|
2002
|
|
|
Osasun egoera onean bizitzeko itxaropena murrizten duten hamar arrisku nagusien artean daude desnutrizioa eta obesitatea. Herrialde pobreetan, 170 milioi haur inguru
|
behar
baino gutxiago pisatzen dute, batez ere elikagai faltagatik, eta mila milioi helduk baino gehiagok mundu osoan sufritzen dute, “diru sarrera ertaineko eta handiko herrialdeen artean bereizketarik egin gabe”, gehiegizko pisua edo obesitatea. Ipar Amerikan eta mendebaldeko Europan, gutxi gorabehera, milioi erdi pertsona hiltzen dira urtero gehiegizko pisuarekin lotutako gaixotasunengatik.
|
|
2004
|
|
|
Lurrik gabeko mantiloak garbiak, arinak eta erabiltzeko errazak dira, baina lurrez egindako haien baliokideek baino elikagai gutxiago dituzte. Gehiegi ureztatuz gero, urpean sartzeko joera dute, eta
|
behar
baino gutxiago ureztatuz gero, txikitzeko joera; gainera, lehortzen utziz gero, nekez berregin daitezke. Substratu mota hori da egokiena bizitza laburreko landareetarako, hala nola, urteko instalazioetarako edo parterre instalazioetarako.
|
|
2005
|
|
|
Nutrizio eta Elikadura Segurtasunaren Institutuak joan den larunbatean argitaratu duen azterlan baten arabera, bost urtetik beherako haurren ia herenak malnutrizioa du Txinako eskualde pobreenetan. Herrialde osoko 23.400 haurren artean egindako ikerketaren arabera, Guizhou, Yunnan (hegoaldea) eta Qinghai (mendebaldea) probintzietako landa barrutietako haurren %29k baino gehiagok
|
behar
baino gutxiago pisatzen dute, eta ohiko pisua baino motelago pisatzen dute. Han Junhua institutu horretako ikertzaile batek, elikaduran dauden bitamina eta proteina urriei txikien nutrizio defizita egozten dienak, azaldu zuen arazoa “amek bularra emateari uzten diotenean agertzen da”.
|
|
2006
|
|
|
Datuek erakusten dutenez, lo gutxiago egiten zuten pertsonak (batez beste bost ordu) zazpi ordu edo gehiago lo egiten zutenak baino %60 lodiagoak ziren (tabakoa edo jarduera fisikoa bezalako beste faktore batzuk zuzentzen zituzten). Haurrekin egindako beste ikerketa batek (Erresuma Batua) agerian uzten du 3 urtetik
|
behar
baino gutxiago lo egiten zutenek 7 baino gehiago izateko aukera zutela (baita gurasoen gehiegizko pisua edo telebista ikusten pasatzen zuten denbora zuzendu ondoren ere). Zergatik egiten dute lo pertsona lodiek gutxiago?
|
|
2007
|
|
|
Paziente geriatrikoen arrisku faktore guztiak tratatu behar badira, esaterako, noiztik eta noraino, prebentzio tratamenduekin zerikusia duten gaiak eta, oro har, paziente horiek
|
behar
baino gutxiago harrapatuta dauden edo, aitzitik, komeni baino gehiago tratatzen diren, horiek dira berriki egindako Paziente Pluripatologikoaren eta Adin Aurreratuaren III. Bileran eztabaidatu diren gaietako batzuk. Tratamendu espezifikoa Segovian, Sociedad Española de Medicina Interna, SEMI, elkarteak antolatuta, 300 espezialista baino gehiago elkartu dira gaixotasun arriskuaren faktore nagusiei buruzko azken aurrerapen zientifikoei buruz eztabaidatzeko eta paziente geriatrikoen arretan ohikoa den praktika klinikoaren eguneroko galderei erantzuteko.
|
|
2009
|
|
|
Seinaleak ere
|
behar
baino gutxiago begiztatu ditugu: argiak pizteko seinalerik ez daukate ia erdiek, eta% 28k ez dute abiadura mugarik jarri (orduko 10 edo 20 km-ko abiaduran joatea komeni da).
|
|
2012
|
|
|
Egunean 400 gramo edo 5 errazio hartzea komeni da, baina Europako biztanleek oraindik ere
|
behar
baino gutxiago kontsumitzen dituzte elikagai horiek
|
|
|
Hori gertatzen da
|
behar
baino gutxiago jaten dituztelako berdurak, barazkiak, frutak eta zerealak, eta, aldiz, behar baino gehiago haragiak eta produktu elaboratuak, zeinak ugari ematen baitituzte sodioa, gantza eta azukre erantsiak.
|
|
|
Espainiako Estatuko herritarren elikadura ohiturak direla eta, berriki argitaratu dituzte Elikadura arloko Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziak (AESAN) egindako inkesta baten emaitzak, eta argi eta garbi ikusten da jendeak gaizki jaten duela: herritarrak urrundu egin dira Mediterraneoko dietatik, gehiegi jaten baitute haragia, gatza ere komeni halako bi hartzen dute, eta fruta eta barazkiak, aldiz,
|
behar
baino gutxiago.
|
|
|
Erantzunek erakutsi digute 65 urtetik gorakoek, oro har,
|
behar
baino gutxiago jaten dituztela berdurak eta barazkiak, eta ura ere ez dutela edaten behar adina.
|
|
|
Inkestak erakutsi du adinekoek
|
behar
baino gutxiago jaten dituztela berdurak, eta ura ere behar baino gutxiagotan edaten dutela.
|
|
|
Inkestak erakutsi du adinekoek behar baino gutxiago jaten dituztela berdurak, eta ura ere
|
behar
baino gutxiagotan edaten dutela.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, txakurrak beti izan behar du ur garbia eta tenperatura egokian (ez oso hotz, ez beroegi). Ura beroegi edo zikinegi badago, animaliak ere edan egingo du, eta
|
behar
baino gutxiago kontsumituko du. Beraz, organismoa berotu egingo da.
|
|
2013
|
|
|
Nahasmendu horren eraginez,
|
behar
baino gutxiago sortzen dira tiroideko hormonak, eta akidura kronikoa eragiten du, ahuldadea, larruazala lehortu egiten da, hotza ezin izaten da eraman eta ilea erori egiten da, besteren artean.
|
|
2014
|
|
|
Oso zaila da dietaren bidez iristea mantenugai horri dagozkion kopuru gomendatuetara (batez ere haurdunaldian eta haurtzaroan), Espainiako Estatuan
|
behar
baino gutxiago hartzen baitu jendeak.
|
|
|
Erantzun duten herritarren %38k soilik adierazi dute mantenugai horiek oso kantitate txikietan behar izaten ditugula, baina
|
behar
baino gutxiago hartzeak hainbat gaixotasun sor ditzakeela.
|
|
|
Kontserba horiek ugari ematen dute zuntza (Espainiako Estatuko herritarrek
|
behar
baino gutxiago hartzen dute mantenugai hori), eta oso gutxi, berriz, kaloriak eta gantzak.
|
|
|
Batzuetan, ordea, guruin horrek arazoak izaten ditu: behar baino hormona gehiago sortzen ditu (hipertiroidismoa) edo
|
behar
baino gutxiago (hipotiroidismoa). Kasu horietan, elikadura funtsezkoa da.
|
|
2015
|
|
|
Arrainak, proteinez gain, mineral garrantzitsuak ere ematen dizkigu, fosforoa eta iodoa esaterako (azken hori
|
behar
baino gutxiago hartzen dute herritar talde batzuek), baita omega eta omega esaten zaien gantzak ere, zeinak onuragarriak baitira, itxuraz, gaixotasun kronikoei aurrea hartzeko.
|
|
2016
|
|
|
Medro, nire haurtxoa
|
behar
baino gutxiago hazten da?
|
|
|
Obsesio horrek bi jokabide errepikatzera eramaten ditu emakumeak: ariketa gehiegi egitea eta
|
behar
baino gutxiago jatea. Biak oso arriskutsuak dira, bai beren osasunerako bai haurtxoarentzat.
|
|
2017
|
|
|
Aldiz,
|
behar
baino gutxiagotan jaten dituzte frutak, berdurak eta barazkiak.
|
|
|
Zirriborroa berretsi edo Errenta Aitorpena aurkeztu ondoren akatsen bat antzematen bada, hainbat bide daude zuzentzeko: Akatsak Ogasunari kalte egiten badio,
|
behar
baino gutxiago ordaindu duelako edo hiritarrari zegokiona baino kopuru handiagoa ordaindu duelako, aitorpen osagarria aurkeztu da WEB Errentaren lineako zerbitzuaren bidez. Epaiak zergadunari kalte egiten badio, Errenta kanpainaren berritasun gisa, WEB errenta zerbitzu birtualaren bidez zuzenketa eska daiteke. Baina, nahiago izanez gero, autolikidazioa idatziz zuzentzeko eska daiteke, helbide bakoitzeko dagokion Zerga Agentziaren bulegoan.
|
|
2018
|
|
|
Txakurra (edo paseatzera irtetea gustuko duen beste animaliaren bat) baduzu, aprobetxa ezazu eta, sakatzen duzun bakoitzean, 10 minutuz ibili, edo apur bat azeleratu. Korrika edo egunero 30 minutu txirrindan egin daiteke, arropa garbigailuan garbitzean
|
behar
baino gutxiago. Haurrak parkera eramatea eta haiekin 30 minutuz jolasean aritzea ere jarduera fisiko moderatutzat hartzen da.
|
|
2020
|
|
|
Hain zuzen, SENen datuen arabera, migraina duten pazienteen %25ek ez du inoiz kontsultarik egin medikuarekin duen gaixotasunagatik, eta %50ek jarraipena utzi du lehen kontsulten ondoren. Hori dela eta, gaixotasun hori
|
behar
baino gutxiago portatzen da, eta pazienteen %50 baino gehiago automedikatzen da errezetarik gabeko analgesikoekin, eta kroniko bihur daiteke. Arrisku faktore nagusiez gain (herentziazkoak, analgesikoak maiz erabiltzea, emakumea izatea, ohitura higieniko dietetiko txarrak izatea eta antsietatea edo depresioa garatzea), beste faktore eragile batzuk ere badaude (elikadura, estresa, ingurumen baldintzak…), artikulu honetan buruko minari buruz aipatu dugun bezala.
|
|
2023
|
|
|
— Espezialistari kasu egin Alde horretatik, Espainiako Pediatria Larrialdietako Elkarteak (SEUP), min akutuaren dekalogo honetan, min hori teknika batzuen bidez arintzea gomendatzen du, hala nola distrazioa, erlaxazioa edo masajeak, baina, batez ere, ez du espero haurrak min handia izango duenik mina tratatzeko (analgesikoak) eta adierazitako dosietan. “Batzuetan, albo ondorioen beldur direlako edo ondorio horiek bizitzeko beldur direlako, eraginkorrak baino dosi txikiagoak ematen dira,
|
behar
baino gutxiago, edo minaren motari eta intentsitateari egokitu gabeko botikak, eta horrek min akutua kroniko bihurtzea ekar dezake”, adierazi dute. — Eta mina maiz errepikatzen bada?
|
|
|
Horregatik da garrantzitsua pixkanaka loaren errutinetara ohitzea. Artikulu honek adierazten du zer gertatzen den loaren ohiturekin oporretan eta eskolara itzultzean, eta zer ondorio dituen haurrek gaizki edo
|
behar
baino gutxiago lo egiteak. Testuak loaren errutina osasungarriei berriro heltzen laguntzeko gako batzuk aipatzen ditu, eta, gainera, motxilak ere aipatzen ditu, ikasgeletara itzultzeko garrantzi handiko beste elementu bat.
|
|
|
Eta hurrengo egunean goiz jaikitzea beste aukerarik ez duenez, AEPk eta Estatu Batuetako Loaren Fundazioak ikasleentzat gomendatutako 10 edo 11 ordu baino gutxiago lo egingo du. Lotan
|
behar
baino gutxiago egitearen ondorio negatiboak haurrak egunez izango duen atsekabea, haserrea eta umore txarra baino askoz gehiago dira. Loaren kalitate txarrak eskolako errendimenduari eragiten dio.
|