|
2001
|
|
|
Ordura arte, jendeak basa hegaztien habietan aurkitzen zituen arrautzak jaten zituen. Antzararen, hankaren eta pintadaren berri
|
bazuten
ere, arrautzak oso gutxi kontsumitu ziren K.a. V. mendera arte, orduan iritsi baitzen oiloa Greziako eta Italiako ukuiluetara. Horrela, erromatarren garaian, arrautzak ezinbesteko osagai bihurtu ziren sukaldaritzan eta, batez ere, gozogintzan.
|
|
|
20ko hamarkadan, edari alkoholdunen debekua zela eta, izugarri igo zen kafe kontsumoa Estatu Batuetan. 1940an debekua kendu
|
bazuten
ere, urte hartan Estatu Batuek munduko produkzio guztiaren %70 inportatu zuten. II. Mundu Gerran, AEBetako soldaduek kafea hartzen zuten kanpainako errazioetan.
|
|
2002
|
|
|
Motxila guztiek erresistentzia polita agertu
|
bazuten
ere, denetan hoberenak The North Face, Salewa, Altus eta Hi Tec izan ziren.
|
|
|
Onartutako zuzenketa batzuk sukaldeko eta jatetxeetako hondakinei buruzkoak dira. Eta baserriko animaliak, larrugintzakoak izan ezik, mota horretako hondakinekin elikatzea debekatzen
|
bazuten
ere, Legebiltzarrak erabaki zuen debeku orokor bat kontrolatzea zaila dela eta hobe dela baldintzekin baimen mugatua sartzea. Horrela, Europar Batasuneko herrialdeek sukaldeko hondakin jakin batzuk baldintza hertsietan erabil ditzakete, gehienez ere lau urtez.
|
|
|
Shangai Yangtsé ibaiaren estuarioan dago, eta Hong Kong, Shenzen eta Cantón Perlas ibaiaren bokalean. Txinako zientzialariek, berotze globalaren ondorioz Tibeteko kliman aldaketa bortitzak gertatu zirela ohartu
|
bazuten
ere, itsas baliabideak ustiatzeko politika modernoagoa eskatu diote Txinako Gobernuari.
|
|
|
Juan José Fernández Kantabriako Babes Zibileko arduradunak azaldu zuen Terquisa enpresako teknikariek egoera kontrolatu zutela, eta Terquisa akrilonitriloaren jabea zela. Fernándezen ustez, Renfeko teknikariek ere tren guztia ikuskatu zuten, beste ihesik izan ez
|
bazuten
ere. Miranda Ebrora (Burgos) joaten jarraitu zuten, enpresako bi teknikarirekin, beste ihesaldi bat kontrolatzeko.
|
|
|
Azken ehuneko horrek 1999ko azarotik 2001eko ekaina arte erreklamatutako zorraren likidazioa ekarri zuen 552.980 pezetaraino, eta horrek epailearen inpugnazioa eragin zuen, neurriz kanpokoa eta legezkotasunaren kontrakoa zela iritzita. Hitzartua baina baliogabea Bi aldeek %29ko interes tasa aplikatu
|
bazuten
ere, kontratuan jasotzen zen, baina Auzitegiak epaian zehaztu zuen horrek «ez duela gehiegikeriarik adierazten». Argudio horri indar handiagoa emateko, 7/ 1995 Legearen artikulu bat aipatzen du.
|
|
2003
|
|
|
Hasieran Bideo Disko Digital bataiaturik eta geroago Disko Aldagarri Digital izendatu
|
bazuten
ere, egun DVD ez da akronimoa, aurki etxe guztiez jabetuko den teknologia baizik.
|
|
|
Erabilera proba denek gainditu
|
bazuten
ere, Dodot (7,7 puntu 9rekiko) eta Mustela (7,6 puntu) gertatu ziren denetan preziatuenak.
|
|
|
Arau hauste larriena izan zen emakumeak “stockean” antsietatearen, urduritasunaren, neke orokorraren, insomnioaren, laxanteen eta pisua murrizteko prestatuen aurkako etxeko produktuen loteak egiten eta saltzen zituelako. Produktuen flaskoek beren prestaketa, osaera, posologia eta erabiltzeko modua adierazten
|
bazuten
ere, ez zuten zehazten noiz prestatu ziren, iraungitze data eta farmaziaren helbidea. Kasu horretan, farmazialariak alegatu zuen ez zirela espezialitate farmazeutikoak, “prestakin ofizialak” baizik, eta argudio hori ere baztertu egin zuen epaimahaiak.
|
|
2004
|
|
|
Herritarren %61ek uste du lagundu ziola gizarteari kolektibo horrek eguneroko bizitzan dituen zailtasunen berri ematen, eta %51k uste du aukera eman zuela minusbaliatuek beren eskubideak gainerakoek dituzten baldintza berdinetan izan ditzaten lortzeko oinarriak ezartzeko. Datuek erakusten dutenez, Irlandak, Luxenburgok eta Austriak sentsibilitate handiagoa erakutsi
|
bazuten
ere, Espainiak, Danimarkak, Finlandiak, Herbehereek, Greziak eta Suediak jarri zituzten abian ezintasunari buruzko ekintza planak.
|
|
2005
|
|
|
Orain dela sei mila urteko siriarrek ezaguna
|
bazuten
ere, aire egokituaren erabilera masiboak mende bat baizik ez du.
|
|
2006
|
|
|
Erretzaileentzako berariazko guneak sortzeko baimenik ez duten tokietan (institutu, adingabekoentzako diskoteka, udaletxe, banku edo aurrezki kutxa, merkatu, metro, museo, parking eta unibertsitateetan, alegia) kontsultatu diren hamar enplegatutik ia lauk erretzea debekatua zegoela erantzun
|
bazuten
ere, deus ez zieten esan erretzen ari zirenei.
|
|
2007
|
|
|
Nolanahi ere, lagin denek deuseztatu zituzten birusen sintomak (Interneten barrenako nabigazioaren parametroen eraldaketa, adibidez), sorburua hauteman ez
|
bazuten
ere.
|
|
|
en kontrako iragazkia dauka (jaso nahi ez den posta elektronikoa deuseztatzen du, baina akats asko ditu: mezuen %53 spam modura hartu ziren, izan gabe, edo iragazkia zeharkatu zuten, kontrakoa merezi
|
bazuten
ere), Kasperskyk eta McAfeek berreskuratze kopiak sor ditzakete (disko gogorrak porrot egiteko kasuan, baliagarri daitekeena: horri
|
|
|
“Sierra Nava” hozkailu ontziak Algecirasko badian egiten duen isurketa toxikoa Manuel Chávezen gobernu sozialistaren “Prestige andaluz” bihurtzen ari da, nahiz eta, ekologisten arabera, Itsasartearen Parketik bederatzi kilometrora dagoen orban toxiko baten ondorioak gainjartzen saiatzen ari den. Joan den igandean ontzia isildu zenetik, egoera larriagotu egin da eta Andaluziako Juntak Algecirasko badian beste bi fuel orban daudela onartu behar izan du, ekologistek beste bat gehitu
|
bazuten
ere. Era berean, talde horrek ohartarazi zuen “petrolioz zikindutako” hegaztiak agertu direla, horietako batzuk espezie babestuetakoak.
|
|
|
Hala batean nola bestean, ordea, akatsak izan dira. Hala, gehien gehienek botikina
|
bazuten
ere eta hamarretik ia lauk sendaketa gela edo erizaintza gela izan bazuten ere, %10ek baino ez zuen sendagilerik etengabe edo osasun laguntza hitzartuko zerbitzurik, eta neurri horiek bermatzen dute edozein larrialdiren aurrean erreakzio hobea izango zela. Segurtasun zaintzaileak edo guardiak izatea da neurri ohikoenetako bat (aztertutako 101 kanpinetatik bik bakarrik ez zuten horrelako langilerik).
|
|
|
Hala batean nola bestean, ordea, akatsak izan dira. Hala, gehien gehienek botikina bazuten ere eta hamarretik ia lauk sendaketa gela edo erizaintza gela izan
|
bazuten
ere, %10ek baino ez zuen sendagilerik etengabe edo osasun laguntza hitzartuko zerbitzurik, eta neurri horiek bermatzen dute edozein larrialdiren aurrean erreakzio hobea izango zela. Segurtasun zaintzaileak edo guardiak izatea da neurri ohikoenetako bat (aztertutako 101 kanpinetatik bik bakarrik ez zuten horrelako langilerik).
|
|
|
Gainera, aldaketak egiten dituzte sortzen ari diren arriskuak identifikatzeko eta etorkizuneko krisiei aurrea hartzeko legedian. Krisiaren unean elikagaietan koloratzaile gisa erabiltzen diren substantzia jakin batzuen arriskuen berri
|
bazuten
ere, kritikatu dute ez zirela «arrisku potentzial» gisa identifikatu arriskuak aztertzeko sistemaren eta kontrol puntu kritikoen (HACCP) bidez. Izan ere, tresna horren berezitasunek elikagaien ekoizpenaren kudeatzaile guztiek ezagutu behar dituzte, eta sektorearen zati handi batek hutsune batzuk ditu funtzionamenduari dagokionez, txostenaren arabera. Alde horretatik, ezagutza indartuz, prozesadoreei erraztasunak ematen zaizkie arriskuak identifikatzeko, kontrol sistemak ezartzeko eta gorabeherei aurrea hartzeko faserik primarioenetan.
|
|
2008
|
|
|
Plan horiek Hezkuntzari buruzko Lege Organikoaren (LOE) arabera egiten dira, Espainiako unibertsitateak Goi Mailako Hezkuntzaren Europako Esparrura (GHEE) egokitzearekin bat etorriz. Zenbait hezkuntza sektorek derrigorrezko hezkuntzako irakasle guztientzat titulazio komun bat sortzeko aukera planteatu bazuten ere, eta, hala, irakasleen talde bakarra osatzeko aukera
|
bazuten
ere, azkenean, derrigorrezko hezkuntza sisteman ematen diren etapen arabera irakasleen kidegoen gaur egungo bereizketa mantentzea erabaki da. Egungo Irakasle Diplomatura lau urteko graduko titulu bihurtzen da.
|
|
|
Plan horiek Hezkuntzari buruzko Lege Organikoaren (LOE) arabera egiten dira, Espainiako unibertsitateak Goi Mailako Hezkuntzaren Europako Esparrura (GHEE) egokitzearekin bat etorriz. Zenbait hezkuntza sektorek derrigorrezko hezkuntzako irakasle guztientzat titulazio komun bat sortzeko aukera planteatu
|
bazuten
ere, eta, hala, irakasleen talde bakarra osatzeko aukera bazuten ere, azkenean, derrigorrezko hezkuntza sisteman ematen diren etapen arabera irakasleen kidegoen gaur egungo bereizketa mantentzea erabaki da. Egungo Irakasle Diplomatura lau urteko graduko titulu bihurtzen da.
|
|
|
Swinburneko (Melbourne) Unibertsitate Teknologikoko zientzialariek Batxilergoko 310 ikasle australiarren ametsa aztertu zuten, eskola garaian eta oporretan. Bederatzi ordu baino gehiago oporretan lo egiten
|
bazuten
ere, zortzi ordu baino gutxiago behar izaten zituzten institutura joaten zirenean. Beste ikerketa batzuek frogatu dutenez, bederatzi orduko loa da egokiena nerabeentzat.
|
|
|
Tarifa finkoek Interneterako etengabeko sarbidea zabaldu
|
bazuten
ere, web aplikazioen" boomak" eta egungo gailuen mugikortasun handiak konexiorik gabe lan egiteko beharra ekarri diete erabiltzaileei, eta, hori berreskuratu ondoren, egindako lana eguneratu egin behar izan dute. Duela urtebete, Googlek Google Gearsen probetarako lehen bertsioa kaleratu zuen.
|
|
|
Kutxak, berankorren bikoitza baino gehiago Entitateen arabera, aurrezki kutxek %1, 62ko berankortasun tasa ezarri zuten hipoteka maileguetan, urteko lehen seihilekoaren amaieran; hau da, 2007ko ekainean, %0, 57an, lortutako mailaren bikoitza baino gehiago. Bankuek berankortasunari %1etik behera eustea lortu zuten, portzentajea ia hirukoiztu
|
bazuten
ere; izan ere, hipoteka zorroaren bikoiztasun tasa %0, 80koa izan zen ekainaren amaieran, eta aurreko urtean %0, 34koa. Kreditu kooperatiben berankortasuna, berriz, %0, 81ekoa izan zen, 2007ko ekainaren %0, 39koa, eta kredituko finantza establezimenduen tasa, berriz, %5, 23koa izan zen, hau da, aurreko 12 hilabeteetan baino %1, 10 handiagoa (%4, 13).
|
|
|
Bertan, ezgaitasun fisikoa eta mentala zuten 105 haur bizi ziren, gurasoek abandonatuak. Herriko biztanle askok alde egin
|
bazuten
ere, Senakiko haurrak eta irakasleak establezimenduan geratu ziren, hain epe laburrean ez baitzuten aurkitu non babestu. Unicefek, gaur egun, hornidurak eta errehabilitazioa eskaintzen dizkio institutu horri, eta, horrez gain, orientazio psikosozialeko langileak prestatzen ditu.
|
|
2010
|
|
|
Komisioak kontuetan Banku produktu miretsienetako bat dira. Espainiako Bankuaren azken datuen arabera, 2009ko hirugarren hiruhilekoaren amaieran, Espainiako familien aurrezkiaren %43, 299.209 milioi euro gutxi gorabehera, ageriko kontuak deiturikoetan zegoen gordeta, ordainketarik eskaintzen ez
|
bazuten
ere. Batez beste, azarora arte, erakundeek produktu horietan jarritako aurrezkia %0, 40ko interesarekin errentagarri bihurtzen zuten, nahiz eta banku eta kutxa askok ia %0, 1a aukeratzen ez duten.
|
|
|
Hauek dira Espainiako nerabeek gehien kontsumitzen dituzten hamar elikagaiak, Unibertsitate Konplutentseko Farmazia Fakultateko Nutrizio Sailak egindako txosten baten arabera. Aurreko azterketek pikoteorako zaletasuna berretsi
|
bazuten
ere eta zabor janaria gazteen dietarekiko leiala dela uste bada ere, beste datu batzuk ez datoz bat ideia horrekin. Oro har, gazteak ondo elikatzen dira.
|
|
|
Kanalaren eta haragiaren kalitatearen analisiak genetikaren, dietaren eta sexuaren arteko elkarreraginak erakutsi zituen aztertutako aldagai askotan. Egindako tratamenduek haragiaren antzeko kalitatea eman
|
bazuten
ere, Duroc arrak egindako gurutzaketak muskulu barneko gantz balio handiagoak izan zituen. Emaitza hori da kalitate desberdineko lehengaia lortzeko irizpide erabakigarrienetako bat, eta horregatik oso ondo baloratu zen.
|
|
2011
|
|
|
Errentatzaileak maizterra botatzeko demanda jartzen badu, lehenago eskatu ez duen maizterrak ezin izango du berriro ordaindu. Baina maizterrek, aurreko batean etxea utzaraztea saihestu
|
bazuten
ere, bigarren epaiketa batean lortu dute berriro, errentatzaileak demanda epaitegian aurkeztu zuenean. Bai, urtetan jurisprudentzia kontrajarria egon da probintzia auzitegiek demandaren ondoren egindako ordainketa, baina errentaria jakinarazi eta aipatua izan aurretik (hau da, jakin gabe), ordainketa atzeratze hutsa da, eta ez da maizter botatzea eragiten, edo, aitzitik, ez betetzea eta ebazteko arrazoia.
|
|
|
Gainera, lehenengo bietako emeen tasak %25 eta %4 izan ziren, eta solana mintegian %100 eme jaio ziren. Ikerketak dioenez, itzal artifizialaren eraginpean zeuden kumeek inkubazio aldiaren iraupena pixka bat luzatu
|
bazuten
ere (ez zen bost egun baino gehiago luzatu), haien lasterketa eta iraulketa abiadurak ez ziren ia aldatu. Baldintza fisikoetan %40ko onura besterik ez zen jaso.
|
|
2012
|
|
|
Sare sozialak bigarren lekuan daude, Twitterrekin, “trending topics” direlakoen, Facebook en eta, gaur egun, baita Google+ ere. Konpainia horiek milioika erabiltzaile dituzte, zibergaizkileek bereziki eraso ez
|
bazuten
ere. Herrialde guztietako gobernuek ere erasoak jasan zituzten, baita horiekin lotutako konpainiek ere.
|
|
|
Bizitzako bigarren urtetik aurrera, garapenaren atzerapen seinaleak ikus daitezke; mugimenduaren deskoordinazioa, hatzak, eskuak, besoak eta zangoak, hizketa, begietako mugimenduak eta irensketa mekanismoa (ataxia) uki ditzakeena; autismoari lotutako arazoak; loaren arazoak; eta hazkundearen atzerapena. 1970etik 2003ra bitartean deskribatu
|
bazuten
ere, ez da test genetikorik egin gaixotasunaren diagnostikoa egiteko. Draveten Sindromea Fundazioaren datuen arabera, 20.000 jaiotza baino gehiago izan direla kalkulatzen da.
|
|
2013
|
|
|
nutrizioa hobetzea izan liteke Europako gaixotasunak murrizteko faktore isolaturik garrantzitsuena. Baina egunkariek eraginik ez
|
bazuten
ere herritarren erabakietan (bai, hala egiten dute), egia da, Aceanela Montes de Oca kazetari ospetsuak adierazten duen moduan, osasun gaiak maneiatzeak «informazio pobreziara, aniztasun faltara, orekara eta sakontasunera» kondenatzen dituela irakurleak.
|
|
2014
|
|
|
Irudia: Rhys A. Zientzialariek jabeari laztanei edo txakurren agurrak ez erantzuteko agindua eman
|
bazuten
ere, hori ez zen hain erraza izan harburuen jabeentzat, mutikoak oxitozinarekin ihinztatu ziren harburuen jabeentzat. Animaliak, amoris hormonaren eragin indartsuen pean, gatz soluzioa baino askoz ere modu nabarmenagoan moztu eta laztantzen zituzten gizakiak.
|
|
2015
|
|
|
Bartzelonako Unibertsitateko (UB) talde batek txorien eta beste animalia batzuen kokapenengatiko poluzio fekala detektatu zuen Katalunian aztertutako lau igerileku naturalizatuetan. Guztiek Europako Batasuneko bainurako uren kalitate irizpideak betetzen zituztela onartzen
|
bazuten
ere, azterketa gehiago gomendatzen zituzten bainularien osasuna ziurtatzeko. Irudia:
|
|
|
«Tabakismoa desagerraraztea da biriketako minbizia prebenitzeko estrategiarik onena». Gaineratu daiteke, gainera, ikertzaileek eragin babeslea (400 gramo fruta eta barazki) atzeman
|
bazuten
ere, babesa ez zela handiagoa izan kopuru hori gainditzean. Azken datu hori garrantzitsua da, ENIDE inkestaren arabera, Espainiako fruta eta barazkien batez besteko kontsumoa 489 gramo ingurukoa baita egunero.
|
|
2016
|
|
|
Kanpainaren arduradunek azpimarratu dute, denbora horretan, hobetu egin dela ezagutza. Bi urtez lan egin da kontsumitzailearengana hurbiltzeko Europar Batasunean oilo arrautzak nola sortzen diren, eta Europako ereduaren eskakizunak dira 2014an kontsumitzaileek oskolaren kodea lehentasunezko kontsumo datarekin lotzen zutela baieztatzen
|
bazuten
ere, %2 bakarrik zen gai arrautzaren ekoizpen sistemarekin eta landetxearekin lotzeko, bi urte geroago egoera aldatu egin baita. INPROVOren arabera, 2014 urtean kodearen esanahia ezagutzen zuten kontsumitzaileen %11, 3 2016an %26, 4ra pasa da.
|
|
2017
|
|
|
Elikagai iruzurra kontrolatzea Fipronila duten arrautzen krisiaren arazoa izan da alarma ahotsa asko atzeratu dela. 2016ko azaroaren amaieran gaiaren berri
|
bazuten
ere, uztailaren 20ra arte Belgikak alerta bizkorreko sistemari jakinarazi zion. Fipronil pestizida garbitzeko granja produktuekin nahastea iruzurrezkotzat hartzen da, eta adituek diotenez, ez dira oso eraginkorrak.
|
|
2020
|
|
|
Askok uste
|
bazuten
ere ‘ibilaldi baterako bidaiak etxean’ amaituko zirela, urriaren amaieran gure erlojuak aldatuko ditugu berriro. Iritsi da udazkena, eta urriaren 24an, larunbata, erlojuaren eskulekuak ordubete atzera egingo du:
|