|
2000
|
|
|
Eta benetako abertzaleek hobe dute lehenik beraiek zuzen bete besteei eskatzen dietena. Izan ere, abertzalearen lehen eginkizuna izan
|
behar
luke euskara ikastea. Horregatik, gure politikari abertzeleei gogoraraz diezaiegun fedea ekintzaz bete behar dela.
|
|
2004
|
|
|
Jarrera partidistak hartzeko tentalditik errotik ihes egin behar du, nahiz eta jarrera horiek itxuraz aldekoak izan. Ahaleginak egin
|
behar
ditu euskararen auzia joko politikotik ateratzen, batetik, eta, bestetik, hizkuntzaren auzian euskal gizartean egon daitezkeen errealitate eta sentikortasun desberdinen artean zubiak eta adostasunak eraiki behar ditu?. 190
|
|
|
Euskararen munduak, inoiz baino gehiago, abegi onekoa behar luke, kontu handia egin behar lioke erosoa izateari; eztabaidarako erosoa, adibidez. Ateak eta leihoak zabalik
|
behar
ditu euskararen etxeak, edonork erabili ahal izan dezan. Espainolek, adibidez.
|
|
|
Legeak eta bitartekoak beharrezkoak dira, eta horiek ere falta zaizkigu hemen, baina bagenitu ere, ez litzateke aski. Jendeak, herritarrek
|
behar
dute euskarari eusteko borondate irmoa. Hizkuntza bat hitzegin nahi ez duen herriari ez dago bortxaz mintzarazterik eta ikastarazterik?. 234
|
|
|
Ordain demokratikoan, maila berean inposatu eta ahalbidetuko da euskal herritarrek euskara jakitea. Erdarak ofizialak badira, hala
|
behar
du euskarak Euskal Herri osoan, honen ezagutza ziurtatuz arrazoizko epe batean, diskriminazio positibo neurriak tarteko, mendetako inposizioen ordain. Hori ez da abertzaletasuna.
|
|
|
Euskaldunon Egunkaria ren hamargarren urteurrenean Joan Mari Torrealdaik irakurri zuen agiritik honako puntu hau ekarri nahi nuke hona: . Komunikazio esparru aski bat osatu
|
behar
du euskarak eta berdin euskal nazio nortasunak. Komunikabideak dira gaur egun hizkuntza nahiz kultura baten adierazpiderik behinenak.
|
|
|
Horra beste interpretazio bat, halakoxe espirituz jantzia, nahiz eta mirari itxaropenak kritikatu, Jose M. Zeberioren aldetik: . Mirari faltsuetan erori gabe, euskal hiritarrek jakin
|
behar
dute euskararen normalkuntzak belaunaldi bat baino gehiagoren lan eskerga duela bere aurrean marko politiko honetan edo beste edozeinetan. Jakin behar dute baita ere, ez dagoela erabateko harreman zuzenik hizkuntza normalkuntzaren eta marko politikoaren artean.
|
|
|
–Euskarak hizkuntza estimatu behar du izan Euskal Herrian. Halaber, gizartea zuzentzen dabiltzanek ere baliatu
|
behar
dute euskara; baserrian eta Interneten, euskara eremu guztietan gailentzea ezinbestekoa da. Unibertsitateak soilik berma dezake euskaldunok halako hizkuntza atxikitzea?. 349
|
|
|
Guretzat dudarik ez da: Euskal Herrian lehentasuna
|
behar
du euskarak, gurea delako, bi erdarek zapaldurik, galtzeko mehatxupean dago gainera. , baitezpadakoa zaio lehentasuna?.
|
|
2008
|
|
|
Delako, societal? adjektibo hori nola esan
|
behar
genuke euskaraz. Eman ditzagun, batzuk emate aldera, itzulpen ereduok:
|
|
2009
|
|
|
Kontua ez zen euskara Unibertsitatean sartzea soilik, han filologoen esku egoteko, ezpada adar bakoitzean eta diziplina bakoitzean (Unibertsitatean, baina berdin handik kanpora: bankuetan, kiroletan, lantegietan) taldekideak aktiboki euskaraz bizitzea,
|
behar
zuten euskara beraiek lantzea eta sozializatzea, hartarako filologoek eman ahal edo nahi zuketen laguntzarekin kontatuz. Koldo Mitxelenak ulertu gura izan ez duen proiektu bat(, orga idien aurretik?:
|
|
2011
|
|
|
–Ez da ahaztu behar, ziurrenik, gaur arte bizirik iraun duen hizkuntza aurreindoeuropar bakarra dela euskara. Hori salbuespen aipagarria da zinez, eta horregatik bakarrik balitz ere, Europa modernoan kultur lehentasunen artean egon
|
behar
luke euskararen biziraupenak. Gauza jakina denez, ez dago horrelakorik?.
|
|
2015
|
|
|
Hitz, teknikoak? (birtute, esperanza, konfianza, salbadu, errendentore...) alde batera utzita ere, ziertua, deseo, dolore, propositu, firmea, ofendidu horiek egokitzen ahalegindu
|
behar
luke euskara jasoa eta euskaldun guztiendako ulerterraza egin nahi lukeenak, eta ahalegin hori ez da inondik inora ageri.
|
|
|
Hegoaldean, berriz, nafar eta bizkaitar askok euskara batua Gipuzkoako hizkeratzat daukate. Jakina, euskara normalizatuko bada, hiztun guztiek jakin eta erabili
|
behar
dute euskara batua, eta jakiteko eta erabiltzeko, hiztun bakoitzak bere hizkuntzatzat hartu behar du euskara batua.
|
|
|
Hegoaldean, berriz, nafar eta bizkaitar askok euskara batua Gipuzkoako hizkeratzat daukate. Jakina, euskara normalizatuko bada, hiztun guztiek jakin eta erabili behar dute euskara batua, eta jakiteko eta erabiltzeko, hiztun bakoitzak bere hizkuntzatzat hartu
|
behar
du euskara batua.
|
|
|
Tankera horretako hitzak ez dira baturako egokiak, badaudelako horiek baino eremu zabalagokoak eta ezagunagoak gainerako euskalkietan. Eta gertakari hori ere oso kontuan eduki
|
behar
dugu euskara batuari eranskinak egiteko orduan: norbere euskalkiaz gainera, hizkuntzaren osotasuna izan behar dela begien aurrean, Ipar Euskal Herria eta Hego Euskal Herria, Lapurdi, Zuberoa, Bizkaia eta Nafarroa.
|
|
|
Hori dela eta, hizkera bi bereizi
|
behar
genituzke euskara batuaren barruan. Ez luke guztiz berbera izan behar Euskal Herri osorako egiten den egunkariko euskarak, eta eskualde jakin baterako egiten den egunkarikoak.
|
|
|
Euskara baita gure nortasunaren zimendu harria. Euskaldun bakotxak indar handi bat egin
|
behar
du euskara erabiltzeko. Ager-ek ere bai.
|
|
|
Berebiziko garrantzia duen kontua da hau, eta esaten ari garenaren adibide ezin argiagoa ere bada: taxuzko ezer egitekotan (baldin eta osagarri eta anekdotiko izatera kondenatuta egon gura ez badu bederen), bere neurrira eginiko unibertso propioa
|
behar
du euskarak, eta ez inoren orbitan dantzan diharduen asteroide izaten jarraitu.
|
|
|
–(?) Beste urrats bat egin behar dugu orain. Komunikabideetan sartu
|
behar
dugu euskara. Komunikabide eta zerbitzu leku guztietan sartzen ez dugun bitartean euskara zertarako galdatuko du askok.
|
|
|
Argi dago, beraz, irratiaren oinarrian planteamendu aldaketa bat zegoela: ez aulki soil bat, etxe osoa
|
behar
zuen euskarak berarentzat. Planteamendu aldaketa hori, ordea, ez zen denen gustuko izan.
|
|
|
Euskarari dagokionez, kantitatea ez dago eta kalitatea ez da zaintzen; egia esan, sermoi horiek ongi idatziak dira, baina beti ideia beretsuak errepikatzen dituzte. Berrietan, albisteetan eta gauza bizietan ere sartu
|
behar
luke euskarak, jendearen pizteko.?
|
|
2016
|
|
|
Erresistentzian zebiltzan militanteek euskara ikasi behar zuten ez bazekiten, berresuskaldundu behar ziren, eta ardurenik hura erabili, eta hizkuntza arrotzak soilik erabili
|
behar
zituzten euskararik erabiltzen ez zen tokietan proselitismoa egiteko.
|
|
|
Euskera gaitu, osatu, batu, gaurkotu, zorroztu, eta aberastu egin behar dugu. Hau da eginkizun premiatsu bat(...) Euskera euskaldunen mintzabide nagusi billaka dedin, ordea, Euzkadi bat behar dugu, bere buruaren jabe; eta Euzkadi hortan erresuma hizkuntza egin
|
behar
dugu euskera.
|
|
|
Ala ez? Baina non adierazten da euskal Herritar orok jakin
|
behar
duela euskaraz, eta erabiltzeko eskubidea dugunik?
|
|
|
Leku horretan egin behar da ahalegina, haren ustez: «Suspertu
|
behar
dugu euskara batez ere eremu batean, non posible den benetan euskaraz bizitzea. Euskaraz bizi nahi dut utopia hutsa da Murchanten eta Iruñean, baina Elizondon ez litzateke utopia bat izan behar.
|
|
|
Lazkanok dio euskarari ere eragiten diola horrek: «Enpresaz enpresa jo behar da orain, eta sindikatuek enpresaz enpresa aritu
|
behar
dute euskara bultzatzen. Hitzarmen kolektiboak galduta, posizio estrategikoa galdu dugu, hitzarmen kolektiboek ehunka enpresa lotzen zituztelako».
|
|
|
Diskurtso euskaltzaletik itzalean geratzen ziren horiei jartzen zaie fokua gainean: . Ulertu egin
|
behar
duzu euskara, besteak euskaraz egin ahal izan dezan. Bestearen askatasuna trabatzen ari zara bestela?».
|
|
|
Euskarari ikusgarritasuna emateak garrantzia du, haren iritziz. «Beharra sortu behar da, nonahi presente egon
|
behar
du euskarak. Beharrezko egin behar dugu arlo garrantzitsuenetan».
|
|
|
Batetik, irizpideak argi ez egotea: «Beharrezkoa da langileei argi azaltzea zer egin
|
behar
duten euskaraz, zer gaztelaniaz eta zer ele bitan; azken batean, lanpostua eskuratzeko euskara gaitasuna egiaztatu badute, behartuta daude bi hizkuntza ofizialetako edozeinetan lan egitera, itzultzaileengana jo gabe». Bestetik, beldurra? «askok pentsatzen dute euskara ez dutela menderatzen akatsen bat edo beste egiten dutelako, eta erdaraz idazten jarraitzen dute»?, eta bi hizkuntzatan egitearen zama:
|
|
|
Hori diogun unetik euskarak ez du etorkizunik Interneten. Sinetsi
|
behar
dugu euskara Interneten komunikatzeko baliotsua dela, eta hartzailearentzat garrantzitsua dela bere hizkuntza erabili ahal izatea nabigatzen duenean. Beldur hori gainditu beharra dago».
|
|
2017
|
|
|
Argudio hori zurkaizteko, Fishmanen teoriak eta ideiak azpimarratuko dizkizute. Lehenik eta behin, funtzio informaletan sendotu eta gotortu
|
behar
duela euskarak bere burua; esparru formalean beregana ditzakeen funtzioak lagungarriak izango dituela, ez askoz gehiago; euskara biziberritzeko politikaren gakoa eta funtsa eremu lokaleko mintza jardunean datzala.
|
|
|
Horiek horrela, zer egin
|
behar
genuke euskarari funtzio nazionalak opa dizkiogun euskaltzaleok. Pérez Iglesiasen arabera,, gutako bakoitza aske da egokien iruditzen zaion moduan bere identitate indibiduala eta nazionala formulatzeko.
|
|
|
Batetik: . Jendeak gogoko duen ezeri eta bere pentsaerari uko egin beharrik gabe hurbildu
|
behar
du euskarara, eta, batez ere, gogoko ez duen ezer euskararen mozorropean irentsi beharrik gabe?. Patxi Baztarrika, Babeli gorazarre, Alberdania, 2009, 279 Bestetik:
|
|
|
Hiztunak ez dauka berezko autonomiarik, ez da beregaina, hizkuntzaren gaineko gaitasun eta identitate auziotan. Sistema sozial elebidunaren kontraesanak atzeman
|
behar
ditugu euskararen komunitate nazionala zertan den jakiteko. Euskararen bilakaera soziala zerk baldintzatzen duen jakiteko.
|
|
|
Erdal elebidunen elebitasuna, salbuespenak salbuespen, praktikan, erdalduna da. Erdal elebidunak ezer gutxirako
|
behar
du euskara bezalako hizkuntza minorizatu etniko bat, bere hizkuntza nagusia zernahitarako baliagarria zaionean.
|
|
|
Horiek horrela, nazio identitate kulturalaren koordenatuetan txertatu
|
behar
genituzke euskararen aldeko politika sozial eta publikoak. Euskal hiztunaren euskalduntasun nazional kulturala garatzeko gai ez diren euskalduntze estrategiak, ezinbestez, antzuak dira, eta, gainera, ez dira duingarriak.
|
|
|
Euskaldun izateko era arduratsuak, ekintzaileak, konprometituak148 aska gaitzake gauden atakatik, ez hala moduzko euskalduntasunak. Identitate borrokaren testuinguru politiko eta nazional zabalean txertatu
|
behar
dugu euskararen eta euskaldunon arazoa. Zimmermann-en iradokizuna berez mintzo zaigu:
|
|
|
Benetako euskal elebidunaren deskribapen egokiagorik nekez aurkituko genuke inon. Euskal elebidunaren argazki zintzoa atera digu Eizagirrek, eta, zalantza izpirik gabe, argazki horretan ikusten dugun euskalduntasunak izan
|
behar
luke euskararen aldeko politika guztien oinarrizko gako: alegia, gaitasun komunikatiboa eta atxikimendua bat eginda.
|
|
|
Baliabide ideologikoak oinarrizko laguntza dira nazio linguistikoen arteko borrokan legitimazioaren suziria pizturik mantentzeko. Egoera soziolinguistikoen deskripzio zehatz doituak batere kalterik egiten ez badigu ere, oroz gain, kapital ideologikoa
|
behar
dugu euskara dagoen atakatik ateratzeko. Borroka grinak eramango gaitu, eramatekotan, gaurko euskalduntasun akademiko329, etniko, sinboliko eta minorizatutik euskalduntasun nazionalaren funtzio eta estatusa lortzeko abagunera.
|
|
|
Euskal kultura erdaraz egin baldin badaiteke, zertarako
|
behar
dugu euskara. Kulturaren kontzeptua bizitzaren zentzua zedarritzen dizun adieran hartuta, euskal kultura, edozein hizkuntzatan?
|
|
|
–Bere lekua?
|
behar
du euskarak, begien bistako etorkizunean bizirik aterako bada gaztelaniaren eta beste erdaren ondoan. Zein da, ordea,, bere lekua??
|
|
|
300. Baldin eta herri menperatu baten baldintzetan ez badago bat konponketa orokor baten atzetik, eta zatia soilik ikusten badu, zati hori euskara izanik ere, jakin
|
behar
du euskaraz ere menperatzen dela herria. Azken batean, inperio ideologia euskaraz ere egin liteke.
|
|
|
euskarak zer nolako lekua izango du? Eta zertarako
|
behar
dugu euskara??. Jarraian beste galdera hau erantsiko die aurrekoei Jausorok:
|
|
2019
|
|
|
Goizeko ihintzak belazeak nola, umorez busti
|
behar
ditugu euskararen inguruko diskurtsoak, euskararen irakaskuntza edo erabilera sustatzeko edo hizkera bizi eta adierazkorra indartzeko antolaturiko egitasmoak. Bizitza bera eta hizkuntzaren lanketa umore gehiagoz zipriztindu genituzke, eta euskal umorea sozializatzeko eta, publiko?
|
|
|
10 Joxerra Garziari hitzaldiaren izenburua lapurtuta: . Ze kristo, arraio, demontre egin
|
behar
dugu euskararekin. Eta euskal kulturarekin??.
|
|
|
Ez gara ari mestizaje prozesu batez, gazteleratze edo frantseste prozesu batez baizik, hizkuntzaren desegituratzea ekar dezakeena. Ez dut tonu alarmista hartu nahi, baina kontziente izan
|
behar
dugu euskara bezalako hizkuntzek bizi dituzten eraldaketa prozesuen jatorriaz, mekanismoez eta izan ditzaketen bilakaerez eta arriskuez. Gaztelaniak eta frantsesak ez dute biziraupena arriskuan; hizkuntza gutxituok bai.
|
|
|
Transmisioa, identitatea eta kultura kontzeptu ezinbestekoak ditugu etorkizuna jorratze aldera, betiere, ikuspegi dinamiko eta eraldatzaile batetik landuta. Euskaltzaleen mugimenduak eta euskalgintzak oro har asmatu
|
behar
dute euskararena ez ezik, euskaltzaletasunaren transmisioa elikatzen, identitate ireki eta integratzaileak eraikitzen eta kultur testuinguru egokia eta aberatsa eskaintzen euskaraz bizi eta euskaratik sortu nahi duten guztiei. Erakundeen eta administrazioen elkarlana ezinbestekoa izango da alor honetan ere, hizkuntza hegemonikoen presioari aurre egin ahal izateko eta euskarazko eskaintza bermatu ahal izateko, maila honetan aparteko garrantzia hartuko dutelarik ingurune digitalak eta ikus entzunezkoen eskaintzak.
|
|
|
Hizkuntza kalitatea txostenean adierazitako bidetik, euskararen irakaskuntza egokitasunaren parametrotik bideratu litzateke eta ez zuzentasunarenetik. Alegia, komunikazioa, ahozkotasuna eta erabilera bera jarri
|
behar
ditugu euskararen irakasketaren erdigunean. Ikuspegi hau, eskoletako normalkuntza plangintzetan txertatu behar da eta hezkuntza komunitate osoaren inplikazioa lortu.
|
|
|
Eta orduan galdetuko dute: . Denek jakinda erabiltzen ez badute, zertarako jarraitu
|
behar
dugu euskaraz ikasten??. Bilakaera horrek, Irlandako gaelikoaren bidean jarriko luke euskara.
|
|
|
Eta publiko zabaletara iritsiko diren formatuak
|
behar
dituela euskarak. Produktu eta eskaintza horiek ezagutarazi.
|
|
|
Urte hauetan, bestalde, hausnarketa ugari egin da euskalgintzan egoeraren inguruan, eta esango nuke, bai eragile sozialak eta baita erakunde publikoak ere bat datozela oinarrizko diagnostikoan: fase aldaketa batean gaude, bidegurutze batera iritsi gara, aldeko baldintzak ditugu aurrerapauso sendoak emateko, baina horretarako funtsezko aldaketak behar dira orain arteko egin moldeetan eta bultzada berria
|
behar
dute euskararen aldeko langintzak eta hizkuntza politikek. Bidegurutzetik irteteko, bide, estrategia eta proposamen berriak, berrituak eta indartuak behar ditugu, elkarlanerako urratsak eman eta gizartea aktibatu.
|
|
2020
|
|
|
posible ote da hiru hizkuntzatan komunikazio espazio bat eratzea? Zein leku izan
|
behar
dute euskarak, gaztelaniak eta frantsesak espazio horretan. Oraindik ebazteke ditugun galderak dira.
|
|
2021
|
|
|
Guk ere zabaldu beharra genuen. Eskolara ekarri
|
behar
genuelako euskara, tresna eraginkor bat behar genuelako euskara zegoen lekutik atera eta zabaltzeko. Eta arrakastatsua izan da euskara batuaren historia.
|
|
|
Guk ere zabaldu beharra genuen. Eskolara ekarri behar genuelako euskara, tresna eraginkor bat
|
behar
genuelako euskara zegoen lekutik atera eta zabaltzeko. Eta arrakastatsua izan da euskara batuaren historia.
|
|
2022
|
|
|
Bere burua aurkeztuz idazlan bat egin
|
behar
du Euskararako. Lehenengo lerroak idatzi ditu arrapaladan:
|
|
|
–Txantxetan ala? Abantailaren bat
|
behar
zuen euskarako irakasle txit aspergarriaren alaba izateak!
|