|
2000
|
|
|
Ziklo berri bat hasi da, baina lehen hazia hogei urte lehenagoko poema polimorfo haietan zegoen. Txepetxak bertsolariaren kantua erakarri baldin
|
bazuen
ere, naturako gauza ikusgarriek hartu izan dute gure kantagintza," Arboletan den ederrena da/ oihan beltzean pagoa"... Ez bakarrik kantagintza, baita prosa ere:
|
|
2001
|
|
|
Dena dela, EBLULeko presidenteak argi utzi zuen egindako bidea ez dela inolaz ere nahikoa hizkuntza gutxituen geroa ziurtatzeko. Lortutakoa ontzat jo arren, estatuek hizkuntz politikarako ahalmen osoa euren esku dute oraindik, eta EBko Europar Kontseiluak 2000 urteko Nizako bileran aldarrikapen politiko gisa Europar Batasunaren Oinarrizko Eskubideen Karta ontzat eman
|
bazuen
ere, dokumentu horrek juridikoki ez du inolako baliorik. Brezigar, halere, itxaropentsu agertu zen aldarrikapen horrek bide emankorragoa urratzeko irizpideak finkatzen zituelakoan.
|
|
2002
|
|
|
E rrepublikako Presidente kargurako buruzagi erlatiboki moderatuak sustatu zituen. Hasiera batean oinordeko moderatu bat aukeratu
|
bazuen
ere, azkenean Khamenei izendatu zuen, aiatola erradikal bat, baina oso itzal eskasekoa. Horrela, Errepublikako Presidenteak, Rafsanjani moderatuak, benetako boterea bere eskutan gorde ahal izango zuen.
|
|
2003
|
|
|
Ordu erdiko ikastaroak eskaini zituen Diputazioak nafar hizkuntza ikasi edo landu nahi zuten ikasleentzat, maisuen ordainketa haren gain zela. Ofizialtasun aren aldetik emandako urratsik aurrerakoiena zen Nafarro ako historian, harrera desberdina izan
|
bazuen
ere ikastetxeetako zuzendari eta euren agintarien pentsabide hertsia kontuan izanik.
|
|
2004
|
|
|
Azkenik, Euskal Telebistak ere hitzarmena sinatu zuen 1985.ean orduko Euskadiko Zinemagileen elkartea re kin (AIPV, Asociacion Independiente de Productores Vascosdelakoa), zeinaren arabera Euskal Telebistak AIPVko produkzio etxeek egindako filmen antena eta emisio eskubideak erosteko baldintzak ezarri zituen. Hurrengo urteetan zenbait filmen antena eskubideak erosi zituen ETBk, eta 1988.ean hitzarmen berri bat sinatu
|
bazuen
ere, hura ez zuen bere osotasunean bete eta 1990etik aurrera inbertsioak eten egin zituen.
|
|
|
Baina eredu honek Euskal Herriko zinema pro du kzio ari bultzada handia emateko balio izan
|
bazuen
ere, aurreratutako subentzioen sistemak eragin negatiboak ere izan zituen Estatuko zinemagintzan. Enpresak ez ziren kapitalizatzen, izan ere, finantzaketa neurri handi batean filmaestreinatu aurretik konponduta zegoenez, ez zen emaitza handirik lortu behar izaten takilan inbertsioak amortizatz eko.
|
|
|
Goian aipatu legez, ezin dugu jarraitu kultuak izan nahian zientziaren emaitzak albo batera utzita. Snowek 1959an Bi kulturak eta ikusmolde berri bat testu ospetsuan esan
|
bazuen
ere, badirudi ahaztu egiten dugula behin eta berriro. Biologia hor dago, baita gogamenaren inguruko hausnarketak ere, eta zientzia eta teknologia desberdinen inguruko filosofiak.
|
|
2006
|
|
|
Blogetan, argazki bildumetan, etiketa bidezko loturetan... Blogak 2.0 egunak sekulako garrantzia izan zuen Euskal Herriko Interneten panoraman, biharamunean ia prentsa guztiak ezikusiarena egin
|
bazuen
ere. Minutu batzuk telebistan eta beste deus ez. www.blogak.org gunean ez ezik, beste hamaika lekutan topa daiteke egunak eman zuenaren inguruko albiste, iritzi eta komentariorik.
|
|
|
Oso ondo zegoela niri antzerkia gustatzea, primeran zegoela ni aktore lanetan ibiltzea, baina matematikan edo latinean suspentsoak ateratzen segitzen banuen, ikasketak utzi eta etxera itzuli nuela, aitari adreiluak garraiatzen, edo masa egiten, edo karretilla betetzen, edo puntapaxak zuzentzen laguntzera. Nik hamabi urte nituen orduan, eta gutunak sekulako ironia baldin
|
bazuen
ere, nik hitzez hitz hartu nuen, benetako mehatxu bat balitz bezala, mezu hura. Edozein gauza nahiago —baita ikastea bera ere— aitarekin obretan lan egitea baino.
|
|
2007
|
|
|
Horrek ez du adierazi nahi, halabeharrez, euskal kultura idealizatuaren aurkako giroa zegoenik. Bizkaiko kasuan, bereziki, euskarak atzera egin
|
bazuen
ere, Bilbora etorri zen komunista baten esanetan, ez zen gauza bera gertatu folklorean, dantzei eta musikari zegokienez; izan ere txistua eta euskal dantzak nonahi ikusten ziren udako jaialdietan. Gauza bera gertatzen zen abertzaleek erabiltzen zituzten milrayas prakekin, euskal izenekin eta Athleticeko jokalarien euskalduntasunarekin.
|
|
|
Frantziak jelkideak igorri zituen Avenue Marceau ko egoitzatik kanpo 1951n, eta laster gero Ipar Euskal Herriko irratia hetsi zien. Errefuxiatuekiko" tolerantziak" iraun
|
bazuen
ere, sostengu politikoa bukatu zitzaien, eta gauzak hain ziren nabariak non 1958an jelkideek ere salatu baitzuten yankien saldukeria.
|
|
|
Horregatik batzuek garbitu nahi izan diote aurpegia, erranez frankismoa ez zela hain gauza terriblea, bakean uzten baitzituen bake hutsean bizi nahi zuten gehienak... Alta, askatasun demokratikoen ukatzea eta oposizioaren aurkako errepresioa, biak ziren eta dira nabariak, eta frankismoak ez
|
bazuen
ere totalitarismoak goraipatzen ohi duen proiektu orokor genozidarik, ez zen horregatik aita on baten azpiko etxalde baketsua.
|
|
|
1949tik 1953ra arte, tribunal politikoek 17 balbe zigor eman zituzten eta 7 burutu... 1958an sonatua zen Eymar jaunaren auzitegia, eta Ordena Publikoaren Legeak (1959an) errepresioaren" normaltzea" ekarri behar
|
bazuen
ere, 1963koak dira Grimau, Delgado eta Granados-en exekuzioak. Gehiago dena, 1960ko erreforma judizialak oraindik onartzen zuen auzitegi militarren eskuetan izan zitezkeela oposizio, pentsamendu edo prentsa delituak, balbe zigorra eta guzti.
|
|
2008
|
|
|
Aspalditik zegoen Akarregi Iruñera joan gabe. Bazuen gogotxoa, aukera falta
|
bazuen
ere. Horrexegatik, era erara etorri zaio Euskaltzaindiak urrian antolatu duen XVI. Kongresua.
|
|
2009
|
|
|
Horien artean aipatuena, eztabaidatuena, indartsuena, Google da. 2004an hasi zen Google Printekin, editoreekin izandako istiluak medio hurrengo urtean itxi
|
bazuen
ere. Baina 2006an indar berriz abiatu zen Google Books Search bezala.
|
|
2010
|
|
|
Haren heriotza 130 urte inguruan koka daiteke, filosofoak 80 urte zituela. Epiktetok ezer idatzi ez
|
bazuen
ere, Arrianori esker filosofoaren ikasketen edukiak ditugu. Bi dira Epiktetoren pentsamendua gordetzeko Arrianok osatu zituen obrak:
|
|
|
Vladimir Nabokov ek hil aurreko orduak eleberri berria izango zena idazten eman zituen. Tematu egin bazen ere, musa oro inguruan
|
bazuen
ere, Lauraren orijinala izan behar zuena ez zuen amaitu. Hiltzear zegoela emazteari agintarazi zion Lauraren apunteak eta paperak erreko zituela.
|
|
2011
|
|
|
frantses administrazioarekin harremanak bideratzeko ondo kokatua zegoen ordurako, Bordeleko Unibertsitateko katedradun eta Euskal Erakustokiko zuzendari zelarik. Buruorde zela bizi izan zituen euskara batuari eta ‘h’ ari buruzko eztabaidak, eta, lan nahiz familia konpromisoengatik 1968ko Arantzazuko biltzar famatuan egoterik izan ez
|
bazuen
ere, bete betean aritu zen prozesu osoan. Arantzazuko erabakiak berresteko 1978an Bergaran biltzarra egin zutenean, bera izan zen moderatzaile.
|
|
2012
|
|
|
Baina argi dago Gandhik herriaren hizkuntza erabiltzen zuen bakoitzean, oso ondo hitz egiten ez
|
bazuen
ere, harrera ezin hobea lortzen zuela oinarriko militanteen eta herritarren artean:
|
|
|
ETB1eko titularretako albisteen %56, 25 futbolari buruzkoak ziren, eta Egunkarian %62, 86 Hurrengo hamarkadan, telebistak futbolaren agerpena oraindik gehiago indartu zuen. Berriak, aldiz, futbola lehen orrian agertzen jarraitu
|
bazuen
ere, txirrindularitzari eta saskibaloiari berebiziko garrantzia ematen hasi zitzaien. Euskadi Irratia, ostera, kirol albisterik anitzena zabaltzen duen euskarazko hedabidea da.
|
|
|
Hortaz, euskal gatazkari eta Espainiako berriei nagusitasuna eman zien. Egunkarian gatazkak pisu handia
|
bazuen
ere, Frantziako eta Espainiako albisteen arteko parekotasunari eutsi nahi izan zion kazeta sortu berriak (1 proportzioan, ETB1ekoa 1 zen bitartean). Horrenbestez, Egunkariaren azalean agertzen ziren politika albisteen ia erdia nazioarteko berriak ziren.
|
|
2013
|
|
|
Azpimarratu beharra dago, telebistak euskararen susperkuntzan eta normalkuntzan zuen garrantzia inork gutxik zalantzan jarriko
|
bazuen
ere, uste hori gehiago zela hipotesia kontrastatutako egitatea baino. Oraindik orain, jadanik esan bezala, ez dugu telebistak hizkuntza gutxituen bilakaeran zehazki nola joka dezakeen hausnartzeko nahikoa ebidentzia enpiriko, ez eta oinarri teoriko sakonegirik ere.
|
|
|
Azken hori izan zen, seguruenik, gertaera garrantzitsu eta eraginkorrena, eta Euskadiko zinemagintzaren hurrengo urteetako garapenaren motorra. Hitzarmenaren lehenengo bertsioa 2005ean sinatu zen, 2007 arteko iraunaldiarekin, nahiz eta azkenean 2008 arte luzatu zen; bigarren bertsioa 2009an sartu zen indarrean, eta, 2011 arteko iraupena
|
bazuen
ere, 2012 eta 2013rako luzatu da. Funtsean, ETBk zinemagintzan eta produkzio independentean inbertitu beharrari buruzko legea1 betetzeko konpromisoa hartu zuen hitzarmenean, nahiz eta horretarako Eusko Jaurlaritzak hura finantzatzeko aparteko obligazioa bere gain hartu behar izan zuen2.
|
|
2014
|
|
|
Laburbilduz, Historiaren talaiatik begiratuta, Ikuska saila katebegi bat gehiago da saioz saio etenez doan Euskal Zinema Nazionalaren katean. Hori bai, segundo gutxi batzuk iraun
|
bazuen
ere, ostarte eder bat zabaldu zuen Euskal Herriko laino itsasoan. •
|
|
|
Bestalde, emakume izen berrien artean andre marietatik hartutakoak dira gehienak, frankismoari iskin egiteko Satrustegik aurkitu zuen tranpatxoaren ildotik. Ikusi dugunez, toponimo asko andre mari izenpean sartu dira izendegian, eta garai hark bide hori behartu
|
bazuen
ere, harrezkero ez da zalantzan jarri. Ondorioz, andre mariaren erreferentea da emakume asko eta askori izenaren bidez ematen zaiona.
|
|
|
bazterrak, etxekoak, etxeko janaria... horiek ziren Euskal Herriari lotzeko gaiak. Horrek kontzientzia kulturala islatzen
|
bazuen
ere, kontzientzia nazionala bestelakoa zuten.
|
|
2015
|
|
|
Oso bereziki, ez badute soldata maila baxuek igo behar, pixkanaka pixkanaka haiek ere bai. Bertzaldetik, barneko ekonomiari begira egindako hitzaldia izanda ere, interes tasaren igoerak dolarraren euroarekiko balioaren gaineko eragina arestian aipatu
|
bazuen
ere, ez zion gehiegizko garrantzirik eman, nahiz eta AEBetako esportazioen lehiakortasuna nozituko dutela ia aditu guztiek pentsatu duten.
|
|
|
Guztiek sartzen dute ETA euren datu baseetan, alegia, talde terroristen zaku handi horietan, baina inork ez du euskal kasuari buruz ezagutza sakonik erakusten. ...ETA oraindik aktibo zegoen; eranskinean besterik ez dute aipatzen, taldeen zerrendan.11 Weinberg ikerketa idazten ari zenean ETA bukaera prozesuan sartua zegoen, baina aipamen orokor parea besterik ez dio eskaintzen, besterik gabe esateko ETAren historian ohikoak izan direla borroka armatuarekin segi nahi izan dutenen eta utzi nahi izan dutenen arteko borrokak.12 Croninek liburua 2009an plazaratu
|
bazuen
ere, gertatzen ari zenaz ezagutza edo intuizio hobea erakutsi zuen, mugimenduaren adar politikoa nagusitzen ari zela eta horrek borroka armatuaren bukaera ekar zezakeela aurreikusi baitzuen.13
|
|
|
Horra hor, hitza erabiltzen ez
|
bazuen
ere, diglosia zertan datzan azalpen ezin argiagoa. Diglosiaren eta hizkuntzaren funtzio osotasunaren artean nolako harremana dagoen areago argitzeko, gogora dezagun Euskaltzaindiak 1968an onetsitako arauen aurkako libelotxoa idatzi zuela egile horrek berak.6 Eta, Alderdiaren baitan, jarrera hori ez zen egile horren jarrera isolatua, handik gutxira antzeko ale bat plazaratuko baitzuen beste buruzagi batek.7 1968an Euskaltzaindiak onartutako arauetarako oinarrizko txostena idatzi zuenak esana du:
|
|
2016
|
|
|
Lehiaketan parte hartu
|
bazuen
ere, hasieratik argi utzi zuen Hala Bedik eta Arrosa sareaklehiaketa hura Madrilen egoitza duten irrati komertzialen neurrira egindakoa zela. Ez
|
|
2017
|
|
|
Demokrazia kontzeptuak indarra hartu zuen testuinguru horretan; hala, eskuinak zein ezkerrak onartua, denentzako eredu eta helburu bihurtu zen, bakoitzak bere izaera eta ñabardura berezia esleitzen bazion ere demokraziaren zentzuari. Demokraziarekin batera, bestalde, bakezaletasunak ere onarpen zabala erdietsi zuen; ildo horretan, gatazkak konpontzeko modua bide baketsuetan oinarritzearen garrantzia azpimarratu zen, negoziazioan batez ere (horrek gatazken kopurua jaitsi ez
|
bazuen
ere). Era horretara, sozialismoa lortzeko proposatzen zen bideetako bat, biolentziarena, indarra galduz joan zen.
|
|
2020
|
|
|
Gainerako muga naturalekin gertatu bezala, mugaren beraren izaera arbitrarioa ‘ahaztu’ egiten da honakoan ere, eta hori egitearekin bat naturalizatu egiten da banaketa lerroa.4 Kasu horretan, baina, muga naturala balizko muga politiko baten metafora da edo egikaritze desio baten formulazioa, eta ez jada existitzen den estatu batena. Irudiz mapa bidez, zein hitzez nazioaren mugak irudikatzearekin bat, proiektatu egiten dira, jatorrizko intentzionalitateak horrekin zerikusirik ez
|
bazuen
ere (Bonaparteren kasuan gertatu bezala).
|
|
|
Jakintza edo ideia berriak ezagutu nahi zituenak frantsesa menperatu behar zuen, eta botere zentralaren eta lokalaren arteko bitartekaritza eta herritarrekiko lotura zuen lekuko notabilismoak bi hizkuntzak menperatu behar zituen, boterearena eta herriarena. Iraultzak egoera linguistiko hori sistematizatu
|
bazuen
ere, koadro ideologikoa eta juridikoa eskainiz, euskararen estatus aldaketa ere eragin zuen, gertaera soziolinguistiko deigarria eraginez euskararen historia sozialean (Urrutikoetxea 2018: 144).
|
|
2021
|
|
|
Zer dela eta Haur Filosofia deitu orduan? Matthew Lipman pentsalari estatubatuarrak horrela izendatu
|
bazuen
ere, badira korronte pedagogiko hori izendatzeko bestelako proposamenak; Maieutika, besteak beste, sortutako elkarrizketek estilo sokratikoa daukatelako. Edo agian plantea genezake, Lacan psikoanalistarekin batera, haurtzaroa ez dela adin tarte jakin bat bakarrik, denbora kronologiko bat, baizik eta denbora logiko bat ere badela:
|
|
2022
|
|
|
Hausnarketa gabezia hori da, hain zuzen, Eichmann errudun bilakatzen duena. Estatuaren izenean eta legea jarraituz jokatu
|
bazuen
ere, askatasuna zuen erailketa administratiboen ondorioen inguruan hausnartu eta horien gaineko erabakiak hartzeko. Horri garrantzirik ez ematea eta gaizkia hutsalkeria bilakatzea da bere krimen handiena. xx. mendeko gertakari krudelenen balizko egileak epaitzeko, Bigarren Mundu Gerra eta gero epaitegiak antolatu ziren Nurenberg eta Israelen.
|
|
|
Hausnarketa falta hori da, hain zuzen, Eichmann errudun bilakatzen duena. Estatuaren izenean eta legea jarraituz jokatu
|
bazuen
ere, askatasuna zuen erailketa administratiboen ondorioen inguruan hausnartu eta horien gaineko erabakiak hartzeko. Horri garrantzirik ez ematea eta gaizkia hutsalkeria bilakatzea da bere krimen handiena.
|