|
2000
|
|
|
¡ Qué descansada vida/ la del que huye el mundanal rüido/ y sigue la escondida/ senda por donde han ido/ los pocos sabios que en el mundo han sido! , zeren uste bainuen ezen poema hark lur bat eskaintzen ziola ene arima nekatuari eta lur hartarat egin
|
behar
nuela nola edo hala. Eta, pentsu haien hausnarrean nengoela, ikusirik amak ezen ez niola deus ere ihardesten, erantsi eta eratxiki zuen:
|
|
2008
|
|
|
Bost gizon behar izan genituen komisarian bera errenditzeko. Gero, baina, ikusi
|
behar
zenuen nola otzandu zen! Katutxo bat zirudien.
|
|
|
Okerrena, hala ere, horrela ezin zutela jarraitu. Lehorreratu egin
|
behar
zuten nola edo hala, eta ihesa beste baterako utzi.
|
|
2009
|
|
|
–Mundu guztiak ez, Xabier. Ikusi
|
behar
zenuen nola begiratu didan Marisak. Jack Tripa ateratzailea banintz bezala.
|
|
|
Izebak bazekien, bai, Blancaren joeratxoaren berri, baina Blancak urte luzeak egin zituen Regina enean eta ez zen behin ere halakorik gertatu, neurri hartan ez bederen; orduan, baina, izebak begirada zorroztu zuen, beste xehetasun bat gogoratu balu bezala; izebak, izan ere, ongi gogoratu
|
behar
zuen nola, egun batzuk lehenago, Adarekin topatu zen, etxeko korridoreetako batean, egongelatik langelarakoan, hain zuzen?, baita nola Adak ia estropezu egin zuen ere.
|
|
|
Domingok bere fantasmekin segitzen zuen, inoiz baino itsuago; orain, gainera, bakarrik zegoen, Alberto, ikastetxean hiru urte egin ondoren, Galiziara itzuli baitzen gurasoenera, hirian geltokiburu zuèn osaba, etxean hartu zuena, hil egin zitzaiolako; garaitsu hartan, halaber, ikaskide bat hil zen, tuberkulosiak jota; Domingok ongi oroitu
|
behar
zuen nola Fernando Biain izeneko ikaskidea, aurpegi ezin zurbilagoa zuena, egun batean eztulka hasi, handik hiruzpalu egunera ikastetxera etortzeari utzi, eta urtebete gabe hil zen; tuberkulosia, baina, hitz markatua zen, hainbesteraino, non jende asko eta askorentzat izurri biblikoen konnotazioa baitzuen, zabaldu ere, horregatik zabaldu zen ikastetxean Fernando Biain katarro batek jota hil ote zen, edo bronkitis batek, edo auskalo beste zerk, nahiz eta ikaskide gehienek muturra okertu, tuberkulosia eta tuberkulosia?; hauen artean, gainera, era guztietako iruzkinak egiten ziren, modu batean edo bestean hil ote zen, batzuek esaten baitzuten lotan hil zela, eta besteek itota eta desesperatuta, airerik gabe geldituta gero, zer egingo diogu, bada!, bizitzak heriotza zor?
|
|
|
Are gehiago: Maria Bibianak ederki oroitu
|
behar
zuen nola Gabinok orduak eta orduak egiten zituen etxeko aquariumari begira, hiriko aquarium ezaguna gerokoa izan zen arren, Elkarte Ozeanografikoak bazuen bat bere egoitzan, eta handik etorri zitzaion Gabinori Regina enean berea jartzeko ideia: kristalezko arrainontzi paralelepipediko bat zen, dozena erdi arraintxo biltzen zituena?, arraintxoen joan etorriek liluratuta; haren esaldi bat ere ezagun egin zen etxekoen artean, Domingok umetan irakurri zuèn liburu bakarretakoaren inguruko iruzkinean:
|
|
|
Izebak bazekien, bai, Blancaren joeratxoaren berri, baina Blancak urte luzeak egin zituen Regina enean eta ez zen behin ere halakorik gertatu, neurri hartan ez bederen; orduan, baina, izebak begirada zorroztu zuen, beste xehetasun bat gogoratu balu bezala; izebak, izan ere, ongi gogoratu
|
behar
zuen nola, egun batzuk lehenago, Adarekin topatu zen, etxeko korridoreetako batean –egongelatik langelarakoan, hain zuzen–, baita nola Adak ia estropezu egin zuen ere.
|
|
|
Are gehiago: Maria Bibianak ederki oroitu
|
behar
zuen nola Gabinok orduak eta orduak egiten zituen etxeko aquariumari begira –hiriko aquarium ezaguna gerokoa izan zen arren, Elkarte Ozeanografikoak bazuen bat bere egoitzan, eta handik etorri zitzaion Gabinori Regina enean berea jartzeko ideia: kristalezko arrainontzi paralelepipediko bat zen, dozena erdi arraintxo biltzen zituena–, arraintxoen joan etorriek liluratuta; haren esaldi bat ere ezagun egin zen etxekoen artean, Domingok umetan irakurri zuèn liburu bakarretakoaren inguruko iruzkinean:
|
|
|
Domingok bere fantasmekin segitzen zuen, inoiz baino itsuago; orain, gainera, bakarrik zegoen, Alberto, ikastetxean hiru urte egin ondoren, Galiziara itzuli baitzen gurasoenera, hirian geltokiburu zuèn osaba, etxean hartu zuena, hil egin zitzaiolako; garaitsu hartan, halaber, ikaskide bat hil zen, tuberkulosiak jota; Domingok ongi oroitu
|
behar
zuen nola Fernando Biain izeneko ikaskidea, aurpegi ezin zurbilagoa zuena, egun batean eztulka hasi, handik hiruzpalu egunera ikastetxera etortzeari utzi, eta urtebete gabe hil zen; tuberkulosia, baina, hitz markatua zen, hainbesteraino, non jende asko eta askorentzat izurri biblikoen konnotazioa baitzuen... zabaldu ere, horregatik zabaldu zen ikastetxean Fernando Biain katarro batek jota hil ote... Eta Domingori hura geratu zitzaion, heriotza hartan pentsatze hutsak –non zegoen Tartaloren edo Drakularen historiarik izugarrienekin ere gozatzen zuen mutila? – ileak lazten baitzizkion, itomenari buruzko gogoetarik txikienak ere halako itomen bat eragingo balio bezala... horregatik oheratzen zen gauero fantasmei dei bat eginez, jauregia behar bezala babes zezaten, harik eta gau haietako batean beste amets bat izan zuen arte, zalantzarik txikiena onartzen ez zuena, hain ziren argiak eta garbiak amets berriak eskaini zizkion irudiak, antza, berak hala kontatzen zuen behintzat.
|
|
2010
|
|
|
ulertzen edo: Helenak, emakume bat zen neurrian, ni baino hiru urte zaharragoa gainera, oinak lurrean
|
behar
zituen nola edo hala, gure artekoa ezinezkoa zela ikusten zuen, argi eta garbi ikusten ere ordurako; Helenak, ondorioz, itzal hura zuen, porrotaren itzala?, noranahi jarraitzen zitzaiona, harik eta itzalari ihes egiteko modua aurkitu zuen arte, etengabeko jardun ekinak bitarteko, gauza bat egin orduko beste bat egitera bultzatzen zuena; edo hala jokatzen ote zuen, bera ere halakoa zelako, tximeleta geldiezin bat bezalakoa, lana eta dantza zeregin nagusi zituena?; baliteke; ororen buruan, baina, behin behineko irtenbidea zuen hura Helenak, pausaldia ohi baita bi jardunen arteko tartea, nora itzalak noiznahi egin baitzezakeen berriro ere; horregatik, bada, itzala inguruan sentitzen zuelako edo egin zidan Helenak galdera hura:
|
|
|
–Urriaren 31ko bileran testuaren zirriborroa itxita utzi genuen. Esan genuen alderdi bakoitzak bere erabakitze gunera eraman behar zuela, nork bere exekutibara, alderdi bakoitzak jakin egin
|
behar
zuela nola eman azalpenak, ez filtratzeko moduan. Alderdi bakoitzak jakin behar zuen erabakia nola hartzen zuen, baina hurrengo bilerara oniritzia ekarri behar genuen.
|
|
|
" Eta orain zer egingo dugu?" galdetu zidan, lizardira itzuli ahala, Helenak noiznahi baitzuen galdera hura ezpainetan, eta orain ulertzen dut zergatik... ulertzen edo: Helenak —emakume bat zen neurrian, ni baino hiru urte zaharragoa gainera, oinak lurrean
|
behar
zituen nola edo hala— gure artekoa ezinezkoa zela ikusten zuen, argi eta garbi ikusten ere ordurako; Helenak, ondorioz, itzal hura zuen —porrotaren itzala—, noranahi jarraitzen zitzaiona, harik eta itzalari ihes egiteko modua aurkitu zuen arte, etengabeko jardun ekinak bitarteko, gauza bat egin orduko beste bat egitera bultzatzen zuena; edo hala jokatzen ote zuen, bera ere halakoa ... " Eta orain zer egingo dugu?"; eta ni erantzutera nindoakion, baina lizardiaren ertzean ikusi nuen Estibaliz, guregana pauso azkarrean zetorrena eta erantzuna guztiz aldatu zidana:
|
|
2011
|
|
|
– Ez al zara gogoratzen, iaz, hemen bertan... gogoan izan
|
behar
duzu nola iritsi zen hau, erabat jota, kontrola itxi eta gero. E, maisu?
|
|
|
Herri menderatu bat antolatuko baldin bada, lehenengo konturatu egin behar du menderatua izan dela. Gero, aztertu egin
|
behar
du nola izan zen, zergatik, zertan huts egin zuen. Pedagogia politiko baten beharra dauka menderatua izan den herriak.
|
|
2014
|
|
|
–Ez dago norberaren haurra bezalakorik, esan zuen Lincolnek?. Baina ulertu egin
|
behar
duzu nola sentitzen den Marion.
|
|
|
Azken finean inguru honetan bizi naiz, eta ohitzen joan dut. Zoritxarrez ezin dut ostruken antzera burua lur azpian ezkutatu, ez legoke ondo, bi seme ditut, eta aurrera jarraitu
|
behar
dugu nola edo hala.
|
|
2015
|
|
|
–Ikusi egin
|
behar
zenuke nola flakatu den. Ez sinestekoa!
|
|
2016
|
|
|
Neska gaztetxo atsegin bat dago zerbitzari, eta amona tematu da jakin
|
behar
duela nola esaten den kafesnea hungarieraz. Neskameak esan dio kafiteiel (edo horrelako zerbait).
|
|
|
Nahita ere, ezin dut ahaztu, lehen agerraldi psikotiko hura izan eta berehala, oraindik depresioak jota nengoenean, osatzeko lasaitasuna eta ingurukoen babesa besterik behar ez nuenean, nola droga mendekotasuna tratatzeko zentro batean ingresatu ninduten bi urterako. Ezin dut ahaztu, handik irten ostean berriz gaixotu nintzenean, norbaitek entzun ziezadan gehien
|
behar
nuenean nola arbuiatu ninduten guztiz. Ezin dut ahaztu, adore eske nintzenean, nola atzea eman zidan anitz jendek herrian:
|
|
|
Adibidez, espetxeen aurkako mugimenduan gabiltzanok onartzen dugu ez dela aski kartzela izeneko instituzio horiek deuseztatzeko eskatzea; aitzitik, ikusi behar dugu zenbateraino dauzkagun guk ere txertatuta estatuaren bulkadak, nola erreproduzitzen dugun guk geuk estatuaren botere zigortzailea gure harremanetan, eta horrexegatik da hain garrantzitsua feminismoa: ikusi
|
behar
dugulako nola mamitzen den boterea maila bakoitzean.
|
|
|
–Gozoa da oso. Ikusi
|
behar
zenuke nola jolasten den Harkaitzekin. Aita bat bezalakoa da harentzat.
|
|
|
Ez da, inondik ere, bide erraza; Zubizarretak zioenez,, barre ematen dit idazle profesionalei ezartzen zaien etiketa horrek, etengabe argitaratzen ibili behar dutelako. Nik pentsatu
|
behar
dut nola ordaindu autonomoen kuota eta nola egingo diedan aurre fakturei, askotan zer idatzi ez daukadan arren? (Noticias de Gipuzkoa, XII).
|
|
2017
|
|
|
Demokratizazioaren teoria batek ezin du soilik kontuan hartu herritarrei bozka eskubidea ematea; aitzitik, aintzat hartu
|
behar
du nola ezartzen diren hezkuntza publikoa eta osasungintza (adibidez), eta nola modulatzen eta boteretzen dituzten horiek gorputz indibidualak eta kolektiboak. Jada esan dugu teknika diziplinarioek subjektu otzan bihurtzen dituztela gorputzak, baina, era berean, boteretu egiten dituztela; izan ere, aukera ematen baitiete norbanakoei beren gorputza bera eta diskurtsoa oso era sofistikatuan kontrolatzeko, eta, hala, beren burua gobernatzeko gaiago, kapazago, boteretuago bihurtzen ditu (eta beraz beren udalak, lantokiak, eskolak, familiak, enpresak, komunikabideak eta abar gobernatzeko).
|
|
|
Ez ditu aintzat hartzen botere teknologiak. Demokratizazioak ezin du soilik kontuan hartu herriari bozka eskubidea ematea; aitzitik, aintzat hartu
|
behar
du nola ezartzen diren hezkuntza publikoa (derrigorrezkoa baita herritar guztientzat) eta osasungintza (adibidez), eta nola modulatzen eta boteretzen dituzten horiek gorputz indibidualak eta kolektiboak.
|
|
|
Guk diogu, ordea, botere politikoari buruzko ikuspegi horrek ez dituela azaltzen demokraziaren dimetsio ugariak, izan ere, demokratizazioaren bidez, hain zuzen, botere politikoa eta horren mamitzea hedatzen baitira. Demokratizazioaren teoriak aintzat hartu
|
behar
du nola zabaltzen eta hedatzen den esparru publikoa (eta egitura publikoak) herritarren artean, eta zelako ondorioak dakartzan horrek guztiak biztanleria osatzen duten gorputzetatik eta multzo sozio-politikoetatik igarotzen denean.
|
|
|
–Nire foka hautsiaren kontua moldatu
|
behar
dut nola edo hala, nik, surmur batean?. Laurentek lagunduko digu.
|
|
|
Arrak oparo eskaintzen digun orgasmoa da erdietsi beharrekoa. Gizonak «jakin
|
behar
du nola moldatu». Basoko loti ederrean bezala, gainean makurtuko zaio eta neska su eta karrez berotuko da.
|
|
2018
|
|
|
Beste alde batetik, ordea, gizonek, norbanako gisa, modu legitimoan eman ditzakete kontratu bidez beren zerbitzuak, hots, beren baitako jabetza. Gizabanakoa bere baitako jabetzaren jabe bada, orduan berak (eta soilik berak) erabaki
|
behar
du nola erabili behar den jabetza hori. Norbanako jabeak baino ezin du erabaki ea komeni zaion edo ez kontratu jakin batean sartzea, eta baliteke ebaztea beretzat onena dela zerbitzu batzuk kontratupean ematea bizi guztirako, kontratu horrek trukean ematen dion babesaren (irauteko moduaren) truke.
|
|
|
Iritzi horri atxikita jarraitzen du: . Kontuan hartu
|
behar
dugu nola sortu zen iskanbila. Esaten da ezker abertzalekoak zeudela hor, eta egia da justu hor zegoela kokaturik arazoa, baita Hondarribian ere?
|
|
|
–Datorren urterako ere moldatu
|
behar
dut nola edo hala ingelesa irailerako uzteko. Gurasoei proposatu diet asteburuetan Lekeitiora joatea kurtsoan zehar, arazorik ez izateko, baina ezetz esan didate.
|
|
|
Horregatik gustatu zitzaidan niri aldi hura. Afera publikoa zaila da berez, oso zabala delako, konplexua, kontraesanak dituena, eta dena konbinatzen asmatu behar duzu; ezin zara txorakerietan ibili, pentsatu
|
behar
duzu nola aurkitu irtenbidea arazoei. Ardura handia da hori; nire ustez, Garaikoetxeak maila sobran eman zuen.
|
|
|
–Datorren urterako ere moldatu
|
behar
dut nola edo hala ingelesa irailerako uzteko. Gurasoei proposatu diet asteburuetan Lekeitiora joatea kurtsoan zehar, arazorik ez izateko, baina ezetz esan didate.
|
|
2019
|
|
|
–Produktuak dira, bai, baina badute erantzukizuna?, puntualizatu du Monroyk. . Pribilegioak dauzkazunean, zuk erabaki
|
behar
duzu nola bizi nahi duzun: dominatuz, edo pribilegio horiek auzitan jarriz?.
|
|
2020
|
|
|
Euskal demokratizazioaz aritzeak ez du euskal paradisuaz aritzea esan nahi, baizik eta egungo (existitzen den) euskal gizartea autogobernurako boteretuko duten botere teknologiez aritzea, eta, beraz, menderatze eta ahalduntze mekanismoez eta horien arteko eta aurkako borrokaz aritzea. Demokraziaren teoriak aintzat hartu
|
behar
du nola zabaltzen eta hedatzen den esparru publikoa (eta egitura publikoak) herritarren artean, eta zelako ondorioak dakartzan horrek guztiak biztanleria osatzen duten gorputzetatik eta talde sozio-politiko ezberdinetatik igarotzen denean. Kapital ekonomiko, kultural eta sinbolikoaren produkzioan eta birbanaketan datza ongizatea, eta hori ezin dute nazioek (komunitateek) egin publikoki egituratuta ez baldin badaude; ongizatearen, prestigioaren eta autoritatearen produkzioa eta banaketa sistematikoa eta masiboa egitura publikoen bidez egiten baitira gaur egun.
|
|
|
Anek baiezko keinuak egin zituen buruarekin goiko hortzekin beheko ezpainari haginka eginez eta begiak itxiz. Lotsak alde batera utzita, istorio guztia kontatu
|
behar
zuen nola edo hala.
|
|
2021
|
|
|
lan egitekoak eta hausnartzekoak. Eta bakoitzak erabaki
|
behar
du nola ordenatu nahi duen baterako zein besterako denbora.
|
|
2023
|
|
|
" Kanpora ateratzen denean ez ohi du informaziorik utzi, oraingoan ezta ere. Premiaren bat sortzen bada, gure artean asmatu
|
behar
dugu nola konpondu".
|