzekotan, baina, lehena eta zaharrena aukeratuko zenuke, beharbada:
|
|
|
Gaur garbi daukat amak alzheimerra pasatu zuela —zilegi
|
bekit
horrela hitz egitea, gaitzaren termino medikoa orduan ohikoa ez zen arren, Alzheimer doktoreak gaitzaren lehen deskripzioa mende hasieran egin bazuen ere, oker ez banago: Zapiain estimatuari galdetu diot... —, amaren kasuan nabaria izan baitzen haurtzarorako itzulera:
|
|
|
Zilegi
|
bekit
10 urteko Lehendakari baten aholku xumea ematea: kritikak onartzeko gaitasuna izan behar da.
|
|
|
Honezkero ordezkatu nauk, beste nia, edo, hobekiro esanda, ordezkatu haut? Euskara ez duk motz, euskalduna baizik, Euskarak ez dik errua, euskaldunak baizen, eta poesiarako barne esakuntzarako edozilegi
|
bekit
hizkuntza oreaz jolasa: niarekin borrokan ari den honek ez baitzekik zertan erabili hizkuntza, zer esan nahi duen dakieno, hori aldrebeskeria!
|
|
|
Kasik toki guztietan, egunez egun, usteldu egiten da arrotz hitzak onartuz, eta, bizi modernoarenjarduera hurbilagotik ikusten den toki handixkoetan, herritarrek beren mintzairan esamolde osoki frantsesak ala espainolak sartzen dituzte. Espainian, bere erabilpena erabat debekaturik dago eskoletan; euskaraz mintzatzen harrapatzen duen umeari eraztun bat ematen dio irakasleak; honek, gisa berean, ikaskideren bati pasatuko dio, euskarismo delituan harrapatzen badu, esamoldea zilegi
|
bekit
; eta, larunbatean, eraztuna duen haurra gogorki zigortua da."
|
|
|
Baina zilegi
|
bekit
ohartaraztea kantuan duela kausitu. Eta kantuan, Eñaut Etxamendirekin batera, uste dut doinua hitza baino lehenago heldu dela, boza, hizkuntza bera, musikaren parte direla; hortaz, kanpoko batek kantuaren mami handiena hartzen du ardura, euskaraz dakienak beste geometria batean hautematen badu ere.
|
|
|
Bide hura zer zen erran aitzin, haizu
|
bekit
hartatik zer heldu zen kontatzea: sultanak soldaduei pagamendua egin ondotik, mamluq en* meskitan emir ak eguneko sura* irakurtzerako orduan, liburua zabaldu eta, harriturik ikusi zuen saguek plama zenbait janik zituztela.
|
|
|
Nire familiakoen gizentasunerako joera orekatzera zetorren bere familiakoen lerdentasuna, eta esan behar da gure arrazakoak baino hazpegi armoniatsuagoak zituztela, orokorrean, bere aldekoek. Nahasketaren emaitza bikaina izan zitekeen –eta nire susmoa baieztatu besterik ez dute egin gure bi haur zoragarriek– Gainera, bere diskurtsoan feminista izan arren, bazuen errealitatearen intuizioa eta, onar
|
bekit
politikoki inkorrektoa den beste ohartxo hau, etxearen kudeaketa bikaina egiten zekien, gizonok inoiz jakingo ez dugun moduan, asko laguntzeko prest egon arren. Eta hau ez da xehetasun ezdeus bat, familia baten zorionaren baldintza ezinbestekoa baino, zutabe nagusia.
|
|
|
Batzuk Musen kuttunak izateko jaioak bide gara. Barka
|
bekit
estereotipoa, baina ez dut esplikazio hoberik aurkitzen.
|
|
2011
|
|
|
etsai politikoa heroi matxino bihur ez dadin, urkatu aurretik damua agertu behar du, jende aurrean egin ere, kausarik gabe amaitzeko. Horregatik, Euskal Herria hizpide, zilegi
|
bekit
diskurtso mota hori alboratzea. Ez dut errua etsaiarena dela aldarrikatuko, ez eta berak historian barna eragindako zapalkuntza azpimarratuko ere.
|
|
|
Zilegi
|
bekit
une honetan, kontatzaile gisa, gogoeta bat eranstea, maitemintzea degradazio mota bat dela ohartarazteko. Maitemindua zorionaren eta larriminaren infinituan hondatzen denez, egoera horretan gauzarik gorenak bezala baldarrenak ere izkiria daitezke.
|
|
|
Aldeak alde, zilegi
|
bekit
galdera bat. Alegia, munduko hizkuntza minorizatuen panorama horretan euskaldunok ere ez ote daukagu hil edo biziko marra kritiko hori gehienbat igarota?
|
|
|
Herri edo nazio gisa jarduteko eta bizitzeko gutxiegi edo txikiegi izatearen auzi hau gogora datorkidan bakoitzean, Villasante datorkit burura. Bestetan ere hartu izan dut ahotan pasadizo hau; nolanahi ere, barkakizun
|
bekit
beste behin ere hartzea. Honela zioen euskaltzainburu zenak orduko hartan:
|
|
|
Zilegi
|
bekit
eskola esparruko inkomunikazioaren auzia epaitegien eremura lekualdatzea. Alegia, inkomunikazioa tarteko, akats judizial larri bat eragin zuen kasua aipatu nahi dut.
|
|
|
Haren mundua? Zilegi
|
bekit
halaxe deitzea, Neskaren mundua, tiroketaren egunean abandonatzen hasi nintzen giro hari. Gero, egunkarian kontratu iraunkorra egin zidatenean, areago urrutiratu nintzen, neure borondatez, baina baita giroak hartara behartuta ere.
|
|
|
XXI. mendeko agenda politikoan iraunkortasuna izango dugu izar, letra larriz eta gorriz, ikuspegi global zein lokaletik, eta iraunkortasunaren paradigma, behar bezala ulertuta, iraultzailea da. Zilegi
|
bekit
ausardia: iraultza izango dugu XXI. mendearen ardatz, beronek zerikusi handirik izango ez badu ere proletalgoaren diktadurarekin, Estatua konkistatzearekin eta, oro har, XX. mendeko zenbait amets eta estrategiarekin.
|
|
|
Interesgarrienetakoak, gure begietan, Mohamed ben Abdelkrim lider abertzaleari dedikatzen dizkion atalak dira (12 kap., funtsean). Zilegi
|
bekit
anekdota pertsonal bat gehitzea: Historiako ikasle nintzela, unibertsitatean, broma ugari egiten genuen pertsonaiaren kontura, espainolen Historia liburuetako cabecilla rifeño gaiztoa zena Marokoko liburuetan lider nacionalista marroqui omen zela entzun baikenuen; atsegina izan da niretzat berarengan sakontzea eta, Sarriren kontakizunaren bidez, Marokoko monarkiarekin edota nazionalismo arabiar klasikoarekin izan zituen enkontruez eta desenkontruez jabetzea, pertsonaia izen interesgarriagoa baita, zinez, eta kasurik onenean ere oso azaletik hitz egiten da beretaz Espainian (eta orain arte tutik ez Euskal Herrian).
|
|
|
1 Ez da erraza Azurmendiren artikulua laburtzea, baina zilegi
|
bekit
haren muina hona ekartzea: " Atzera begiratzen badugu, gerraondoko uhinaren ekarpen nagusitzat hauek aipa litezke, boteprontoan aipatzeko:
|
|
2012
|
|
|
aberatsak eta aberatsak izan nahi dutenak». Balio
|
bekit
esaldia, idazlea izendatzeko: «Bi idazle klase daude:
|
|
|
Horrela eroso bizi nintzen, arima erabat baretua, Jainkoaren borondateari amore emanez, eta neure burua Goi arduraren esku utzita. Horrek nire bizitza jendartekoa baino hobea egiten zuen, eta elkarrizketaren faltaz atsekabetzen hasten nintzenean, neure buruari galdegiten nion ea neure burutapenekin nituen elkarrizketak eta, zilegi izan
|
bekit
esatea, otoitzen bidez Jainkoarekin berarekin nituenak ez ote ziren gizarteko atsegin gorenak baino hobeak.
|
|
|
mundu honetan bezala bestean, laztura gogorra
|
bekit
jazar,
|
|
|
Zilegi
|
bekit
irakurlearekin honen zintzo jardutea eta gauzen azalpenean halako askatasunez jokatzeko arrazoi sendoagorik ere banuela aitortzea. Herrialde hartan urtebete ere ez neraman, hango biztanleenganako hain maitasun eta begirune handia nuelarik, giza espeziekoen artera sekula ez itzultzeko eta houyhnhnm miragarri haien artean bertute guztiak miretsiz eta praktikatuz bizitzaren gainerakoa emateko erabaki sendoa hartu nuenean; han ezin nuen biziorako eredurik edo tentaziorik izan.
|
|
|
Biziki sentitzen dut, nire edozein irakurlek senti lezakeen beste, aukera hura eman izana, baina Printze hura hain jakingura handikoa eta galdetzailea zenez gai bakoitzaz, ez zatekeen esker oneko edo gizalegearekin koherentea izango eman niezazkiokeen satisfazio guztiak ez ematea. Halere, zilegi
|
bekit
neure burua zuritzeko zerbait esatea, hots, galdera askori ihes egin niola azerikeriaz, eta egiaren zorroztasunak onar lezakeen baino askoz itxura hobea ematen niola gauza bakoitzari. Zeren eta nik beti izan baitut neure sorterriarekiko, Dionisio Halikarnasokoak 54 historialariari oso zuzen gomendatzen dion alderdikeria laudagarri hura.
|
|
|
Hizketagaiak gehienetan adiskidetasuna eta onginahia izaten dira, edo ordena eta ekonomia, batzuetan Naturaren ageriko lanak, edo antzinako ohiturak, bertutearen mugak, adimenaren arau ziurrak, edo hurrengo Batzar Nagusian hartu beharreko erabakiren batzuk eta poesiagintzaren bikaintasunak sarritan. Zilegi izan
|
bekit
harrokeriarik gabe eranstea neure presentziak ere sarri ematen ziela hizketagaia, aukera izaten baitzuen ugazabak neure eta nire sorterriaren historia lagunei azaltzeko, eta honetaz atsegin izaten zuten guztiek luze mintzatzea giza espeziearentzat oso mesedegarri ez zen moduan; eta horregatik ez dut hemen errepikatuko han esaten zutena. Halere, zilegi bekit esatea jaun ohoragarri hark, niretzat gauza harrigarria, hobeto ezagutzen bide zuela yahooen izaera nik neuk baino.
|
|
|
Zilegi izan bekit harrokeriarik gabe eranstea neure presentziak ere sarri ematen ziela hizketagaia, aukera izaten baitzuen ugazabak neure eta nire sorterriaren historia lagunei azaltzeko, eta honetaz atsegin izaten zuten guztiek luze mintzatzea giza espeziearentzat oso mesedegarri ez zen moduan; eta horregatik ez dut hemen errepikatuko han esaten zutena. Halere, zilegi
|
bekit
esatea jaun ohoragarri hark, niretzat gauza harrigarria, hobeto ezagutzen bide zuela yahooen izaera nik neuk baino. Gure bizio eta txorakeria guztiez jarduten zuen, eta sekula aipatu ez nizkion asko ere aurkitu zituen, bere herrialdeko yahoo bat adimen pixka batez zer nolako gaitasunak zertzeko gai izan zitekeen suposatuz bakarrik; eta aski egiantz handiaz ondorioztatzen zuen zein izaki donge eta mespretxagarria izan behar duen.
|
|
|
»Zilegi
|
bekit
lehenik (gaurko bilera honen xedeaz zuekin mintzatu aurrez, eta sentimendu honetan, ziur naiz, zuek guztiok bat etorriko zarete), zilegi bekit, esan bezala, justizia egitea administraritza gorenari, gobernuari, monarkari, jaunak, gure subiranoari, gure errege maitatuari, zeina ez baita ezaxolati joritasun publikoaren nahiz pribatuaren arlo orori dagokionean, eta zeinak esku hain irmoz eta hain zu...
|
|
|
»Zilegi bekit lehenik (gaurko bilera honen xedeaz zuekin mintzatu aurrez, eta sentimendu honetan, ziur naiz, zuek guztiok bat etorriko zarete), zilegi
|
bekit
, esan bezala, justizia egitea administraritza gorenari, gobernuari, monarkari, jaunak, gure subiranoari, gure errege maitatuari, zeina ez baita ezaxolati joritasun publikoaren nahiz pribatuaren arlo orori dagokionean, eta zeinak esku hain irmoz eta hain zuhurrez gidatzen baitu Estatuaren orga itsaso ekaizti bateko arrisku etengabeen artean, bestalde jakinez bakea nahiz gerla, industria, merkatari...
|
|
|
–Nola edo hala zu iraintzeko ausardia izan badut, zilegi izan
|
bekit
orain are ausardia handiagoa erakustea zure barkamena eskatzeko... Eta, zinez diotsut, biziki gustatuko litzaidake frogatzea niri dagokidanez oker zaudela...
|
|
|
– Nik, eta barka
|
bekit
–izenorde higuingarri, honezaz hasten banaiz mintzatzen?
|
|
|
– Horrexegatik, labur eta berandu hobe denez gero inoiz ez baino, zilegi izan
|
bekit
behar nukeen baino lasterrago, abespeluan edo, antzinako bizkaitarrek esango zuketen bezala, neure egitekoak egitea. (LIB II:
|
|
|
– Nik, eta barka
|
bekit
–izenorde higuingarri, honezaz hasten banaiz mintzatzen. PROFETA BATEN GISAN ikusten dut aurrenik gure Oteiza, gure artean nola eta nondik ez dakigula, aldiz bizardun, aldiz okotz soil?
|
|
|
– Nik, eta barka
|
bekit
–izenorde higuingarri, honezaz hasten banaiz mintzatzen?
|