|
2000
|
|
|
Sexuen eginkizunen banaketatik sor daitekeen ustiaketa diferentea da, beraz. Paleolitikoan, ehiztari, fruitu biltzaile eta ibiltari zirenez, gizarteko alor guztietan berdintasun maila handia lortuak izango zirela pentsatzekoa da, agian herri deneklortu ez
|
bazuten
ere. Horregatik, arrazoizkoa da antolamendu sozial hari komunismoadeitzea.
|
|
2001
|
|
|
Ikasturte amaieran egindako balorazio horietan, irakasleek garrantzia emandiote irakasteko moduaren gainean hausnarketa egiteko parada izateari; etadiseinuan hartutako esperientzia oso baliagarritzat jo dute, lan handia egin beharizan zutela
|
aitortzen
bazuten ere.
|
|
|
Izan ere, lehenengo hiruhilabetean, urratsez?
|
bazuten
ere, berehala hasi ziren, mailez, hitz egiten.
|
|
|
X. mendetik aurrera eredu horidegeneratuz joan zen, hau da, gero eta herrikoiagoa bihurtuz, eta, ondorioz, XI.menderako erremateko arku ultrapasatuak okulu independienteak izatera helduziren. Asturiasko leihoek antzeko bilakaera izan zuten; baina erremateko arkuakixtera jo
|
bazuten
ere, ez ziren independizatu. Kantabrian ez da honelako leihorikaurkitu; eta Gipuzkoan bakarra dago, Astigarribiako San Andres en.
|
|
2002
|
|
|
Bertan hainbat ekintza global proposatu ziren garapenjasangarria eta ingurumenaren babesa bermatzeko, baita herrialdeen arteko ezberdintasunak desagerrarazteko ere. Agiri aberats, ausart eta are iraultzailea ere bada, baina ez ditu herrialde sinatzaileak berau betetzera derrigortzen, eta finantziazio arazoak ere izan ditu (esaterako, herrialde aurreratuek beren Barne ProduktuGordinaren %0, 7 garapenaren alde emateko konpromisoa hartu
|
bazuten
ere, inorkgutxik bete du). Laburbilduz, herrialdeek ez dute borondate edota interes politikoekonomiko nahikorik izan agiri horietan adostutakoa gauzatzeko.
|
|
|
Hiribilduek eta Ermandadeek Gipuzkoako lurraldea menperatzeagatik Ahaide Nagusiekin izandako gatazkan, Loiola etxearen jarrera aldakorra izanzen. Hasieran, beste Ahaideekin batera jokatu
|
bazuten
ere, Ermandadeak inposatuahala, Probintziaren nagusitasuna onartu eta haren zerbitzura jarri ziren15 Bizkaikokasuari dagokionez, Arsenio Dacosta ren tesiak, oraindaino argitaratzeke dagoenak16, lurralde horretako leinu aristokratikoen ikuspegi orokorra eskaintzen du.
|
|
|
Esan bezala, metodo genealogikoa hasiera batean Marx-ek, Max Weber-ek eta Durkheim ekproposatu
|
bazuten
ere, Norbert Elias-ek eta Michel Foucault-ek berritu zuten. Metodo honenproposamenaren atzean, gizakiaren historian zentzu orokor eta suprahistoriko bat bilatzen duenhistorizismoari aurre egiteko saiakera dago.
|
|
|
Are gehiago, jauntxoak eta beraien alderdien politikatradizionala guztiz mespretxaturik zeuden garaian. Sare identitario nazionalistazabal horretan, emakume nazionalistek ere leku berezia zuten, Emakume AbertzaleBatzari (EAB) buruz egindako ikerketan Merche Ugaldek erakutsi duen legez.Politikaren arloan gizasemeen nagusitasuna EABko emakumeek zalantzan jartzenez
|
bazuten
ere, epe luzean, emakumeak politikoki sozializatzeko ekarpen handiaegin zuen EAB erakundeak (Ugalde, 1993).
|
|
|
Euskal abertzaletasunak bizi zuen zatiketak eta 1960 hamarkadaz geroztikezkerreko filosofia politikoek izandako gorakadak sortu zituzten lehen ezaugarrikritikoak nazionalismoaren literatura historikoaren barruan. ...ten euskal nazionalisten belaunaldi berriak bete betean ezagutuzuen pentsamendu marxista leninistaren eragina, eta, horrela, Trantsizioaren garaian batik bat, EAJ eta Eusko Jaurlaritzari buruzko oso liburu kritikoak argitaratzenhasi ziren12 Halere, haize berri horiek ez zuten lortu ohiko literatura historikoarenfuntsezko akatsak bere oinarrietan zuzentzerik, lehen aipatutako argitalpenen mailaondu
|
bazuten
ere. Izan ere, aipaturiko argitalpen berri horietan ere, begi bistanbaitago Justo Beramendi historialari galiziarrak «baieztapen nazionalaren erabateko nagusitasuna» («el abrumador predominio de la afirmacion nacional») deituduena13. Ortzik?,. Beltzak?, eta, batez ere, Apalategik egindako lehen lanetanhauxe da gertatzen dena:
|
|
|
Merkatariak ez ezik, politikoak ere berehala konturatu ziren beren mezuak zabaltzeko orduan komunikabide berriak eskaintzen zituen aukerak askotarikoak zirela, eta, ondorioz, hasieratik irratia erabiltzen saiatu ziren propaganda tresna gisa. Dena dela, II. Errepublikako Gobernuak debekatu egin zuen uhin bidezko propaganda politikoa 1933ko azaroaren hauteskundeetan, horien berri eman ahal
|
bazuten
ere. Sevillan Sanjurjo jeneralak eman zuen estatu kolpeak irratietan izan zuen oihartzunaren ondorioz, edozein agerraldi edo ekitaldi politikoren emanaldia debekatu zuen gobernuak 1934an eta, ondorioz, irrati bidezko diskurtso politikoen emanaldiak bertan behera geratu ziren (Garitaonaindia, 1988:
|
|
|
Analizatzaile hau lehenengo analizatzaile morfologikoetako bat da, eta, ondoko bertsioak izan baditu ere, 1960.eko hamarkadaren erdialdean garatu zen MITn5, MITalk izeneko proiektuaren barruan (Allen eta beste, 1987). Hitz zerrendak biltegiratzeko zeuden arazoek zein sistemaren hedadura nahikoak bere garrantzia eduki
|
bazuten
ere, analisi morfologikoa burutzeko izan zuten arrazoi nagusia ingelesez morfologiaren eta hizketaren artean dagoen lotura izan zen. DECOMPen funtsezko ezaugarriak hauek dira:
|
|
2003
|
|
|
Egoera berri horrek beste erreakzio mota batzuk ere sorrarazi zituen, eta euskara eta euskal kultura mundu modernora egokitu beharra azpimarratu zen. Hezkuntzaren arloan, 1969an sortu zen Seaska ren lehen ikastola; eta arlo politikoan, 1960 urtean Enbata taldea sortu zen, turismoak eta zerbitzu publikoen eskasiak sortutako eredu neokolonialaren aurka protestatzeko eta euskal abertzaletasuna aldarrikatzeko37 Ipar Euskal Herriko biztanle askok beren kultura alboratu eta frantseztearen alde egin
|
bazuten
ere, ez ziren gutxi izan bigarren aukeraren alde egin zutenak. Baina, ez zegoen batasun gehiegirik horien artean.
|
|
|
Atalak bazuen alde ahula, ordea: programaren gainerako puntuek errektore gaiaren taldearen babesa baldin
|
bazuten
ere, euskarari zegokionak errektore gaiaren beraren iniziatiba soila ematen zuen. Klaustroko zenbait partaidek zalantzan jarri zuten Monrealen ahal mena euskararen atala aurrera ateratzeko.
|
|
|
liburuen banaketa merkataritza etxe baten esku uztea (Zabaltzen); liburuentzako ISBNa eta zegokionean aldizkarien ISSNa eskatzea (Historiako urtekariaren kasua); urte bukaeran eratu zen Euskal Editoreen Elkartean sartzea; eta liburuek, hizkuntzari zegokionez, euskara eredu txukuna izan zezaten, orrazketa eta zuzenketa lana sistematikoki egitea. Hasierako urteetan lan hori sailburuek edo, kasuren batean, kanpoko talde edo erakunderen batek egin
|
bazuten
ere, Argia-k adibidez, denborak aurrera egin ahala, Jose Ramon Etxebarriak hartu zuen bere gain ardura hori. Ez ziren liburuak bakarrik, izan ere, urte horretako maiatzean UEU bideo bat euskaratzen hasi zen, Eusko Jaurlaritzaren babesarekin, baina bide hori ez zen emankorra izan eta bertan behera utzi zen.
|
|
|
106 Universitat Catalana d' Estiu ere izan zen horrelako eztabaiden lekuko, baina kasu honetan, antolaketa Hegoaldera ekarri
|
bazuten
ere, «una organització més representativa de tots els Països Catalans», ikastaroen egoitzak Iparraldean jarraitu zuen. http://www.partal.com/uce /2002/general.html.
|
|
|
Ezker Abertzaleko kide askok Udako Euskal Unibertsitatea buruan izan arren eta Euskal Unibertsitatearen proiektua finkatzeko oinarriak zehaztea UEUri zegokiola pentsatu arren, eta UEUk bere jarduerarekin aldarrikapen horren erreferentzia izan behar zuela pentsatzen
|
bazuten
ere, ez zen islatu, zuzenean, UEUren agirietan esandakoa. Esate baterako, 1976ko urte amaieran KASek plazaratutako euskararen inguruko agirian, nahiz eta helburua «Euskal Herriaren Berreuskalduntzea (izan), honetarako Euskal Herri osoan Hizkuntza Nazional bakarra euskara ezarriz», ele bitasunaren aldeko deia egin zen, «Euskarari lehentasunezko sarbide progresiboa emanen dion politika baten» oinarri moduan30 Horretarako «Erdarekin batera euskararen ofizialkidetasuna legez Euskal Herri osoan» planteatzen zuten.
|
|
2004
|
|
|
Hizkuntzaren aztcrketa filosofikoak hizkuntzaz haragokohelburuak izan ditu luzaroko mendcetan; kanpoko helburuak zirela-eta aztertu ohi zenhizkuntza. Azterketa horiek, esaterako. etikoak, ontologikoak edo epistemologikoak ziren, hizkuntza aztertzen
|
bazuten
ere.
|
|
2005
|
|
|
1 Etxe Eskolek eta Ikastolek, biek ere, euskaraz irakasten
|
bazuten
ere, «EtxeEskoletara joaten zen ikasle kopurua txikia da,, goi mailako, familia, kultura, eta ekonomia jatorrikoak gehienak, eta Euzko Alderdi Jeltzalearen ildo politikoaren jarraitzaileak; ikasle guztiek euskaraz badakite.
|
|
|
IKASBATUAZ Elkartea 1993 ikasturtean sortu zen. Hain zuzen, 1993anEAEko Legebiltzarrean onartu zen Euskal Eskola Publikoaren Legearen ondorioz, Konfederazioan zeuden Ikastolek aukera publikoa egin
|
bazuten
ere, eskaini zeneredu publikoa ez zetorren bat euren nahiarekin; orduan, Ikastola bakoitzak, ekonomia baliabideen arabera, batik bat, aukera egin zuen. Horregatik, SarePublikora bilduriko Ikastolek elkarrekin antolatuta jarraitzeko behar larria nabaridute:
|
|
2006
|
|
|
Utopia positiboen ordez dialektika negatiboaren aldeko apustua egin
|
bazuten
ere, Teoria Kritikoaren oinarrian beti izan da gizarte arrazionalagoa gauzatzeko ideia. Habermas ekin, indarrean dagoenaren ukazioaz gain, aurki daiteke aipamenik gizarte berriak izan lituzkeen ertz eta ezaugarriez.
|
|
|
Giza Eskubideen Europako Auzitegiak aukera izan zuen Hitzarmenaren 10 artikuluaren aplikazioaren gaiari buruzko adierazpen bat egiteko. Onartu zuen artikulu hori Casado Coca jaunaren kasuan ere aplikagarria zela eta, halaber, babes juridikoaren beharrean zeuden pertsonentzat eztabaidatutako iragarkiek baliagarritasun handiko informazioa ematen zutela publizitatea helburu
|
bazuten
ere. Hala, justiziara iristea errazago gertatzen zen17.
|
|
2007
|
|
|
sare bakarbatean bildu eta koordinatzea da, Industria Sailaren lidergopean. 96/ 1997 dekretuaIndustriako eta Hezkuntzako sailburuek sinatu
|
bazuten
ere, erabaki ahalmena (agenteen akreditazioa, finantzaketa erabakiak) Industria Sailaren eskuetan dago.Bere aldetik, Hezkuntza Sailak zientzia politikako laguntza propioak mantenduditu (RVTtik kanpo). Beraz, politikako bi esparruak ez daude integraturik, aurrekoatalean esan dugunez.
|
|
|
1980ko hamarkadan, Nucci (1981), Turiel (1983) eta beste zenbait ikertzaile, gizarte arauak, autoritatea, eskubide indibidualak eta zibilak, eta politikarekinzerikusia zuten gai batzuen inguruko ezagutzaren garapena aztertu
|
bazuten
ere, ezzituzten gai horiek hartu politikari buruzko eremuaren zatitzat. Hala, urte horietanikertzaileek politikaren ezagutzaren garapena aztertzeari utzi zioten (Berti, 2005).
|
|
2008
|
|
|
Auzokideek luze, eta beharbada sutsu? eztabaidatu
|
bazuten
ere, ez ziren ados jarri: alkateak eta gainerako kapitularrek udalak Olaberen aurkako auzian parte hartu behar zuela zioten, eta prozesuaren gastuak ordaindu; baina auzokideen gehiengoa ez zen iritzi berekoa.
|
|
|
Eta 1804an, hildakoak elizatik kanpo lurperatzeko Erret Agindua ailegatu zen. Hasiera batean hilerria moja agustinen komentuko ortu zaharrean egitea pentsatu
|
bazuten
ere, 1809an Ibarreko Kruz ermitaren inguruan eraiki zen, leku egokiagoa zelakoan. Garai hartako gizarteak hilotzak leku sakratuetan lurperatzeko joera zuen, eta ikusten denez, hilerri berria eraikitzeko ere komentu edota ermita inguruak aukeratu ziren.
|
|
|
1795ean Eibarko alkatea Juan Bautista Mendizabal zen, aurreko urtean bezalaxe. Udal karguek berriz hautatuak izateko hiru urteko hutsunea bete behar
|
bazuten
ere, 1795ean alkate izendatutako Santa Kruzeko markesa?. Grande de España de primera clase?, lanpetuegi zebilen Eibarko kontuez arduratzeko, eta markesaren ordez, Mendizabalek zeraman alkatearen makila, eta ondorioz, testigantzak jasotzeko ardura.
|
|
|
salatari gisa utzi zuen hirukotea erkideen aurrean. Eta egun hartako atezalditik onik ateratzea lortu
|
bazuten
ere, badaezpada ez ziren hurbildu sei egun geroago egin zen batzarrera. Zumaran alkatea ere falta izan zen, eta batzarra Andres Aritioren gidaritzapean burutu zen; berak deitu zituen«?
|
|
|
Errepublikano bezala identifikatu ditugun 49 lagunen zerrenda osatzeko eskura izan ditugun hiru iturriak hartu ditugu kontutan: I. Errepublikaren garaian izendaturiko udalkideak, uztailekoek kargua betetzerik izan ez
|
bazuten
ere; herrizaingoari buruzko protesta sinatu zutenen errepublikano federalak; Ermuko ekintzetan parte hartu zuten errepublikanoen boluntarioak. Horiei Ignacio Ibarzabal eta Vicente Agirre osagilea gehitu dizkiegu, beste iturri batzuk egiaztatzen dutenez haien errepublikano zaletasunari buruz ez baitago zalantzarik.
|
|
|
Inguruko herrietan ez bezala, sortutako botere hutsunea betetzeko Eibarren Gobernurako Batzar Iraultzailea eratu zen, eta bi astetara Udaletxe Herrikoia. Ekimen horrekin diputazioaren aginduak saihestea lortu
|
bazuten
ere (1866ko udalkideak berrezartzea), kontuan hartzekoa da erakunde, iraultzaile, hauek ez zirela sufragio orokorrez izendatu, gutxi batzuen erabakiz baizik.
|
|
|
Kargu militar gorenak absolutisten eskuetara bilduz, gerrillari ohiak baztertu zituen. Gradu eta soldaten jaitsiera jasan zuten militar horien haserreak liberalismorantz bultzatu zituen, eta bitartean liberalismoaren aldeko jazarraldi militar garrantzitsuenak beraiek burutu zituzten, guztiek porrot egin
|
bazuten
ere.
|
|
|
Foru diputazioak indargabetu eta 1814ko diputazio probintzialak berrezarri ziren, behin behineko eskuduntzekin. Baina diputazio probintzialerako hauteskundeetan, betiko lur jabeak gertatu ziren izendatuak, eta horiek konstituzioa sinatu
|
bazuten
ere, foruak defendatzen saiatu ziren; jarrera horrek foru herrialdeen konstituzionalizazioa oztopatu zuen (Rubio Pobes, 1997: 133).
|
|
|
jabe laikoen eskuetan utzia zuen hori kobratzeko lana, batutako erdiaren truke918 Liberalek, hamarrenaren ordez zerga bateratu bat ezarri nahi zuten, Kultu eta Kleroaren zerga?. Contribucion de Culto y Clero??. Zerga hau dirutan ordaintzen zen, eta ez bildutakoaren arabera, kopuru finko bat baizik919 Estatuan zerga hau inposatzea lortu
|
bazuten
ere, foruherrialdeetan elizak hamarrena mantentzea lortu zuen. Gipuzkoan adibidez, 1844ko Azpeitiko Batzar Nagusiek askatasun osoa eman zieten herriei apaizen ordainketa nahi zuten erara egiteko (hamarrenaren bidez edo zerga berriaren bidez), eta herririk gehienak hamarrenarekin jarraitzea aukeratu zuten.
|
|
|
II. Karlistaldiaren eztandak, Orbeak eta Ibarzabalek, esaterako, ideologia kontrajarriak zituztela agerraraziko bazuen ere, laukote horrek Eibarko armagintzaren elitea osatzen zuen 1860 aldera. Orbeatarrek karlistekin kolaboratu
|
bazuten
ere, ibarzabaldarrak errepublikaren alde azaldu ziren. Antonio Larrañaga Belgikan egona zen 1847an, udalaren enkarguz hango berrikuntzez jabetzen, EiUA, A, 1,1, 13, Akta Liburuak(),.
|
|
|
Eibarren egindako armak bertan aztertzeko baimena aspaldi lortuta
|
bazuten
ere, eskubide hori galdu zuten noizbait, beharbada arma frogatokiak ez zituelako gutxieneko baldintzak betetzen975 1858an, udalak Pedro María Iraolagoitia bigarren alkatea izendatu zuen, Madrilera joan eta Artilleriako Zuzendari Nagusiarekin hitz eginda, eskuduntza hori berreskuratzeko976 Bi hilabetera baimena lortu zela jakin zen, eta arma frogatokia egokitzen hasi ziren977, hamaikagarrenez.... Itxura denez, frogatokia sustatzeko ezinbestekoa zen zuzendaria, militar bat, normalean?
|
|
|
Batzuk liberalen eta besteak karlisten alde ibilitakoak baziren ere, Eibarko eliz kabildoko kide guztiak bat etorri ziren hamarrena kobratzeari uko egiteko orduan. Ordutik aurrera sistema mistoa nagusitu zela dirudi, nekazariek hamarrena ordaintzen jarraitu
|
bazuten
ere, armagin eta merkatariak zerga berriarekin zamatu zituztelarik. Gainera, industria eta merkataritzari zegokion zerga sarri udalak berak ordaintzen zuen, eta formula oso ortodoxoa ez izan arren, bake soziala bermatu zuen erlijioaren arloan.
|
|
|
Horrez gain, Ibarzabal liberal peto petoa 1826an, purifikatu?
|
bazuten
ere, Manuel Antonio Muruaren aurkako bazterketa 1829ra arte mantendu zuten. Aipatzekoa da ezen bazterketa mantentzearen aldeko jarrerarik sutsuenak udaleko boterean ari zirenek zituztela, eta diputazioak, korrejidoreak eta erregeak berak, jarrera leunagoa agertu zutela.
|
|
|
Eibarko Udalak zailtasunak izan zituen 1824ko urriaren 17ko errege zedula betetzeko, udal gobernuan parte hartzeko baldintza ekonomikoak zorrozteaz gain, kargu eta ordezko bakoitzerako hiru hautagai proposatu beharrean aurkitu zen-eta. bitartean udalaren bileratan parte hartzen zuten auzokide hautagaien kopurua murrizten joan zen, eta eskribau berriaren izendatzea zela-eta, lurrak bahian zituzten biztanleek auzokideen zerrendan onartuak izatea eskatu
|
bazuten
ere, ez zuten beraien helburua lortu. Edonola ere, batzar gelaren okupazioak eta kanpora irteteko aginduei uko egin izanak, erresistentziarako prest zegoen biztanle esparru baten berri ematen digu.
|
|
|
Eibarrek ez zekienez diputazioak zenbateko mailegua eskatu behar zuen, ezta zertan erabiliko zuen lortutako dirua«? acordo que se diga a la Provincia que suspende esta villa su voto entretanto logre tan justas satisfacciones», Lege Zaharrean oinarrituz zeharkako zergak bikoiztearen aurkako jarrera742 Urbanoak ere, horniketen zama inguruko herrien artean banatzea erabaki
|
bazuten
ere, estu eta larri zebiltzan anoak lortzeko orduan743 Izan ere, ez zen batere erraza 800 lagunen jana eta edana bermatzea744 karlistek inguruak mehatxatzen zituzten bitartean. Eztabaida luze baten ostean, anoak Eibarrek berak aurreratzea adostu zuten udalkideek, hilabeteko txanda ezarriz auzo bakoitzarentzat.
|
|
|
talde horietako bat gidatzen zuten. Egunez bizimodu sasinormala egiten
|
bazuten
ere, gauez Iruzubietako ostatu batean biltzen ziren791, Trabakua mendatea zeharkatzen zuten bidaiari eta garraiolarien aurkako lapurretak antolatzeko. Zenbait ekintzetarako jende gehiago behar izaten zuten, eta horretariko batean Larrañaga bergararrarekin bildu ziren.
|
|
|
Hasiera batean frantziarrek bertoko antolaketa instituzionala errespetatu
|
bazuten
ere, 1810eko otsailaren 8an Napoleon enperadoreak, bere anaia Joséren iritziaren aurka, Ebrotik iparraldera kokatzen ziren lurraldeak, espainiar estatutik banatu eta Frantziar Inperiora gehitzea erabaki zuen. Eskuratutako lurralde berrien administrazioa lau gobernutan zatitu zuen:
|
|
|
por solo el motibo de haber sido escluido de la asistencia a ellas [Batzar Nagusietatik](?) se hizo por una mera queja de falsas acusaciones sin justificacion alguna ni conocimiento de causa»631, eta batzordeak auzokidetza onartu zion. Vicente Agirre eta Ramon Agirreren eskakizunak egun berean aztertu zituen batzordeak, eta horiek ere onartu zituen, absolutistak sartu zirenean Oviedo aldera egin
|
bazuten
ere, SEAFeko zuzendariak berak aginduta. Juan Mantillak, izan zelako.
|
|
2009
|
|
|
Ezagunadenez, frankistek Madril eskuratu ezinik, urte horretako martxoaz geroztik, beraienestrategia aldatu zuten. Estatuko hiriburua inguratzen jarraitu
|
bazuten
ere, bestefronte batzuetara bideratu zituzten gerra eraso nagusiak. Izan ere, haien garaipenaez zen Madril hartzearekin bat etorriko, eskualdez eskualde lortutako aurrerapenekin baizik.
|
|
|
Gainera, lubakietatik at idatzi zen gerrako lehen historia hau Espainiazharaindiko historialariek egina izan zen, agian ezinbestean atzerritarrek egina.Nahi eta nahi ez kanpotarrek idatzia, zeren Espainian ez zegoen adierazpen askatasunik ez katedra libertaterik. Gainera, Espainiaz haraindikoek gerra urrunetikikusterik
|
bazuten
ere, diktadurapean bizi zirenek 36an piztu ziren suen eraginakegunero egunero pairatu behar zituzten oraindino.
|
|
|
kitzikadura, meseta, orgasmoa eta ebazpena. Alderdi psikologikoa ere jorratu nahi
|
bazuten
ere (Johnson psikologoa zen, eta Masters medikua), haien lanetan alor psikologikoakoso tarte txikia hartu zuen. Horregatik, Kaplan-ek (1979) eredua osatu zuengarrantzizkoa zen alderdi psikologiko batekin, zeina Masters eta Johnson-ek berenerregistro fisiologikoetan antzeman ez baitzuten.
|
|
|
Jose Celaya Huarte izan zen lehenengo fusilatua, uztailaren 21ean.Udaleko aktak dio barne hemorragia baten ondorioz hil zela; hil zuten lekuariburuz ez du ezer esaten, soilik marra batzuk egin zituzten. Bigarrena PedroAlfarorena izan zen, uztailaren 22an; bere etxe ondoan eta bere emaztea aurreanzelarik hil
|
bazuten
ere, hau ere barne hemorragiengatik hil zela dio autopsiak etaagiriak. Hirugarren agiria Eladio Celayarena zen, momentu hartan Kasedakoparrokoa zena.
|
|
|
Alderdi politiko eta sindikatuen ondasunenberreskuratzearen alde gobernu ezberdinek bi neurri hartu zituzten 1986 eta1998an, erabateko itzulketa lortu gabe. 2007ko legean alderdi batzuek (PNV, CIU, ERC) itzulketa osoa lortzea espero baldin
|
bazuten
ere, ez da hala izan legeak ezbaitu gai hori aipatzen, eta gobernuak jabetza eskubidearen konplexutasun juridikoa argudiatuz pertsonen berreskuratze eskubidearen aldeko eskaerak bazter utziditu42 Herritartasun eskubideari dagokionez, ihesaren eta erbesteratzearen ondoriozpertsona askok herritartasun espainola galdu zuten. 2007ko legeko 6 xedapengehigarriak herritartasunaren berreskuratzea ahalmentzen du beraien seme alabaedo bilobentzat, eta herritartasuna onartzen die baita Nazioarteko Brigadistei ere.
|
|
|
Editoreek prentsa ulertzeko zuten modua ere apurka apurka aldatzen joan zen eta horrek eragin handia izan zuen prentsaren garapenean eta hedapenean, ordura arte harpidetza bidez jardun
|
bazuten
ere, egunkari merke eta deigarriak kaleratzeko erabakia hartu baitzuten. Ondorioz, klase ertaina ez baina masak hartu behar zituzten gogoan egunkari berriek.
|
|
2010
|
|
|
Lehenak, «Amerikan zeudeneuskaldunen abotsa» zuen mantxetaren azpiko leloa. Horrekin argi eta garbijakinarazten zuen, Argentinan argitaratzen
|
bazuten
ere, beste herrialde askotakoeuskaldunen bozeramailea ere zela. Hain zuzen erredakzioa zein zuzendariak. Ramon Maria Aldasoro, Victor Ruiz Añibarro...?
|
|
|
Historialari horren arabera, espainiar erbesteratzearen bilakaera kuantitatiboa 1939ko otsailaren erditik urte bereko abenduarenerdira honako hau izan zen: Frantzia eta Espainiaren arteko marra 475.000 erbesteratuk zeharkatu
|
bazuten
ere, Frantzian babesa harturikoen kopurua abenduarenerdialdera 140.000 atzerriratuz osatua zegoen, gainerako guztiak Espainiara itzulitazeuden ordurako, Ameriketako zenbait errepublikatara migratzea lortu zutenmilaka gutxi batzuk kenduta (Rubio, 1978: 19).
|
|
|
Goragoaipaturiko bidaiariek ordura arte ikusiriko akatsak salatu eta beraien berri ematekoJulio Jauregiri idatzi zioten karta. Beren burua euskalduntzat eta ez beste ezertzatagertzen
|
bazuten
ere, denak jelkideak ez baziren ere, EAJtik hurbil zebiltzanakizan zirelakoan nago.
|
|
|
Nunca nos movimos de espaldas aInglaterra y Norteamerica. Ambos gobiernos tuvieron noticia de nuestros pasos.Se la dimos nosotros mismos en notas correlativas»37 Londresen ziren erbesteratuerrepublikazale espainiarrek utopikotzat hartu eta kritikatu
|
bazuten
ere, UnionCultural de los Paises de la Europa Occidental proiektua memorandum batenbidez helarazi zion Euskadiko Kontseiluak Conseil de Defense de l. EmpireFrancais delakoari bai eta britainiar eta amerikar gobernuetako ordezkariei ere.Bestetik, negoziaziorako proiektu bat izateaz gain, Eusko Jaurlaritza eta EuskalHerria gudaosteko negoziaketa politikoetan kokatzeko modua zen, «era paranosotros,... Mds lo primero que lo segundo.
|
|
|
Ildoberean, San Frantziskoko Biltzarraren ostean, 1945eko abuztuaren 31n hain zuzenonetsi zuen Mexikoko gobernuak Jose Giral en erbesteko Errepublikako gobernua; irailaren 10ean Guatemalakoak; azaroaren 7an Panamakoak eta azaroaren 8anVenezuelakoak. Uruguaik eta beste zenbait amerikar gobernu demokratikokerrepublika ofizialki onetsi ez
|
bazuten
ere, ez zuten Francoren gobernua aintzatetsi.
|
|
|
Nazio Batuen Erakundearen baitan Francoren erregimenaren agenteekinlibratutako lehiak ezinbestekoa egiten zuen nazioarteko erakundean ordezkariakzituzten herrialdeen gobernuekin harreman instituzionala gauzatzea. 1945eko SanFrantziskon Biltzarrean eta aurretik ere aliatuek espainiar gobernuarekiko jarrerairmoa aurkeztu
|
bazuten
ere, garbi azaldu zitzaien erbesteratu errepublikazaleei1946an Londresen bildu zen I. Biltzar Nagusian gogor borrokatu behar zituztelaespainiar erregimenaren kontra herrialde ezberdineko gobernuen botoak jadesteko.Jaurlaritzako ordezkaritzak enbaxada bilakatu zituen ardura dugu hori. Juan Domingo Peron koronelaren 1946 eta 1955 bitarteko Argentinan edo Marcos PerezJimenez 1952 eta 1958 bitarteko Venezuelan ez bezala, Jaurlaritzako ordezkaritzekherrialde demokratikoetako indar politikoen laguntza eskuratzea lortu zuten orokorrean, hala nola Uruguain edo Mexikon.
|
|
|
San Frantziskoko maiatzeko Biltzarraren ostean, 1945eko abuztuaren 31n onetsi zuen Mexikoko gobernuakJose Giralen Errepublikako gobernua; irailaren 10ean Guatamelakoak; azaroaren 7an Panamakoak eta azaroaren 8an Venezuelakoak. Uruguaiketa beste zenbait amerikar gobernu demokratikok errepublika ofizialkionetsi ez
|
bazuten
ere, ez zuten Francoren gobernu faxista inoiz aintzatetsi.
|
|
|
Bazen gero, eta ez denengan, Euzkadi libre baten sortzeko asmoa, baitaalemanek irabazten
|
bazuten
ere: jeltzale batzuek ez zuten beti galtzaile atera nahi.Horrek esplikatzen ditu oso gutxiren garra (nazismoaren lagun ideologikoak), batzuen espektatiba (alderdi barruan kontaktuen politikari bidea eman ziotenak), eta askoren tolerantzia (eta azken horiek nahikotxoa zirela iruditzen zait).
|
|
|
LAAek prozesua arautu eta bideratzeko xedea
|
bazuten
ere, asmo horiekaurrera eramateko instrumentu zehatzik ez zuten. Gainera, hurrengo urtean garaihorretan indarrean zegoen Lurzoruaren Legea osatzeko 5/ 1998 Legea aprobatuzen, Lurraren Araubide eta Hiri Antolaketaren arloko Presako Neurriak zehazteariburuzkoa.
|
|
|
Eremu geografikoari begira, garapen eta azpigarapenaren inguruko kezkakLatinoamerikan sortu ziren 1929ko urtean eztanda egin zuen beheraldi ekonomikoaren ondorioz. Latinoamerikako herrialdeek XIX. mendetik aurrera independentzia lortua
|
bazuten
ere, beren egitura ekonomikoa ez zen asko aldatu mende osobatean, eta nazioarteko lanaren zatiketa klasikoan oinarritzen zen. Hau da, DavidRicardok teorizatu zuen moduan, abantaila konparatibo estatikoei jarraituz Latinoamerikako herrialdeek lehengaiak eta nekazaritzako produktuak esportatzenzituzten manufakturen inportazioen truke.
|
|
2011
|
|
|
492 Adibidez, Kimika eta Fisikari buruz 70eko hamarkadan ibilitako zientzialari euskaldun batzuek gerraurreko Aita Gabirelen Pisia eta Kimia ezagutzen
|
bazuten
ere, eta saio gisa interesgarria iritzi arren, beraientzat ez zen baliagarria horko euskara, Kimika eta Fisikaren irakaskuntzara bideratutako liburuetan.
|
|
|
Segidan banan banan bakoitza aztertu baino lehen, azpimarratu nahi dugu frankismoan ekimen pribatuko unibertsitate konfesionalek arrakasta izan
|
bazuten
ere, diktadura amaitu osteko urteetan, unibertsitate publikoek izan zutela Hegoaldean garapenik handiena. Horren adibide da UPV/EHU.
|
|
|
Bigarren epea, 1977 urtetik aurrerakoa da, Martin Orbek UEUren zuzendaritza eta Udako Ikastaroen kudeatzailearen ardura hartu zuenean. Orberekin Udako Ikastaroak antolatzeko idazkaritza iraunkor bat finkatu zen, eta unibertsitateko kultur taldeek parte hartzen
|
bazuten
ere, UEU barne egitura propio bat edukitzen hasi zen. Hau da, sailetan antolatu eta sailburuak izendatu ziren (Gartzia, 1994:
|
|
|
Hala, gerraurrean nola gerraostean ere, euskaraz idatzitako literatur lanek Euskal Herrian kokatuta egon behar zuten, halabeharrez. Gogoan izan, aurreiritzi hori Txillardegik 1959an jada erabat kritikatzen zuela403 Literaturaren esparruan batzuek hizkuntzaren gaineko ideia mugatu horrekin nahiko goiz eten
|
bazuten
ere, zientzia eta teknologiaren esparruan, etena askozaz ere beranduago egin zen, eta UEUren eta bertan parte hartzen zuten pertsona eta taldeen kasuan argi ikus daiteke. Berez, aurreko ataletan ikusi denez, 1960etan egin ziren saio eta lehen hurbilpen batzuk euskaraz zientzia eta teknologia gai unibertsalak lantzeko, baina oso saio dibulgatibo eta mugatuak izan ziren.
|
|
2012
|
|
|
CANZUS taldekoek (Kanada, AEB, Australia, Zeelanda Berria), Japonia, Txina, Frantzia edo Brasil ez datoz bat aldarrikapenak planteatzen dituen hainbat artikulurekin, euren subiranotasunaren gainean mugak jarri eta hau konpartitzera bultzatu egingo lituzkeelako. 1987tik 1993ra egindako presio paradiplomatikoari esker, 1994an Azpibatzorde mailan HIGEAren onarpena lortu egin
|
bazuten
ere, ondorengo bidea oztopoz josita agertu da. Ezin ahaztu biak PIL eta Azpibatzordearen adituez osoturik daudela, Batzarrean aldiz, diplomatikoak dira nagusi.
|
|
|
Nazio tratamendua europarron aldetik botere korrelazioak inposaturiko zerbait zen. Indigenek herri subiranoen artean sinaturiko hitzarmenak zirela uste
|
bazuten
ere, eguneroko praktikak kontrakoa erakutsi zien. Indigenek hitzarmena sinatu ondoren ez ziren gauza izan euren lurren eskualdaketa prozesuen gaineko kontrola bermatzeko (Wilmer, 1993; Keal, 2003; Watson, 1992).
|
|
|
Kasu guztietan ahaleginek huts egin zuten, etxera itzultzeko eta euren arazoak bertako gobernuekin hitzartuz konpondu zitzatela esan zitzaien. Adibide hauek, kale egin
|
bazuten
ere, jomuga bihurtu ziren geroxeago Laugarren Mundua bihurtuko zen horrentzat, erakutsi egin zutelako hirugarren instantzia baten aurrean eztabaidatu zitezkeela gaiak, eta horiek aliatu potentzialak izan zitezkeela, kasu hoberenean, edota txarrenean tokian tokiko gobernuak baino ulerkorragoak.
|
|
|
Ia dozena bat ordezkari izan genituen hitza osoko bilburari zuzentzen (Khosravi, 2006). Indigenen herri izaeraren aitorpenak eta haiei loturiko autodeterminazio eskubideak aurrera egin ez
|
bazuten
ere, Foro Iraunkorra sortzeko herri indigenen eskaera bultzatu egin zen. Halaber, euren nazioarteko zein estatu barneko partaidetza areagotzeko eta sendotzeko deialdia egin zuen Konferentzia inportante horrek.
|
|
|
Era berean, informazioa jasotzen den unean bertan albistea zabaltzeko joera agertu dute hedabideek. Prentsaurrekoek, adibidez, oraingotasunaren zama ekarri
|
bazuten
ere, sareko hedabideek horixe areagotu dute. Kazetariek informazioa jasotzen duten unean bertan albistea zabaltzeko joera garatu dute.
|
|
|
Euskadi Gaztea irratia (gaur egun, Gaztea izena duena) 1990ean sortu zen, irrati formulan oinarritutako zerbitzua emateko. Hasieran, hautu elebiduna egin
|
bazuten
ere, 1995etik aurrera euskara hutsez zabaltzen da (Alkorta eta Zuberogoitia, 2009: 136).
|
|
|
Ondoren, Hamaika Donostia 2010eko ekainean hasi zen. Hamaika Gasteiz proiektua 2009ko azaroan aurkeztu
|
bazuten
ere, oraindik ez da martxan ipini. Hamaika Telebistaren saioak eta zuzeneko emanaldiak www.hamaika.tv web orrian ere zabaltzen dira.
|
|
|
Giza Eskubideen Europako Auzitegiak aukera izan zuen Hitzarmenaren 10 artikuluaren aplikazioaren gaiari buruzko adierazpen bat egiteko. Onartu zuen artikulu hori Casado Coca jaunaren kasuan ere aplikagarria zela eta, halaber, babes juridikoaren beharrean zeuden pertsonentzat eztabaidatutako iragarkiek baliagarritasun handiko informazioa ematen zutela publizitatea helburu
|
bazuten
ere. Hala, justiziara iristea errazago gertatzen zen17.
|
|
2014
|
|
|
Halere, ezin da ahaztu ahalegin antolatu horien aurretikemakume asko (banaka zein taldeka) izan zirela euren rol soziala kinkan jarrizutenak. Aldaketa borondatea eurengandik espero zenaren gainetik jarri zuten etaaskotan eredu sozialaren kategoria lortu ez
|
bazuten
ere, behintzat euren testuinguruanerreferentzia bilakatu ziren.
|
|
|
Beharbada hori ez zen gaiari hobekien zetorkion pertsonaia. Baina, paradoxikoki, ordura arte eszenatokitik pasatako pertsonaia guztiek begirune handia edo oso handialortu ez
|
bazuten
ere, aitortza, boterea, ospea bazuten. Halere, gehiago espero zuten.
|
|
2015
|
|
|
Historia hau, ase ezaguna da eta euskalabangoardiaren izenarekin ezagutzen da. Berritze sakona izateaz gain oso kasu berezia izan zenmundu mailan, izan ere, abstrakzioaren hizkuntza formala aukeratu
|
bazuten
ere, mami politikoazuten, garaiko expresionismo abstraktuaren formaltasun hutsarekin alderatuz. Are gehiago, euskal abangoardiaren formak euskal gizartearen inkontziente kolektibora pasa dira, formasinboliko bihurtu arte:
|
|
|
Harresia bota, asentamenduak suntsitu eta kolonoek alde egin arte ez litzateke posible bide hau. Batzuek bide hau lehenengo pauso bezela ikusten
|
bazuten
ere, gaur egun gehienek estatu baten bidea hobesten dute.
|
|
|
Palestina, hasiera batean zehaztu gabe utzi
|
bazuten
ere, Nazioen Ligaren agindupean Britainiaren esku geratu zen. Sykes Picot hitzarmenaren garaian, britainiarrak Mekako burua zen Husayn ibn Ali-rekin negoziatzen ari ziren otomandarren aurkako matxinadan babesa jasotzeko eta, aldi berean, estatu arabiar bateratu bat sortzeko turkiarrei kendutako lurralde guztietan, Siriatik hasi eta Yemen arte.
|
|
|
Arceren amateur tankerazko bideoek ez zuten Caparen argazkien zirrara berdintzen. Bideoek bonbardaketen peko inpotentzia giroa oso modu eragingarrian irudikatzen
|
bazuten
ere, fotogrametan agertzen ziren antzeko eszenak telebistako informatiboetan hamaika bider ikusiak genituen.
|
|
2017
|
|
|
Lapurtera hibridoa edo mistoa izenarekin, euskal dialektologoek argi utzi zuten Arrangoitzekoeuskara lapurteran kokatzen
|
bazuten
ere, ekialdeko hainbat ezaugarri ere haraino hedatu zirela.Lapurdi eremuko bertze hizkerekin konparatzean, ikus ditzagun zein diren alde batetikmendebaldearekin eta bertzetik ekialdearekin partekatzen dituen ezaugarriak.
|
|
2019
|
|
|
Estatu eklesiastikoko pertsona batzuk gazteluzain izaera zuten, normalean lotinant batenzerbitzura jotzen
|
bazuten
ere (Martinena Ruiz, 1994: 389).
|